Ήρθε η ώρα της Συρίας;

919

Αν οι ομοιότητα των σεναρίων βίαιης αλλαγής καθεστώτος στο Ιράκ και τη Λιβύη αποτελεί κάποια ένδειξη για το τι μέλει γενέσθαι στη Συρία, τότε το μέλλον του Μπασάρ Αλ Άσαντ μάλλον κρέμεται από ένα πολύ λεπτό νήμα.

του Μ.Κ.Μπαντρακουμάρ

μετάφραση Κ. Μαυρίδης  εφημερίδα Ρήξη φ. 77

Αν οι ομοιότητα των σεναρίων βίαιης αλλαγής καθεστώτος στο Ιράκ και τη Λιβύη αποτελεί κάποια ένδειξη για το τι μέλει γενέσθαι στη Συρία, τότε το μέλλον του Μπασάρ Αλ Άσαντ μάλλον κρέμεται από ένα πολύ λεπτό νήμα. Στο επίκεντρο του ζητήματος βρίσκεται το γεγονός ότι η αλλαγή καθεστώτος στη Συρία αποτελεί κεντρική επιλογή στο σχεδιασμό των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Το στοίχημα είναι τόσο περίπλοκο που μια σειρά από στρατηγικοί στόχοι, όπως ο περιορισμός της επιρροής της Ρωσίας και της Κίνας στην περιοχή, μπορούν να επιτευχθούν με μια κίνηση και αυτό αποτελεί μια ευκαιρία που η Ουάσιγκτον δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει.

Οι εικόνες που έρχονταν από την Τρίπολη χθες το βράδυ ήταν παράξενα γνώριμες. Αυτοκίνητα που κόρναραν εκκωφαντικά, καλάσνικοφ που πυροβολούσαν στον αέρα, νέοι και παιδιά που τριγυρνούσαν άσκοπα σε δρόμους γεμάτους με σκουπίδια και ερείπια, δυτικοί οπερατέρ πρόθυμοι να καταγράψουν τα σπασμένα αγγλικά κάθε ντόπιου. Κάπου, κάποτε, είχαμε ξαναδεί αυτές τις εικόνες, αλλά που; Μήπως γλίστρησαν αθόρυβα από κάποια γωνία του θυμικού μας, μια σειρά αναμνήσεων απωθημένων στη λήθη ή εξοστρακισμένων από το συνειδητό μας; Μια μέρα μετά, ξεκαθαρίστηκε ότι τα κανάλια αναμετέδιδαν σκηνές από την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στη Βαγδάτη το 2003.

Οι ανταποκρίσεις από την Τρίπολη μοιάζουν μυστηριωδώς με αυτές απ’ τη Βαγδάτη. Ένας βάναυσος, μεγαλομανής δικτάτορας, που έμοιαζε παντοδύναμος, ανατρέπεται από το λαό και ένα κύμα ευφορίας ξεσπά στην ημικατεστραμμένη χώρα. Καθώς ξεσπούν οι πανηγυρισμοί, ο δυτικός ευεργέτης-ελευθερωτής βγαίνει στην κεντρική σκηνή, παίρνοντας τη θέση του στη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Το 19^ο αιώνα, στην Κένυα ή την Ινδία θα έλεγε πως «φέρει το φορτίο του λευκού ανθρώπου». Τώρα ισχυρίζεται πως κομίζει το δυτικό διαφωτισμό στους λαούς που το απαιτούν.

Παρόλα αυτά, είναι απλά θέμα χρόνου το πότε οι ανταποκρίσεις θα σταματήσουν και η ωμή πραγματικότητα θα φανεί. Στο Ιράκ είδαμε το πώς ένα έθνος που πριν μια 20ετία βρισκόταν κοντά στο να πετύχει τα μεγέθη ανάπτυξης του ΟΟΣΑ, βυθίστηκε στη φτώχεια και την αναρχία.

