Όταν με ένα κανταΐφι γίνονται όλα γλυκά

Σε ποιο σκη­νι­κό ε­ντάσ­σο­νται οι τε­λευ­ταί­ες ε­ξε­λί­ξεις: Κατ’ αρ­χήν, η Ά­γκυ­ρα, με την εν­θάρ­ρυν­ση κυ­ρί­ως των Η­ΠΑ, και τη ση­μα­ντι­κή α­ρω­γή του ελ­λη­νι­κού υ­πουρ­γεί­ου Ε­ξω­τε­ρι­κών, έ­χει πει­σθεί για τα ση­μα­ντι­κά ο­φέ­λη που θα έ­χει ε­άν πλη­σιά­σει πε­ρισ­σό­τε­ρο στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση. Έ­χει πει­σθεί, ε­πί­σης, ό­τι με την αρ­νη­τι­κή στά­ση του Ρα­ούφ Ντε­νκτάς, δεν μπο­ρεί να α­να­κό­ψει την ε­ντα­ξια­κή πο­ρεί­α της Κύ­πρου. Α­πό την άλ­λη, στην κα­τε­χό­με­νη Κύ­προ, υ­πάρ­χει για πρώ­τη φο­ρά, σο­βα­ρή πί­ε­ση προς τον Ντε­νκτάς, τό­σο λό­γω οι­κο­νο­μι­κής δυ­σπρα­γί­ας, ό­σο και πο­λι­τι­κής α­πο­μό­νω­σης, για πιο διαλ­λα­κτι­κή στά­ση, προ­πά­ντων με την ελ­πί­δα ό­τι τα ευ­ρω­πα­ϊ­κά κον­δύ­λια κά­ποια στιγ­μή θα σώ­σουν τους Τουρ­κο­κύ­πριους και τους ε­ποί­κους α­πό το φά­σμα της α­νερ­γί­ας και της πεί­νας (κυ­ριο­λε­κτι­κά, ο­μι­λού­ντες) που πλα­νά­ται στα κα­τε­χό­με­να. Στην ου­σί­α του προ­βλή­μα­τος, η Ά­γκυ­ρα και ο Ντεν­κτάς έ­χουν σα­φείς και α­ναλ­λοί­ω­τες θέ­σεις: Συ­νο­μι­λούν μό­νο στη βά­ση α­να­ζή­τη­σης λύ­σης δυο χω­ρι­στών κρα­τών, με ί­ση πο­λι­τι­κή εκ­προ­σώ­πη­ση στους διε­θνείς ορ­γα­νι­σμούς, ό­πως και στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση. Ο Ντε­νκτάς ε­γκα­τέ­λει­ψε τις εκ του σύ­νεγ­γυς συ­νο­μι­λί­ες πριν α­πό έ­να σχε­δόν χρό­νο, ξε­κα­θα­ρί­ζο­ντας ό­τι θα ε­πα­νέλ­θει σε συ­νο­μι­λί­ες μό­νο αν γί­νουν στη βά­ση δυο ι­σό­τι­μων κρα­τών. Ε­φάρ­μο­σε α­πό τό­τε μια α­κό­μα αλ­λα­γή τα­κτι­κής. Έ­βα­λε ά­νω τε­λεί­α στο αί­τη­μά του για ε­πί­ση­μη α­να­γνώ­ρι­ση και έ­θε­σε έ­να με­τα­βα­τι­κό στό­χο: Α­ντί το κα­το­χι­κό ψευ­δο­κρά­τος του να α­να­βαθ­μι­στεί και να α­να­γνω­ρι­σθεί σαν ε­πί­ση­μο κρά­τος ι­σό­τι­μο με την Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α, ζη­τά αρ­χι­κά κά­τι πιο πραγ­μα­το­ποι­ή­σι­μο: Να υ­πο­βαθ­μι­σθεί η Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α και να ε­ξι­σω­θεί με το πα­ρά­νο­μο κρά­τος του. Και για κά­τι τέ­τοιο δεν χρειά­ζο­νται ού­τε ο διε­θνής πα­ρά­γο­ντας, που ού­τως ή άλ­λως συμ­με­ρί­ζε­ται α­πό και­ρό την πο­λι­τι­κή ι­σό­τη­τα των δυο πλευ­ρών, ού­τε κά­ποια ε­πί­ση­μη φαν­φά­ρα α­πό τους Ελ­λη­νο­κύ­πριους.

