Οζγκιούρ Οζέλ και Ταγίπ Ερντογάν
Αναδημοσιεύουμε εκτεταμένα αποσπάσματα από πρόσφατη αρθρογραφία του Αμπντουλάχ Μποζκούρτ, βασικού συντελεστή της ιστοσελίδας Nordic Monitor, που έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο με αποκαλύψεις που επιβεβαιώνουν τον αυταρχικό και επεκτατικό χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν, διότι αναφέρονται σε μια σημαντική εξέλιξη που λαμβάνει χώρα στην γειτονική χώρα: Το CHP, από εκεί που συγκρουόταν μετωπικά με τον Ερντογάν τα προηγούμενα χρόνια, έχει πλέον μεταβάλει την ηγεσία του και βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης με το καθεστώς. Μικροπολιτικές σκοπιμότητες παίζουν τον ρόλο τους, ωστόσο, η μετατόπιση έχει μεγάλο ιδεολογικό και πολιτικό βάθος καθώς υπάρχει και σύγκλιση σε ό,τι αφορά στους βασικούς άξονες της πολιτικής Ερντογάν, απέναντι στην Δύση και το Ισραήλ για παράδειγμα, και οπωσδήποτε απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Θα συνιστούσαμε στα βασικά κέντρα που αναλύουν και επεξεργάζονται τις Ελληνικές πολιτικές απέναντι στην Τουρκία, όπως είναι το ΕΛΙΑΜΕΠ, να συνειδητοποιήσουν τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη και πόσο διαψεύδει τα ιδεολογήματα που διακινούνται τόσον καιρό στην Ελλάδα ότι τάχα «η αντιπολίτευση είναι αλλιώς», και «ο Ερντογάν κλιμακώνει για εσωτερική κατανάλωση». Θα ήταν αποδοτικότερο από το να στέλνει το Ινστιτούτο υψηλά ιστάμενά του στελέχη, όπως την διευθύντρια Μαρία Γαβουνέλη στα κανάλια, για να συγκρίνουν τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις με τις πατάτες στη λαϊκή να σκύψουν από αυτήν την νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται στο πολιτικό σκηνικό της γείτονος, η οποία κινείται στον αντίποδα της φημολογούμενης ‘αποκλιμάκωσης’…
«To Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της Τουρκίας έχει τον τελευταίο καιρό επανατοποθετηθεί σε σύγκλιση με το κυβερνών κόμμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους ακροδεξιούς εθνικιστές συμμάχους του, ενισχύοντας την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η αξιωματική αντιπολίτευση στην Τουρκία έχει έρθει σε συμβιβασμό με το αυταρχικό καθεστώς.
Η προσέγγιση με το CHP έγινε πιο εμφανής μετά την αλλαγή στην ηγεσία, όταν ο Οζγκιούρ Οζέλ ανέλαβε τα ηνία του κόμματος από τον Κεμάλ Κιλισντάρογλου, ο οποίος βρισκόταν στο τιμόνι του επί 13 χρόνια προτού εκδιωχθεί από συνέδριο του κόμματος τον Νοέμβριο του 2023.
Ο Οζέλ, με προέλευση από νεοεθνικιστικούς και αντιδυτικούς κύκλους που διατηρούν στενή σχέση με το καθεστώς Ερντογάν, έφερε μέσα στην τελευταία χρονιά το CHP πιο κοντά στην κυβέρνηση της Τουρκίας.
Πρωταρχικό του κίνητρο για τη σύναψη μιας κρυφής συμμαχίας με τον Ερντογάν φαίνεται να είναι ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας για το νέο του ρόλο, καθώς αισθάνεται να απειλείται από τους δημοφιλείς δημάρχους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, οι οποίοι είναι και τα φαβορί για την υποψηφιότητα που θα κατεβάσει το κόμμα στις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Αυτό δίνει στον Ερντογάν την δυνατότητα να προσεγγίσει και να θέσει υπό τον έλεγχό του την αξιωματική αντιπολίτευση, αμβλύνοντας έτσι τις αντιθέσεις που είχε μαζί της στο παρελθόν, κάτι που θα συντηρήσει μια ψευδαίσθηση πλουραλισμού, ανακουφίζοντας το αυταρχικό καθεστώς από πιέσεις που δέχεται από το εξωτερικό και το εσωτερικό ως προς τη νομιμότητά του.
