Οι Στιλβωμένες λέξεις και το σαθρό τους “Έδαφος”

Όταν ακούει κανείς τις φράσεις «Ευελιξία στην αγορά εργασίας», «απελευθέρωση ωραρίου», «ρυθμίσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής», «διευθέτηση των εργασιακών σχέσεων», θαρρεί ότι οι λέξεις έχουν μία ανάλαφρη πνοή, ηχούν δίχως κανένα φορτικό βάρος. Όταν στην πράξη αντιλαμβάνεται περί τίνος πρόκειται, βλέπει τους καλά σχεδιασμένους στόχους της παραπλάνησης και της ωμότητας με την οποία προβάλλονται. Η τέχνη ασφαλώς να στιλβώνουν τα πράγματα οι επιτήδειοι, ιδίως όταν η κακή έκβασή τους μοιάζει ανέκκλητη, είναι παμπάλαιαη και αποτελεσματική. Ο Πλούταρχος ήδη, σε μία βιογραφία του για τον νομοθέτη Σόλωνα, γράφει κάπου για την συνήθεια των Αθηναίων να επικαλύπτουν «τας των πραγμάτων δυσχερείας ονόμασι χρηστοίς και φιλανθρώποις», (να σκεπάζουν τις δυσκολίες των πραγμάτων, την ωμότητα τη σχεδιασθείσα από κάποιους με κομψές και ευάρεστες στ’ αυτιά λέξεις που νοθεύουν την πραγματικότητα). Δηλαδή που στήνουν παγίδες στους ανυποψίαστους. Είναι γνωστές οι μετωνομασίες επί το ευηχότερον, εταίρες αντί πόρνες, αναμορφωτήρια αντί φυλακές ή κολαστήρια, συντάξεις αντί φόροι κ.ο.κ. Ξέρουμε πολύ καλά, σήμερα, ότι όταν οι Κυβερνήσεις συνήθως λένε «αναδιάρθρωση της οικονομίας», εννοούν την την απόκρυψη της σκληρής και ανάλγητης κοινωνικά πολιτικής, που έχει να κάνει με σκληρή λιτότητα για τους πολλούς, απώλεια θέσεων εργασίας κλπ. Η αθρόα σήμερα εισαγωγή όρων, όπως «διευθέτηση των εργασιακών σχέσεων», «ευελιξία του ωραρίου» ή «απελευθέρωση του», δεν έχουν ίχνους θετικού νοηματικού βάρους, δεν είναι ουδόλως προς το συμφέρον των εργαζομένων. Αντιθέτως, επικαλύπτουν με κρυμμένη επιμελώς ιταμότητα, τη δυσμενή γι’ αυτούς εξέλιξη, η οποία σημειωτέον, σχεδιάζεται ερήμην τους! Δεν πρόκειται για κανενός είδους απελευθέρωση, φυσικά. Τουναντίον επιχειρείται η αδίσταχτη αποδιοργάνωση του χρόνου εργασίας με δυσμενέστατους όρους, που έχουν να κάνουν με την αποδιοργάνωση και της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Οι ολίγοι που «εν κρυπτώ και παραβύστω» αποφασίζουν για καίρια ζητήματα της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου εις βάρος των εργαζομένων, συνήθως δεν έχουν πρόβλημα ελεύθερου χρόνου, ούτε οικονομικό πρόβλημα. Οι «καθώς πρέπει» σήμερα κυβερνώντες, σχεδόν παντού, έχουν άνεση στις μετακινήσεις τους, τα παιδιά τους καλά φροντισμένα και ασφαλισμένα, δεν έχουν κατά βάση τα άγχη που πνίγουν την καθημερινότητα των πολλών. Τους ζητούν να εργάζονται και το Σάββαρο, ενίοτε και τις Κυριακές, κι ας είναι αυτές  οι τελευταίες του Κυρίου, αφιερωμένες σύμφωνα με παράδοση χιλιετιών, στην ανάπαυση και την ενθύμησή Του.

Είναι γνωστό ότι η ζωή ιδίως στην Αθήνα αλλά και όλες τις μεγάλες πόλεις, φτωχαίνει σε περιεχόμενο μέρα τη μέρα. Η βαρυθυμία των παροικούντων στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα αυξάνει, η αδιαφορία και τα ψυχικά αποστήματα βαθαίνουν, η διάθεση για εκτόνωση γίνεται ολοένα και πιο απαιτητική, σ’ ένα βαρειά ρυπογόνο αστικό περιβάλλον που οδηγεί σε απογοήτευση και ανία, αν όχι σε απόγνωση. Έτσι όλο και πιο επιτακτικά ακούγεται ως λύτρωση η φυγή. Στο μυαλό των κατοίκων των μεγαλουπόλεων, ανέκκλητα πια έχει κατακαθήσει η διάθεση για αποδράσεις. Αφού δεν μπορούμε λόγω εργασίας να φύγουμε από εδώ, όλη την εβδομάδα σχεδιάζεται η απόδραση του «week end». Η φυγή γίνεται πια ο κυρίαρχος τρόπος ζωής. Κακά τα ψέμματα. Το πλέγμα των κοινωνικών, προσωπικών, οικονομικών χαρακτηριστικών των μεγάλων πόλεων στην Ελλάδα τουλάχιστον, ρηχαίνει, φτωχαίνει, αποδιοργανώνεται. Μοιάζει με το σαθρό έδαφος που διαρκώς  αλλοιώνεται και υποχωρεί, σε μια απειλητική κατολίσθηση. Το νοιώθει ο καθείς, πολύ περισσότερο τώρα, που οι παντός είδους ψευδώνυμες «διευθετήσεις» που προανέφερα, προδιαγράφουν όλο και σαφέστερα ένα απειλητικότερο -αφού γίνεται όλο και πιο αβέβαιο- μέλλον.

Προσπαθούν, οι ισχυροί της ημέρας, να ανατρέψουν πλήρως την καθημερινότητα (αυτή την ιερή τάξη της ψυχοσωματικής ισορροπίας, εργασία – ψυχαγωγία – ανάπαυση) με την θεσμοθέτηση απάνθρωπων θεσμών του «ελαστικού» ή «ελεύθερου ωραρίου». Είναι φανερό, ότι αν η διαχείριση του εργασιακού χρόνου αφεθεί, εκχωρηθεί εν λευκώ στην αυθαίρετη διάθεση του εργοδότη -όχι του καλού αλλά του αχαλίνωτου εργοδότη- θα έχομε όχι μόνο απώλεια της αίσθησης του ελεύθερου χρόνου αλλά απώλεια της αίσθησης του οποιουδήποτε χρόνου.