Της Ayaan Hirsi Ali από την Die Welt (5/1/25)
Μετάφραση που δημοσιεύτηκε στο προφίλ facebook του Babis Georges Petrakis
Οι δυτικές κοινωνίες στην πλειοψηφία τους απορρίπτουν τη βία στην εκπαίδευση. Γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο αρχαϊκοί μπορεί να είναι άλλοι πολιτισμοί. Οι συνέπειες της μετανάστευσης στις δυτικές κοινωνίες θα έπρεπε να μας έχουν ανοίξουν τα μάτια.
Ανάμεσα στους δυστοπικές τρομακτικές καταστάσεις που περιγράφονται στην ταινία Brazil (1985) του Terry Gilliam υπάρχει και μια συνεχής σειρά από ανεξήγητα τρομοκρατικά περιστατικά. Οι τυχαίες εκρήξεις και οι θάνατοι είναι τόσο συνηθισμένοι που οι πελάτες ενός εστιατορίου δύσκολα αντιλαμβάνονται όταν ένας τοίχος πίσω τους ανατινάζεται. Άλλο ένα τρομοκρατικό χτύπημα, η κυβέρνηση θα ασχοληθεί με αυτό, δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό. Κανείς δεν ρωτά ποιοι είναι οι τρομοκράτες. Η ανώνυμη, απρόσωπη βία είναι η ημερήσια διάταξη και είναι καλύτερο να μην εξετάσουμε τι βρίσκεται πραγματικά πίσω από αυτήν.
Αυτός ο κόσμος έμοιαζε σουρεαλιστικός τότε. Σήμερα μοιάζει πολύ με το δικό μας. Στις 20 Δεκεμβρίου, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι «ένα αυτοκίνητο» διέσχισε μια χριστουγεννιάτικη αγορά στο Μαγδεμβούργο. Όλοι γνώριζαν ότι ο δράστης δεν ήταν «αυτοκίνητο». Όπως με όλες σχεδόν τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη τις τελευταίες δύο δεκαετίες -στο Βερολίνο, τη Βαρκελώνη, το Λονδίνο, το Παρίσι και πολλές άλλες πόλεις- ο δράστης στο Μαγδεμβούργο ήταν ένας άνδρας μετανάστης από μια χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία, με βίαιο παρελθόν και τεκμηριωμένη εχθρότητα προς τη χώρα υποδοχής του.
Οι δυτικοί πολιτικοί αρέσκονται να αποκαλούν αυτό το είδος βίας «παράλογη», αλλά είναι παράλογη απλώς επειδή αρνούνται να το καταλάβουν. Όπως η κυβέρνηση στο Brazil, οι δυτικοί πολιτικοί και τα μέσα ενημέρωσης επιμένουν ότι η τρομοκρατική βία που διαπράττουν μουσουλμάνοι μετανάστες είναι πρόβλημα περιθωριακής ιδεολογίας ή ίσως ψυχικής ασθένειας. Επιμένουν ότι η βία προέρχεται αποκλειστικά από εξτρεμιστές και ότι «το Ισλάμ είναι μια ειρηνική θρησκεία». Επισημαίνουν ότι θα ήταν όχι μόνο λάθος αλλά και υποκριτικό και επικίνδυνο να γίνει σύνδεση μεταξύ των ενεργειών των τρομοκρατών και της κουλτούρας των μουσουλμάνων μεταναστών γενικότερα.
Φυσικά, οι μουσουλμάνοι ως άνθρωποι δεν είναι πιο βίαιοι από οποιονδήποτε άλλον. Η ανθρώπινη φύση είναι η ίδια παντού, και η βία είναι διάχυτη και στις δυτικές κοινωνίες, από τον εκφοβισμό στο σχολείο μέχρι την ενδοοικογενειακή βία μέχρι τους μαζικούς πυροβολισμούς. Αλλά στη Δύση, η «βία» είναι ένας φορτισμένος όρος – αντιπροσωπεύει κάτι εγγενώς κακό, κάτι που πρέπει να αποφευχθεί, να προληφθεί και να τιμωρηθεί. Οι δυτικές κοινωνίες έχουν αναπτύξει ολοκληρωμένα συστήματα νομικών και κοινωνικών κανόνων που έχουν σχεδιαστεί για την πρόληψη της βίας και την προώθηση της ειρήνης. Οι άνθρωποι στη Δύση δεν θεωρούν τη βία ως ένα φυσιολογικό και αποδεκτό μέρος της ζωής, αλλά γενικά τη θεωρούν ως ένα πρωτόγονο μέσο επίλυσης συγκρούσεων.
