του Π.Β. Σλέϊμπουργκ, από το Άρδην τ. 23, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2000
Στο Πάλο ‘Αλτο, η Γιουνιβέρσιτι Αβενιου – κεντρική αρ τηρία μιας πόλης που θεωρείται ως η πνευματική πρωτεύουσα της Σίλικον Βάλεϊ – δεν έχει μήκος παρά 6 χιλιόμετρα, αλλά παρ’ όλα αυτά οι κοινωνική διαφοροποίηση είναι έντονη και προδίδει και τα όρια αυτού που αποκαλείται «νέα» αμερικανική οικονομία.
Στο ένα άκρο της λεωφόρου, ανάμεσα στα Ίντερνετκαφε και στα σικ εστιατόρια που περιβάλλονται από αλσύλλια με ευκαλύπτους του πανεπιστημίου του Στάνφορντ, συγκεντρώνεται η καλή ζωή, το χρήμα και οι δυνατότητες που κάνουν την Σίλικον Βάλεϊ ζηλευτή για τον υπόλοιπο κόσμο. Στο άλλο άκρο, ανάμεσα στους λασπερούς βάλτους του κόλπου του Αγ. Φραγκίσκου, δεν υπάρχουν παρά ερειπωμένα κτίρια, τακερίες (όπου πωλούν τα τάκος) με επιγραφές γραμμένες στο χέρι, συνοικίες όπου διαμένουν νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η νέα αμερικανική οικονομία -που στηρίζεται όλο και περισσότερο στην τεχνολογία της πληροφορικής και όλο και λιγότερο στην βαριά βιομηχανία και στην αλυσίδα συναρμολόγησης-θα συνεχίζει να τους κρατά στο περιθώριο. Η Πρίγια Χατζί που διευθύνει ένα κέντρο αποτοξίνωσης που βρίσκεται στην φτωχή πλευρά της Λεωφόρου, διαβεβαιώνει ότι ο πληθυσμός με τον οποίο αυτή ασχολείται είναι ολότελα αποκομμένος από την ευημερία που περιβάλλει την πόλη. «Πως να δημιουργηθεί μια σταθερή τάξη εργαζομένων; Η οικονομία των τεχνολογιών της πληροφορικής δεν παρέχει ένα τέτοιο μοντέλο». Πράγματι, στην κοιλάδα που εκτείνεται 30 χιλιόμετρα βόρεια και νότια από το Πάλο Αλ-το, κάποια φαινόμενα μοιάζουν να υποδεικνύουν ότι η εποχή των επικοινωνιών δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να επιτείνει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Ανισότητες που θα ενισχυθούν στο μέλλον, όχι μόνο εδώ, αλλά και στο σύνολο της χώρας.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα που αφορά τους μετανάστες από την Λατινική Αμερική, (οι οποίοι μετά από δέκα χρόνια θα αποτελούν και την πιο σημαντική μειονότητα των ΗΠΑ) είναι ότι δεν φαίνονται προετοιμασμένοι για να συμμετάσχουν στην νέα οικονομία. Μία Ομάδα Προβληματισμού με ιδιαίτερη επιρροή στα τοπικά πράγματα, η Joint Venture: Silicon Valley Netwok διαμόρφωσε μ ι α σειρά από δείκτες καταμέτρησης της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης της περιοχής. Αν και πολλοί δείκτες είναι εκθαμβωτικοί, μια από τις πρόσφατες εκθέσεις κρούει τον κώδωνα του κινδύνου γι’ αυτούς που θα επιθυμούσαν να εμπνευσθούν από το παράδειγμα της Σίλικον Βάλεϊ. Για να πούμε τα πράγματα συνοπτικά, το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι «η νέα οικονομία και η νέα δημογραφική πραγματικότητα δεν βρίσκονται στην ίδια φάση», εξηγεί ο Ρούμπεν Μπαράλες, πρόεδρος της Joint Venture. Όπως είναι γνωστό, η εποχή των επικοινωνιών, πρισσότερο από κάθε άλλη οικονομική περίοδο, απευθύνεται σε άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Το μορφωτικό επίπεδο όμως για συγκεκριμένες μειονότητες, ιδιαίτερα τους Λατίνους και τους Μαύρους, παραμένει χαμηλότερο από το μέσο όρο, τόσο στο Πάλο Αλτο όσο και σε εθνική κλίμακα.
