Αρχική » Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ή θατσερική υποκρισία;

Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ή θατσερική υποκρισία;

από Δημήτρης Μπούσμπουρας

Ο τρόπος που προωθείται προς ψήφιση το νομοσχέδιο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας … και λοιπές διατάξεις» και το εύρος των αλλαγών που επιφέρει δείχνει την αντίληψη που υπάρχει και σε αυτήν την κυβέρνηση. Την αντίληψη ιδιοκτησίας του κράτους, όπως θα έλεγε ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης Γιώργος Κοντογιώργης, παρά την ιδιωτικοποίηση κάποιων τομέων του.

Το νομοσχέδιο φέρνει σαρωτικές αλλαγές στις δύο τεχνητά ενοποιημένες αρμοδιότητες του Υπουργείου: το Περιβάλλον και την Ενέργεια. Φαίνεται ότι τα ζητήματα της ενέργειας και της ιδιωτικοποίησής της καθώς και της διευκόλυνσης νέων επενδύσεων στις ΑΠΕ  είναι τα βασικά ενώ τα περιβαλλοντικά ζητήματα προσαρμόζονται στον κυρίαρχο στόχο.  Ο τομέας της ενέργειας είναι σαφώς πιο ισχυρός και κυριαρχεί, όπως παλιότερα, στο ΥΠΕΧΩΔΕ, κυριαρχούσαν τα Δημόσια  Έργα.

Η διαβούλευση έγινε μέσα στην περίοδο των περιορισμών της πανδημίας του κορωνοϊού. Παρά τα αιτήματα για παράταση από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις η ανοικτή διαβούλευση κράτησε πολύ λίγο[1] και μετά από το τέλος της κατατέθηκε ένα θηριώδες νομοσχέδιο[2], με δεκάδες επιπλέον άρθρα.  Επιχειρείται δηλαδή μια σαρωτική αλλαγή σε πολλά διαφορετικά θέματα που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί με τρεις ή τέσσερεις διαφορετικούς νόμους. Καθώς αφορά πολλά αντικείμενα και πολλούς ανθρώπους και μεγάλες εκτάσεις της χώρας συναντά τεράστιες αντιδράσεις.

 Ο Υπουργός και το επιτελείο του θέλει να διευκολύνει την τοποθέτηση αιολικών και άλλων ΑΠΕ σε όλη την χώρα, ακόμα και στις περιοχές NATURA, εκεί δηλαδή που σε άλλες χώρες απαγορεύεται. Αυτός είναι ο λόγος που οι περισσότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις αντιδρούν. Έχουν διαπιστώσει ότι ενώ ο στόχος της επίτευξης μεγάλου ποσοστού από ΑΠΕ επιτυγχάνεται ήδη με τις υφιστάμενες αδειοδοτήσεις,  χωρίς αυτές που επιχειρούνται στις περιοχές NATURA, όπως έχουν δείξει πρόσφατες αναλύσεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας έρευνας από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, οι ανεμογεννήτριες που ήδη βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλυφθεί κατά δύο έως τρεις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030[3]. Παρά ταύτα, αυτή τη στιγμή εκκρεμεί η αδειοδότηση για επιπλέον 5.514 ανεμογεννήτριες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές. Για πιο λόγο λοιπόν να κατοχυρωθούν επιπλέον  άδειες και να καταστρέψουμε τις πιο παρθένες περιοχές της Ελλάδας;    

Γίνεται μια προσπάθεια επίσπευσης των διαδικασιών στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης με στόχο τον περιορισμό της παρέμβασης και την γνωμοδότησης των πολιτών. Με το αιτιολογικό της επίσπευσης επιχειρείται να αναλάβουν ιδιώτες την διεκπεραίωση, αρμοδιότητα που σε όλες τις χώρες της Ευρώπης είναι βασική αρμοδιότητα του κράτους. Πρόκειται για μια θατσερικής έμπνευσης  διαδικασία. Την στιγμή που η διαδικασία πάσχει από πλευράς επιστημονικής επάρκειας και τεκμηρίωσης για την βιοποικιλότητα, γίνεται προσπάθεια για περεταίρω επίσπευση της διαδικασίας αντί για ουσιαστική αξιολόγηση. Αντί το υπουργείο να βελτιώσει τον μηχανισμό με χαρτογραφήσεις της βιοποικιλότητας και ειδικούς, που σωστότερα και γρηγορότερα θα έκαναν την αξιολόγηση, το ανάγει σε μια τυπική διαδικασία.

