Τις τελευταίες εβομάδες έχει προκαλέσει μεγάλη εντύπωση η στροφή του Σταύρου Ψυχάρη και του συγκροτήματος του από μπροστάρηδες των μνημονιακών κυβερνήσεων (ΝΔ-Πασοκ) σε ανοιχτή στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ. Τα τελευταία τρια κεντρικά άρθρα του στο Κυριακάτικο Βήμα περιιγράφουν τη σταδιακή στροφή του (ΟΙ ΣΑΡΑΦΗΔΕΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ, 21-12-14, όπου γράφει για συγκυβέρνηση ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ Η ΕΛΛΑΣ!, 28-12-14 όπου κατακεραυνώνει με ιστορικά παραδείγματα όσους κινδυνολογούν για τα προβλήματα που θα δημιουργήσει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και στο ΕΔΩ ΣΕ ΘΕΛΩ ΚΑΒΟΥΡΑ!, 11/1/15, όπου προεξοφλεί ότι ο Τσίπρας έχει βγει πρωθυπουργός και να δούμε πως θα τα καταφέρει). Για όσους έχουν παρακολουθήσει τη διαδρομή του “επιχειρηματία-δημοσιογράφου” η νέα του μεταμόρφωση δεν προκαλεί τόση μεγάλη κατάπληξη γιατί στην πενηντάχρονη καριέρα του, τέτοιες μεταμορφώσεις είναι συνηθισμένες. Ένα πράγμα είναι σταθερό για τον Στ. Ψυχάρη, να είναι κομμάτι της (εκάστοτε) εξουσίας, να μην βρεθεί ποτέ με τους χαμένους.
Αναδημοσίευουμε δυο πολύ αποκαλυπτικά άρθρα που περιγράφουν την πορεία του. Το πρώτο είναι της δημοσιογράφου Ευγενία Λουπάκη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟ το 1996. Το δεύτερο είναι του Λευτέρη Χαραλαμπόπουλου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό unfollow, λίγες μέρες μετά τη σύγκρουση του Στ. Ψυχάρη με τον Γιώργο Παπανδρέου.
Α-Ρ.
Από αριστερά: Απ. Βογιατζής (υπ. Εργασίας της Χούντας), Στ. Ψυχάρης, Θεοφ. Παπακωνσταντίνου (υπ. Προεδρίας και Παιδείας της Χούντας), Β. Σταματόπουλος (υπ. Τύπου) και άλλοι κοσμικοί της εποχής.
*ΘΕΟΣ ΦΥΛΑΞΟΙ!!!
Της Ευγενίας Λουπάκη
Ιστορίες σαν του Σταύρου Ψυχάρη είχε μπόλικες το ελληνικό σινεμά της δεκαετίας του ,60. Το παιδί του λαού, που ανεβαίνει πολύ ψηλά στης κοινωνίας τα σκαλιά, γίνεται πάμπλουτο και πανίσχυρο και ποιος ξέρει τι άλλο… Οι ήρωες των ταινιών εκείνων, βέβαια, δεν έπαιζαν γκολφ, ούτε το αγαπημένο τους φαγητό ήταν μακαρόνια με χαβιάρι, ούτε έχριζαν σήμερα μελλοντικό πρωθυπουργό τον ένα και μεθαύριο τον αντίπαλό του. αλλά πάντα η ζωή δεν ξεπερνάει τον κινηματογράφο; Στις ταινίες, το φτωχόπαιδο έμενε κατά βάθος “ψυχούλα” για τον Στ. Ψυχάρη όμως το σενάριο λέει άλλα και, κυρίως, το τέλος δεν γράφτηκε ακόμα…
“Εφτασα εδώ που έφτασα κι όπου θα φτάσω μόνο με τη σκληρή δουλειά” υποστηρίζει ο ίδιος (περιοδικό FLASH, Ιούλιος 1993). Θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να μας εξηγούσε με τι είδους “σκληρή δουλειά” έφτασε στο Αγιο Ορος, ωστόσο παρά τον ορυμαγδό των αντιδράσεων, ο κ. Ψυχάρης και το ΒΗΜΑ σιωπούν. Ας προσπαθήσουμε μόνοι μας, λοιπόν, χρησιμοποιώντας ψηφίδες πληροφοριών που συλλέξαμε, δημοσιεύματα που τον αφορούν και παλιότερες συνεντεύξεις του.
Αν ο άνθρωπος είναι το σύνολο απ’ τις εμπειρίες του, είναι αναμφίβολα και το σύνολο των επιλογών του. 0 κ. Σταύρος Ψυχάρης είναι ένα πολυσυζητημένο, πλην όμως άγνωστο στο ευρύ κοινό, πρόσωπο.
Είναι ένας πολύ πλούσιος άνθρωπος, “επιχειρηματίας περισσότερο παρά δημοσιογράφος”, σύμφωνα με τον Γ. Βότση, και κατοικεί σ’ ένα πολυτελές διαμέρισμα της οδού Αναγνωστοπούλου, όπου παλιά έμενε η Μελίνα Μερκούρη.
Ο Ψυχάρης με τον κουμπάρο του Βύρωνα Σταματόπουλο, υπουργό Τύπου της χούντας.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Πατέρας κομμουνιστής με αγώνες, φυλακές κι εξορίες, πρώτος ξάδελφος του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, Κώστα Λουλέ. 0 ίδιος ο Στ. Ψυχάρης προδικτατορικά ήταν γραμμένος στον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο και τη δημοσιογραφική του καρριέρα την άρχισε το 1965 στην αριστερή εφημερίδα “Δημοκρατική Αλλαγή”. Πολύ σύντομα ανέκρουσε πρύμνα, πράγμα που ποτέ δεν του συγχώ ρησε, όπως λέγεται, ο πατέρας του. Τώρα, έχει πλέον και φιλοσοφική άποιμη για το σοσιαλιστικό πείραμα και την άδοξη κατάληξή του: “Σίγουρα δεν ήμουν κομμουνιστής, ήμουν πρόθυμος να δίνω μάχες υπέρ των ιδεών μου, οι οποίες ήταν αντίθετες μ’ αυτές των κομμουνιστών(….)70 χρόνια στο ιστορικό γίγνεσθαι είναι ελάχιστος χρόνος. Αυτή η παρένθεση στην ιστορία των ανθρώπων αργότερα θα περιγράφεται σε υποσημειώσεις της Ιστορίας”, δηλώνει στο περιοδικό Flash, τον Ιούλιο του 1993. Ενα χρόνο μετά, δηλώνει “πράσινος” όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά και στην πολιτική και τονίζει: “Θα μπορούσα να διευθύνω μια εφημερίδα, όπως αυτή στην οποία ανήκω και να είμαι κάτι άλλο πολιτικά;” (“Τύπος της Κυριακής”, Νοέμβριος 1994).
