Ο Βαγγέλης Πισσίας, μέλος της «Πρωτοβουλίας για την Ειρήνη στη Συρία», συζητά με τον Γιάννη Ξένο, συντάκτη του Άρδην, για τις τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τον αντίκτυπό τους στην Ελλάδα. Από το Άρδην τ. 93 (Μάιος-Ιουλιος 2013), διαβάστε το Α’ μέρος της συνέντευξης εδώ. Στη συνέχεια παραθέτουμε το Β’ μέρος:
Γ.Ξ.: Να πάμε λίγο στην πρωτοβουλία που έχετε αναλάβει. Τον προηγούμενο μήνα η «Πρωτοβουλία για την Ειρήνη στη Συρία», στην οποία είστε συντονιστής, πραγματοποίησε ένα ταξίδι στον Λίβανο και στη Συρία. Εκεί, είχατε την ευκαιρία να συναντηθείτε με οργανώσεις και προσωπικότητες του Λιβάνου και της Συρίας. Τι αποκομίσατε από αυτή την επίσκεψη; Είναι ορατή στο προσεχές μέλλον δυνατότητα επίλυσης; Και πως μπορούν να συμβάλουν πρωτοβουλίες σαν τη δική σας στην ειρήνευση;
Β.Π.: Η κατάσταση εκεί είναι πάρα πολύ δύσκολη και εμείς εδώ δεν μπορούμε να το καταλάβουμε τι είναι ενενήντα χιλιάδες νεκροί. Ένας αριθμός απλησίαστος. Φοβερά βίαιος και αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Επίσης, υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Πάρα πολλοί από αυτούς είναι αναγκασμένοι να ζουν σε στρατόπεδα στην Τουρκία, στον Λίβανο. Άνθρωποι της μικρομεσαίας τάξης, τώρα ζουν σε συνθήκες αθλιότητας. Επισκεφτήκαμε κάποια στρατόπεδα και η εικόνα είναι «Αποκάλυψη τώρα». Τουλάχιστον στη Σερβία έμειναν στα σπίτια τους. Αλλά αυτό που συμβαίνει εκεί δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Είναι μια πολύ μεγάλη ανθρωπιστική καταστροφή. Όμως, παρά τις πολιτικές και θρησκευτικές διαφορές, φαίνεται ότι υπάρχει κάτι ισχυρό μέσα στη Συρία το οποίο μπορεί να την κρατήσει ενωμένη. Αυτό το βλέπουμε και σε ανθρώπους της εσωτερικής αντιπολίτευσης, οι οποίοι δεν θέλουν να δουν την χώρα τους να διαλύεται. Δεν θέλουν να δουν τον στρατό τους να διαλύεται. Έτσι, διατηρείται μία ελπίδα και ίσως μπορέσει η Συρία κάποια στιγμή να ξαναμαζέψει τον κόσμο της. Οι καταστροφές όμως είναι τεράστιες. Αν χρειάστηκαν τρία χρόνια να καταστραφεί, θα χρειαστούν τριάντα χρόνια να ξαναβρεί τον βηματισμό της.
Η Συρία έχει και κάποια κοιτάσματα πετρελαίου, αλλά και την παραθαλάσσια ζώνη λέγεται ότι έχει υδρογονάνθρακες, όμως δεν βασιζόταν σ’ αυτά. Ήταν μια χώρα με αρκετά ολοκληρωμένη οικονομία. Είχε και γεωργία και κτηνοτροφία και βιομηχανική παραγωγή, το Χαλέπι είναι πολύ όμορφη πόλη, που είχε ανθηρή οικονομία, τουρισμό, με πληθυσμό που έφτανε τα πέντε εκατομμύρια, πιο μεγάλη και από τη Δαμασκό.