 Την  ίδια στάση δείχνει το υπουργείο με την παράταση της ισχύος των παλιών περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες[4] που λήγουν. Αντί να ζητήσει ουσιώδεις μελέτες ώστε να βελτιώνονται οι όροι, περνάει μια απλή διάταξη παράτασης. Η άδεια για τις Σκουριές λήγει. Η τακτική αυτής της κυβέρνησης είναι διαφορετική από την προηγούμενη του Σύριζα: αντί να κοροϊδεύει την κοινωνία και να εμφανίζει δύο πρόσωπα,  προτιμά μια απλή παράταση ισχύος κρυπτόμενη πίσω από έναν νόμο που η ίδια έφερε. Έχουμε και στις δύο περιπτώσεις περιφρόνηση της ουσίας.     

Ένα ζήτημα που αντιμετωπίζεται με πολύ προχειρότητα είναι οι ρυθμίσεις για το τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στις προστατευόμενες περιοχές. Φαίνεται, από την πρώτη κατάθεση του νομοσχεδίου, η πρόθεση του Υπουργείου να επιτρέπονται κάθε τύπου έργα ή δραστηριότητες παντού, ακόμα και στις Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης. Μετά τις διαμαρτυρίες για μια τέτοια οφθαλμοφανή υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος έκανε κάποιες αλλαγές στο νομοσχέδιο, αλλά το πνεύμα του παρέμεινε το ίδιο.

Ένα αντικείμενο για το οποίο υπάρχουν διχογνωμίες είναι οι εξορύξεις υδρογονανθράκων, εντός και εκτός προστατευόμενων περιοχών. Ορισμένοι από, τους αντιδρώντες στο νομοσχέδιο, φορείς έχουν ανάγει το συγκεκριμένο ζήτημα σε κυρίαρχο, ενώ ταυτοχρόνως αποδέχονται τα μεγάλα αιολικά σε νησίδες και  κορυφογραμμές προστατευόμενων περιοχών.  Είναι μια αφελής στάση που είναι κυρίαρχη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.  Αντί να εξεταστούν οι δυνατότητες για ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός, δηλώνουν ότι θα πρέπει να τελειώσουμε με τον λιγνίτη μέχρι το 2028. Μερικοί επεκτείνουν αυτήν την στάση και στους υδρογονάνθρακες όσον αφορά την παραγωγή και την εξόρυξη, όχι όμως και την εισαγωγή. Αποτελεί κραυγαλέα υποκρισία για την κυβέρνηση να δηλώνει ότι θα τελειώσουμε με τους υδρογονάνθρακες και ταυτόχρονα να προωθεί τις δυνατότητες εξόρυξης.

Ένα ζήτημα που έχει ξεσηκώσει μεγάλες αντιδράσεις είναι η αλλαγή στο σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Η κυβέρνηση έρχεται να συνεχίσει την υποκρισία της προηγούμενης. Η προηγούμενη κυβέρνηση έθεσε όλες τις περιοχές NATURA της χώρας υπό την αρμοδιότητα Φορέων Διαχείρισης, με τρόπο που κατέστησε το σύστημα ανενεργό. Σε φορείς διαχείρισης που είχαν ως αρμοδιότητα μία έως τέσσερεις περιοχές NATURA  πρόσθεσε άλλες 10 ή 15 περιοχές, μόνο και μόνο για να δηλώσει στην Ε.Ε. ότι εφαρμόζει διαχείριση και δράσεις διατήρησης της βιοποικιλότητας. Στην πράξη όμως φράκαρε το σύστημα καθώς δεν επαρκούσε το προσωπικό ούτε για την γνωμοδότηση που οι φορείς κάνουν κατά την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Για προστασία ούτε λόγος. Τώρα,  με την αλλαγή που επιχειρείται, την διαχείριση αναλαμβάνει το ίδιο το υπουργείο με την δημιουργία του ΟΦΥΚΕΠΑ (Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) και 24 Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών οι οποίες δεν θα έχουν αρμοδιότητα φύλαξης, ούτε άλλες σημαντικές αρμοδιότητες.

