του Κώστα Σαμάντη από τη Ρήξη που κυκλοφορεί
BIRDY του Ουίλιαμ Γουόρτον
Αναμφίβολα τα τελευταία χρόνια η θεατρική σκηνή στη χώρα μας είναι η πιο εκτεταμένη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το πληθυσμιακό της μέγεθος. Πολύ σημαντικό μέρος της κατέχουν οι παραστάσεις οι οποίες απευθύνονται αποκλειστικά στα παιδιά, ενώ εσχάτως αρχίζει να παρατηρείται μια άνθηση των θεατρικών σκηνών που απευθύνονται και σε εφήβους. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνεται το θεατρικό «Στην οθόνη φως» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, όπως και το «Birdy» του Ουίλιαμ Γουόρτον με το τελευταίο να έχει βέβαια πολύ ευρύτερη απεύθυνση.
Ο Γουόρτον (1925-2008) έγραψε το συγκεκριμένο μυθιστόρημα το 1978 και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από το σκηνοθέτη Άλαν Πάρκερ το 1984 με μεγάλη επιτυχία, διεθνώς αλλά και στη χώρα μας. Ήταν το πρώτο έργο του συγγραφέα το οποίο μάλιστα τον έκανε ευρέως γνωστό και στο οποίο εμπεριέχονται πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία μιας και ο ίδιος υπήρξε τραυματίας κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Στην υπόθεση του έργου ο Αλφόνσο, ένας ιταλικής καταγωγής τραυματίας πολέμου στο Βιετνάμ μεταφέρεται σε στρατιωτικό ψυχιατρείο το οποίο λειτουργεί υπό την ολοκληρωτικής λογικής διεύθυνση του αρχίατρου Βάις. Σκοπός της μεταφοράς είναι η πειραματική προσπάθεια του αρχίατρου να επαναφέρει στον κόσμο της λογικής τον έγκλειστο Μπέρντι μέσω της συναναστροφής με τον παιδικό του φίλο Αλφόνσο. Ο νεαρός Αλ (μιας και αποστρέφεται το Αλφόνσο επειδή του θυμίζει την ιταλική του καταγωγή) ενδιαφέρεται περισσότερο για τα γήινα. Λατρεύει τη γυμναστική, φαντασιώνεται με τις συνομήλικές του, ενθουσιάζεται με τις γρήγορες μηχανές, διασκεδάζει με τις μουσικές επιτυχίες της εποχής. Ο Μπέρντι από την άλλη ως χαρακτηριστική ρομαντική φιγούρα, φαίνεται να αδιαφορεί για όλα αυτά δείχνοντας μια ιδιαίτερη προτίμηση στον κόσμο των πτηνών. Η ολοένα και περισσότερο ανάπτυξη αυτής της προτίμησης, τον οδηγεί σε μια απομόνωση από τον κόσμο των ανθρώπινων σχέσεων και συμπεριφορών, κόσμος ο οποίος συχνά – πυκνά είναι συνδεδεμένος με τραυματικές εμπειρίες. Η ολοένα και μεγαλύτερη ταύτιση με τον κόσμο των φτερωτών φίλων του είναι αυτή η οποία καθοδηγεί τα όνειρά του. Μέρα με τη μέρα ονειρεύεται και ολοένα περισσότερο τη στιγμή που θα καταφέρει να πετάξει, πραγματικά λυτρωμένος, σε ένα ταξίδι το οποίο καθορίζεται από το απόλυτο πάθος του για την ελευθερία.
Η συνάντηση των δύο φίλων, χρόνια μετά, είναι η συνάντηση δυο καταρρακωμένων ανθρώπων. Ο Αλ επιστρέφει τραυματίας από ένα πόλεμο ο οποίος του έχει δημιουργήσει σοβαρές ψυχικές πληγές, ενώ ο Μπέρντι είναι έγκλειστος σε στρατιωτικό ψυχιατρείο, απομονωμένος στον εαυτό. Και είναι αυτή η επανένωση των δύο ανδρών, που θα τους οδηγήσει στη λύτρωση. Η κοινωνικοποίηση, η φιλία, η αλληλεγγύη θα αποκαταστήσουν τις εσωτερικές και συλλογικές ισορροπίες.