Η δικτατορία βρίσκει τον κ. Ψυχάρη κοινοβουλευτικό συντάκτη στο “ΕΘΝΟΣ” και το 1968 μετακομίζει στο “ΒΗΜΑ”. Είναι βέβαια απορίας άξιον τί είδους κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ υπήρχε την περίοδο της Χούντας, με το κοινοβούλιο στο γύψο, αλλά ας το προσπεράσουμε. Ο κ. Ψυχάρης έχει κατηγορηθεί για στενές σχέσεις με το καθεστώς των συνταγματαρχών (περιοδικό ΑΝΤΙ, Νοέμβριος 1995). Το σίγουρο είναι ότι είναι κουμπάρος του χουντικού υπουργού Τύπου, Βύρωνα Σταματόπουλου, ο οποίος βάφτισε τον μεγαλύτερο από τους δύο γιούς που ο κ. Ψυχάρης απέκτησε από τον πρώτο του γάμο, τον Παναγιώτη. Το δεύτερο γιο του, τον βάφτισε ο Ανδρέας Παπανδρέου άλλες εποχές, άλλοι κουμπάροι- και τον ονόμασε Ανδρέα. Το τρίτο παιδί του κ. Ψυχάρη -από το δεύτερο γάμο του, με τη δημοσιογράφο Χριστίνα Τσούτσουρα- είναι κοριτσάκι κι έχει κι αυτό “διάσημους” νονούς: τον κ. Χρήστο Λαμπράκη και τον κ. Σωκράτη Κόκκαλη.Είναι γνωστή εξάλλου η επιχειρηματική σχέση του συγκροτήματος Λαμπράκη με τον κ. Κόκκαλη, σχέση για την οποία πολλά λέγονται αλλά δεν γράφονται, προφανώς επειδή στοιχεία είναι αδύνατον να βρεθούν. Ο κ. Ψυχάρης πάντως, υποβαθμίζει το θέμα υποστηρίζοντας (περιοδικό MEDIA VIEW, Σεπτέμβριος 1993): “Οι ίδιοι ανόητοι που λένε τις βαρύγδουπες ανοησίες περί συμφερόντων κλπ, ενδεχομένως εννοούν την εντελώς ασήμαντη συμμετοχή τουΔ.Ο.Λ. στην εταιρεία ΠΑΝΑΦΟΝ”.
Ας επανέλθουμε στη σταδιοδρομία του κ. Ψυχάρη. Το 1973, είναι μεταξύ των δημοσιογράφων που συνοδεύουν το Μακαρέζο στο περιβόητο ταξίδι του στην Κίνα. Αμέσως μετά την πτώση της Χούντας, το πρώτο τεύχος του περιοδικού ΑΝΤΙ τον περιλαμβάνει σε κατάλογο δημοσιογράφων που συνεργάσθηκαν με τους συνταγματάρχες. Ε, καί; Το 1974 επιχειρεί να πολιτευθεί με την Ενωση Κέντρουαλλά το πράγμα μένει στις προθέσεις.
Εξακολουθεί να είναι πολιτικός συντάκτης του ΒΗΜΑΤΟΣ, όπου από την πρώτη στιγμή, όπως θυμούνται παλιοί συνάδελφοί του, γίνεται “δεξί χέρι” του Χρήστου Λαμπράκη και μάλιστα είναι ο μόνος που, όπως λένε, έμπαινε στο γραφείο του χωρίς να χτυπήσει την πόρτα. Η όλη συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από τους συναδέλφους του της εποχής εκείνης ως “επιεικώς αντισυναδελφική”. Θυμίζουν δε, ότι πρωτοστάτησε στα διαβήματα του τότε “τραστ” των πολιτικών συντακτών, όσων δηλαδή ήταν πολιτικοί συντάκτες και στη διάρκεια της δικτατορίας, προς τον πρώτο κυβερνητικό εκπρόσωπο ,τον Τάκη Λαμπρία, με στόχο ν’ αποκλειστούν από το μπρήφινγκ ο ισυντάκτες εφημερίδων που άρχισαν να επανεκδίδονται. Θυμούνται, μάλιστα, πως ο κ. Λαμπρίας αναγκαζόταν να κάνει χωριστή ενημέρωση στον αείμνηστο Λούη Δάνο, πολιτικό συντάκτη τότε της “Αθηναϊκής” ,επειδή το” τραστ” δεν τον δεχόταν στην ίδια αίθουσα.
Μετά από μια δεκαετία στο ΒΗΜΑ, γίνεται διευθυντής του, αφού ο Λέων Καραπαναγιώτης αναλαμβάνει τα ΝΕΑ, λόγω υπουργοποίησης του Γιάννη Καψή. Να σημειώσουμε κάτι που όχι τυχαία δεν αναφέρεται σχεδόν ποτέ, ούτε φυσικά από τον ίδιο τον κ. Ψυχάρη: ότι ανέλαβε το ΒΗΜΑ καθημερινή εφημερίδα και την έκλεισε, ενώ από τότε μια απόπειρά του να το ξανακάνει καθημερινό απέτυχε παταγωδώς και μια άλλη, πολύ πρόσφατη αυτή, έμεινε σχέδιο επί χάρτου .
Οι αποτυχίες δεν πτοούν καθόλου τον κ. Ψυχάρη. και γιατί άλλωστε; Ποτέ δεν αποτέλεσαν εμπόδιο στην ανέλιξή του. Η αυτοπεποίθησή του – έπαρση για πολλούς- δε μειώνεται ούτε από το φιάσκο που συνόδευσε το τηλεοπτικό του ντεμπούτο, όταν η εκπομπή “Το ΒΗΜΑ του ΑΝΤΕΝΝΑ”, που ανέλαβε, πάτωσε κυριολεκτικά στις μετρήσεις και σταμάτησε πριν καλά καλά αρχίσει. Κι ήταν τόσο σίγουρος πως θα σαρώσει! “Θα πετυχαίνατε αν δουλεύατε στηντηλεόραση;” Απάντηση: “Αμφιβάλλετε; Δεν έχω καμμιά αμφιβολία ότι θα μπορούσα να κάνω και τηλεόραση. Θα με πούνε εγωϊστή άμα το διαβάσουν, αλλά εν πάση περιπτώσει, είμαι και εγωϊστής” (περιοδικό FLASH).