Για­τί, λοι­πόν, πα­νη­γύ­ρι­σαν οι Τούρ­κοι με τη συμ­φω­νί­α για συ­νο­μι­λί­ες ε­νώ εί­ναι α­κα­τα­νό­η­τοι οι πα­νη­γυ­ρι­σμοί Α­θή­νας και Λευ­κω­σί­ας;
Πρώ­τον, η Ά­γκυ­ρα και ο Ντε­νκτάς α­πο­βάλ­λουν την κα­τη­γο­ρί­α ό­τι ε­μπο­δί­ζουν τη λύ­ση του Κυ­πρια­κού. Α­πό την πρώ­τη στιγ­μή, χαι­ρε­τί­ζο­ντας τη συμ­φω­νί­α της Τρί­της, 4 Δε­κεμ­βρί­ου 2001, για έ­ναρ­ξη συ­νο­μι­λιών, ο ει­δι­κός συ­ντο­νι­στής για το Κυ­πρια­κό του α­με­ρι­κα­νι­κού υ­πουρ­γεί­ου Ε­ξω­τε­ρι­κών Τό­μας Γουέ­στον, δή­λω­σε ό­τι η πρό­τα­ση για απ’ ευ­θεί­ας συ­νο­μι­λί­ες προ­ήλ­θε α­πό τον Ντεν­κτάς και “εί­ναι ση­μα­ντι­κό να θυ­μά­ται κα­νείς α­πό πού προ­ήλ­θε και να α­να­γνω­ρι­σθεί”. Δη­λα­δή, α­ντί να α­να­γνω­ρι­σθεί ό­τι, ε­δώ και πά­ρα πολ­λά χρό­νια, η ελ­λη­νο­κυ­πρια­κή πλευ­ρά κά­νει συ­νε­χείς υ­πο­χω­ρή­σεις α­πο­δει­κνύ­ο­ντας, ε­νί­ο­τε και με τρό­πο γε­λοί­ο, ό­τι μό­νη ε­πι­θυ­μί­α της εί­ναι οι συ­νο­μι­λί­ες, θα πρέ­πει τώ­ρα ό­λοι να σπεύ­σουν να α­να­γνω­ρί­σουν και ό­χι μό­νο φρα­στι­κά α­σφα­λώς (στη δι­πλω­μα­τί­α, για τέ­τοιες “κα­λές πρά­ξεις”, υ­πάρ­χουν πά­ντα και κα­λά α­νταλ­λάγ­μα­τα) ό­τι η πρό­τα­ση προ­ήλ­θε α­πό τον Ντεν­κτάς. Κι αυ­τό, πα­ρό­λο που εί­ναι κοι­νό μυ­στι­κό ό­τι, πριν α­πό τη συ­νά­ντη­ση της Τρί­της, ό­που δή­θεν α­πο­φα­σί­στη­καν οι συ­νο­μι­λί­ες, υ­πήρ­ξε έ­να πα­ρα­σκή­νιο που είχε ξε­κι­νή­σει α­πό τον πε­ρα­σμέ­νο Νο­έμ­βριο και κα­τά το ο­ποί­ο στή­θη­κε με πά­σα λε­πτο­μέ­ρεια και με α­με­ρι­κα­νι­κή κα­θο­δή­γη­ση το σε­νά­ριο που γνω­ρί­σα­με με την πα­τερ­να­λι­στι­κή συ­νά­ντη­ση Κλη­ρί­δη – Ντενκτάς στις 4 Δε­κεμ­βρί­ου. (Ή­δη, η Ουά­σιν­γκτον, α­μέ­σως με­τά την… ευ­φο­ρί­α, ζή­τη­σε τη συν­δρο­μή του Έλ­λη­να πρω­θυ­πουρ­γού για να δε­χθεί η Ελ­λά­δα στη σύ­νο­δο του Λά­α­κεν, στις 14, 15 Δε­κεμ­βρί­ου, την αγ­γλι­κή