του Φρανσουά Σιπό, από το Άρδην τ. 32, Νοέμβριος 2001
δραστική μείωση της καλλιέργειας της οπιούχου παπαρούνας στο Αφγανιστάν είναι πιθανόν να αποδειχτεί ένα από τα μεγάλα “θύματα” της στρατιωτικής εκστρατείας των Αμερικανών στην χώρα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για τον διεθνή έλεγχο των ναρκωτικών, η οποία δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 17 Οκτωβρίου, η γενική απαγόρευση της καλλιέργειας της παπαρούνας, που αποφάσισε ο ανώτατος αρχηγός των Ταλιμπάν, ο μουλάς Ομάρ, τον Ιούλιο του 2000, έχει σχεδόν ξεριζώσει το όπιο σε ποσοστό 90-95% (των εδαφών της χώρας που ελέγχουν οι Ταλιμπάν).
Το 2001, η παραγωγή οπίου στο Αφγανιστάν έπεσε στους 185 τόνους από 3.276 τόνους το 2000. “Οι 3.100 τόνοι που εξαφανίστηκαν από την αγορά αντιπροσωπεύουν το 75% της παγκόσμιας παραγωγής”, αποκαλύπτει ο Μπερνάρ Φραχί, υπεύθυνος της προγράμματος του ΟΗΕ για το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. “Το Αφγανιστάν ήταν η πρώτη χώρα σε παραγωγή παγκοσμίως. Σήμερα δεν παράγει παρά το 10% της παγκόσμιας παραγωγής, πολύ πίσω από τη Βιρμανία.”
Αλλά όλα αυτά φαίνονται να αλλάζουν. Οι Αφγανοί αγρότες προετοιμάζονται να επαναφέρουν αυτή την εξαιρετικά αποδοτική καλλιέργεια. “Λαμβάνουμε ήδη πληροφορίες από απομακρυσμένες περιοχές όπου οι αγρότες προετοιμάζουν τα κτήματά τους για τους σπόρους της παπαρούνας”, δηλώνει ο Μ. Φραχί. Τα κτήματα που έχουν προετοιμαστεί για να δεχτούν τους σπόρους της παπαρούνας έχουν σκαφτεί σε κανονικά διαστήματα με αυλάκια για το πότισμα των σπόρων μετά από μερικές εβδομάδες.
Μια εβδομάδα πριν από τα κτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου, ο μουλάς Ομάρ είχε ανανεώσει, καθώς αναμένονταν η εποχή της σποράς, “την ολική απαγόρευση της καλλιέργειας της παπαρούνας”. Ομως υπό τις παρούσες συνθήκες οι Ταλιμπάν έχουν άλλες προτεραιότητες. Επιπλέον, η κρίση τροφοδότησε τις φήμες ότι “οι Ταλιμπάν δεν θα είναι πια εκεί στην περίοδο της συγκομιδής”. Η σπορά διαρκεί από τα μέσα Οκτωβρίου έως τα μέσα Νοεμβρίου, η συγκομιδή γίνεται τον Απρίλιο και τον Μάιο.
Ένα στοιχείο δεν λανθάνει: η τιμή του οπίου στην τοπική αγορά κατέρρευσε. “Το όπιο που πωλούνταν 600 δολάρια το κιλό, μετά τις 11 Σεπτεμβρίου έπεσε στα 180 δολάρια, και την τελευταία εβδομάδα έφτασε τα 90 δολάρια”, παρατηρεί ο Μ. Φραχί.
Οι αγρότες, οι οποίοι είχαν διατηρήσει το όπιο προηγούμενων καλλιεργειών, έχουν εφορμήσει στις αγορές για να πωλήσουν το στοκ και να αποκτήσουν χρήμα σε ρευστό, απαραίτητο σε περίπτωση φυγής. Για τους μικροαγρότες, αυτό το εμπόριο, που διατηρείται χρόνια, είναι ταυτοχρόνως μια πηγή δανεισμού και αποταμίευσης.
Το ξερίζωμα των καλλιεργειών του οπίου στις ζώνες που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν αποτέλεσε ωστόσο μια μεγάλη επιτυχία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, χάρη σε τρία χρόνια συνεχιζόμενου διαλόγου με τους Ταλιμπάν και χωρίς μεγάλα οικονομικά μέσα. Αυτή η σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση της παπαρούνας στο Αφγανιστάν “είναι αποτέλεσμα, αδιαμφισβήτητα, της έκκλησης για απαγόρευση της καλλιέργειας της παπαρούνας”, σημειώνει η έκθεση της Υπηρεσίας του ΟΗΕ.
Αυτόν τον χρόνο οι πράκτορές της επισκέφτηκαν 1.030 χωριά σε 160 περιφέρειες, σε 23 από τις 32 επαρχίες του Αφγανιστάν.
Από τα 7.606 εκτάρια στα οποία καλλιεργείται η παπαρούνα στο Αφγανιστάν (έναντι 82.172 τον περασμένο χρόνο), 6.342, ή 83% του συνόλου, βρίσκονται στην επαρχία του Μπαντακσάν, στα βορειο-ανατολικά, που βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της Συμμαχίας του Βορρά, διευκρινίζει η αναφορά. Η επαρχία του Χέλμαν, στα δυτικά του Κανταχάρ, στην οποία βρίσκονταν οι περισσότερες εκτάσεις παπαρούνας την περασμένη χρονιά (42.000 εκτάρια), εφέτος έχει μηδενική παραγωγή. Αντιθέτως, οι αγρότες του Μπαντακσάν, κερδίζοντας από την απαγόρευση του μουλά Ομάρ, πολλαπλασίασαν κατά 2,6 την συνολική επιφάνεια των καλλιεργούμενων εδαφών με παπαρούνα. “Οι έμποροι τους προσφέρουν δέκα φορές τη τιμή για το όπιο και προκαταβολές σε ρευστό”, εξηγεί ο Μ. Φραχί.
Και προσθέτει ότι, για να μην χαθούν τα χρόνια των προσπαθειών της Υπηρεσίας του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά, “όλο το πρόγραμμα ανοικοδόμησης θα πρέπει να παίρνει υπόψη του τον αγώνα ενάντια στα ναρκωτικά και την ολοκλήρωση των σχεδίων για την ανάπτυξη ώστε οι αγρότες να μην επιστρέψουν στην καλλιέργεια της παπαρούνας”. Καθώς όμως υπό την αυστηρή επιτήρηση των Ταλιμπάν, η απαγόρευση της καλλιέργειας της παπαρούνας στοίχισε πολύ ακριβά στους Αφγανούς αγρότες, τώρα είναι ακόμη πιο δύσκολο να πειστούν.
“Le Monde” 20/10/01 Φρανσουά Σιπό