Πραξικόπημα

Η δημοκρατική αντιπολίτευση της Λιβύης είναι ένας μύθος που έπλασαν οι δυτικές χώρες και οι φιλο-δυτικές αραβικές κυβερνήσεις. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές σ’ αυτό που ονομάζεται λιβυκή αντιπολίτευση και υπάρχουν φράξιες που κυμαίνονται από τους πραγματικά φιλελεύθερους, τους ισλαμιστές, έως τα λούμπεν στοιχεία. Μετά, υπάρχουν και οι διαφορές ανάμεσα στις διάφορες φυλές και φατρίες. Η φαγωμάρα ανάμεσα στις διάφορες φράξιες φαίνεται να αποτελεί τη σίγουρη συνταγή για ένα ακόμη γύρο εμφυλίου πολέμου, καθώς διάφορες ομάδες χωρίς κάποια νομιμότητα ή κύρος προσπαθούν να αρπάξουν την εξουσία. Το πόσο τεράστιες είναι οι εν λόγω διαφορές έγινε καθαρό τον περασμένο μήνα, όταν ο διοικητής των ενόπλων δυνάμεων της αντιπολίτευσης, Αμπντούλ Φατάχ Γιουνές, μεταφέρθηκε μακριά απ’ το μέτωπο με κάποια πρόφαση και αφού βασανίστηκε απάνθρωπα, σκοτώθηκε από αντάρτες που ανήκουν σε κάποια ισλαμιστική φράξια.

Τα δυτικά ΜΜΕ έχουν αρχίσει να αναφέρονται ανοιχτά στο ρόλο που έπαιξε το ΝΑΤΟ, το οποίο ξανά και ξανά επενέβαινε για να γείρει την πλάστιγγα κατά του Μουαμάρ Καντάφι. Η «εξέγερση» μοιάζει όλο και περισσότερο με πραξικόπημα που ενορχηστρώθηκε από τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία. Ακόμα κι έτσι, πήρε στη δυτική συμμαχία πάρα πολύ καιρό (πάνω από μισό χρόνο) για να «μπάσουν» τους δικούς τους στην Τρίπολη. Όσο για τον Καντάφι, τους έχει αναγκάσει να προσπαθούν να μαντέψουν το πώς θα κάνει τη μεγάλη του έξοδο και η αλήθεια είναι πως μόνο αυτός μπορεί να αποφασίσει το πότε θα σταματήσει να πολεμά, αν και έχει ανθρώπους και υλικό για να συνεχίσει την αντίσταση για κάποιο χρονικό διάστημα.

Η τακτική του για τις επόμενες ώρες ή μέρες θα έχει τεράστιο αντίκτυπο σε σχέση με τι θα ακολουθήσει. Αν υπάρξει μεγάλη αιματοχυσία, οι πράξεις αντεκδίκησης των νικητών σε βάρος των ηττημένων μπορεί να είναι εκτεταμένες. Με πολιτικούς όρους, η πτώση του Καντάφι δε σημαίνει ότι η αντιπολίτευση έχει νικήσει. Χωρίς την τακτική υποστήριξη του ΝΑΤΟ, η αντιπολίτευση θα είχε χάσει κατά κράτος. Άρα, το μεγάλο ερώτημα είναι ο μελλοντικός ρόλος του ΝΑΤΟ στη Λιβύη και αν το ΝΑΤΟ θα στρέψει τώρα την προσοχή του στη Συρία.

Το ΝΑΤΟ εναγκαλίζεται τον αραβικό κόσμο               

Με την αποστολή «αλλαγής καθεστώτος» επιτυχώς εκτελεσμένη, το ΝΑΤΟ μπορεί πλέον να απεμπλακεί από το λιβυκό θέατρο επιχειρήσεων. Ίσως όμως η αποχώρηση του ΝΑΤΟ από τη Λιβύη να αργήσει πολύ. Το πετρέλαιο της Λιβύης αποτέλεσε εξ αρχής τον κεντρικό λόγο της δυτικής επέμβασης. Η πρόσφατη τάση του Καντάφι να προσεταιριστεί τη Ρωσία, την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία και να τις εισαγάγει στον πετρελαϊκό τομέα της Λιβύης προφανώς απείλησε άμεσα τα δυτικά συμφέροντα. Η ρητορική υπέρ της δημοκρατίας που ακούγεται στο Παρίσι και το Λονδίνο ακουγόταν πάντα κάπως κούφια έτσι κι αλλιώς. Η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη υπερέβη τα όρια του διεθνούς δικαίου και της χάρτας του ΟΗΕ. Η συμμαχία έχει βρει εαυτόν στη γελοία θέση να αναζητεί τη νομιμότητα για τη συνεχιζόμενη παρουσία της στη Λιβύη μέσω των στοιχείων που καμουφλάρονται ως «δημοκρατικές» δυνάμεις και διαθέτουν μικρή υποστήριξη από τον πληθυσμό, με την πρόφαση ότι η δουλειά δεν έχει ολοκληρωθεί.