Ούτε και οι κλειστές στροφές τρομάζουν τον Σταύρο Ψυχάρη. “Πολλές εφημερίδες κάνουν στροφή και αλλάζουν πολιτική ενδυμασία, τη μια είναι έτσι και την άλλη αλλιώς. Η θέση του ΒΗΜΑΤΟΣ πολιτικά είναι δεδομένη(….)Αλλες εφημερίδες μπορεί να είναι πότε από δω και πότε από κει. Γι’ αυτό και χάνουν αναγνώστες. Το ΒΗΜΑ όμως και τα ΝΕΑ, δεν χάνουν αναγνώστες, γιατί είναι μόνιμα και σταθερά προσηλωμένα στα πιστεύω τους” , δηλώνει στην ίδια συνέντευξη ο άνθρωπος που τον Ιούλιο του 1995 αγιογράφησε δια χειρός Θανάση Λάλα την τότε κυρία πρωθυπουργού Δήμητρα Λιάνη. Για να την αποκαθηλώσει πρόσφατα δια χειρός “Σίβυλλας” βάζοντας τη σφραγίδα της εγκυρότητας του ΒΗΜΑΤΟΣ στα ροζ σενάρια γύρω απ’ την εθνική μας χήρα και το χήρο της εθνικής μας σταρ.
Ο ίδιος που έχρισε πριν από ένα περίπου χρόνο, μέσω της εφημερίδας του, “διάδοχο του Α. Παπανδρέου” τον Μιλτιάδη ‘Εβερτ, τον οποίο και καλωσόρισε ως “μελλοντικό πρωθυπουργό” στην τηλεοπτική εκπομπή που προαναφέραμε. Αυτή η ενέργεια φυσικά δεν οφειλόταν στην ιδιαίτερη συμπάθεια που ο κ. Ψυχάρης τρέφει, όπως δηλώνει, στον κ. Εβερτ (Τύπος της Κυριακής, Νοέμβρης 1994) και άλλωστε η συμπάθεια αυτή δεν τον εμπόδισε καθόλου να υποστηρίξει εν συνεχεία με τα μπούνια τον κ. Σημίτη, κάνοντας στροφή 180 μοιρών και χωρίς ν’ ανοίξει ρουθούνι ως προς την “εγκυρότητα” της εφημερίδας του. Πρόσφατα, όταν, σε τηλεοπτική εκπομπή που ήταν προσκεκλημένος, του θύμισαν αυτή του τη στροφή , ο Σταύρος Ψυχάρης θύμωσε πολύ και με απότομο ύφος προσπέρασε το θέμα.
Ποιος από μας, εξάλλου, θέλει να του θυμίζουν τις αμαρτίες του; Το πολύ πολύ να τις εξομολογηθούμε στον “πνευματικό” μας. 0 Σταύρος Ψυχάρης, όμως, δηλώνει πως δεν έχει εξομολογηθεί ποτέ. Με τέτια διαδρομή και τέτιο τεκμήριο ευλάβειας, πώς να μην επιλεγεί ως ο πλέον κατάλληλος για να διοικεί το Αγιο ‘Ορος;
*Το ρεπορτάζ αυτό της Ευγενίας Λουπάκη δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 1996, στο περιοδικό ΜΕΤΡΟ. Το βρήκαμε εδώ
Σταύρος Ψυχάρης: Η πτώση
Του Λευτέρη Χαραλαμπόπουλου – UNFOLLOW 2
«Τι μας είπε ο κ. Παπανδρέου», έγραψε στο πρωτοσέλιδο «μπαλκόνι» του, το πρώτο κυριακάτικο Βήμα του 2012. Και στα ενδότερα της εφημερίδας; Ο ίδιος ο εκδότης της αρθρογραφεί για την προ μηνών συνάντηση που είχε –μαζί με τον Γιώργο Μπόμπολα– στο Μέγαρο Μαξίμου με τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Μια σίγουρα ενδιαφέρουσα ιστορία, στην οποία ο υπογράφων Σταύρος Ψυχάρης ομολογεί τη λευκή επιταγή που έλαβε, ο ίδιος και ο συνέταιρος του, από τον πρωθυπουργό, προκειμένου ο τηλεοπτικός σταθμός Mega να σταματήσει να βλέπει με τόσο ρνητικό μάτι την τότε κυβέρνηση.
«Ποτέ ο Σταύρος Ψυχάρης δεν απαντά προσωπικά σε επιθέσεις», μας υπενθύμισε κάποιος που είναι σε θέση να παρατηρεί στενά τον Διοικητή στο μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής του. Γιατί «Διοικητής» (πέραν του αυτονόητου των 29 ετών διεύθυνσης του Βήματος, αλλά και του Αγίου Όρους); Διότι ο μύθος λέει πως δική του πατέντα ήταν ο «Λόχος Διοικήσεως». Μια ελίτ δημοσιογραφική ομάδα ειδικών αποστολών (μεγαλούργησε τη δεκαετία του ’90 και τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα) του ΔΟΛ που είχε ό,τι και ο Τζέιμς Μποντ: Άδεια να σκοτώνει. Μέχρι που οι καπνισμένες κάννες γύρισαν ανάποδα… Για να κρατήσουν στόματα κλειστά. Πρόλαβαν όμως να «συνεργαστούν» με το καλό ή με το στανιό σχεδόν με ό,τι είχε εξουσία ή χρήμα. Με το καλό, αρκούσε ο κατάλληλος άνθρωπος που θα σηκώσει το τηλέφωνο και θα μιλήσει με το υπάκουο αυτί. Με το στανιό, αναλάμβαναν το ρόλο του πιστολιού τα κατάλληλα δημοσιεύματα στην κατάλληλη θέση στην εφημερίδα. Και γύριζε ο τροχός. Ας μην παρασυρόμαστε όμως. Ας επιστρέψουμε στο θέμα μας…
«Ποτέ ο Σταύρος Ψυχάρης δεν τα βάζει… με τελειωμένους», μας είπε κάποιος άλλος που μπορεί να θυμάται τον 67χρονο ακριβώς από το… 1967! Από την αφετηρία της Επταετίας, στην οποία έγραψε τη δική του ιστορία ως κοινοβουλευτικός συντάκτης. Πρώτα στο Έθνος και μετά στο Βήμα (1968). Γιατί λοιπόν έσπασε τον προσωπικό του κώδικα; Γιατί απάντησε ο ίδιος στον Γιώργο Παπανδρέου; Και σε τελική ανάλυση, γιατί ασχολείται με τον Παπανδρέου; Με ένα χαρτί που κάηκε (αφού πρώτα λαμπάδιασε ένα ολόκληρο έθνος);