Αυτή η περίεργη συμπερίληψη όλων των θεμάτων σε ένα νομοσχέδιο 60.000 λέξεων  δείχνει που πάνε τα πράγματα και τι κοροϊδία γίνεται, με δήθεν διαβούλευση για ετερόκλιτα θέματα. Η συζήτηση στην βουλή δείχνει πως θα εξελιχθεί η συνέχεια έως την ολομέλεια : δίνοντας προτεραιότητα στην επικοινωνία αντί για την ουσία. Αυτό φάνηκε από την πρώτη συζήτηση στην συνεδρίαση της επιτροπής περιβάλλοντος της βουλής στις 28/4 που έγινε με μειωμένη σύνθεση λόγω πανδημίας και στην πρώτη μέρα της επιτροπής με τους προσκεκλημένους φορείς, στις 29/4:  

–  Ο Χατζηδάκης εμφανίζεται σαν εντελώς βέβαιος ότι κάνει κάτι περιβαλλοντικά σωστό. Το μειλίχιο ύφος του είναι το πρόσωπο των νέων γιάπηδων. Στην πράξη το κύριο ενδιαφέρον του είναι η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ενέργειας και η ανεξέλεγκτη και γρήγορη τοποθέτηση αιολικών και κάθε τύπου επενδύσεων. Πλήρης υποκρισίας, δήλωσε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο Πράσινος Πρωθυπουργός.

– Οι υφυπουργοί και μερικοί βουλευτές μίλησαν για ΠεριβαΝΤΟλογικό νομοσχέδιο. Είναι εντυπωσιακό πως ο υφυπουργός Οικονόμου έχει παραβεί βασικούς όρους της χωροταξίας ενώ είναι καθηγητής χωροταξίας. Είναι ο άνθρωπος που προωθεί στην Ελλάδα τα μεγάλα αιολικά στις προστατευόμενες περιοχές. Ήταν ο συντάκτης του χωροταξικού για τις ΑΠΕ και είναι αυτός που τώρα προσπαθεί να ξεπεράσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα που έφερε, με έναν νέο νόμο αντί με ένα νέο χωροταξικό.

– Ο Φάμελος του ΣΥΡΙΖΑ, έδωσε ρέστα πολιτικάντικης συμπεριφοράς, όπως συνήθως γίνεται στην ολομέλεια, για να κερδίσει εντυπώσεις καθώς υπήρχε αυξημένο ενδιαφέρον και παρακολουθούσαν πολλοί το κανάλι της βουλής. Αυτό έδωσε την δυνατότητα στον Χατζηδάκη να βγει και από πάνω σε μερικά θέματα. Στην πράξη επεκτείνει την πολιτική του Σύριζα, του Φάμελου και του Σταθάκη, στην ενέργεια.

– Η Μανωλάκου του ΚΚΕ, είναι σαν να ζει στην δεκαετία του ᾿50. Το περιβάλλον και ειδικά το φυσικό της είναι εντελώς ξένο.

– Ο Κεγκέρογλου του Κινήματος Αλλαγής, κάπου μεταξύ Λαλιώτη και Σημίτη, είπε πολλές φορές την γνωστή κοινοτοπία … περί αειφορικής ανάπτυξης ή κάποιον παρεμφερή αντιφατικό στομφώδη όρο, από αυτούς που μας έχουν συνηθίσει.

– Ο Βιλιάρδος της Ελληνικής Λύσης, ήταν πολύ καλός και διαβασμένος στα περιβαλλοντικά και ενεργειακά, στο σύνολο της ομιλίας του. Είναι να απορείς τι κάνει σ΄ αυτό το κόμμα. Στην ολομέλεια θα βγει ο Βελόπουλος και θα πει πάλι μεγαλόστομες μπαρούφες.

– Ο Αρσένης του ΜΕΡΑ25, ήταν γενικόλογος σαν να ήθελε κάτι να κρύψει. Το κύριο ενδιαφέρον του είναι μην τυχόν και γίνουν εξορύξεις πετρελαίου. Στέκεται μετέωρος, κάτι μεταξύ ΓΑΠ, Βαρουφάκη και Γκρέτα Τούμπεργκ, χωρίς σχέση με την πραγματικότητα της χώρας.