Το βήμα που έκανε η αντιπροσωπεία μας που κατέβηκε κάτω ήταν πολύ σημαντικό, γιατί οι άνθρωποι που συμμετείχαν, και ήταν πολύ αξιόλογοι, είδαν αυτά που είδα και εγώ στα προηγηθέντα «οργανωτικά» ταξίδια. Με αυτά που είδαμε καταλήξαμε ότι όλοι, καθεστώς και αντιπολίτευση, πρέπει να κάτσουν γύρω από το τραπέζι. Αυτή η ιστορία των όρων και των αποκλεισμών είναι παιχνίδι μια πολύ κακής σκακιστικής παρτίδας και δεν πρόκειται να οδηγήσει πουθενά. Εάν όμως καταφέρουμε, τέλη Οκτώβρη, να έρθουν όλοι στη Βιέννη, ή άλλου τότε τα πράγματα θα είναι ελπιδοφόρα. Εάν η Γενεύη ΙΙ προηγηθεί και δώσει αποτελέσματα, θα έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε επί του πεδίου, γιατί μια διαδικασία ειρήνευσης θα περάσει από πάρα πολλά στάδια. Άλλωστε και εμείς στην πρότασή μας μιλάμε για κάποιες περιοχές νοσοκομείων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων κ.ά., όπου θα μπορούσαν να υπάρξουν κάποιες ζώνες ή κάποιοι δίαυλοι κατάπαυσης του πυρός και να φτάνει η βοήθεια στους πληττόμενους. Να σωθούν κάποια νοσοκομεία, να σωθούν κάποιοι αρχαιολογικοί χώροι και αυτά θα είναι από τα πρώτα που θα πρέπει να σχεδιαστούν εάν υπάρξει μια κατ’ αρχήν διάθεση για διαπραγμάτευση, μέχρις ότου προκύψει κάποιος οδικός χάρτης, μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης κ.ά. Είμαστε διατεθειμένοι να συμβάλλουμε.
Παράλληλα να τονίσω ότι στην αποστολή συμμετείχε κι ένας Έλληνας βουλευτής μαζί με μια συνεργάτιδά του, ο Οδυσσέας Βουδούρης και η Μαρία Δημητροπούλου. Ήμασταν μαζί στην Δαμασκό και πιστεύω ότι συγκέντρωσαν και αυτοί πολλές πληροφορίες και γνώρισαν την κατάσταση. Μια κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία από βουλευτές ευρωπαϊκών κοινοβουλίων και ευρωβουλευτών να επισκεπτόταν τη Συρία θα ήταν καλή εξέλιξη, ο Οδυσσέας Βουδούρης θέλει να πάρει μια πρωτοβουλία προς αυτήν την κατεύθυνση. Θα ήταν καλό να αρχίσει να σπάει το μονοπώλιο παραπληροφόρησης από τα ιδιωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, σχετικά με όσα συμβαίνουν στη Συρία.
Μεγάλο θέμα είναι το «σαν Ελλάδα τι κάνουμε». Δεν κάνουμε σχεδόν τίποτα. Εμείς, με τις πρωτοβουλίες μας όπως τώρα ή παλιότερα με τις προσπάθειες να αρθεί ο αποκλεισμός της Γάζας, ίσως να κατορθώνουμε κάτι ελάχιστο, με όσες δυνατότητες έχουμε για να δείχνουμε ότι υπάρχει η Ελλάδα και ενδιαφέρεται γι’ αυτήν την περιοχή. Αλλά και αυτοί αισθάνονται ιδιαίτερα με μας. Για παράδειγμα, ο Ιμάμης της Δαμασκού ένας πολύ κοσμικός θρησκευτικός ηγέτης, αφού του συστηθήκαμε, ήμασταν δώδεκα, εκ των οποίων τρεις Έλληνες, αφού τελειώσαν οι συστάσεις είπε: Θα σας ευχαριστήσω όλους που είστε εδώ, αλλά θα μου επιτρέψετε, και είναι μεγάλη τιμή για μας αυτή