Αυτές είναι ερωτήσεις που ψάχνουν απάντηση τις τελευταίες ημέρες στα «στέκια». Γύρω από το Βυζάντιο του ΔΟΛ. Ή, χαμηλόφωνα φυσικά, και μέσα στον ΔΟΛ. Για τον οποίο, με την ευκαιρία, οι κακές γλώσσες λένε ότι απέχει ένα-δυο μήνες από το να υποκύψει ως η επόμενη… Ελευθεροτυπία. Φτάνει το τέλος; Δείχνει η κίνησή του ότι δεν υπάρχει πλέον το περιθώριο για εκείνους τους «αόρατους ελιγμούς» που έδωσαν μυθικές διαστάσεις στις ικανότητες του Σταύρου Ψυχάρη; Τελείωσαν οι άσοι που αναπαύονταν στο μανίκι; Ή για μία ακόμη φορά, πριν το καταλάβει οποιοσδήποτε, ο «Καταφερτζής» θα έχει αλλάξει τράπουλα; Ου μην και τραπέζι…
Η πρώτη μεγάλη απόφαση
1965: Αποσπασμένος λιμενικός στο γραφείο του υπουργού Εμμανουήλ Κεφαλογιάννη, υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία (η πιο ελκυστική μετάθεση εκείνη την εποχή) και ετοιμάζει την είσοδό του στα μονοπάτια της δημοσιογραφίας. Η εκκίνηση; Εκ του ασφαλούς. Γραμμένος στον ΕλληνοΣοβιετικό Σύνδεσμο, γιος εξόριστου αριστερού και ανιψιός του ιστορικού στελέχους του ΚΚΕ Κώστα Λουλέ (ο επόμενος ισχυρός στο κόμμα μετά τον Χαρίλαο Φλωράκη), ο Σταύρος Ψυχάρης ξεκινά την καριέρα του από την ταγμένη Δημοκρατική Αλλαγή. Πολύ γρήγορα όμως θα νιώσει ότι τα νερά δεν είναι τόσο βαθιά όσο θα ήθελε. Μεταπηδά στο Έθνος. Και από εκεί στο Βήμα. Ήδη είχε πάρει την πρώτη μεγάλη απόφαση της καριέρας του. Ήθελε να γίνει παράγοντας δύναμης και εξουσίας. Όχι μόνο δημοσιογράφος. Στην Επταετία κάνει μεγάλα βήματα προς τα εμπρός ως ρεπόρτερ διαγράφοντας την αριστερή κληρονομιά του. Γίνεται κουμπάρος του υπουργού Τύπου της Χούντας Βύρωνα Σταματόπουλου, που βάφτισε τον πρώτο του γιο, τον Παναγιώτη.
Γίνεται επίσης μέλος εκείνης της φοβερής κάστας που συνόδευσε τον Μακαρέζο στην Κίνα το 1973, σε ένα από τα πλέον διαβόητα ταξίδια της ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Και τελικά γίνεται και «μέλος» του καταλόγου που κυκλοφόρησε το 1974 με τους δημοσιογράφους που συνεργάστηκαν με τους Συνταγματάρχες.
Η δύναμη του ρεπορτάζ
Η δεκαετία του 1970 αλλά και του 1980 δεν έχει ραδιόφωνα και τηλεοράσεις εκτός των κρατικών. Δεν έχει πραγματικούς αντιπάλους για το μονοπώλιο των εφημερίδων. Είναι τρομακτική η δύναμη του Τύπου εκείνη την εποχή. Και ο Σταύρος Ψυχάρης αυτό το αντιλαμβάνεται πολύ γρήγορα και το χρησιμοποιεί ανάλογα. Ο δημοσιογράφος, που εκείνη την εποχή μοιάζει για κάποιους φυσιογνωμικά στον Πολ Νιούμαν, κάνει το ρεπορτάζ επιστήμη. Ξέρει πολλά. Για κάποιους, τα πάντα. Λες και είχε μάτια και στο σβέρκο, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν για εκείνον. Ήταν παντού. Αυτό ήταν και το μεγάλο του όπλο. Οι τόσες πολλές πληροφορίες στη φαρέτρα του. Για όλους.
Και κάτι ακόμη: Η τεράστια υπομονή του. Πληροφορίες αλλά και υπομονή ώστε να τις αξιοποιεί αναλόγως. Ο τέλειος συνδυασμός. Στο Κολωνάκι τον θυμούνται εκείνη τη δεκαετία να τριγυρνά τα βράδια πάντα με τις κατάλληλες παρέες. Χωμένος στα μέσα και στα έξω, αλλάζει το νόημα του πολιτικού ρεπορτάζ. Δεν αρκείται στο press room και στη γραμμή που περνάει ο εκάστοτε υπουργός, αλλά ψάχνει παντού. Και όποιος ψάχνει και είναι ικανός, βρίσκει. Γνωρίζει όμως. Ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει την πληροφορία που δεν γράφεται.
Ο Ανδρέας, η Μιμή, το «πράσινο».
Δηλώνει Παναθηναϊκός. Παλιότερα ξεκαθάριζε ότι το πράσινο είναι τελικά και το χρώμα που ντύνει τις πολιτικές πεποιθήσεις του. Κάτι που θέλησε να το διατυμπανίσει με μία ακόμη πολιτική κουμπαριά. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε στον δευτερότοκο γιο του Ψυχάρη το όνομά του: Ανδρέας. Στην ίδια κολυμπήθρα ο «νονός» Ανδρέας διέγραψε και όλες εκείνες τις αναμνήσεις: από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, από τις αρχές του 1970, από την Επταετία. Πολλά χρόνια αργότερα για λογαριασμό του ιστορικού ηγέτη του ΠΑΣΟΚ κάτι αντίστοιχο θα κάνει και ο Ψυχάρης: εν έτει 1995, μια συντονισμένη προσπάθεια μέσα από τον πανίσχυρο ΔΟΛ θα φροντίσει η Δήμητρα Λιάνη να αποβάλει το «γυμνό» παρελθόν της, να το ντύσει «σεμνά» και πολιτικά.
Λένε πως Ανδρέας και Ψυχάρης είχαν να μιλήσουν 14 χρόνια, μέχρι η Μιμή να γίνει αιτία ώστε οι δυο τους να ξανασυναντηθούν. Ο Ανδρέας είχε κόψει κάθε άμεση επικοινωνία μαζί του γιατί δεν του άρεσε ο τρόπος που διαχειριζόταν την πληροφορία. Κάτι θα ήξερε. Η δεκαετία του 1980 ήταν για τον Ψυχάρη το μεγάλο σχολείο. Στα πρώτα χρόνια ως διευθυντής του Βήματος προετοιμάστηκε για τη μεγάλη εφόρμηση: να γίνει και επιχειρηματίας.
