Υπάρχει μέλλον για τους Έλληνες Ρομά;

Από παλαιότερη κινητοποίηση των Ρομά (21/2/2014)

Του Νίκου Ντάσιου από την Ρήξη φ. 144

Αφορμή του σημειώματος αποτέλεσε πρόσφατη επίσκεψη για υπηρεσιακούς λόγους στους καταυλισμούς Ρομά σε Διαβατά, Δενδροπόταμο και Περαία, στη Θεσ/νίκη.
Η γκετοποίηση κοινωνικών ομάδων σε συνθήκες διαρκούς και επιδεινούμενου κοινωνικού αποκλεισμού, στις παρυφές των μεγάλων αστικών κέντρων, αποτελεί τη βάση για την ανάδυση και επέκταση μορφών «εγκληματικής οικονομίας», παράλληλα με το ξεπούλημα και την υποτίμηση των βασικών τομέων της εθνικής οικονομίας. Στο όνομα της προάσπισης της τάξης από τις εκτεταμένες παρανομίες (διαρρήξεις, εγκληματικές ενέργειες κοκ) των «γκετοποιημένων» προκύπτουν τα πολιτικά οφέλη της ακροδεξιάς: «Γύφτοι, γουρούνια, δολοφόνοι», φώναζαν τα μέλη των ακροδεξιών οργανώσεων Ανένταχτοι Μαιάνδριοι Εθνικιστές και Combat 18 Hellas, σε πρόσφατη πορεία στους δρόμους του Μενιδίου μετά τη δολοφονία του μικρού Μάριου από Ρομά.
Η επέκταση του εμπορίου των ναρκωτικών, της πορνείας και του λαθρεμπορίου γίνεται εμφανής καθ’ ομολογία των διαμεσολαβητών από τα πολυτελή αυτοκίνητα στους χωμάτινους καρόδρομους των υψωμάτων, αντανακλώντας τις δικτυώσεις μιας νέας ελίτ μαφιόζων στους καταυλισμούς, στις θύρες των θερμοκέφαλων οπαδών των συνδέσμων, στα γκέτο των μεταναστών και στις πιάτσες των μεγαλουπόλεων. Οι καταυλισμοί δεν αποτελούν μια ενιαία μορφολογία μεταξύ τους και εντός τους, αφού διαφοροποιούνται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της φτώχειας, το είδος των κατασκευών των οικισμών, τον βαθμό αυθαιρεσίας κ.ο.κ.
Η πιο σοβαρή παρέμβαση του κράτους για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, βοηθούντων και των πόρων του ΕΣΠΑ, είναι αυτή της εκπαίδευσης των παιδιών τους, πρόγραμμα που επιχειρεί να μειώσει τα επίπεδα αναλφαβητισμού που φτάνουν το 90%! Οι δράσεις εξαντλούνται σε εκπαιδευτικά προγράμματα σε νηπιαγωγεία και σε μαθήματα ενηλίκων εντός επιλεγμένων οικισμών σε κοντέϊνερ και σε παράλληλη στήριξη στα δημοτικά σχολεία, με απώτερο στόχο την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Στόχος που δύσκολα επιτυγχάνεται, δεδομένων των πολλαπλών ανασταλτικών παραγόντων και των αντικειμενικών εμποδίων στην καθημερινότητά τους. Οι αιμομικτικοί γάμοι (πρώτα ξαδέρφια) και οι τοκετοί των κοριτσιών, που ξεκινούν από ηλικίες 12-13 ετών, ανακόπτουν βίαια την εκπαίδευση τους. Οι αδιάβατοι δρόμοι, που μετατρέπονται σε χείμαρρους ακόμα και μετά από μια χαμηλής έντασης βροχόπτωση, εμποδίζουν το λεωφορείο που μεταφέρει τους μαθητές να φτάσει στον καταυλισμό, ενώ συχνές είναι οι διαμαρτυρίες για φθορές των ΙΧ των νηπιαγωγών του καταυλισμού.
Σπάνια υπάρχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό, με τις ανάγκες να καλύπτονται από παράνομες διασυνδέσεις με το δίκτυο, προκαλώντας πολλαπλές διακοπές, ενώ συχνές είναι οι παρεμβάσεις των ΜΑΤ για αποσυνδέσεις με εντολή της ΔΕΗ. Το νερό μεταφέρεται με δοχεία από βρύσες παρακείμενων χωριών, η έλλειψή του, σε συνδυασμό με την ανυπαρξία αποχετευτικού δικτύου, αποτελούν τη σημαντικότερη απειλή για τη δημόσια υγεία. Το πρόβλημα επιτείνεται από τη μη αποκομιδή των σκουπιδιών, τα οποία σωρεύονται σε βουνά σε αυτοσχέδιες χωματερές, επιλέγοντας ενίοτε την καύση που σωρεύει τοξικά αέρια στην ατμόσφαιρα.