η αποστολή, αλλά θα ήθελα να δώσω μια ιδιαίτερη προσοχή στους αδερφούς από την Ελλάδα και θα μου επιτρέψετε για λίγο να μιλήσω μαζί τους και μετά να μιλήσω μαζί σας. Λοιπόν, αυτό έγινε σε μια εποχή που η Ελλάδα έχει χάσει την αυτοεκτίμησή της με όσα της συμβαίνουν. Αυτό που είναι η Ελλάδα, ο ελληνισμός, δεν έχει σβήσει στα μάτια των άλλων. Η παρουσία μας εκεί θεωρώ ότι ήταν θετική, και μέσα στο υπουργείο Εξωτερικών υπάρχουν στελέχη τα οποία με πολύ ενδιαφέρον άκουσαν την ενημέρωση που τους κάναμε. Το ζήτημα είναι κατά πόσο η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει τον βαθμό ελευθερίας που της επιτρέπει να κάνει σωστές κινήσεις. Η Ελλάδα δεν φαίνεται να μπορεί να κάνει τα βήματα που θα της επέτρεπαν να χτίσει κάτι καλό στην περιοχή αυτή. Πάντα θα το λέω ότι, με μια χώρα σαν την Συρία, το να έχεις καλές σχέσεις, δυνατές σχέσεις, οικονομικές, εμπορικές, πολιτισμικές, πόσο μάλλον με μια χώρα σαν την Αίγυπτο –και σαν Αλεξανδρινός, αυτό είναι το όνειρό μου– η Ελλάδα θα ήταν σε καλύτερη κατάσταση σήμερα και δεν θα ήταν και τόσο αναγκαίο να προσκυνάμε τον κύριο Σόιμπλε. Αλλά αυτό βέβαια χρειάζεται μια άλλη αντίληψη για την πολιτική, μια άλλη αίσθηση για τη χώρα σου, για την ιστορία σου, και για το μέλλον σου.
Γ.Ξ.: Στην ευρύτερη περιοχή, εκτός από τη συριακή κρίση, και οι εξελίξεις στην Αίγυπτο δείχνουν ότι παίρνουν άσχημη τροπή. Πριν την παρέμβαση του στρατού, στην Αίγυπτο εκτυλίχθηκε μια εξέγερση που φαινόταν ότι τα κοσμικά στοιχεία της αιγυπτιακής κοινωνίας εξεγείρονταν κατά των σχεδίων των Αδελφών Μουσουλμάνων να ισλαμοποιήσουν την κοινωνία, ενώ αμέσως μετά φάνηκε ότι ο στρατός, καθώς και άλλες δυνάμεις, όπως η Σαουδική Αραβία, εκμεταλλεύτηκαν τη σύγκρουση. Εσείς, που έχετε εικόνα της Αιγύπτου, πείτε μας λίγο τι ρόλο διαδραμάτισαν οι αριστερές, δημοκρατικές οργανώσεις σε αυτήν την εξέγερση και πως βλέπουν την παρέμβαση του στρατού. Πόσο πιθανή βλέπετε και εκεί μια εμφύλια σύρραξη, ανάλογη με της Συρίας;
Β.Π.: Εγώ, τα πρώτα 16 χρόνια της ζωής μου τα πέρασα στην Αίγυπτο, άρα καταλαβαίνω κάπως τον Αιγύπτιο, έχω πάει και πιο πρόσφατα μερικές φορές στην Αίγυπτο. Αλλά η αίσθηση που έχω για όσα διαδραματίζονται εκεί έχει να κάνει με επαφές με ανθρώπους στη Μ. Ανατολή που έχουν γνώση για όσα συμβαίνουν στην Αίγυπτο, ανθρώπους πολύ σημαντικούς στον αραβικό κόσμο που έχουν υποστηρίξει και την προσπάθειά μας στην Συρία, στην Παλαιστίνη και αλλού, με τους οποίους συζητώ αυτές τις μέρες. Δεν συζητώ με ανθρώπους από μια μόνο παράταξη, αλλά από ένα ευρύτερο φάσμα (νασερικούς, σοσιαλιστές, Αδελφούς Μουσουλμάνους κ.α.). Θεωρώ ότι έχω σχηματίσει μια γνώμη που σε γενικές γραμμές είναι κοντά στην πραγματικότητα.