Ενώ η ανθρώπινη τάση προς τη βία είναι καθολική, οι πολιτισμικές απαγορεύσεις κατά της βίας της Δύσης δεν είναι. Ωστόσο, για δεκαετίες, οι δυτικές χώρες καλωσόριζαν εκατομμύρια ανθρώπους από πολιτισμούς που θεωρούν τη βία ως συνηθισμένη, ρουτίνα και νόμιμη.
Πριν έρθω στην Ευρώπη, ζούσα στη Σομαλία, την Αιθιοπία, την Κένυα και τη Σαουδική Αραβία – τη χώρα από την οποία καταγόταν ο δράστης του Μαγδεμβούργου. Σε καθεμία από αυτές τις τέσσερις κοινωνίες, οι παραβιάσεις κάθε είδους τιμωρούνταν με σωματική, μερικές φορές βάναυση, βία. Η τζιχάντ, η βία που ασκείται ρητά στο όνομα του Αλλάχ εναντίον των μη μουσουλμάνων, έχει γίνει δυστυχώς οικεία στους Δυτικούς.
Το ευρύ και σε βάθος σύστημα κανόνων και τιμωρίας του Ισλάμ καλλιεργεί μια κουλτούρα στην οποία η βία είναι συχνά η προεπιλεγμένη μέθοδος για την επίλυση διαφορών, την πειθαρχία των παιδιών, την επιβολή δεσμεύσεων κ.λπ. Όπως έχω υποστηρίξει εδώ και χρόνια, το Ισλάμ δεν είναι θρησκείας ειρήνη. Όταν το λέω αυτό πολλοί νομίζουν ότι μιλάω απλώς για ένα σύνολο πεποιθήσεων ή δεσμεύσεων πίστης που βρίσκονται στο Κοράνι. Μιλάω όμως για κάτι πολύ πέρα από αυτό. Θέλω να επιστήσω την προσοχή σε έναν πολιτισμό και έναν τρόπο ζωής που ξεπερνά το κείμενο.
Φανταστείτε το εξής σενάριο: Δύο νήπια τσακώνονται για ένα παιχνίδι. Το ένα παιδί χτυπά το άλλο και του αρπάζει το παιχνίδι από το χέρι. Μετά μπαίνει στο δωμάτιο η μητέρα. Τι κάνει; Εκεί που μεγάλωσα, το παιδί που έκανε επίθεση έπαιρνε ένα χαστούκι στον πισινό και το παιδί που έκλαιγε έπαιρνε πίσω το παιχνίδι. Το μήνυμα προς τον εισβολέα είναι: Αν χτυπήσεις τον αδερφό σου, ο ενήλικας που είναι υπεύθυνος για σένα θα σε χτυπήσει και θα σου πάρουν τα πράγματά σου. Η παρορμητική βία τιμωρείται με διορθωτική βία.
Με κάθε ευκαιρία ένα παιδί μαθαίνει ότι μπορείς να χρησιμοποιήσεις βία για να πετύχεις τον στόχο σου, ανεξάρτητα από το πόσο χρονών είσαι. Ο μόνος λόγος για να μην χτυπήσεις τον αδερφό σου είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος τιμωρίας από κάποιον ισχυρότερο. Η βία αποφασίζει για το σωστό. Και ένας επιτιθέμενος που παρορμητικά χτυπά- ή, καθώς μεγαλώνει, να μαχαιρώνει, να πυροβολεί, να ληστεύει, βιάζει ή σκοτώνει – θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι να συναντήσει μια ισχυρότερη δύναμη που μπορεί να τον τιθασεύσει.
Όταν ήρθα στην Ευρώπη το 1992, παρατήρησα μια εντελώς διαφορετική στάση απέναντι στην παρορμητική βία. Όταν ένα νήπιο χτυπούσε ένα άλλο, η μητέρα του δεν ανταπέδιδε, αλλά έσκυβε, το κοίταζε στα μάτια και του έλεγε τρυφερά αλλά αποφασιστικά ότι δεν έπρεπε ποτέ να το χτυπήσει ή να πάρει τίποτα από το άλλο νήπιο. Οι Ολλανδοί γονείς που γνώριζα έβλεπαν τη σωματική τιμωρία ως βάρβαρη και ξεπερασμένη αλλά και αναποτελεσματική. Γνώριζαν ότι η απάντηση με βία στη βία θα υπονόμευε το μάθημα που ήθελαν να μάθουν τα παιδιά τους. Δηλαδή, ότι η βία δεν είναι ένα αποδεκτό μέσο για να πάρει κανείς το δρόμο του. Αν τα παιδιά τους συμπεριφέρονταν άσχημα, οι γονείς τους θα τα μάλωναν ή θα τους αρνούνταν το επιδόρπιο μετά το δείπνο, αλλά ποτέ δεν θα χρησιμοποιούσαν τη βία ως μέσο πειθαρχίας.