Ο Σημίτης, το Άγιον Όρος, οι μοναχοί
Τελικά, το 1996, το δαχτυλίδι του ΠΑΣΟΚ καταλήγει στον Κώστα Σημίτη. Η Μιμή μένει στο σπίτι της. Kαι ο Σταύρος Ψυχάρης διορίζεται διοικητής του Αγίου Όρους από τον υπουργό –«μαζί τα φάγαμε»– Θεόδωρο Πάγκαλο. Η επιλογή προκαλεί φοβερές αντιδράσεις. Γιατί για να λάβεις το αξίωμα πρέπει να έχεις πανεπιστημιακό πτυχίο ή διδακτική εμπειρία. Και ο «καταφερτζής» είχε μόνο κάποια ειδικά μαθήματα που παρέδιδε στους φοιτητές ΜΜΕ του Παντείου. Το θέμα φτάνει και στη Βουλή με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να χαρακτηρίζει τον διορισμό παράνομο. Το αυτί του Σημίτη δεν ιδρώνει και ο Ψυχάρης χτίζει ακόμα μια ιδιόμορφη συμμαχία. Με τη θέση του διοικητή του (αυτοδιοίκητου) Αγίου Όρους κερδίζει το δικαίωμα να προβαίνει σε αγορές σε συγκεκριμένη περιοχή της Ελβετίας, όπου αν δεν είσαι ή αν δεν έχεις διατελέσει πολιτειακός παράγοντας δεν περνάς ούτε σε απόσταση χιλιομέτρου. Οι μοναχοί πάντως βρίσκουν τον άνθρωπό τους. Και έναν εξαιρετικό διοικητή. Που με ένα τηλέφωνο λύνει όλα τα προβλήματά τους. Που ενδιαφέρεται για εκείνους. Που τους φροντίζει σε πράγματα ουσίας. Δεν είναι καθόλου αδιάφορο το πέρασμά του. Ακόμα και αν η λύση που δίνει είναι να περάσουν χαλιά μεγάλης αξίας από το τελωνείο που είχαν κολλήσει στα διαδικαστικά για χρόνια. Και σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι ο Σταύρος Ψυχάρης μέσα από αυτή τη διαδικασία κερδίζει για πάντα και την Εκκλησία. Δούναι και λαβείν.
Ο Αβέρωφ, ο Σαμαράς, ο Τσαλδάρης
Αριστερή αφετηρία, χουντική κυβέρνηση, ΠΑΣΟΚ, Άγιον Όρος. Ποιος είπε όμως ότι στο κομπολόι του δεν υπήρξαν και μπλε χάντρες; Οι παλιότεροι υποστηρίζουν ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ θεωρούσε τον Σταύρο Ψυχάρη «παιδί του». Και ο Διοικητής είχε να το λέει για τη φιλία του με τον Αθανάσιο Τσαλδάρη και τη βοήθεια που πολλές φορές του έδωσε. Άλλο αν για μια φορά η βοήθειατου Διοικητή αποδείχτηκε πολύ προσοδοφόρα και με μεγάλο «τίμημα» προς την πλευρά του πολιτικού.
Και να πάμε για λίγο στα νεότερα. Ο δεύτερος γιος του Σταύρου Ψυχάρη Ανδρέας δηλώνει επίσημα διπλωματικός σύμβουλος του Αντώνη Σαμαρά. Και συζητιέται έντονα ότι θα είναι υποψήφιος βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία. Στην Α΄ Αθηνών ή ακόμα και στον Νομό Μεσσηνίας. Εκεί όπου ο Αντώνης Σαμαράς θα μπορούσε να «εκλέξει» βουλευτή του κόμματός του μέχρι και τον ΓΑΠ! Ο υιός όμως το τελευταίο διάστημα εμφανίζει περίεργες συμπεριφορές στη Συγγρού και προκαλεί αντιπάθειες. Συμπεριφέρεται λες και το μαγαζί είναι δικό του. Σε ποιον να έμοιασε άραγε;
Ο Ανδρέας Ψυχάρης είναι γενικότερα ο «καινοτόμος» της οικογένειας. Σε τέτοιο βαθμό που οι κακές γλώσσες λένε ότι μέχρι προξενείο στη Φλόριδα δημιουργήθηκε για χάρη του. Τι θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς; Πως οι φιλίες του Σταύρου Ψυχάρη καλύπτουν το φάσμα της πολιτικής ζωής του τόπου εδώ και μισό αιώνα. Ότι δεν λείπει τίποτε από τη συλλογή του. Ότι είναι τόσο σωστά κατανεμημένες ή ακόμη και στοχευμένες. Και δεν πρέπει να τρομάζουν οι λέξεις. Αυτή είναι η δουλειά του δημοσιογράφου. Να έχει πρόσβαση παντού. Και για να μην κρυβόμαστε: Αυτή είναι και η δουλειά των άλλων. Να μπορούν να έχουν πρόσβαση στον ισχυρότερο άνθρωπο των ΜΜΕ. Έτσι είναι διαμορφωμένο το παιχνίδι Τύπου και εξουσίας στην Ελλάδα. Μη γελιόμαστε. Η μοναδική εφημερίδα ή ΜΜΕ, από τα παραδοσιακά, που δεν επιδιώκει να ασκήσει πίεση άλλου τύπου είναι η Εστία. Και τέλος.