Πρώτον, αυτοί που κατέβηκαν στις πλατείες και αμφισβήτησαν τον Μόρσι δεν ήταν μόνο κάποιοι από την αριστερά και κάποιοι νέοι που είχαν ένα κοσμικό πρόταγμα. Αυτό ίσχυε μέχρι πριν ένα ή δύο μήνες. Τον τελευταίο καιρό είχε αρχίσει το φαινόμενο της χιονοστιβάδας. Οι τελευταίες συγκεντρώσεις ήταν πολύ μαζικές. Στην Αίγυπτο υπάρχει μια τεράστια δυσφορία του λαού. Άρχισαν να κατεβαίνουν στις πλατείες, και όχι μόνο στο Κάιρο, στην πλατεία της Αλεξάνδρειας και σε άλλες πόλεις που δεν είναι τόσο γνωστές. Κατέβαιναν εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια άνθρωποι, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα τους και λόγω της οικονομικής και πολιτικής κατάστασης, ήτανε πλέον ένα ποτάμι.
Ο Μόρσι είχε κάθε λόγο να διαμαρτύρεται και να λέει ότι έγινε ένα πραξικόπημα το οποίο τον καθαίρεσε από την εξουσία. Αυτό είναι αλήθεια, δεν μπορούμε να παίζουμε με τις λέξεις, η επέμβαση του στρατού είναι μια εξωθεσμική επέμβαση. Αλλά ο Μόρσι έφυγε από την εξουσία κάτω από την τεράστια πίεση, την πελώρια πίεση του λαϊκού κινήματος και με τελική παρέμβαση, εργαλειακή ας πούμε, του στρατού. Ο Μόρσι, αν δεν επενέβαινε ο στρατός, έδειχνε ότι δεν είχε διάθεση να παραιτηθεί και γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι πολύ μεγάλες οι ευθύνες των Αδελφών Μουσουλμάνων, για τους οποίους δεν έχω καμία προκατάληψη, και θεωρώ ότι εκεί μέσα υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι και ο λαός που τους στηρίζει είναι ένας καλός λαός. Οι Αδερφοί Μουσουλμάνοι στην Αίγυπτο και οι δύο εκπρόσωποί τους στις εκλογές πριν ένα χρόνο πήραν γύρω στο 45% που σημαίνει ότι είναι μια σημαντική πολιτική δύναμη, όμως αυτό συμβαίνει σε μια χώρα που περίπου το 85-90% είναι μουσουλμάνοι. Είναι μια μουσουλμανική χώρα. Δεν είναι όμως όλοι τους Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Από αυτούς που τους ψηφίζουν, ορισμένοι είναι πολύ ένθεοι, άλλοι είναι ένθεοι αλλά συμφιλιωμένοι με την ιδέα του κοσμικού κράτους και ορισμένοι ένθεοι αναφανδόν υπέρ του κοσμικού κράτους υποστηρίζουν όμως τους Αδερφούς Μουσουλμάνους γιατί τους θεωρούσαν τη μόνη υγιή και συγκροτημένη δύναμη μετά τον Μουμπάρακ, υγιή και μη διεφθαρμένη, τουλάχιστον στα μέτρα της γενικής διαφθοράς τόσων και τόσων καθεστώτων στον πλανήτη αλλά και στην ίδια την Αίγυπτο. Ο Μόρσι ήταν ο ηγέτης τους, αλλά όταν δέχθηκε την μεγάλη πίεση του λαϊκού κινήματος δεν έδειξε κατανόηση. Ήδη από τότε που πήρε την εξουσία, προσπάθησε να τη θωρακίσει. Πίστεψε ότι δεν έπρεπε να δείξει χαλαρότητα απέναντι σε μία αντιπολίτευση σαν αυτή που έριξε τον Μουμπάρακ. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι είχαν καταπιεστεί, είχανε κυνηγηθεί από το καθεστώς Μουμπάρακ, αλλά την ώρα της εξέγερσης, το πρώτο διάστημα, τις πρώτες βδομάδες, κράτησαν στάση επιφυλακτική, δεν αποφάσισαν στην αρχή να εμπλακούν. Όταν σιγά σιγά η βάση τους άρχισε να συμμετέχει, ο κόσμος τους άρχισε να παίρνει μέρος στις διαδηλώσεις στις πλατείες, τότε σιγά σιγά άρχισαν να δίνουν πολιτική κάλυψη σε αυτό το κίνημα των πλατειών.