Καμία κοινωνία δεν είναι απαλλαγμένη από τη βία, και στην Ολλανδία, όπως παντού, υπήρχε βία σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές τάξεις. Ωστόσο, παρατήρησα ότι υπήρχε πολύ λιγότερη παρορμητική βία στην Ευρώπη. Όποιος διέπραττε παρορμητική βία θεωρούνταν αντικοινωνικός ή ψυχικά παραμορφωμένος κατά κάποιο τρόπο. Αν γίνατε βίαιος, όλοι το έβλεπαν ως σημάδι ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με εσάς. Τόσο η ίδια η πράξη βίας όσο και η παρόρμηση ή η επιθυμία για διάπραξη βίας στιγματίζονταν.
Αντίθετα, σε όλες τις κοινωνίες στις οποίες ζούσα πριν έρθω στην Ευρώπη, όχι μόνο τα βίαια αλλά και τα μη βίαια αδικήματα τιμωρούνταν με βία. Οι πρώτες αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας περιείχαν τιμωρία: με χτυπούσαν ή με ξυλοκοπούσαν με ραβδί ή ζώνη, όχι λόγω κάποιας βίαιης συμπεριφοράς εκ μέρους μου, αλλά επειδή ήμουν ανυπάκουη ή δεν έπαιρνα καλούς βαθμούς.
Βία στα μουσουλμανικά σχολεία
Όταν λέω αυτές τις ιστορίες στους Δυτικούς, φαντάζονται το σπίτι μου εκείνη την εποχή ιδιαίτερα βίαιο. Αλλά δυστυχώς αυτό δεν είναι αλήθεια: στο σχολείο συγκρίναμε τους μώλωπες μας από τις τιμωρίες που δεχόμασταν στο σπίτι. Στο σχολείο, ήταν απολύτως φυσιολογικό για τους δασκάλους μας να μας χτυπούν, ακόμη και για μικρές παραβάσεις όπως το μάσημα τσίχλας ή γιατί μιλάγαμε στην τάξη. Τιμωρούμασταν επίσης αν αμφισβητούσαμε αυτό που διδασκόμασταν ή χρειαζόμασταν βοήθεια για να το καταλάβουμε. Όταν ήμουν δεκατεσσάρων, έκανα τον δάσκαλό μου στο Κοράνιο μια ερώτηση που πίστευε ότι ήταν ασέβεια. Για τιμωρία με χτύπησε στο πρόσωπο.
Στις μουσουλμανικές κοινωνίες, η βία δεν είναι μόνο παρορμητική και αντιδραστική. Χρησιμοποιείται επίσης με υπολογισμένο και προγραμματισμένο τρόπο ως μέσο αποκατάστασης της τιμής τιμωρώντας την ατιμωτική συμπεριφορά. Η «βία τιμής» προορίζεται να είναι δημόσια – όχι μόνο να αφαιρέσει τον λεκέ της ντροπής από την εν λόγω οικογένεια, αλλά και να δώσει σήμα σε άλλους ότι η «άτιμη» συμπεριφορά δεν θα γίνει ανεκτή. Επομένως, η βία στο όνομα της τιμής δεν επηρεάζει μόνο τον φερόμενο ως δράστη αλλά και τους συγγενείς του. Συχνά οδηγεί σε έναν βάναυσο κύκλο αντιποίνων που μπορεί να τερματιστεί μόνο με την παρέμβαση άλλων οικογενειών και αποζημιώσεις από τον δράστη.
Τόσο στις χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία όσο και στις μουσουλμανικές κοινότητες στις δυτικές χώρες, η «βία τιμής» είναι ένα όλο και πιο κοινό μέσο ελέγχου της γυναικείας συμπεριφοράς. Μια νεαρή γυναίκα με έναν φίλο από τη Δύση αντιμετωπίζει ξυλοδαρμό, φυλακή στο σπίτι, απαγωγή, εξαναγκασμό σε κανονισμένο γάμο ή ακόμα και δολοφονία. Όσο πιο σκληρή είναι η τιμωρία, τόσο πιο ξεκάθαρο είναι το μήνυμα προς τον υπόλοιπο κόσμο : ντροπή σε αυτή την οικογένεια δεν θα γίνει ανεκτή. Και φυσικά το μήνυμα προς τις γυναίκες της οικογένειας είναι: Αν βγείτε από τη γραμμή, θα σας κάνουμε το ίδιο.