Ο Χρήστος Λαμπράκης
Την πόρτα του ΔΟΛ ο Σταύρος Ψυχάρης την ανοίγει το 1968. Ο ικανότερος ρεπόρτερ τα καταφέρνει περίφημα στο πλευρό του Χρήστου Λαμπράκη. «Σπάει αυγά» σε ένα παραδοσιακό αστικό μέσο. Χωρίς να μιλάει γαλλικά, όπως άλλοι διευθυντές, με τον εκδότη. Χωρίς καν να διαθέτει εκείνη την έμφυτη ευγένεια που έμοιαζε απαραίτητη για να συναναστραφείς στα υψηλά πατώματα. Αυτό τον κάνει να ξεχωρίζει. Ο δυναμικός χαρακτήρας του. Μπρουτάλ, για να χρησιμοποιήσω έναν χαρακτηρισμό που έκανε θραύση στους διαδρόμους της εποχής. Και αυτό το «μπρουτάλ», που είχε και ο Νίκος Κακαουνάκης, ο οποίος διατέλεσε διευθυντής των Νέων για πολλά χρόνια τη δεκαετία του 1970, μια εποχή περνούσε στο Συγκρότημα. (Σημείωση: αυτή η λέξη, «Συγκρότημα», χρησιμοποιείται μόνο από όσους ήταν εκτός του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη.) Και τα ισχυρά αντανακλαστικά του. Ο Χρήστος Λαμπράκης του έδειξε μεγάλη αδυναμία. Πίστεψε σε εκείνον. Και όχι άδικα. Η σχέση τους πέρασε λογικά από σαράντα κύματα με τα χρόνια. Εξελίχθηκε όμως σε αμφίδρομη. Ο Ψυχάρης έγινε ο μοναδικός άνθρωπος που έμπαινε στο γραφείο του αφεντικού χωρίς να χτυπήσει την πόρτα. Ή αν θέλετε που ήξερε πάντα ποιος είναι μέσα ακόμα και αν χρειαζόταν να φυλάει τσίλιες. Ο Διοικητής δεν έμπαινε ποτέ εμπόδιο σε αυτούς που επέλεγε να συνομιλεί απευθείας μαζί τους ο Λαμπράκης. Άλλο αν μετά τους έτρωγε… το μαύρο σκοτάδι. Ήθελε να ελέγχει. Να ξέρει τα πάντα. Και πάντα μιλούσε στον Λαμπράκη στον πληθυντικό και όρθιος. Ποτέ δεν καθόταν. Ειδικά, παρουσία τρίτου προσώπου.
Ο Ψυχάρης έγινε όμως και ο μοναδικός που ποτέ δεν παρέλειψε να λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε οι επιθυμίες του Χρήστου Λαμπράκη να γίνονται πράξη. Ποτέ δεν αμέλησε το Μέγαρο. Ποτέ δεν σταμάτησε να αναζητεί χορηγούς. Να φέρνει χρήματα. Ποτέ δεν ξέχασε τον Αγροτουρισμό. Και ο Χρήστος Λαμπράκης; Κάποιες στιγμές δεν άντεχε ούτε την «καλημέρα» του, λένε εκείνοι που έζησαν την ιστορία από κοντά. Κάποιες στιγμές, όταν είχε την ευκαιρία, έδειχνε ξεκάθαρα μεγαλύτερη συμπάθεια στον Νίκο Κακαουνάκη, που ήταν επίσης αδυναμία του. Και αυτό για να του μπαίνει στη μύτη. Περίεργα παιχνίδια σημαντικών ανθρώπων που εμείς δεν τα καταλαβαίνουμε. Από ένα σημείο και έπειτα, όμως, ο Λαμπράκης αναγνώρισε, με τη σύμφωνη γνώμη και του Λέοντα Καραπαναγιώτη, ότι ο Ψυχάρης είναι τα σωστά χέρια. Εκείνα που μπορούν να πάνε τον ΔΟΛ όσο πιο μακριά γίνεται.
«Έγινα μόνος μου»
Και οι δελφίνοι; Εκείνοι που θα ήθελαν να γίνουν Ψυχάρης στη θέση του Ψυχάρη; Εκείνοι που ήθελαν να έχουν την εύνοια του Χρήστου Λαμπράκη; Έλεγαν πολλά. Τον κατηγορούσαν για πολλά. Από θέματα συμπεριφοράς έως «μαφιόζικες αντιλήψεις» στον τρόπο δουλειάς. Στην ουσία ποτέ δεν τον αποδέχτηκαν. Υποστήριζαν μάλιστα υποτιμητικά, πίσω από την πλάτη του, πως «Τους κολίγους δεν τους κάνεις αφέντες. Γιατί λειτουργούν πάντα σαν κολίγοι». Αλλά τον έτρεμαν. Γιατί; Γιατί ο «Διοικητής» πέρα από τις ικανότητες, είχε το ρεπορτάζ. Για όλους. Γνώριζε με λεπτομέρειες τι συμβαίνει όχι μόνο έξω από το μαγαζί του. Αλλά και μέσα σε αυτό. Γνώριζε επίσης ότι ο ίδιος δεν θα γινόταν ποτέ Αθανασιάδης ή Μπότσης. Δεν ήταν άλλωστε αυτός ο στόχος του. Εκείνος ήθελε εξαρχής να γίνει Ψυχάρης. Και θα γινόταν. Μόνος του. Έχει να το λέει άλλωστε για το πώς το 1983 ανέλαβε τη διεύθυνση του Βήματος: «Δεν με διόρισε κανείς διευθυντή. Πήρα μόνος μου τη θέση». Ο Γιάννης Καψής μόλις είχε υπουργοποιηθεί και ο Λέων Καραπαναγιώτης πήρε τη θέση του και έγινε διευθυντής στα Νέα. Και ο Σταύρος Ψυχάρης ανέλαβε το Βήμα. Αυτόν τον τίτλο τον θεωρεί τον σημαντικότερο της ζωής του. Και ουσιαστικά δεν τον αποχωριζόταν ποτέ. Μέχρι που πέθανε ο Χρήστος Λαμπράκης, ήταν εκδότης και διευθύνων σύμβουλος του ΔΟΛ, και πρόεδρος, και ό,τι άλλο ήθελε, αλλά παρέμενε και διευθυντής του Βήματος.