Συνεπώς, αυτές οι αριστερές δημοκρατικές οργανώσεις που αναφέρατε και κάποια αναδυόμενα κοινωνικά στρώματα που δημιούργησαν το κίνημα στις πλατείες πριν δύο χρόνια βρέθηκαν μετά την εκλογική αναμέτρηση και την άνοδο του Μόρσι σε μία κατάσταση αποκλεισμού. Ο Μόρσι δεν έδειξε να έχει την κατάλληλη συνθετική πολιτική κουλτούρα στις εκλογές του 2012. Να υπενθυμίσω ότι ο άλλος υποψήφιος των Αδελφών, ο Φουτόχ πήρε 20-21%. Του Φουτόχ η τάση είναι πιο ανοιχτή, ακόμη και απέναντι στους σιίτες, όπως έδειξε η συνέχεια. Ο Μόρσι δεν άνοιξε το πολιτικό σύστημα αλλά πήγε να το κλείσει περί αυτόν και περί τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Αυτό συνάντησε αντιδράσεις, όμως η νίκη του ήταν νωπή και πριν ένα χρόνο δεν μπορούσε να τον αμφισβητήσει κανείς. Αυτοί που κατέβαιναν στους δρόμους ήταν μερικές εκατοντάδες, μερικές χιλιάδες. Ο Μόρσι δεν έκανε καλές επιλογές για τη διαμόρφωση του νέου πολιτικού συστήματος και η κρίση προχώρησε και φούντωσε. Ο κόσμος ζούσε άσχημα με τον Μουμπάρακ, αλλά δεν είδε και άσπρη μέρα επί Μόρσι. Γίνανε κάποια πράγματα, προσπάθησε να κάνει κάποια πράγματα και βέβαια το Ισλάμ έχει μια πολιτική αλληλεγγύης. Όμως αυτά ήτανε ψήγματα μπροστά στις ανάγκες που έχει η κοινωνία.
Η δε βοήθεια την οποία περίμενε δεν του ερχότανε. Οι Αδελφοί του οι Καταριανοί, οι οποίοι έσπευσαν να τον αγκαλιάσουν, έδωσαν 2-3 δισ. δολ., αλλά και οι Τούρκοι οι οποίοι κατέβαιναν και ξανακατέβαιναν, τη μια ο Ερντογάν την άλλη ο Νταβούτογλου την τρίτη ο Γκιούλ, και γινόντουσαν εκεί υποδοχές και παρελάσεις, αλλά έδωσαν συνολικά 1-2 δισ. $, δηλαδή μικροποσά. Η δυστυχία, σε συνδυασμό με τη δομική κρίση, μετά την εξέγερση, δεν επέτρεψαν στην αιγυπτιακή οικονομία να πάρει μπροστά. Ο τουρισμός, που είναι μια πηγή εσόδων, μηδενίστηκε. Όλα αυτά έφεραν όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα στην απελπισία. Αυτοί ξεχύθηκαν στους δρόμους.
