της Μ. Καλφοπούλου, από το Άρδην τ. 9, Αύγουστος 1997
Σε μία απόσταση δώδεκα χιλιομέτρων μακριά από την πόλη της Καβάλας και ένα χιλιόμετρο από το χωριό Ζυγός ,σε μία βραχώδη και άγονη έκταση,το Εθνικό Ιδρυμα Υποδοχής και Αποκαταστάσεως Αποδήμων και Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων (Ε.Ι.Υ.Α.Π.Ο.Ε ) δημιούργησε τό έτος 1991 έναν πρόχειρο οικισμό,τον πρώτο σχέση με τους υπολοίπους σε άλλες πριοχές της Ελλάδας, από προκατασκευασμένο μεταλλικό υλικό , με σκοπό να φιλοξενηθούν σ’ αυτόν 1.000 άτομα,300 περίπου οικογένειες, πρό-σφυγες Πόντιοι από την πρώην Σοβιετική Ενωση.
Το καταστατικό ιδρύσεως του Ιδρύματος αλλά καί το εγκεκριμένο πρόγραμμα στεγαστικής αποκαταστάσεως των Ποντίων προέβλεπε την προσωρινή παραμονή στον οικισμό αυτό για χρονικό διάστημα μόλις 6 μηνών,για τον λόγο δε αυτό οι προδιαγραφές κατασκευής των οικίσκων είχαν άμεση σχέση με τον περιορισμένο χρόνο λειτουργίας του.Στο επόμενο στάδιο, μετά την πάροδο του εξαμήνου ,οι Πόντιοι θα ελάμβαναν κατοικίες ,τις οποίες το Ε.Ι.Υ.Α.Π.Ο.Ε ή θα κατασκεύαζε με δικά του μέσα ή θα αποκτούσε με αγορά από τρίτους.
Στα πρόχειρα καταλύμματα,συνολικού εμβαδού τό μεγαλύτερο μόλις 20 τμ,εγκαταταστάθηκαν τον ίδιο χρόνο οικογένειες έως και έξι ατόμων στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ηλικιωμένα άτομα και πολύ μικρής ηλικίας παιδιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οικίσκοι αυτοί εκτός του περιορισμένου εμβαδού τους είναι πλέον ακατάλληλοι για διαμονή μεγάλης χρονικής διάρκειας.Το υλικό κατασκευής επιτρέπει την δυσανάλογη προς τις καιρικές συνθήκες αυξομείωση της εσωτερικής θερμοκρασίας με αποτέλεσμα η διαβίωση να είναι αφόρητη.Υπερβολική ζέστη τό καλοκαίρι καί το αντίστροφο τον χειμώνα.
Το Ε.Ι.Υ.Α.Π.Ο.Ε ,ως κοινοφελές κρατικό ιδρυμα (ν.π.ι.δ ), εποπτευόμενο από τον Υπουργό των Εξωτερικών, ιδρύθηκε το έτος 1990 με σκοπό,σύμφωνα με την συστατική του πράξη,να παρέχει «πάσης φύσεως αρωγή» πρός τούς πρόσφυγες Ποντίους και όπως είναι γνωστό, από τον χρόνο της ιδρυσής του μέχρι σήμερα, α)διαχειρίστηκε τεράστια ποσά δημοσίου χρήματος για την υλοποίηση των πάσης φύσεως προγραμμάτων του συμπεριλαμβανομένου και αυτού της στεγαστικής αποκαταστάσεως& β)οργανώθηκε με στρατιωτικού τύπου δομές και συναφή αντίληψη, σε καθεστώς αδιαφάνειας και ανυπαρξίας ουσιαστικού διοικητικού και οικονομικού ελέγχου χωρίς συμμετοχή των εκπροσώπων των προσφύγων& γ) στελεχώθηκε από ακατάλληλο προσωπικό -πρώην ανεργοι απόφοιτη μέσης εκπαίδευσης και συνταξιολύχοι στρατιωτικοί& δ)ανεπιτυχώς προώθησε για εγκατάσταση στη Θράκη 20.000 άτομο, το 13% των προσφύγων και το μόνο που κατόρθωσε έιναι να δημιουργήσει νέα «γκέτο» δίπλα στα μουσουλμανικά και νέα κατηγορία απελπισμένων ανέργων.
Τον Ιανουάριο 1996 δηλαδή μετά την πάροδο έξι ετών (!!) καί όχι έξι μηνών όπως ήταν προγραμματισμένο,απεφασίσθη επί τέλους η έναρξις κατασκευής των κατοικιών στόν Ζυγό Καβάλας, όπου ήδη λειτουργούσε ο οικισμός, λίγα μέτρα απόσταση από τους μεταλλικούς οικίσκους.Το επί πλέον δυσάρεστο στην όλη υπόθεση ήταν ότι οι ιθύνοντες,μετά την πάροδο τόσο μεγάλου χρονικού διαστήματος σιωπής καί αφού εγκατέλειψαν τούς ανθρώπους αυτούς σε πρωτοφανώς άθλιες συνθήκες διαβίωσης, είχαν την αναλγησία να δηλώσουν ότι αρχικά και σε πρώτη φάση δεν ήταν δυνατό να κατασκευαστούν όλες οι κατοικίες!!!.Οτι οι οικονομικές δυνατότητες του Ιδρύματος αφορούσαν την περιορισμένη ανέγερση μόνο 144 κατοικιών για την στέγαση 162 οικογενειών (έναντι των 300 ),οι δε υπόλοιπες θα στεγάζονταν αργότερα (!!) στόν ίδιο μεν χώρο αλλά μετά το πέρας κατασκευής των εργασιών της πρώτης φάσης και φυσικά αφού τελείωναν οι εργασίες της δεύτερης(!!). Σε όλα αυτά προσετέθη καί η αποκάλυψη ότι οι κατοικίες θά χορηγούνταν όχι με καθεστώς πλήρους κυριότητας αλλά μόνο κατά χρήση με λίγα λόγια απεκαλύφθη ότι η περιβόητη στεγαστική αποκατάσταση για την οποία είχε γίνει τόση φασαρία « πήγαινε περίπατο».
