του Β. Κρομμύδα, από το Άρδην τ. 35, Απρίλιος 2002
Αναζήτηση της αφηγηματικής λογικής
Εκδόσεις Μεταίχμιο Αν και το έτος Παπαδιαμάντη -2004- ανήκει και τυπικά στην ιστορία, ωστόσο παραμένει, πιστεύουμε, αμείωτη η επιθυμία των ανθρώπων που επιζητούν τα χνάρια στη ζωή τους να σκύψουν και να πιουν από το γάργαρο νερό του λόγου που μας προσφέρει αφειδώλευτα ο ταπεινός Σκιαθίτης. Τα τρία διηγήματα που παρατίθενται στο παρόν τομίδιο επιλέχθηκαν από τον επιμελητή τους -τον γνωστό δοκιμιογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Νικήτα Παρίση- με το σκεπτικό πως αποδεικνύουν βασικές πτυχές της παπαδιαμάντειας αφηγηματικής λογικής. Ακολουθώντας μια όχι τυπικά αυστηρή χρονολογική σειρά, ο κ. Παρίσης δίνει στο αναγνωστικό κοινό ένα ενδιαφέρον ερμηνευτικό εγχείρημα, το οποίο αποκαλύπτει τις ουσιώδεις πλευρές της ιδεολογίας του κυρ-Αλέξανδρου.
Έτσι, λοιπόν, στο πρώτο διήγημα, Τομυρολόγι της φώκιας, παρατηρούμε πως ο Παπαδιαμάντης αντιλαμβάνεται τη ζωή, ποια είναι η στάση του απέναντι στα πράγματα, τη βιοθεωρία του.
Προχωρώντας στο Όνειρο στο κύμα, ερχόμαστε σε επαφή με την απουσία, τη μη εκπλήρωση της επιθυμίας, την ψυχική ένδεια και στέρηση. Η ψυχή βασανίζεται από την έλλειψη του ποθούμενου, βιώνει την ευτυχία φευγαλέα, μια στιγμιαία ονειρική απόλαυση, η οποία ύστερα από λίγο μετατρέπεται σε γλυκιά ανάμνηση, σε μακρινή ενθύμηση.
Στο τρίτο διήγημα τώρα, “Πατέρα στο σπίτι!”, η περιγραφή της ένδειας και της στέρησης γίνεται απροκάλυπτα πιο ωμή, πιο ρεαλιστική. Χωρίς λυρικά φτιασιδώματα διαφαίνεται ξεκάθαρα τόσο το μεγαλείο όσο και η τραγικότητα των ηρώων.
Διεισδυτικότητα στη γραφή, αποκάθαρση των ερευνητικών κριτηρίων, απόδειξη της ποιητικότητας του παπαδιαμαντικού ύφους είναι μερικές από τις αρετές που χαρακτηρίζουν το πόνημα του κ. Παρίση.
Η καλαίσθητη έκδοση του “Μεταιχμίου” συμπληρώνεται από συνοπτικό χρονολόγιο, σύντομη εργογραφία και κατατοπιστικό γλωσσάρι.
Βασίλης Κρομμύδας