Οι συνθήκες υγιεινής επιδεινώθηκαν με το κλείσιμο των ιατροκοινωνικών κέντρων στους καταυλισμούς, με αποτέλεσμα τους ελλειπέστατους εμβολισμούς, την έξαρση των λοιμωδών νοσημάτων και της παιδικής θνησιμότητας που αντισταθμίζεται από τον υψηλό ρυθμό των γεννήσεων (οικογένειες με πέντε και πάνω παιδιά). Στοιχειώδης είναι η συμβολή των εμβολιασμών στο πλαίσιο του προγράμματος προκειμένου να εγγραφούν τα παιδιά στα δημόσια σχολεία, με την αξιόλογη προσπάθεια των κοινωνικών λειτουργών.
Η αδιαφορία της τοπικής αυτοδιοίκησης κι οι ψεύτικες υποσχέσεις των ιθυνόντων αυξάνουν τη δυσπιστία τους προς το κράτος, δυσπιστία που τα τελευταία χρόνια μετατρέπεται σε θυμό λόγω της καλύτερης μεταχείρισης των νεοαφιχθέντων προσφύγων και μεταναστών. Παράπονα που επεκτείνονται και προς την επίσημη Εκκλησία, που σπάνια εμφανίζεται για την κάλυψη των λατρευτικών τους αναγκών ακόμα και στις μεγάλες γιορτές των Ταξιαρχών και παρά τα πολυάριθμα ιδιωτικά εκκλησάκια που έχουν χτίσει με φόντο την ελληνική σημαία. Κενό που επιχειρεί να καλύψει η ευαγγελική Εκκλησία, μέσω προγραμμάτων ανθρωπιστικής βοήθειας και άλλων παροχών.
Παρά τις αντιρρήσεις του Τομέα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ στη μετεγκατάσταση των καταυλισμών, η Κυβέρνηση, διά της ειδικής γραμματέως για την ένταξη των Ρομά εξήγγειλε πρόσφατα σχέδιο ένταξης ιεραρχώντας τους σε άκρως υποβαθμισμένους, μικτούς και γειτονιές. Το σχέδιο, που περιλαμβάνει μετεγκατάσταση, επιδοτήσεις ενοικίου και χρηματοδότηση υποδομών προσλαμβάνεται από τους ίδιους ως μια ακόμα προεκλογική εξαγγελία για υφαρπαγή ψήφων. Άλλωστε, τα Κέντρα Κοινότητας της κυρίας Φωτίου για τη στήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων δεν έχουν πρακτικό αποτέλεσμα, αφού πολλά απ’ αυτά βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά από τους καταυλισμούς και κατά ομολογία τους το προσωπικό δεν έχει πατήσει καν το πόδι του σ’ αυτούς.
Ίσως να είναι πιο αποτελεσματική μια πιο στοχευμένη και εξατομικευμένη προσέγγιση στην ένταξη σε πρώτη φάση, εστιάζοντας σε θετικά πρότυπα, όπως για παράδειγμα η ολοκλήρωση των σπουδών και η νόμιμη επαγγελματική δραστηριότητα. Η εφαρμογή του Κοινωνικού Επιδόματος Αλληλεγγύης θα μπορούσε να συνδέσει την οικονομική παροχή με τη συμμετοχή σε δράσεις εκπαίδευσης και υγιεινής, να θέσει ως προαπαιτούμενο στη χορήγησή του την απαγόρευση των γάμων ανηλίκων και να δώσει πιο ενεργό ρόλο στη διασταύρωση των στοιχείων στους κοινωνικούς λειτουργούς και στους διαμεσολαβητές στο πεδίο. Η τέχνη, ο πολιτισμός και η πίστη αποτελούν καθοριστικά μέσα για την ένταξη των παιδιών Ρομά στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα, όντας πεδίο με πολλές δυνατότητες έρευνας και εφαρμογών, όπως προκύπτει από τις θετικές εμπειρίες πολλών από τους εμψυχωτές του προγράμματος.
Ο επανασχεδιασμός του παραγωγικού συστήματος σε μικροκλίμακα, δίνοντας έμφαση στις υπαρκτές δεξιότητές τους όπως η πώληση, η επιδιόρθωση, η ανακύκλωση μέσω οργανωμένων χώρων διαλογής, σιδηρουργείων, μηχανουργείων θα δημιουργούσε πραγματικές θέσεις εργασίας, αποτρέποντας την εξαγωγή πολύτιμου «σκραπ» από τη χώρα, καθώς και προνομιακό πεδίο ανάπτυξης κοινωνικών και συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
Η γενική πάντως αίσθηση είναι αυτή της πλήρους εγκατάλειψής τους, όπως αποτυπώνεται στον αποχαιρετισμό ενός Τσιγγάνου που μας ζήτησε «…να δώσουμε χαιρετίσματα στον Τσίπρα», συμπληρώνοντας, «…κρίμα στα νιάτα του»!