Η δουλειά όντως δεν έχει ολοκληρωθεί. Η κατάσταση μπορεί να μεταβληθεί σε Ιράκ ή Αφγανιστάν για μια ακόμη φορά και η αντίσταση στην ξένη κατοχή μάλλον θα εμφανιστεί λίαν συντόμως. Από τη μια οι φυλές της Λιβύης έχουν πίσω τους αιώνες αντιστασιακής παράδοσης και από την άλλη ένα μεγάλο παράδοξο της γεωπολιτικής είναι ότι οι συνθήκες αναρχίας παρέχουν ακριβώς την απαραίτητη πρόφαση για την επιβολή κατοχής. Η ιστορία της Λιβύης δεν πρόκειται να είναι διαφορετική απ’ αυτήν του Ιράκ ή του Αφγανιστάν.

Η δυτική επέμβαση στη Λιβύη εισάγει νέα πρότυπα στη γεωπολιτική της μέσης ανατολής και της Αφρικής. Έχει φέρει το ΝΑΤΟ στην ανατολική μεσόγειο και την Αφρική. Αυτό συνάδει απόλυτα με τη μεταψυχροπολεμική στρατηγική των ΗΠΑ να μεταμορφώσουν τη βορειοατλαντική συμμαχία σε μια παγκόσμια οργάνωση που θα έχει τις επιχειρησιακές δυνατότητες να δρα σε «θερμά σημεία» του πλανήτη, με ή χωρίς την εντολή του ΟΗΕ. Έτσι, ένας κομβικός ρόλος για τη συμμαχία στη «νέα Μέση Ανατολή» είναι απολύτως σίγουρος. Υπάρχει μια απειλητική ηχώ στα λόγια του αναπληρωτή Βρετανού πρωθυπουργού Νικ Κλεγκ κατά το κλείσιμο της λιβυκής εκστρατείας: «Θέλω να καταστήσω απόλυτα σαφές ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δε θα γυρίσει την πλάτη του στα εκατομμύρια των πολιτών των αραβικών κρατών που προσβλέπουν στο άνοιγμα των κοινωνιών τους, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή».

Μήπως μιλούσε για τη Συρία; Σίγουρα ο Κλεγκ δε θα μπορούσε να αναφέρεται στη Σαουδική Αραβία, του Μπαχρέϊν ή της Υεμένης και της μετατροπής των φυλών που μένουν εκεί σε εκσυγχρονισμένους πολίτες. Με την επιχείρηση στη Λιβύη να βαίνει σε πέρας, η προσοχή όλων στρέφεται στη Συρία. Σε εισαγωγικό σημείωμα της Γουόλ Στρητ Τζέρναλ της 28^ης Αυγούστου αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η επιτυχία των Λιβύων επηρεάζει τη σημαντικότερη εξέγερση στη Συρία… Ήδη, υπάρχουν ενδείξεις πως η Λιβύη εμπνέει τους επαναστάτες που προσπαθούν να εκδιώξουν τον Μπασάρ Αλ Άσαντ». Παρακάτω όμως προσθέτει και το σχόλιο χωρίς το οποίο η συζήτηση θα έμενε ελλιπής: «Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στη Λιβύη και τη Συρία και το λιβυκό πρότυπο θα είναι δύσκολο να επαναληφθεί στη Συρία».