φόρ­μου­λα στην Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Πο­λι­τι­κή Α­σφά­λειας και Ά­μυ­νας και στον υ­πό συ­γκρό­τη­ση ευ­ρω­στρα­τό, με την ο­ποί­α [αγ­γλι­κή φόρ­μου­λα] η Τουρ­κί­α θα α­πο­κτή­σει λό­γο στις ε­πι­χει­ρή­σεις του ευ­ρω­στρα­τού ό­ταν κρί­νει ό­τι α­πει­λεί­ται η ε­θνι­κή της α­σφά­λεια και θα ε­ξαι­ρέ­σει την Κύ­προ και το Αι­γαί­ο α­πό τον το­μέ­α δρά­σης του. Κι αυ­τό θα ή­ταν, ί­σως, έ­να α­πό τα κα­λά α­νταλ­λάγ­μα­τα για την κα­λο­σύ­νη της Ά­γκυ­ρας να πεί­σει τον Ντεν­κτάς να προ­χω­ρή­σει σε συ­νο­μι­λί­ες!) Η α­να­βο­λή, που δό­θη­κε στο Λά­α­κεν, σ’ αυ­τή την α­πό­φα­ση ή­ταν η μό­νη ε­πι­λο­γή για την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά, που κέρ­δι­σε χρό­νο για να δια­πι­στώ­σει αν ό­ντως θα γί­νουν ου­σια­στι­κά βή­μα­τα κα­λής θέ­λη­σης α­πό την Τουρ­κί­α.

Δεύ­τε­ρον, η ε­πί­σκε­ψη του Γλαύ­κου Κλη­ρί­δη για δεί­πνο στα κα­τε­χό­με­να, την ε­πο­μέ­νη της συ­νά­ντη­σης με τον Ντε­νκτάς, δεν ή­ταν α­πλώς μια φι­λο­φρο­νη­τι­κή πρά­ξη. Ή­ταν το α­πο­κο­ρύ­φω­μα της ε­πι­τυ­χί­ας του Ντενκτάς για ε­ξί­σω­ση. Ο Γλαύ­κος Κλη­ρί­δης ε­πι­σκέ­φθη­κε την “προ­ε­δρι­κή κα­τοι­κί­α” του Ντε­νκτάς, η ο­ποί­α ση­μειω­τέ­ον βρί­σκε­ται κτι­σμέ­νη με κοι­νό τοί­χο στο “προ­ε­δρι­κό” του μέ­γα­ρο. Και ό­σο κι αν έ­γι­νε προ­σπά­θεια να πα­ρου­σια­στεί σαν μια κί­νη­ση κα­λής θέ­λη­σης εκ μέ­ρους του Προ­έ­δρου και σαν έ­να κοι­νω­νι­κό χά­πε­νιν­γκ ά­νευ ου­σί­ας (“α­φού μπο­ρού­με να συ­νο­μι­λού­με, μπο­ρού­με και να συ­ντρώ­γου­με”, εί­πε ο κ. Κλη­ρί­δης), δεν παύ­ει να εί­ναι μια σο­βα­ρή πο­λι­τι­κή πρά­ξη του Προ­έ­δρου της Κυ­πρια­κής Δη­μο­κρα­τί­ας. Αν ε­πι­θυ­μί­α μας εί­ναι η λύ­ση του Κυ­πρια­κού μέ­σω συ­νο­μι­λιών, δεν μπο­ρού­με να μέ­νου­με κολ­λη­μέ­νοι σε λε­πτο­μέ­ρειες, εί­παν ό­σοι θέ­λη­σαν να στη­ρί­ξουν