Αλλά, αν η εκπαίδευση γίνεται συχνά αντιληπτή ως το βασικό χαρακτηριστικό που συνδέει -αρνητικά- τις μειονότητες και τους υψηλά αμειβόμενους εργαζόμενους του τεχνολογικού τομέα, κάποιοι εκτιμούν ότι υπάρχουν και άλλα εμπόδια που συνδέονται με την φύση της ίδιας της αγοράς εργασίας, που προκαλεί η οικονομία της πληροφορίας. «Λεν είναι μόνο η εκπαίδευση» υποστηρίζει η Αμυ Ντην, συνδικαλίστρια της AFL-CIO, υπεύθυνη για την περιοχή. «Οι εποχές έχουν αλλάξει, έχουμε μπει σε μια νέα οικονομία. Αυτή εδώ χαρακτηρίζεται από μια ασήμαντη κινητικότητα στην αγορά εργασίας μεταξύ των χαμηλών και των υψηλών στρωμάτων». Σύμφωνα με αυτήν οι επιχειρήσεις που δημιουργούνται είναι λιγότερο κάθετες από τις προηγούμενες. Παλαιότερα, ένας εργαζόμενος είχε την δυνατότητα να ξεκινήσει από την αλυσίδα της παραγωγής και να βρεθεί με
διευθυντική θέση, ολοκληρώνοντας την καριέρα του στους κόλπους μιας μόνο επιχείρησης. Σήμερα, η τάση είναι η αυξημένη κινητικότητα από τη μια εταιρεία στην άλλη.
Όποιος και να είναι ο λόγος, οι αποκλίσεις των εισοδημάτων είναι σημαντικές στην Σίλικον Βάλεϊ. Το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών ξεπερνά το 50% του μέσου εθνικού εισοδήματος. Όσον αφορά τις υψηλότερες αμοιβές, αυτές αυξήθηκαν κατά 20% σε πραγματικές τιμές, από το 1991 έως το 1997. Ωστόσο, παρόλη αυτή την ευημερία, αυτοί που βρίσκονται στο κατώτερο 20%, είδαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται κατά 8%. Η Joint Venture σημειώνει χωρίς περιστροφές: “τα στοιχεία που διαθέτουμε αποκαλύπτουν μια επιδείνωση στις αποκλίσεις των εισοδημάτων την δεκαετία του 1990 και μια απόλυτη μείωση για τα φτωχότερα νοικοκυριά”. Στο Ίσι Πάλο ‘Αλτο που βρίσκεται στη φτωχή πλευρά της Γιουνιβέρσιτυ Άβενιου αυτές οι ανισότητες “βγάζουν μάτι”. Εκεί, παρά ένα φιλόδοξο πρόγραμμα παρεμβάσεων που ξεκίνησε πρόσφατα, το 60-70% των νέων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εγκαταλείπει το σχολείο. Το άλλοτε κατοικημένο, κυρίως από μαύρους, Ίστ Πάλο ‘Αλτο έχει τώρα 45% Λατίνους, ίσως γιατί τα ενοίκια είναι απλησίαστα παντού αλλού.
Πρόκειται για μια κοινότητα εργατών, οικιακών βοηθών, χρονιών ανέργων, που έχουν την αίσθηση πως “ό,τι συμβαίνει στην Σίλικον Βάλεϊ δεν έχει καμία σχέση με την καθημερινότητά τους” σχολιάζει η Πρίγια Χατζί. Πράγματι, ο πλούτος από την τεχνολογία που είναι κυρίαρχος στην άλλη άκρη της Λεωφόρου είναι «περισσότερο αιτία αγανάκτησης παρά ο,τιδήποτε άλλο».
Πώλ Βαν Σλέϊμπουργκ
The Christian Science Monitor, Βοστώνη.