Τη δεκαετία του 1980 το Βήμα είναι η πρώτη εφημερίδα που σπάει το περιεχόμενό της σε ένθετα. Ο Ψυχάρης έδειξε το δρόμο που ακολουθούν σχεδόν όλες οι εφημερίδες σήμερα. Έδειξε βέβαια και τον τρόπο με τον οποίο η ιδιοκτησία ασκεί εξουσία στους εργαζομένους της. Πολλά προσωπικά δράματα και κυνηγητό στους διαδρόμους, αλλά και στο προσωπικό του γραφείο…
Το παιχνίδι εξουσίας
Στη διαδρομή πήρε δίπλα του, ή τέλος πάντων κάτω από τις φτερούγες του, ανθρώπους που δεν ήταν τίποτα (μέχρι και κόρες υψηλόβαθμων αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας, θα είχε τους λόγους του, δουλειές). Και απομάκρυνε ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι πολλά. Δεδομένα δημιούργησε ένα φοβερό παιχνίδι εξουσίας. Με αμέτρητο αριθμό «θυμάτων». Αθώων ή όχι. Ο ίδιος για τον εαυτό του καμαρώνει: «Έχω περάσει μέσα από Συμπληγάδες». Προφανώς το εννοεί. Οι άλλοι; Δεν τα κατάφεραν. Κάποιοι βγήκαν από τη μάχη γιατί έγιναν υπουργοί, όπως ο Πέτρος Ευθυμίου. Κάποιοι άλλοι αν και ήταν εκεί δεν τους επιτράπηκε να «πολεμήσουν» ποτέ. Στην ουσία ο Σταύρος Ψυχάρης απειλήθηκε μόνο μία φορά. Στα χρόνια του «χρυσού» Χρηματιστηρίου. Από το δίδυμο Νίκου Μπιλίρη και Δημήτρη Χατζή, που ουσιαστικά τον προσπέρασαν στην ιεραρχία του Οργανισμού. Εκείνη την εποχή ακούστηκε για πρώτη και μοναδική φορά η ατάκα «Έχω αδειάσει το γραφείο μου και είμαι έτοιμος να φύγω». Εκείνη την εποχή, υποστηρίζουν κάποιοι, είχε σχεδιαστεί στο χαρτί και το κασέ της ανταγωνιστικής εφημερίδας που ετοιμαζόταν. Δεν χρειάστηκε όμως τίποτε από αυτά. Γιατί; Διότι το δίδυμο «υπομονή και ρεπορτάζ» τον δικαίωσε για μία ακόμη φορά… Και τιμώρησε τους άλλους. Εκείνους που βιάστηκαν να δείξουν την πρόοδό τους.
Η μετοχή που υποσχέθηκαν στο Λαμπράκη ο Μπιλίρης και ο Χατζής ότι θα φιγουράρει στο χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης αποδείχτηκε παραμύθι της Xαλιμάς. Ο υπομονετικός διοικητής δεν παρέλειψε να ενημερώσει τον Λαμπράκη και για την αλλαγή του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων που τον είχαν προσπεράσει στη διαδοχή. Δηλαδή: που βιάστηκαν να αλλάξουν διεύθυνση κατοικίας και κυβικά αυτοκινήτου για παράδειγμα. Κάποια στιγμή η μετοχή του «μαγαζιού» περνά μεγάλη πίεση. Η εντολή του ιδιοκτήτη Λαμπράκη είναι «Δεν πουλάει κανείς». Για όλους; Όχι ακριβώς. Εκεί κρίθηκαν τα πάντα. Αυτός πούλησε. Και ο Λόχος Διοικήσεως, επίσης.
Οι επιχειρηματίες και οι συμπαίκτες
Ένας από τους καλύτερους φίλους του Σταύρου Ψυχάρη, κουμπάρος και αυτός, είναι ο Σωκράτης Κόκκαλης. Κάποια στιγμή μάλιστα ο πρώτος του γιος εργαζόταν στην Ιντρακόμ. Και ο γιος του Κόκκαλη, ο Πέτρος, επιχείρησε να δοκιμάσει τη δημοσιογραφία. Η σχέση πέρασε και από εμπορικές συμφωνίες. Για παράδειγμα, ο Παναγιώτης Ψυχάρης, την εποχή που εργαζόταν στην Ιντρακόμ, δεν έβρισκε θέση να παρκάρει. Και μια μέρα πραγματικά εκτός εαυτού άρχισε να φωνάζει: «Δεν γίνεται να μην έχω πάρκινγκ εγώ. Ο κάτοχος του 8% της εταιρείας». (Του μπαμπά βέβαια το ποσοστό.)
Οι φιλικές σχέσεις του Ψυχάρη κατά έναν περίεργο τρόπο πάντα ξεκινούσαν από το γεγονός ότι η δημοσιογραφία είναι τυφλή. Δηλαδή, οι δημοσιογράφοι του Οργανισμού, όταν είχαν ρεπορτάζ ακόμα και με αρνητική χροιά για τον Σωκράτη Κόκκαλη το έβλεπαν τυπωμένο. Όσο επιθετικό και αν ήταν. Το ίδιο ίσχυε και για τον Φιλίππου. Και για τον Λιακουνάκο. Άλλο η φιλία, άλλο η δουλειά. Μετά βέβαια, για κάποιο περίεργο λόγο, η φιλία έμπαινε πάνω απ’ όλα. Ειδικά, λένε, αν ήταν συνδεδεμένη με τη δουλειά. Κακίες.
Άλλο παράδειγμα; Ο Βίκτορας Ρέστης. Εξώδικα ανταλλάσσουν σαν συνέταιροι στον ΔΟΛ. Σε μεγάλη κρίση είναι πια η σχέση τους. Κρίση που περνά από τις μετοχές του Mega, αλλά κυρίως από τον τρόπο που ασκεί τη διοίκηση ο Ψυχάρης στο κτίριο της Μιχαλακοπούλου. Να επιστρέψει τα 5 εκατομμύρια, του ζητάει ο Ρέστης, τα οποία του είχε δώσει ως προκαταβολή για την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στον ΔΟΛ που τελικά δεν έγινε.
Κάποιοι επιμένουν ότι, όσο και αν οι εποχές έχουν αλλάξει, ο άνθρωπος που βρέθηκε περισσότερο κοντά στον Ψυχάρη ήταν ο Γιώργος Κουρής. Ένας επίσης δυναμικός «δημοσιογράφος-επιχειρηματίας». Με άλλο προφίλ, σαφώς πιο λαϊκό. Που δεν έκρυψε ποτέ την αδυναμία του να δαγκώνει! Ο άνθρωπος των ειδικών αποστολών. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί ο Ψυχάρης, ενώ τόσα ψιθυρίζονται γύρω από αυτόν και τις σχέσεις του με την εκάστοτε κυβέρνηση και τον επιχειρηματικό κόσμο, δεν εκτέθηκε ποτέ φανερά. Η απάντηση είναι απλή. Γιατί ποτέ ο ίδιος δεν ζητούσε τη «λύση». Τη ζητούσε ο Λόχος Διοικήσεως.
Οι… ξένες δυνάμεις
Ο Ρέστης δεν ήταν ο πρώτος που αμφισβήτησε τον τρόπο διοίκησης του ΔΟΛ από τον Ψυχάρη. Το έκαναν και κάποιοι ισπανοί επενδυτές, που οι φήμες τούς κρατούσαν στην πόρτα της Μιχαλακοπούλου χρόνια ολόκληρα. Και εν αγνοία τους, χάλασαν μια πολύ σημαντική «μπίζνα». Όντως υπήρχαν. Όντως ενδιαφέρονταν. Δεν υπήρχε περίπτωση όμως να προχωρήσουν στο διά ταύτα, όσο επέμεναν ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε το Συγκρότημα ήταν ξεπερασμένος. Ότι χρειαζόταν αλλαγή όχι μόνο το οργανόγραμμα, αλλά το ίδιο το καθεστώς της εταιρείας.