την ε­νέρ­γεια του Κλη­ρί­δη. Αλ­λά, α­σφα­λώς, ε­δώ δεν πρό­κει­ται για λε­πτο­μέ­ρειες. Α­κό­μα και το γε­γο­νός ό­τι ο πρό­ε­δρος της μό­νης α­να­γνω­ρι­σμέ­νης κυ­βέρ­νη­σης του νη­σιού, την ώ­ρα που διέ­σχι­ζε το τουρ­κι­κό ο­δό­φραγ­μα της Λευ­κω­σί­ας, δέ­χθη­κε, θέ­λο­ντας και μη, τον στρα­τιω­τι­κό χαι­ρε­τι­σμό των α­στυ­νο­μι­κών του ψευ­δο­κρά­τους, έ­χει τον συμ­βο­λι­σμό του. Και δεν α­ντα­να­κλά αλ­λού πλην στην προ­σπά­θεια των κα­τα­κτη­τών για ε­ξί­σω­ση του πο­λι­τι­κού στά­τους των ε­λεύ­θε­ρων πε­ριο­χών με το κα­θε­στώς των κα­τε­χο­μέ­νων. Αυ­τό έ­χει κυ­ρί­ως τη ση­μα­σί­α του για το ε­σω­τε­ρι­κό μέ­τω­πο ό­που, σι­γά – σι­γά, χω­νεύ­ο­νται και τα πιο α­πο­κρου­στι­κά έ­ως τώ­ρα σε­νά­ρια. Αλ­λά και στο ε­ξω­τε­ρι­κό, ό­που ο διε­θνής πα­ρά­γο­ντας α­πο­φεύ­γει, έ­τσι, τον πο­νο­κέ­φα­λο της α­να­γνώ­ρι­σης και της α­πο­δο­χής της πο­λι­τι­κής ι­σό­τη­τας των δυο πλευ­ρών, με την α­να­γνώ­ρι­ση μιας μορ­φής α­νά­λο­γης ε­κεί­νης που α­να­γνω­ρί­στη­κε αρ­χι­κά για τους Πα­λαι­στι­νί­ους, δη­λα­δή ό­χι πλή­ρους κρα­τι­κής ο­ντό­τη­τας αλ­λά “τουρ­κο­κυ­πρια­κής αρ­χής”. Ε­ξάλ­λου, την α­μέ­σως ε­πο­μέ­νη του δεί­πνου, ο Ρα­ούφ Ντενκτάς, σε συ­νέ­ντευ­ξή του στο πρα­κτο­ρεί­ο Α­να­το­λή, ή­ταν ξε­κά­θα­ρος: “Για μας, εί­πε, τί­θε­ται θέ­μα για τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα, την ι­σό­τη­τά μας και τα δι­καιώ­μα­τα στην κυ­ριαρ­χί­α”.
Έ­χουν, ε­πί­σης, τη ση­μα­σί­α τους οι δη­λώ­σεις του Μπου­λέ­ντ Ε­τζε­βίτ και του Ι­σμα­ήλ Τζεμ, α­μέ­σως με­τά τη συμ­φω­νί­α της 4ης Δε­κεμ­βρί­ου: Μί­λη­σαν και οι δυο για θε­τι­κή ε­ξέ­λι­ξη, αλ­λά δεν πα­ρέ­λει­ψαν να ση­μειώ­σουν ό­τι η θε­τι­κή α­τμό­σφαι­ρα που δη­μιουρ­γή­θη­κε θα έ­χει στό­χο να ο­δη­γή­σει “σε μια νέ­α ε­ται­ρι­κή σχέ­ση βα­σι­ζό­με­νη σε ι­σό­τι­μο κα­θε­στώς”.