Και μετά φυσικά υπάρχει θρησκευτική βία. Θα την χαρακτήριζα ως υπερβατική βία με την ευρεία έννοια. Αυτό το είδος βίας φαίνεται να είναι το πιο δύσκολο για τους ανθρώπους στη Δύση να κατανοήσουν. Τα σύγχρονα δυτικά έθνη είναι θρησκευτικά πλουραλιστικά. Τα μέλη του έχουν από καιρό αποδώσει νομική, κοινωνική και ηθική αξία στην ειρηνική επίλυση των θρησκευτικών διαφορών. Είναι βασική προϋπόθεση της δυτικής κοινωνικής τάξης ότι η υπερβατική βία είναι αδιανόητη: η δολοφονία για όνομα του Θεού θεωρείται εντελώς οπισθοδρομική συμπεριφορά.
Ωστόσο, ιστορικά αυτή η στάση δεν είναι αυτονόητη. Σε όλο το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας και σε μεγάλο μέρος του κόσμου σήμερα – ειδικά στις μουσουλμανικές κοινωνίες – είναι όχι μόνο κατανοητό, αλλά και επιθυμητό να είσαι βίαιος στο όνομα του Θεού και της χώρας. Η βία είναι μάλιστα ένας τρόπος να πλησιάσετε τον Θεό, να είστε ενάρετοι, ευγενείς και άγιοι.
Αυτή η στάση απέναντι στη βία είναι ανάθεμα για τη σύγχρονη δυτική σκέψη, γιατί σε όλη τη σύγχρονη εποχή οι Δυτικοί έχουν χτίσει με επιτυχία μια κουλτούρα που απορρίπτει τη βία ενώ ανέχεται τον θρησκευτικό πλουραλισμό. Το λάθος εδώ, ωστόσο, είναι η υπόθεση ότι αυτή η κουλτούρα των ειρηνικά συνυπαρχόντων Προτεσταντών, Καθολικών και Εβραίων μπορεί επίσης να απορροφήσει όλους τους άλλους πολιτισμούς υπό τις ίδιες συνθήκες – και ότι μια ακόμη θρησκεία μπορεί να προστεθεί στο συνονθύλευμα της θρησκευτικής διαφορετικότητας.
Αλλά δεν είναι τόσο απλό. Εάν άλλοι πολιτισμοί δεν συμμερίζονται την άποψη ότι η βία είναι πρόβλημα, μπορούν να ανατρέψουν ολόκληρο το σύστημα. Και αυτό ακριβώς συνέβη. Επιπλέον, η δυτική κοινωνία αποθαρρύνθηκε από το να αναγνωρίσει τις πολιτισμικές διαφορές σχετικά με τη βία, καθώς γρήγορα θεώρησε δεδομένη την πολιτισμική συναίνεση που αναπτύχθηκε στις δικές της κοινωνίες τον 20ό αιώνα. Αυτή η υπόθεση έχει οδηγήσει σε ιδεολογικές παρωπίδες.
Υπάρχουν εικασίες ότι ο δράστης του Μαγδεμβούργου, ο Taleb al-Abdulmohsen, ήταν εχθρικός προς το Ισλάμ – άρα έφταιγε η εχθρότητα του προς το Ισλάμ. Λεπτομέρειες για τα κίνητρα του δράστη δεν θα μάθουμε ίσως ποτέ αλλά γιατί επέλεξε ως στόχο του μια χριστουγεννιάτικη αγορά, στόχο που έχει ήδη δεχθεί επίθεση από το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα εάν είχε αντιισλαμικά κίνητρα.
Δεν είναι όμως αυτό το πραγματικό πρόβλημα. Δυτικοί πολιτικοί στα αριστερά και στα δεξιά περιγράφουν τη βία που διαπράττουν μουσουλμάνοι μετανάστες ως ακραία και ιδεολογικά υποκινούμενα. Ωστόσο, η βία με ιδεολογικά κίνητρα είναι μόνο ένας από τους διάφορους τύπους βίας που εμφανίζονται στους μουσουλμανικούς πολιτισμούς.
Η επίθεση στο Μαγδεμβούργο οφείλεται ουσιαστικά στο γεγονός ότι η αποτυχημένη μεταναστευτική πολιτική στη Γερμανία έχει ενθαρρύνει την διείσδυση από βίαιες κοινωνίες για δεκαετίες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλωσόριζαν εκατομμύρια άνδρες που, όπως ο Taleb al-Abulmohsen, προέρχονται από κοινότητες που οι παρορμήσεις ικανοποιούνται με τη βία, εκτός και αν συναντήσουν μια αποτελεσματική αντίσταση. Το Μαγδεμβούργο εντάσσεται είτε το θέλουμε είτε όχι στον αυξανόμενο κατάλογο των ευρωπαϊκών πόλεων – που περιλαμβάνει τώρα τη Ντιζόν, το Βερολίνο, τη Ναντ και το Στρασβούργο, για να αναφέρουμε μόνο μερικές – όπου ειρηνικοί άνθρωποι που προετοιμάζονταν για τα Χριστούγεννα δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ.