Ο χώρος των περιβαλλοντικών οργανώσεων βρίσκεται για μια ακόμη φορά σε μια δύσκολη θέση. Εκτός από την μείωση του ενδιαφέροντος για τα περιβαλλοντικά θέματα από τους πολίτες, λόγω οικονομικής κρίσης και πανδημίας, έχει καπελωθεί από τεχνοκράτες και μελετητές και έχει αποδεχτεί μια  περίεργη ατμόσφαιρα όπου όλα  ανάγονται σε επικοινωνία. Στην διαβούλευση της επιτροπής της βουλής τα ζητήματα του φυσικού περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας θίχτηκαν πολύ λίγο.

Όλα δείχνουν πως θα εξελιχθούν τα πράγματα στην πράξη: ο Χατζηδάκης θα επιδιώκει την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας, στην παραγωγή και την εμπορεία,  και θα κάνει τα ελάχιστα για την διατήρησης της βιοποικιλότητας και τις προστατευόμενες περιοχές. Η κυβέρνηση θα παίζει το χαρτί της «πράσινης ανάπτυξης» που είχε αρχίσει ο ΓΑΠ. Αυτό θα είναι ένα επικοινωνιακό σύνθημα αλλά στην ουσία θα τρέχει πίσω από οτιδήποτε είναι πρόσφορο στην οικονομία, χωρίς μακροχρόνιο σχεδιασμό ούτε στην ενέργεια ούτε στο περιβάλλον. Και η αντιπολίτευση απλώς θα προσπαθεί να μαζέψει ότι μπορεί από τις δυσαρέσκειες, χωρίς να έχει εναλλακτική πρόταση. Το ζήτημα είναι τι φυσικό περιβάλλον και τι βιοποικιλότητα θα υπάρχει σε μερικά χρόνια στην χώρα.

Δημήτρης Γ. Μπούσμπουρας


[1] Ένα από τα πρώτα άρθρα για το νομοσχέδιο ήταν  https://www.huffingtonpost.gr/entry/ekseychronismos-sto-perivallon-e-ola-eleethera_gr_5e635bcdc5b68d616454be3b?utm_hp_ref=gr-homepage

Μια αναλυτική τοποθέτηση ήταν η παρέμβαση στην διαβούλευση των οργανώσεων Ορνιθολογική, Καλλιστώ και Εταιρία Προστασίας της; Φύσης: http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=2026

[2] Οι αλλαγές αφορούν:

  • στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης,
  • την διαδικασία αδειοδότησης των ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας),
  • την διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών,
  • την Χωροταξία και τις περίφημες οικιστικές πυκνώσεις,
  • το Κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες,
  • την διαχείριση αποβλήτων,
  • θέματα  της διαχείρισης της ενέργειας (ΡΑΕ και ΔΕΔΗΗΕ),
  • τις εξορύξεις, 
  • κάποιες προσαρμογές και ενσωματώσεις του Ευρωπαϊκού δικαίου για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων και την εσωτερική αγορά και τους αγωγούς φυσικού αερίου, 
  • κάποιες βελτιώσεις σε άλλα ζητήματα όπως το τέλος της χρήσης πλαστικής σακούλας και μερικές πολεοδομικές ρυθμίσεις και μερικά ακόμη θέματα.

[3] https://www.kathimerini.gr/1070315/article/epikairothta/perivallon/ntimpeit-gia-aiolika-kai-natura?fbclid=IwAR1LAR0qazLNExkbSUcEF6hFyYB-8NUQgkorzKILv53Xrrq3HP6L9idZjHU

[4] Η έκδοση Περιβαλλοντικών Όρων είναι η τελική απόφαση κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση ενός έργου ή δραστηριότητας. Αυτή πρέπει να επανεξετάζεται ειδικά στην περίπτωση που το έργο ή η δραστηριότητα παράγουν ρύπους. 

ΣΧΕΤΙΚΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ή θατσερική υποκρισία; – Κουτσομύλι 25 Ιανουαρίου 2024 - 15:59

[…] Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Άρδην, την 29/4/2020: https://ardin-rixi.gr/archives/219361 […]

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