Το στοίχημα της Συρίας

Παρά ταύτα, το δυτικό μυαλό είναι γνωστό για την εφευρετικότητά του. Χωρίς αμφιβολία, η Συρία καταλαμβάνει ένα χώρο στην καρδιά της Mέσης Aνατολής και μια σύγκρουση εκεί πολύ πιθανό να επεκταθεί σ’ ολόκληρη την περιοχή –συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ και πιθανώς της Τουρκίας και του Ιράν. Από την άλλη, οι κλιμακούμενες δυτικές κινήσεις των τελευταίων εβδομάδων με τις ολοένα αυστηρότερες κυρώσεις μοιάζουν ανησυχητικά με αυτές που προηγήθηκαν της επέμβασης στη Λιβύη. Αυτή τη στιγμή γίνονται συντονισμένες προσπάθειες για την ενοποίηση της συριακής αντιπολίτευσης. Η σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Τουρκία την περασμένη εβδομάδα –η τρίτη στη σειρά– κατάφερε να εκλέξει τελικά ένα «συμβούλιο» το οποίο φαινομενικά εκπροσωπεί τη φωνή του συριακού λαού. Προφανώς, προετοιμάζεται επιμελώς κάποιο συνεργάσιμο σώμα το οποίο θα παρουσιαστεί την κατάλληλη στιγμή ως ο δημοκρατικός συνομιλητής που θα εκπροσωπήσει τη Συρία. Το φύλλο συκής της υποστήριξης από τον αραβικό σύνδεσμο είναι επίσης διαθέσιμο. Τα «φιλοδυτικά» καθεστώτα, τα οποία είναι εξίσου απολυταρχικά, έχουν επανεμφανιστεί στην πρώτη γραμμή της δυτικής εκστρατείας ως οι σημαιοφόροι της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στη Συρία.

Όπως γίνεται αντιληπτό, το κυριότερο εμπόδιο για μια δυτική επέμβαση στη Συρία θα είναι η εξασφάλιση μιας, κάποιας εντολής από τον ΟΗΕ. Παρόλα αυτά, η εμπειρία της Λιβύης δείχνει πως ένα άλλοθι πάντα μπορεί να βρεθεί και κάπου εκεί η «έμπιστη» Τουρκία μπορεί να παίξει το ρόλο της. Αν αναμιχθεί η Τουρκία, τότε μπορεί να γίνει επίκληση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Αυτό που μετράει είναι πως η αλλαγή καθεστώτος στη Συρία αποτελεί βασικό συστατικό της αμερικανικής στρατηγικής στη Mέση Aνατολή και από τη στιγμή που το στοίχημα είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτή, η Ουάσιγκτον δεν πρόκειται να ανεχθεί εμπόδια από κάποια χώρα των BRICS. Το στοίχημα περιλαμβάνει την αποπομπή της ηγεσίας της Χαμάς από τη Δαμασκό, τη διάλυση του συρο-ιρανικού άξονα, την απομόνωση του Ιράν και την αλλαγή καθεστώτος στη χώρα, την αποδυνάμωση της Χεζμπολά στο Λίβανο και τη συνέχιση της στρατηγικής ηγεμονίας του Ισραήλ επί του αραβικού κόσμου. Φυσικά, στο κέντρο όλων βρίσκεται ο έλεγχος των πετρελαίων της περιοχής –για τα οποία ο Τζορτζ Κέναν είχε δηλώσει 60 χρόνια νωρίτερα πως: «είναι δικές μας πρώτες ύλες και όχι δικές τους (των Αράβων)»- και αποτελούν τη βάση της συνεχιζόμενης ευημερίας του δυτικού κόσμου. Είναι άξιος χλεύης αυτός που θα υποστηρίξει πως οι χρεωμένες κυβερνήσεις της Δύσης και οι κουρασμένοι πολίτες τους δεν έχουν όρεξη για νέους πολέμους.

Τελικά, όλα αυτά σημαίνουν σε γεωπολιτικούς όρους την ελάττωση της ρωσικής και κινεζικής επιρροής στη Μέση Ανατολή. Η ευφυής δυτική προπαγάνδα ήδη κατηγορεί τη Ρωσία και την Κίνα ως φέρουσες προσκόμματα στην αλλαγή καθεστώτων στην περιοχή – βρισκόμενες έτσι στη «λάθος πλευρά της ιστορίας». Είναι μια έξυπνη ιδεολογική διαστρέβλωση όμοια με το ψυχροπολεμικής εμπνεύσεως, απολύτως πετυχημένο σχέδιο αντιπαράθεσης του κομμουνισμού με το Ισλάμ. Όλα στις δυτικές πρωτεύουσες δείχνουν πως οι ΗΠΑ δε θα αφήσουν την ευκαιρία της Συρίας να περάσει ανεκμετάλλευτη.

Ο πρέσβης Μ.Κ.Μπαντρακουμάρ υπήρξε διπλωμάτης καριέρας στο ινδικό υπουργείο εξωτερικών. Υπηρέτησε στην ΕΣΣΔ, τη Νότιο Κορέα, τη Σρι Λάνκα, τη Γερμανία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κουβέϊτ και την Τουρκία.