Οι «στοχαστές» που δεν κατανοούν τον κόσμο μας

Παναγιώτης Νούτσος και Δημήτρης Ψυχογιός, στην αρθρογραφία τους στο «Βήμα»

  Του Σπύρου Κουτρούλη από τη Ρήξη φ. 101
Σε δύο συνεχείς Κυριακές δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα ΒΗΜΑ η επιφυλλίδα του Παναγιώτη Νούτσου «Πού να γυρίσουμε;» (19.1.2014) και το άρθρο του Δημήτρη Ψυχογιού «Η αλυσίδα της πολιτικής βίας» (26.1.2014).
Για διαφορετικούς λόγους το καθένα κείμενο, δείχνει μία τρανταχτή έλλειψη στην κατανόηση της ελληνικής πραγματικότητας, που οδηγεί τους συγγραφείς τους σε εξόφθαλμα λανθασμένα συμπεράσματα. Ακόμη περισσότερο, αποκαλύπτεται η σπουδή τους να πείσουν ή να οδηγήσουν το κοινό στους δρόμους που αυτοί επιθυμούν, ακόμη και εις βάρος της ίδιας της αλήθειας. Προφανώς διότι έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν ένα ιδιότυπο είδος ασυλίας και τη βεβαιότητα ότι, επειδή γράφουν σε ένα μεγάλο δημοσιογραφικό συγκρότημα, έχουν μια γενική αποδοχή και εγκυρότητα.
Ο Δ. Ψυχογιός επιδιώκει, υποτίθεται, να εξηγήσει το φαινόμενο της ελληνικής πολιτικής τρομοκρατίας. Πρόκειται για ένα θέμα που, αν δεν είναι εξαντλημένο, είναι αναμφισβήτητο ότι υπάρχει μια πλούσια και σημαντική βιβλιογραφία, στην οποία θα μπορούσε να καταφύγει και να συμβουλευθεί. Όμως αυτός διάλεξε να κάνει κάτι διαφορετικό. Με αφορμή τη βιντεοσκοπημένη ομιλία του Χ. Ξηρού μπροστά από τις φωτογραφίες του Τσε Γκεβάρα, του Θ. Κολοκοτρώνη, του Γ. Καραϊσκάκη και του Άρη Βελουχιώτη, αφοριστικά γράφει ότι τα πρόσωπα αυτά είναι υπεύθυνα για τις πράξεις της 17Ν ή του Χ. Ξηρού, ώστε τελικά να αναρωτιόμαστε αν ο πραγματικός του στόχος είναι ο τελευταίος ή τα σύμβολα που εκείνος επικαλείται.
Γράφει συγκεκριμένα: «Έχω υποστηρίξει πως η πολιτική βία στη χώρα μας έχει πολιτισμικές ρίζες, οφείλεται στην αγωνιστική κουλτούρα που επικαλείται αλυσίδες αγώνων και ηρώων για να δρομολογήσει νέους αγώνες –η αριστερή Αγία Τριάδα πολέμαρχων Καραϊσκάκης-Κολοκοτρώνης- Βελουχιώτης έκανε την εμφάνισή της στο διάγγελμα του Χριστόδουλου Ξηρού για να απεικονίσει την «αριστερή αλυσίδα». Σε αντίστοιχο διάγγελμα χρυσαυγίτη θα εμφανίζονταν Καραϊσκάκης-Κολοκοτρώνης-Παπαδόπουλος, αλλά και ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Χριστογιάννης την ίδια Αγία Τριάδα προσκυνά, αφού δήλωσε πως θεωρεί τον Γεώργιο Παπαδόπουλο επαναστάτη. Ο Καραϊσκάκης και ο Κολοκοτρώνης υπάρχουν σε όλα τα σχολεία –κατ’ επιλογήν μετά, στο σαλόνι του ο καθένας μας αναρτά τον Βελουχιώτη ή τον Παπάγο ή τον Παπαδόπουλο. Για να αλλάξουν τα πράγματα, πρέπει στα σχολεία να αναρτηθούν Κωλέττης, Μαυροκορδάτος, Καποδίστριας, Σολωμός, Παλαμάς, Σεφέρης, Ελύτης, να αντικατασταθούν οι παρελάσεις από λαϊκές γιορτές και δημοτικούς χορούς, να καταργηθεί η γιορτή του Πολυτεχνείου. Αλλιώς, η ίδια η εκπαίδευση θα συνεχίσει να καλλιεργεί την πολιτική βία και να παράγει ως παράπλευρη απώλεια θύματα της τρομοκρατίας».