Η υ­πο­νό­μευ­ση
Τρί­τον, με τα χρο­νο­δια­γράμ­μα­τα, που συμ­φω­νή­θη­καν, εί­ναι φα­νε­ρό ό­τι η Τουρ­κί­α ε­πι­διώ­κει να α­φή­σει α­νοι­κτή τη δυ­να­τό­τη­τα να συν­δέ­σει τη λύ­ση στο Κυ­πρια­κό με την έ­ντα­ξη στην Ευ­ρώ­πη, ώ­στε ό­ταν έρ­θει η ώ­ρα να μπο­ρέ­σει βα­σι­κά να υ­πο­νο­μεύ­σει την έ­ντα­ξη. Και δεν νο­μί­ζου­με ό­τι θα δυ­σκο­λευ­θεί να πεί­σει ό­τι οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι δεν προ­χω­ρούν σε λύ­ση, πα­ρά τις τουρ­κι­κές δή­θεν προ­σπά­θειες, διό­τι πε­ρι­μέ­νουν την έ­ντα­ξη. Να θυ­μη­θού­με ό­τι αυ­τό εί­ναι κά­τι που προ­βλη­μά­τι­σε και τους Ευ­ρω­παί­ους η­γέ­τες ό­ταν συ­ζη­τού­σαν την α­πό­φα­ση του Ελ­σίν­κι, φο­βού­με­νοι ό­τι, αν δώ­σουν ε­πί­ση­μη δια­βε­βαί­ω­ση ό­τι η Κύ­προς θα ε­ντα­χθεί α­κό­μα και αν δεν υ­πάρ­ξει λύ­ση, τό­τε οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι θα ε­γκα­τα­λεί­ψουν τις προ­σπά­θειες και θα α­φή­σουν τον χρό­νο να κυ­λά­ει μέ­χρι την έ­ντα­ξη.
Όλ’ αυ­τά βε­βαί­ως συμ­βαί­νουν πα­ράλ­λη­λα με τη δια­δι­κα­σί­α έ­ντα­ξης που α­κο­λου­θεί η Κύ­προς και η ο­ποί­α προς το πα­ρόν δεν φαί­νε­ται να α­ντι­με­τω­πί­ζει σο­βα­ρά ε­μπό­δια. Δι­καιο­λο­γού­νται λοι­πόν, ε­κεί­νοι που θε­ω­ρούν “προ­βλη­μα­τι­κούς” ό­σους εκ­φρά­ζουν α­νη­συ­χί­ες για τις ε­ξε­λί­ξεις; Διό­τι, κα­τά τους ί­διους, η έ­ντα­ξη, το κοι­νο­τι­κό κε­κτη­μέ­νο και τα ευ­ρω­πα­ϊ­κά συμ­φέ­ρο­ντα, που θα ε­μπλα­κούν υ­πο­χρε­ω­τι­κά στο Κυ­πρια­κό, θα εί­ναι κα­τα­λυ­τι­κά στις ό­ποιες τουρ­κι­κές εμ­βο­λές.
Μπο­ρεί να εί­ναι έ­τσι. Αλ­λά, έ­στω ό­τι θα πά­νε κα­λά οι συ­νο­μι­λί­ες που θα ξε­κι­νή­σουν τον Ια­νουά­ριο και οι δυο πλευ­ρές θα βρε­θούν σε έ­να θε­τι­κό κλί­μα. Ποια θα εί­ναι η κα­τά­λη­ξη; Λαμ­βά­νο­ντας υ­πό­ψη τα πιο πά­νω και γνω­ρί­ζο­ντας τις α­ναλ­λοί­ω­τες τουρ­κι­κές θέ­σεις, έ­να μό­νο σε­νά­ριο μπο­ρού­με να δού­με ως πι­θα­νό:
Η έ­ντα­ξη στην Ε.Ε. θα γί­νει για την ε­λεύ­θε­ρη Κυ­πρια­κή Δη­μο­κρα­τί­α, η ο­ποί­α θα ε­ξα­σφα­λί­σει το κυ­ρί­αρ­χο ζη­τού­με­νο, που εί­ναι η α­σφά­λεια, ε­νώ το κα­τε­χό­με­νο τμή­μα θα α­να­γνω­ρι­σθεί μάλ­λον εμ­μέ­σως, ό­πως εί­πα­με και πιο πά­νω, με τη μορ­φή, δη­λα­δή της “τουρ­κο­κυ­πρια­κής αρ­χής” (και με “ε­πί­ση­μες τουρ­κο­κυ­πρια­κές α­ντι­προ­σω­πεί­ες”, ό­πως εί­χαν οι Πα­λαι­στί­νιοι για πολ­λά χρό­νια σε ό­λες σχε­δόν τις χώ­ρες). Πα­ράλ­λη­λα, θα ε­ξα­σφα­λι­σθεί η άρ­ση του διε­θνούς ε­μπο­ρι­κού ε­μπάρ­γκο, που υ­πάρ­χει τώ­ρα κα­τά του ψευ­δο­κρά­τους, ώ­στε να αρ­χί­σει μια οι­κο­νο­μι­κή και ε­μπο­ρι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, που θα ι­κα­νο­ποι­ή­σει τα τε­ρά­στια προ­βλή­μα­τα που υ­πάρ­χουν στα κα­τε­χό­με­να, αλ­λά ε­πί­σης θα α­παμ­βλύ­νει το κό­στος (οι­κο­νο­μι­κό και πο­λι­τι­κό) της Τουρ­κί­ας. Στο ί­διο πλαί­σιο θα κι­νη­θούν προ­φα­νώς και διά­φο­ρα μέ­τρα οι­κο­δό­μη­σης ε­μπι­στο­σύ­νης, με πρώ­το, κά­ποια μορ­φή ε­λεύ­θε­ρης δια­κί­νη­σης και με στό­χο και πά­λι την οι­κο­νο­μι­κή ε­νί­σχυ­ση των κα­τε­χο­μέ­νων: ό­πως η δια­κί­νη­ση του­ρι­στών, η α­πό κοι­νού α­νοι­κο­δό­μη­ση της Αμ­μο­χώ­στου και η ρο­ή με­γά­λου μέ­ρους των 15 ε­κα­τομ­μυ­ρί­ων δο­λα­ρί­ων, που ε­νέ­κρι­νε γι’ αυ­τό τον σκο­πό πριν α­πό μή­νες το α­με­ρι­κα­νι­κό Κο­γκρέ­σο, κα­θώς και των ευ­ρω­πα­ϊ­κών κον­δυ­λί­ων, που θα ε­πι­διώ­ξουν την ό­σο το δυ­να­τόν ι­σο­σκέ­λι­ση των δυο πλευ­ρών.
Εί­ναι σα­φές ό­τι όλ’ αυ­τά (κα­θώς και άλ­λα, ό­πως ό­σα α­κο­λού­θη­σαν με τους Άγ­γλους να πα­ρεμ­βαί­νουν στην α­τζέ­ντα των συ­νο­μι­λιών και να ε­πι­διώ­κουν να το­πο­θε­τή­σουν σαν πρώ­το θέ­μα την ε­σω­τε­ρι­κή και ε­ξω­τε­ρι­κή κυ­ριαρ­χί­α, του “νέ­ου συ­νε­ται­ρι­σμού”, δη­μιουρ­γώ­ντας προσ­δο­κί­ες α­να­γνώ­ρι­σης του ψευ­δο­κρά­τους), δεν δεί­χνουν τί­πο­τε άλ­λο α­πό δι­χο­τό­μη­ση και μά­λι­στα με τις ευ­λο­γί­ες του διε­θνούς πα­ρά­γο­ντα και με την προ­στα­σί­α της Ευ­ρώ­πης. Αν δεν έ­χου­με, πά­ντως, οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι και οι Ελ­λα­δί­τες άλ­λη ε­πι­λο­γή, του­λά­χι­στον ας μην κο­ρο­ϊ­δεύ­ου­με τους ε­αυ­τούς μας πα­νη­γυ­ρί­ζο­ντας για ε­ξε­λί­ξεις που θα έ­πρε­πε να μας προ­κα­λούν ο­δύ­νη.
* O Ά­ρι­στος Μι­χα­η­λί­δης εί­ναι αρ­χι­συ­ντά­κτης της ε­φη­με­ρί­δας Πο­λί­της της Λευ­κω­σί­ας.