Η εξέγερση ήταν μία συνάντηση πολλών ετερόκλητων πραγμάτων και φυσικό ήταν το κομμάτι του καθεστώτος που διεσώθη –θυμίζουμε ότι ο Σαφίκ, ο οποίος ήταν πρόεδρος και πρωθυπουργός του Μουμπάρακ, στον πρώτο γύρο ήταν μιάμιση μονάδα πίσω από τον Μόρσι– να θελήσει να επέμβει. Δεν μπορούμε να πούμε ότι όταν ανατράπηκε ο Μουμπάρακ εξαφανίστηκαν ως δια μαγείας και τα κατάλοιπα του παλιού καθεστώτος. Αυτά δεν είδαν με καλό μάτι την αλλαγή, γιατί έχασαν προνόμια. Συνεπώς, αυτό που συνέβαινε τους δύο τελευταίους μήνες ήταν μία καθολική εναντίωση στο Μόρσι, ο οποίος δεν έχαιρε και της γενικής υποστήριξης του κόμματος των Αδελφών Μουσουλμάνων. Ακόμα και το κομμάτι που ήταν με τον Μόρσι πριν από ένα χρόνο είχε αρχίσει να εναντιώνεται, γιατί ήταν αναποτελεσματικός. Η επέμβαση του στρατού απέτρεψε κάτι το οποίο ήταν ένας σοβαρός κίνδυνος για την Αίγυπτο. Είναι δύσκολο να πεις «να μην εμφανιζόταν ο στρατός». Μπορείς να το πεις ως θέση αρχής αλλά ο στρατιωτικός που ήταν στην ηγεσία είχε το δίλημμα να γίνει η Αίγυπτος, Συρία. Οι προβοκάτσιες ήταν στην ημερήσια διάταξη, μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ξεφύγει το πράγμα. Στις τελευταίες μέρες του Μόρσι είχαμε δεκάδες νεκρούς. Αυτούς τους ανθρώπους ποιοι τους σκότωσαν; Βλέπουμε λοιπόν ότι τα όπλα είχαν πάρει φωτιά και πριν. Εκεί είναι που κανείς πρέπει να σκεφτεί σε μεγαλύτερο βάθος και ίσως τα πράγματα θα ήταν σήμερα καλύτερα, αν είχαν εξελιχθεί διαφορετικά.
Αλλά στην Αίγυπτο, μετά τον Νάσερ, αρχίζουν τα πραξικοπήματα, είναι μία ζωή μέσα σε πραξικοπήματα, γιατί δεν υπάρχει δημοκρατικό σύστημα. Ο Μουμπάρακ ετοιμαζόταν να χρίσει τον γιο του. Επομένως, είναι υποκριτικό να πει κανείς ότι αυτό είναι το πρόβλημα της Αιγύπτου. Το πρόβλημα της Αιγύπτου είναι το ΔΝΤ και όσα έκανε στον Μόρσι, τα ίδια δηλαδή που κάνει στον δικό μας λαό. Θέλουν να ανατρέψουν τον Σαμαρά; Δεν το θέλουν, αλλά δεν του δίνουν όμως και αυτά που θα του επιτρέψουν να βγει στο δρόμο και να τον χαιρετά ο κόσμος. Το ίδιο έκαναν και με τον Μόρσι. Τεσσεράμισι δισ., που είναι ένα φαιδρό ποσό, το συζητάνε τέσσερα χρόνια και δεν το έχουν δώσει ακόμα στην Αίγυπτο. Και κάθε φορά του βάζουν καινούργιους όρους. Συνεπώς, εξηγούμαι, όλοι αυτοί είναι οι λόγοι που βγήκε πριν ένα μήνα ο αιγυπτιακός λαός στους δρόμους.
Σήμερα δεν έχουμε ούτε τον στρατό που θέλει να πάρει την εξουσία ούτε την αντιπολίτευση που μπορεί να πάρει την εξουσία. Συνεπώς θα έχουμε αυτά τα ζητήματα μπροστά μας. Αυτοί οι οποίοι τώρα θα σχηματίσουν κυβέρνηση, θα σχηματίσουν μία εύθραυστη κυβέρνηση. Είναι αυτό που γράφει στο βιβλίο του Εύθραυστα κράτη ο Αλ Φαγιάντ. Γίνονται συγκλονιστικά γεγονότα αλλά το πως θα δημιουργηθούν καινούργια πολιτικά σώματα και εθνικά κρατικά σώματα σ’ αυτές τις χώρες θέλει πολύ καιρό.
Η Αίγυπτος δεν πιέζεται από Αμερικανούς και Ρώσους. Πιέζεται μόνο από Αμερικανούς, πιέζεται μόνο από Καταριανούς και Σαουδάραβες. Μπορεί να κάνουν κάποια παρέμβαση οι Τούρκοι, αλλά είναι δευτερεύουσας σημασίας. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να αποκτήσουν μία ιδεολογική επιρροή η οποία απέβη σημαντική, παρά το γεγονός ότι οι Αιγύπτιοι ήταν πολύ επιφυλακτικοί λόγω της ιστορίας τους. Σήμερα βέβαια, η Τουρκία προσπαθεί να κάνει εκεί κάποιο παιχνίδι.