Βεβαίως, καθένας μπορεί να επικαλείται αξίες και σύμβολα, ενδεχομένως και τα ίδια με τους αντιπάλους του, αλλά η διαφορετική ερμηνεία τους είναι αυτή που παρέχει το πεδίο της πολιτικής σύγκρουσης. Έτσι εξηγείται το γιατί άνετα ένα σύμβολο μπορεί να γίνεται σημείο αναφοράς τόσο του κράτους όσο και της τρομοκρατίας, χωρίς για αυτόν το λόγο να ταυτίζονται. Αν πράγματι σοβαρολογεί ο Ψυχογιός με αυτά που γράφει ίσως τότε να συμβαίνει κάτι ανησυχητικότερο με τον ίδιο. Διότι είναι αδύνατον να μην έχει ακούσει κάτι για την κορυφαία συμβολή του Κολοκοτρώνη και του Καραϊσκάκη στην ελληνική επανάσταση. Συνεπώς ή τη δική του νοημοσύνη υποτιμά ή των αναγνωστών του. Είναι αστείο δε να θεωρείται ότι, όσοι επικαλούνται τους παραπάνω, έχουν ροπή προς το πολιτικό έγκλημα. Αλλά, για να οδηγήσουμε παραπέρα τη σκέψη του ώστε να δείξουμε τα αδιέξοδά της, να θυμίσουμε ότι τον Παλαμά επικαλέστηκε ο Δ. Κουφοντίνας στην απολογία του. Οι ίδιοι ή άλλοι με παρόμοιους στόχους  μπορεί να επικαλεστούν στίχους του Ελύτη ή του Ρίτσου. Τον Καποδίστρια προσπάθησαν να τον χρησιμοποιήσουν τόσο ο Μεταξάς όσο και η χούντα του Παπαδόπουλου. Άλλοι θεωρούν τον Σεφέρη, τον Ελύτη και τον Εμπειρίκο, πρώιμους φασίστες. Θα πρέπει, για αυτόν το λόγο, να τους ρίξουμε όλους αυτούς στο πυρ το εξώτερον; Προφανέστατα όχι.
Αλλά, ας σοβαρολογήσουμε. Μέσα από την ανάλαφρη γραφή του Ψυχογιού, στην πραγματικότητα αποκαλύπτεται ότι ο στόχος του δεν είναι τόσο η πολιτική τρομοκρατία, όσο τα έθνη και μάλιστα τα έθνη που αφυπνίζονται, αντιστέκονται και δεν χειραγωγούνται. Γι’ αυτό θα πρέπει να τους κοπούν τα ριζώματα, να δυσφημιστούν μέχρι πλήρους απαξίωσης τα σύμβολά τους, ώστε στο τέλος να γίνουν κατά τον λόγο του Μακρυγιάννη, βάρος της γης. Θα πρέπει να σταματήσουν, κατ’ αυτήν την λογική, οι γιορτές που υπομνηματίζουν την ιστορία μας, και να αντικατασταθούν από χαζοφεστιβάλ με μαζορέτες, χάρμπουγκερ και άφθονη κόκα κόλα. Ο λόγος και η νοοτροπία «τύπου Ψυχογιού» απαξίωσε στα μάτια του ελληνικού λαού τον στοχασμό, τις πιο μετριοπαθείς πολιτικές επιλογές, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο που οδηγεί στο φασισμό και στη Χρυσή Αυγή.
Η επιφυλλίδα του Π. Νούτσου με τον τίτλο «Πού να γυρίσουμε;» είναι υπόδειγμα για το πώς δεν πρέπει να γράφεται μια βιβλιοκριτική, ή πώς αποφεύγεις να ανοίξεις έναν σοβαρό διάλογο και να αναφερθείς επί της ουσίας. Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε μία μονογραφία, όπως γράφει, για τον κοινοτισμό, χωρίς όμως να γράφει ποιος είναι ο συγγραφέας της, ποιος είναι ο τίτλος της και ποια τα στοιχεία, ποιο το πρωτογενές υλικό και τα επιχειρήματά του. Συμπεραίνω ότι, επειδή δεν βγαίνουν πολλά σχετικά έργα, αναφέρεται στο έργο του Μελετόπουλου Κοινοτισμός, που εκδόθηκε από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις. Αναφερόμενος λοιπόν σε αυτό το αόρατο για τους αναγνώστες του έργο, γράφει ότι  «η περιγραφική αφέλεια βρίσκεται σε έξαρση», και, «η αίσθηση της ιστορίας είναι περιορισμένη». Προφανώς τους αφορισμούς αυτούς δεν μπαίνει στον κόπο να τους τεκμηριώσει, αλλά ούτε προβαίνει τελικά σε μια γόνιμη κριτική του έργου, όπως θα μπορούσε να κάνει, διότι ενδεχομένως μόνο το ξεφύλλισε, ή, ακόμη χειρότερα, δεν πρέπει να διαφημιστεί, έστω και αρνητικά. Αλλά δεν αρκείται μόνο σ’ αυτό. Επιδιώκει να ταυτίσει τον κοινοτισμό με το παρελθόν «των βλαχοποιμένων», όπου «οι κοπέλες μας γυρίζουν στο δρόμο με αραχοβίτικα ή μετσοβίτικα ταγάρια», που δημιουργήθηκε, σύμφωνα με τον Νούτσο, από μια «ιστορική κοινωνιολογία που αρδεύει από ορισμένες (γερμανικής ιδίως καταγωγής) ερμηνευτικές παραδόσεις ιστορίας του πολιτισμού». Τις σκέψεις αυτές επιχειρεί να τις επικυρώσει με τη σταχυολόγηση σκέψεων του Δ. Χατζή.
Τι όμως απουσιάζει από την επιφυλλίδα του Π. Νούτσου: Ο σε βάθος προβληματισμός για το τι υπήρξε ο ελληνικός κοινοτισμός, η παράλειψη ότι υπάρχει επιστολή του Μαρξ προς τη Ζάσουλιτς που εκφράζεται θετικά για τον κοινοτισμό, το ότι ο κοινοτισμός ενέπνευσε τα κιμπούτς στο Ισραήλ, άρα δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν ή είναι ουτοπία, ότι υπάρχει στα κείμενα όχι μόνο του Καραβίδα και του Δραγούμη, αλλά και των αναρχικών Λαντάουερ, Μ. Μπούμπερ και πολλών άλλων.