Σήμερα, δεκα-επτά μήνες μετά τήν έναρξη του στεγαστικού προγράμματος από τις 144 κατοικίες, που επρόκειτο να κατασκευαστούν, έχουν θεμελιωθεί μόνο 113 οι οποίες όμως παραμένουν σε ημιτελή κατάσταση,ανολοκλήρωτες. Από τον Οκτώμβριο 1996 διεκόπη η χρηματοδότηση του και η κοινοπραξία των εταιρειών αφού προέβη σε μία απέλπιδα προσπάθεια να συγκινήσει τους ιθύνοντες συνεχίζοντας τις εργασίες κατασκευής εξ ιδίων της χρημάτων για χρονικό διάστημα δύο μηνών ,τον Ιανουάριο 1997 έπαυσε τις εργασίες
διότι έχει να λαμβάνει τό ποσό των 600.000.000 δρχ πλέον των τόκων υπερημερίας και λοιπών ζημιών πού έχει υποστεί εξ υπαιτιότητος των κρατικών φορέων .
Η κατάσταση τήν οποία βιώνουν οι Ελληνες Πόντιοι, μόλις 12 χιλιόμετρα μακριά από τον εφησυχασμό της τοπικής κοινωνίας η οποία ακόμη δέν έχει συγκινηθεί από τις διαμαρτυρίες τους, είναι τραγική καί αξιοθρήνητη. Αλλά και η κρατική αδιαφορία προβληματίζει αφού σε πρόσφατη επίκαιρη ερώτηση για το θέμα αυτό από τον βουλευτή του Συνασπισμού τόν κ.Φώτη Κουβέλη,ο κ.Παπανδρέου,ως αρμόδιος Υπουργός επέδειξε πλήρη άγνοια όταν ανερυθριάστως εδήλωσε ότι ήδη έχει κατασκευαστεί το 90% των συνολικών κατοκιών !!.
Οι ευθύνες είναι μεγάλες και σε σχέση με την εν γένει αποτυχία της προσφυγικής πολιτικής γιά την ομαλή υποδοχή και κοινωνική ενσωμάτωση των Ελλήνων Ποντίων από την πρώην Σοβιετική Ενωση καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο κοινωνικό αλλά εξόχως πολιτικό. Διότι με την ανοχή όλων,σε καθεστώς ανεξέλεγκτης οργανώσεως και λειτουργίας,δημιουργήθηκε ένας κρατικός φορέας ο οποίος εξακολουθεί να υφίσταται μόνον για να αντιμετωπίζει τα λειτουργικά του έξοδα,να καταβάλλει τα ενοίκια των κατοικιών για 4.500 οικογένειες που είναι ενταγμένες στο πρόγραμμά του και αναμένουν την αποκατάστασή τους ,έχοντας αποκαταστήσει έστω και στα «γκέτο» με το καθεστώς του χρησιδανείου μόνον 850 οικογένειες περίπου από τον χρόνο ενάρξεως της λειτουργίας του έως σήμερα,χωρίς νά γίνεται λόγος και γιά τά άλλα προγράμματά του (π.χ εργασιακά, εκπαιδευτικά κλπ.) τα οποία όπως καταγγέλλουν οι πρόσφυγες ήταν υποβαθμισμένα και αναποτελεσματικά.Η έκθεση πεπραγμένων του για τα έτη 1991-1995,που δόθηκε στην δημοσιότητα,έξι χρόνια μετά την ίδρυσή του και αμέσως μετά την αποχώρηση του προηγουμένου Προέδρου τού Διοικητικού Συμβουλίου του και Διευθύνοντος Συμβούλου κ.Γεωργίου Ιακώβου, προσομοιάζει με καλλιτεχνικά επιμελημένο τουριστικό φυλλάδιο το περιεχόμενο του οποίου απέχει από την πραγματικότητα, η οποία δεν είναι τόσο ρόδινη,επί πλέον δε δημιουργεί εύλογες επιφυλάξεις στόν μέσο Ελληνα πολίτη κατά πόσο έστω και αυτά τα στοιχεία που παρουσιάζει μπορούν πράγματι να διασταυρωθούν αποδεικτικά. Τελικά οι εντυπώσεις που αποκομίζει κανείς,εάν ασχοληθεί από κοντά με τά καθημερινά προβλήματα επιβίωσης των Ελλήνων Ποντίων στην μητέρα Ελλάδα,είναι ότι η τελευταία έστω και καθυστερημένα δεν έχει εξοφλήσει ακόμη τό ιστορικό της χρέος απέναντί τους.Οτι τελικά η μοίρα αυτών των ανθρώπων είναι νά βρίσκονται πάντοτε υπό καθεστώς διωγμού και αδικίας.
Σας ευχαριστώ για την ανάγνωση
Μαρία Καλφοπούλου
Νομική σύμβουλος του Συλλόγου Ελληνοποντίων Ζυγού Καβάλας, «Το Μέλλον».