Λίγους μήνες αφότου ανέλαβε την προεδρία του CHP, ο Οζέλ επισκέφθηκε εσπευσμένα τον Ερντογάν στην έδρα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) για μια κατ’ ιδίαν συνάντηση τον Μάιο, σπάζοντας το μακροχρόνιο μποϊκοτάζ που διατηρούσε ο προκάτοχός του σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις αυταρχικές πολιτικές του Ερντογάν.
Η διάταξη των θέσεων της συνάντησης ήταν προσεκτικά σχεδιασμένη για να τονιστεί η κυριαρχία του Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με το Πρωτόκολλο οι αρχηγοί κομμάτων πρέπει να εμφανίζονται ίσοι στις κοινές τους συναντήσεις. [ ]
Αυτό δεν ενόχλησε καθόλου τον Οζέλ, καθώς συνέχισε να εμφανίζεται δίπλα στον Ερντογάν σε δημόσιες εκδηλώσεις. Κατά τη διάρκεια του εορτασμού της 50ής επετείου της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ο Οζέλ κάθισε κοντά στον Ερντογάν, με τον πρόεδρο της Βουλής να τον χωρίζει μονάχα από τον Τούρκο πρόεδρο. [ ]
Την 1η Οκτωβρίου, όταν άνοιξε η νέα σύνοδος του Κοινοβουλίου με ομιλία του προέδρου, ο Οζέλ έθεσε τέλος σε μια μακρά παράδοση των βουλευτών του CHP να κάθονται την ώρα που ο Ερντογάν εκφωνεί τον λόγο του. Αντίθετα, ήταν ο πρώτος που σηκώθηκε όρθιος σε ένδειξη σεβασμού προς τον Ερντογάν, ακολουθούμενος και από άλλους βουλευτές του κόμματος.
Ο Οζέλ έχει μετατοπίσει αισθητά τις θέσεις του CHP ώστε να συγκλίνουν με πολλές από τις πολιτικές του καθεστώτος, εγκρίνοντας για παράδειγμα τα κατασταλτικά μέτρα της κυβέρνησης εναντίον των αντιφρονούντων ομάδων, ιδίως όσον αφορά τους Κούρδους και τα μέλη του κινήματος Γκιουλέν. [ ]
Το CHP επίσης φαίνεται να συμπλέει με τον Ερντογάν σε διάφορα θέματα εξωτερικής πολιτικής, κυρίως ως προς τις θέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν για την Ελλάδα και την Κύπρο, καθώς και ως προς τις αντιδυτικές τάσεις του καθεστώτος.
Μια από τις πρώτες ενέργειες του Οζέλ μετά την ανάληψη της ηγεσίας του κόμματος ήταν να επαναφέρει στην εξουσία άτομα που είχαν διαγραφεί από το CHP λόγω πολιτικών διαφωνιών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο δήμαρχος του Μπόλου, Τανζού Οζτσάν, πολιτικός που προέρχεται από την ακροδεξιά, και έγινε γνωστός όταν σταμάτησε την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους πρόσφυγες που βρισκόταν στην πόλη του, και μίσθωσε λεωφορεία ώστε να μεταφερθούν κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα, ώστε να διευκολυνθεί το πέρασμά τους στην Ευρώπη. [ ]
Κάθε φορά που ο Ερντογάν βρισκόταν σε δύσκολα νερά, ο ηγέτης του CHP ήταν εκεί για να του δώσει μια σανίδα σωτηρίας. Για παράδειγμα, ο Οζέλ ήταν αυτός που έσπευσε να υπερασπιστεί την κυβέρνηση Ερντογάν όταν Τούρκοι αξιωματούχοι ενεπλάκησαν σε σκάνδαλο διαφθοράς που αφορούσε συναλλαγές με τον δήμαρχο της Νέας Υόρκης και εμπόριο επιρροής για να επισπευσθούν τα εγκαίνια του Τούρκικου Οίκου (Türkevi) το 2021 – ένα 36ώροφο κτίριο που στεγάζει το Γενικό Προξενείο της Τουρκίας, καθώς και πολλές τουρκικές διπλωματικές αποστολές.