Η προσπάθεια του Μόρσι και των Αδελφών Μουσουλμάνων να ισλαμοποιούν τη χώρα και να δομήσουν την εξουσία γύρω τους, σήμερα ανακόπηκε και δεν ξέρουμε αν θα είναι προσωρινό ή μόνιμο. Πιθανόν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι να αναλογιστούν ότι ακόμη και αν πάρουν την εκδίκησή τους τώρα και δυσκολέψουν τους άλλους, πάλι θα βρεθούν στα ίδια. Ίσως να σκεφτούν ότι μία μεταβατική περίοδος για την Αίγυπτο, όπου πολλές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις θέλουν να τραβήξουν μία διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν να τους συμφέρει. Αν οι Αιγύπτιοι συνενώσουν τις δυνάμεις τους και τη μεταβατική αυτή περίοδο, επεξεργαστούν ένα σχέδιο που θα έχει ισχυρά στοιχεία κοινωνικής δικαιοσύνης, γενναία αναδιανομή του πλούτου (τα χρόνια του Μουμπάρακ κάποιοι πλούτισαν μέχρι αηδίας και κάποιοι δυστυχούσαν σε απαράδεκτο βαθμό), θα μπορούσαν όλοι τους να έχουν κάποιο λόγο. Έτσι θα μπορέσουν να προχωρήσουν. Σ’ αυτή τη νέα Αίγυπτο όμως να μπορούν να εκφραστούν και οι μεν και οι δε. Ήρθε η ώρα η πολιτική τους κουλτούρα να γίνει πιο συνεργατική, αντιθέσεις μεν αλλά και συνεννοήσεις. Αν τα καταφέρει η Αίγυπτος, θα πάει καλά. Αν δεν τα καταφέρει, θα αιμορραγήσει και αυτό θα είναι ό,τι πιο οδυνηρό για τους Αιγύπτιους.
Γ.Ξ.: Δυο λόγια για το παλαιστινιακό;
Β.Π.: Από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το πρόβλημα στη Συρία, οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται σε μία σύγχυση και υπόκεινται σε πολλές πιέσεις. Πιέσεις που είναι έντιμες και ανέντιμες, είναι ιδεολογικές αλλά και εκβιαστικές, οικονομικές και άλλες. Αναγκάστηκαν να συστρατευθούν περισσότερο με τις δυνάμεις εκείνες του Κατάρ, των Αδελφών Μουσουλμάνων, της Αιγύπτου και να δεχτούν ακόμη και την παθητικότητα τους. Το Παλαιστινιακό, οι Αιγύπτιοι το έβαλαν πίσω στην ατζέντα τους. Όποτε το συζητούσες μαζί τους, έλεγαν ότι για μας δεν υπάρχει αμφιβολία το θέμα το παλαιστινιακό είναι κορυφαίο, αλλά αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Έχει μια βάση αυτό ως επιχείρημα.
Οι Παλαιστίνιοι, αυτή τη στιγμή, υφίστανται και το πρόβλημα της Αιγύπτου. Τα προβλήματά τους παραμένουν, το μόνο καλό είναι ότι ο αντίπαλός τους, το Ισραήλ, είναι μια κουρασμένη και χαμηλής νομιμοποίησης δύναμη, η οποία δεν μπορεί να αλλάξει τον συσχετισμό. Είναι μια δύναμη που μόνο αυτοκτονικά μπορεί να συνεχίσει να χτυπά τους Παλαιστίνιους. Οι Παλαιστίνιοι βέβαια έχουν και τα εσωτερικά τους, και περισσότερο η Φατάχ και λιγότερο η Χαμάς έχουν όλα αυτά τα χρόνια υποστεί φθορά. Αυτή τη στιγμή όμως η Παλαιστίνη αναζωογονείται, βγαίνουν νέοι άνθρωποι, καινούργιες δυνάμεις που, αν τους βοηθήσει ο εξωτερικός περίγυρος, κάποια στιγμή θα ξαναβάλουν τα θέματα στο τραπέζι και αργά ή γρήγορα θα μπορέσουν να κατακτήσουν αυτό που τους αντιστοιχεί.