Σε λίγους μήνες κλείνουν δύο χρόνια από τότε που ο ΓΑΠ ανακοίνωσε από το Καστελλόριζο την υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς μνημονίου, δηλαδή σε καθεστώς οικονομικής και πολιτικής υποτέλειας. Στους μήνες που ακολούθησαν τα πάντα, εργασιακές κατακτήσεις, μισθοί και συντάξεις, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα μπήκαν στη μέγγενη της τρόικας. Ακόμη χειρότερα ο κοινωνικός και οικογενειακός ιστός αποδομήθηκε, η ανασφάλεια και ο φόβος άρχισαν να κυριαρχούν. Όλα αυτά οδήγησαν την κοινωνία να βιώνει μια μαζική ματαίωση και κατάθλιψη. Από την εθνική υπερηφάνεια του 2004 οδήγησαν μέσα σε έξι χρόνια στην εθνική ταπείνωση και κατοχή της χώρας. Κι όμως οι τρεις αυτές αξίες (κοινωνικοποίηση, φιλία, αλληλεγγύη) οι οποίες οδήγησαν στην ανύψωση των δύο ηρώων του θεατρικού έργου είναι οι ίδιες οι οποίες ως επιλογή μπορεί και πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία ολόκληρη στο δρόμο της ανάτασης. Από μια κοινωνία η οποία βιώνει την κρίση σε όλα τα επίπεδα (κρίση αξιών, θεσμών, οραμάτων) μπορούμε και πρέπει να οδηγηθούμε στην κοινωνία όπου θα αναδυθούν αξίες όπως αυτή του συνανήκειν και του συνεργάζεσθαι. Μόνο η υιοθέτηση ενός Υψηλού Οράματος είναι αυτό το οποίο θα οδηγήσει τη χώρα και την κοινωνία έξω από το σημερινό τέλμα ακόμη και αν αυτή η υιοθέτηση θα πρέπει να συνδυαστεί με θυσίες, κόπο και δάκρυα. Γι αυτό άλλωστε όταν αφήνεις την παράσταση πίσω σου νιώθεις ότι η φιγούρα του ασυμβίβαστου, οραματιστή και ρομαντικού Μπέρντι είναι αυτή η οποία σε γεμίζει με την αισιοδοξία της βούλησης.
H θεατρική ομάδα του Altera Pars τα τελευταία χρόνια είναι σταθερά προσανατολισμένη σε έργα που αναδεικνύουν την πολιτική διάσταση των πραγμάτων και ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα των επιλογών. Γι αυτό και πλέον έχει καθιερώσει το στίγμα της μέσα στο θεατρικό χώρο. Η τελευταία της επιλογή απευθύνεται στο εφηβικό κοινό γνωρίζοντας ότι αυτή είναι η γενιά η οποία θα πρέπει μέσω της υιοθέτησης των οραμάτων, των αντιστάσεων και των αξιών που της αναλογούν να ηγηθεί την αυριανή μέρα σε μια κατεύθυνση αναβάθμισης της χώρας. Έξω και πέρα από τις λογικές προηγούμενων γενεών οι οποίες είχαν υιοθετήσει τον παρασιτισμό, την ευκολία και το εφήμερο με τα γνωστά όσο και τραγικά αποτελέσματα.
Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Πέτρος Νάκος, από τις ψυχές της θεατρικής ομάδας, στήνει μια σημαντική παράσταση για όλους τους προηγούμενους λόγους που αναφέραμε. Οι απόψεις του στις συνεντεύξεις που δίνει, ξεφεύγουν από τον αποκλειστικό χώρο του θεάτρου. Με αναφορές από τη σύλληψη του Οτσαλάν, την ηθική συνενοχή της κοινωνίας στο προηγούμενο χρονικό διάστημα μέχρι την ευθύνη των φωτεινών μυαλών της τέχνης οι οποίες συστρατεύθηκαν με το κατεστημένο, αναδεικνύει εύστοχα αρκετές από τις αιτίες της κρίσης. Αξιοποιώντας το μέγιστο των δυνατοτήτων που του παρέχει ο θεατρικός χώρος του Κεραμεικού και παρά το δύσκολο των χρονικών παλινδρομήσεων του κειμένου, αναδεικνύει τις δραματικές πλευρές του έργου ταυτόχρονα με το αισιόδοξο της κατάληξης, δίνοντας μια ισορροπημένη παράσταση. Στην επιτυχία του αποτελέσματος θα πρέπει να αναφέρουμε και τη συμβολή των ηθοποιών. Με τους νεαρούς Ασημακόπουλο και Τρίκα να δίνουν τους νεαρούς Αλ και Μπέρντι με φρεσκάδα, αισιοδοξία και ονειροπόληση, τους μεγαλύτερους Νάκο και Πετικάρη να αποδίδουν τους εγκλωβισμένους ήρωες καθώς και τους Σουξέ ως αρχίατρο Βάις και Κυπαρισσόπουλο ως νοσοκόμο Ρενάλντι να αποδίδουν ουσιαστικά τους ρόλους τους. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει η μουσική επιμέλεια του Π. Νάκου η οποία λειτουργεί αποτελεσματικά ως γέφυρα αλλά και αναδεικνύει την φρεσκάδα των ηρώων
BIRDY του Ουίλιαμ Γουόρτον
Οι συντελεστές:
Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές
Σκηνοθεσία: Πέτρος Νάκος
Σκηνικά: AlteraPars
Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
Κοστούμια: Δέσποινα Χειμώνα
Μουσική/Σύνθεση Ήχων: Νίκος Τσέκος
Επιμέλεια Μουσικής: Πέτρος Νάκος
Βίντεο: Νίκος Τσέκος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Σταυρούλα Μάκρα
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Λοχίας ΑΛ: Πέτρος Νάκος
Νεαρός Αλ: Ορέστης Τρίκας
Μπέρντυ: Γεράσιμος Πετικάρης
Νεαρός Μπέρντυ: Παναγιώτης Ασημακόπουλος
Ψυχίατρος Βάϊς: Γιώργος Σουξές
Ρενάλντι: Σίμος Κυπαρισσόπουλος
Η παράσταση “Birdy” ανεβαίνει κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21.30 στο θέατρο Altera Pars (Μεγ. Αλεξάνδρου 123, Κεραμεικός).
Πληροφορίες-Κρατήσεις: 210-3410011
