του Γ. Καραμπελιά, από το Άρδην τ. 35, Απρίλιος 2002
Ο τεχνολογικός μεσσιανισμός μπορεί να προσφέρει μια αξιόπιστη νέα μεσσιανική εκδοχή μετά την κρίση τσυ θρησκευτικού και του κοινωνικού; Θα αντικατασταθεί το όραμα της “νέας Ιερουσαλήμ” από τον μύθο του μετανθρώπου που, όπως ο κένταυρος, θα είναι μισός άνθρωπος, μισός μηχανή και ο οποίος θα μεταφέρει στο πεδίο των τεχνολογικών μετασχηματισμών τα οράματα της αθανασίας της ψυχής;
Η καταφατική, “τεχνολάγνα”, απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει ως επίκεντρο της τις ΗΠΑ και ιδιαίτερα την Ανατολική ακτή, όπου συγκεντρώνονται οι μηχανισμοί παραγωγής του μετανθρώπου, από τη Σίλικον Βάλεϋ, έως τα εργαστήρια βιοτεχνολογίας, και όπου παράγεται και το ιδεολογικό υλικό αυτού του νέου μεσσιανισμού -θεωρία του μετανθρώπου, New Age, επιστημονική φαντασία και συλλογικές παρακρούσεις τύπου UF0 και εξωγήινων. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο “ξεπερασμένος” μεσσιανισμός του ανθρώπινου πολιτισμού, που μετέθετε την “αθανασία” στο πεδίο της “αθανασίας της ψυχής” ή του εγκόσμιου Παραδείσου του κομμουνισμού, θα υπερκεραστεί από τον μεσσιανισμό του μετανθρώπου που θα ξεπεράσει την εγκόσμια μοίρα της φθοράς μέσα από τις τεχνολογικές και βιογενετικές παρεμβάσεις. Η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώ-ματος και η επέκταση της τεχνητής νοημοσύνης θεωρούνται προοίμια αυτού του άλματος κατά το οποίο ο άνθρωπος θα γίνει “δημιουργός του είδους που θα τον διαδεχθεί”. “Σύντομα” λοιπόν θα περάσουμε σε αυτόν τον θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο.
Ωστόσο οι οπαδοί του τεχνολογικού μεσσιανισμού ξεχνούν πως, στην πραγματικότητα, αυτή η μετεξέλιξη προαναγγέλλεται εδώ και δύο αιώνες, από τότε που η Μαίρη Σέλλεϋ έγραψε τον Φρανκεστάιν, πως ο Χάξλεϋ έγραψε το βιβλίο του πριν από ογδόντα χρόνια και από την ίδια εποχή μιλάμε για ρομπότ, και όμως στον κόσμο μας ακόμα κυρίαρχη παραμένει η εργασία των μικρών παιδιών της Ινδονησίας, ο θάνατος από την πείνα και το AIDS στην Αφρική, ενώ ο ισχυρότερος μεσσιανισμός δεν είναι βέβαια το New Age του Τραβόλτα αλλά ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός που συνεγείρει εκατοντάδες εκατομμυρίων ανθρώπους. Πράγμα που σημαίνει πως, όσο η παραγωγικότητα της ανθρώπινης εργασίας συνεχίζει να είναι χαμηλή σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ η αγορά εργασίας παγκοσμιοποιείται, τα ρομπότ και ο “μετάνθρωπος” θα παραμένουν κατ’ εξοχήν εργαστηριακές κατασκευές, διότι οι “Φιλιπινέζες” οικιακές βοηθοί είναι κατά πολύ φθηνότερες: 0 κόσμος μας δεν έχει μπει ακόμα στην “εποχή του μετανθρώπου”, παρ’ όλο που το πρότυπο των κυρίαρχων ελίτ είναι ήδη ο μετάνθρωπος, και οι παρούσες τουλάχιστον γενιές των ανθρώπων θα κληθούν να παλέψουν με τα προβλήματα που άφησαν άλυτα οι “μεσσιανισμοί” του παρελθόντος. Και βέβαια ακόμα και εάν δεχθούμε ότι, σε κάποια μελλοντική στιγμή, η συσσώρευση των μετασχηματισμών και η υπέρβαση της αντίθεσης μεταξύ αναπτυγμένου κόσμου και τρίτου κόσμου μας φέρει στο κατώφλι του “μετανθρώπου”, θα πρόκειται για μια μετάβαση μεγάλης διαρκείας, κατά την οποία τα κοινωνικά και ηθικά προβλήματα θα συνεχίσουν να τίθενται. Έτσι ο “τεχνολογικός μεσσιανισμός” δεν θα μπορέσει να αντικαταστήσει, τουλάχιστον στο προβλεπτό μέλλον, τους πανίσχυρους μεσσιανισμούς που οιστρηλάτησαν την ανθρώπινη ιστορία. 0 “τεχνολογικός μεσσιανισμός” είναι στην πραγματικότητα ένα υποκατάστατο -ωχρό- των αυθεντικών μεσσιανισμών, επαγγέλλεται μια αλλαγή που θα κρατήσει εκατοντάδες χρόνια και γι’ αυτό έχει ανάγκη και από “θρησκείες” υποκατάστατα, όπως η νέα εποχή, ή νέες χιλιαστικές αυταπάτες, όπως η παρουσία των εξωγήινων.