Γενικά το εξωτερικό δεν του πήγε ποτέ του Σταύρου. Ούτε οι Ισπανοί. Ούτε τα γαλλικά που ο Χρήστος Λαμπράκης μιλούσε με τους άλλους διευθυντές ενίοτε για να πικάρει τον Ψυχάρη. Ούτε το ταξίδι στην Ιταλία για ένα ρομαντικό weekend στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Ήταν εκεί με μια κυρία της πολιτικής σκηνής, η οποία, όταν εκείνος έκανε «κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ» στο γύψινο κοινοβούλιο της Χούντας, φώναζε: «Εδώ Πολυτεχνείο!» Έπεσε όμως πάνω στην Ντόρα Μπακογιάννη και τον τότε σύζυγό της. Και το σούσουρο που ακολούθησε ήταν πραγματικά μεγάλο, κυρίως μέσα στο Συγκρότημα. Διότι την αποκάλυψη την έκανε διευθυντής, ο οποίος ήταν πολύ κοντά στον Λαμπράκη. Τον ακολούθησε μια μέρα που έφυγε δήθεν για να πάει για ρεπορτάζ. Ο ανταγωνισμός στα στελέχη του ΔΟΛ τότε ήταν τεράστιος και ήθελε ο διευθυντής να μάθει ποιον πάει να συναντήσει. Έτσι, τον πήρε στο κατόπι κι έπεσε πάνω στο ειδύλλιο αντί για την πηγή του ρεπορτάζ… Δεν τον πήγαν επίσης και τα αγγλικά, που συνήθως χρησιμοποιούν σαν ψωμοτύρι οι έλληνες εφοπλιστές. Ένας εξ αυτών ενδιαφέρθηκε σοβαρά κάποια στιγμή να μπει στον ΔΟΛ. Ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις αλλά ο Οργανισμός προσπάθησε με πρακτικές της δεκαετίας του 1990 να κρατήσει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Η απάντηση, αφού ήμασταν κοντά στο 2010, ήταν κάτι σαν «θα σε βιδώσω», που στην αγγλική δεν ακούγεται και τόσο κομψά.
Ο γυάλινος πύργος, ο γάμος και το φινάλε
Το «Καταφερτζής» είναι ένα ακόμη παράσημο στη στολή του Διοικητή. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό για έναν άνθρωπο που τον τελευταίο μισό αιώνα έκανε τον ανήφορο της ζωής του… ασπρόμαυρη ελληνική ταινία: Το φτωχόπαιδο από του Γκύζη που έβγαλε το εξατάξιο γυμνάσιο και μόνον αυτό. Που δεν γνωρίζει ξένες γλώσσες. Που είδε ένα δάχτυλο να του δείχνει την έξοδο, την πρώτη φορά που θέλησε να περάσει την πύλη της Αθηναϊκής Λέσχης. (Στη συνέχεια κατάφερε να γίνει ένα από τα επίτιμα μέλη της. Μια λέσχη με τέλεια αρχι-τεκτονική). Και η μεταμόρφωση. Από ασχημόπαπο σε κύκνος. Η εξουσία. Το χρήμα. Ο γυάλινος πύργος εξουσίας του. (Ανέκαθεν ήταν απίστευτη η ευστοχία του με τα κτίρια. Ειδικά τα κρατικά.) Η προσωπική του ασφάλεια, που είναι πλάι του 24 ώρες το 24ωρο, από την εποχή που η 17 Νοέμβρη τον έβαλε στο σημάδι. Το πολυώροφο (μεζονέτα) σπίτι της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη στο Κολωνάκι φυλάσσεται σε μόνιμη βάση.
Ο πρώτος γάμος τελείωσε γιατί δεν είχε τον αέρα και την αστική χάρη. Πώς γίνεται τα καλοκαίρια να κάνεις μπάνια σε μια λαϊκή παραλία στο Λαγονήσι ανάμεσα σε μικροαστούς, να πουλάς γυαλικά και ασημικά και να είσαι σύζυγος διευθυντή στο Βήμα; Δεν συνάδει με το προφίλ του ισχυρού που επεδίωκε μανιωδώς να χτίσει. Η σχέση με το κομμουνιστικό του παρελθόν σβήστηκε σαν να ήταν ένα τεράστιο οικογενειακό βάρος που δεν επιθυμούσε με τίποτα να σηκώνει. Ο δεύτερος γάμος με την όμορφη και τόσο κομψή Χριστίνα Τσούτσουρα. Την καλοσυνάτη κοπέλα του «Μεταφραστικού», με την έμφυτη αριστοκρατία και τον αέρα. Όλα άλλαξαν στη ζωή του. Όλα έφυγαν από το ένα άκρο και πήγαν στο άλλο. Δείγμα της τεράστιας διαδρομής. Που δεν θα μπορούσε να γίνει αν ο Σταύρος Ψυχάρης δεν είχε τον τρόπο του. Για να παίρνει αυτό που πραγματικά θέλει. Για να τα «καταφέρνει». Μια διαδρομή που, όπως προλογίσαμε, έχει τρομάξει πολλούς στην ιδέα και μόνο ότι μπορείνα φτάνει στο φινάλε της.
Μαζί με το τέλος εποχής ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, είναι λογικό κάποια στιγμή να κλείσει ο κύκλος. Και γίνεται λογικότερο αν αναλογιστεί κανείς τα δεδομένα. Τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Το «νταραβέρι» που μοιάζει πια απαγορευτικό με τις υπάρχουσες συνθήκες. Το γεγονός ότι εδώ και δύο χρόνια έχει φύγει ο Χρήστος Λαμπράκης, αυτός που ήταν πάντα τα θεμέλια, αυτός που έφτανε απλώς να είναι εκεί… Στην πραγματικότητα πάντως κανένας άλλος άνθρωπος στην Ελλάδα δεν είναι τόσο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ίδιας της Ελλάδας των 40-45 τελευταίων χρόνων όσο ο Σταύρος Ψυχάρης. Την Ελλάδα της κουμπαριάς, της πονηριάς, της ικανότητας, του ρεπορτάζ για «προσωπική χρήση», που άλλοτε δημοσιοποιείται κι άλλοτε όχι, αλλά που δεδομένα κάποια στιγμή χρησιμοποιείται. Της Ελλάδας από την «Εθνοσωτήριο Επανάσταση» μέχρι και σήμερα.