Τις φορές που ο Ερντογάν βρέθηκε σε δύσκολη θέση, ο νέος ηγέτης του CHP ήταν εκεί για να του προσφέρει μια σανίδα σωτηρίας. Έτσι, για παράδειγμα, ήταν εκείνος που έσπευσε να υπερασπιστεί την κυβέρνηση στο σκάνδαλο διαφθοράς που ξέσπασε για τις υπόγειες συναλλαγές Τούρκων αξιωματούχων με τον Δήμαρχο της Νέας Υόρκης [ ]
Είναι σαφές ότι το CHP, υπό την ηγεσία του Οζέλ, έχει υποσχεθεί πίστη στο νέο καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο πρόεδρος Ερντογάν, το οποίο διατηρεί τον πλήρη έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων και της εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας.
Με την προσέγγιση με τον Ερντογάν, ο Οζέλ πιστεύει ότι μπορεί να διατηρήσει την ηγετική του θέση στο CHP και να αποτρέψει τυχόν προκλήσεις από το εσωτερικό του κόμματός του, βασιζόμενος στην κρίσιμη υποστήριξή του, μέσω υπόγειων χρηματοδοτήσεων, μέσω μιας σύμπραξης σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, ή, με την συνδρομή της δικαστικής εξουσίας που ελέγχει ο Ερντογάν.
Ο τελευταίος θα εφαρμόσει την ίδια στρατηγική που είχε ακολουθήσει με το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP). Όταν ο ηγέτης του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αντιμετώπισε σοβαρή ανταρσία στις τάξεις του και βρισκόταν στα πρόθυρα να χάσει την προεδρία στο συνέδριο του κόμματος το 2016 ο Ερντογάν συνέβαλε στην καταστολή της εσωκομματικής αντιπολίτευσης στο MHP χρησιμοποιώντας πιστούς δικαστές για να αποφανθούν κατά των πρωτοβουλιών των διαφωνούντων του MHP, οι οποίοι είχαν εξασφαλίσει αρκετές ψήφους αντιπροσώπων για να ζητήσουν έκτακτο συνέδριο του κόμματος. [ ]
Το CHP είναι πρόθυμο να μοιραστεί την εξουσία με το ΑΚΡ ιδίως στην τοπική αυτοδιοίκηση. Τα μέλη του AKP και του CHP επωφελούνται προσωπικά και πολιτικά από αυτήν την αμοιβαιότητα, που θα σημάνει ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο στις εργολαβίες, και τις αναθέσεις των Δήμων. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση Ερντογάν ασκεί πιέσεις στη δικαιοσύνη και στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου για να παραβλέψουν πράξεις διαφθοράς που διαπράχθηκαν από πολιτικούς της αντιπολίτευσης. [ ]
Η κυβέρνηση Ερντογάν επιδιώκει τώρα να παίξει ένα παρόμοιο παιχνίδι με το φιλοκουρδικό Κόμμα της Λαϊκής Ισότητας και Δημοκρατίας (Κόμμα DEM), προσφέροντας κάποια μορφή νομιμότητας και αναγνώρισης στο πλαίσιο μιας ανανεωμένης διάθεσης για ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Κούρδους, συγκεκριμένα με το εκτός νόμου Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Ο Ερντογάν έχει δρομολογήσει παρόμοιες πρωτοβουλίες στο παρελθόν, για να τις εγκαταλείψει όταν δεν τον εξυπηρετούσαν πια. Σε πολλές περιπτώσεις προχώρησε σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος φαίνεται να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη δική του απελευθέρωση παρά για τα δικαιώματα του κουρδικού λαού. Συνυποστηριζόμενος από το καθεστώς, ο Οτσαλάν έγραψε ακόμη και επιστολή υποστήριξης προς τον Ερντογάν κατά τη διάρκεια των προηγούμενων εκλογών, γεγονός που βοήθησε στην υπονόμευση του κύριου κουρδικού πολιτικού κόμματος και στην απομόνωση του φυλακισμένου Κούρδου πολιτικού Σελαχεντίν Ντεμιρτάς. [ ]
Υπό την ηγεσία του Οζέλ, το CHP κινδυνεύει να χάσει την αξιοπιστία και την υποστήριξη των ψηφοφόρων του, καθώς θεωρείται όλο και περισσότερο ως συνένοχο στον βίαιο αυταρχισμό του καθεστώτος Ερντογάν».
