από το Άρδην τ. 44, Νοέμβριος 2003
«Υπάρχουν πολλές έλπίδες’ γιά μας καμμιά”».
Ή φράση αυτή τοϋ Κάφκα στριφογυρνά στό μυαλό μου κάθε φορά πού θά βαλθώ νά σκεφθώ τις προοπτικές τοϋ Ελληνισμού σ” ένα μέλλον πού έρχεται αφάνταστα γρήγορα. Θά ήθελα κι εγώ νά είμαι αισιόδοξος αλλά δυστυχώς ή αισιοδοξία δέν είναι ζήτημα κομματικής γραμμής ούτε καταπότιον πού χορηγείται βάση πολιτικής συνταγής. Γιά νά ζήσει κανείς σέ κλίμα αισιοδοξίας στήν Ελλάδα, πρέπει νά επισκεφθεί τό δημόσιο ψυχιατρείο στό Δαφνί ή νά παρευρεθεί σέ κάποια προεκλογική συγκέντρωση. Δέν χρειάζονται πολλά γιά νά μαντεύσω τό μέλλον τοϋ Ελληνισμού. Ό Τειρεσίας έβλεπε σωστά, γιατί ήταν τυφλός. “Ολα τά έβλεπε μαύρα. Κι ό Οιδίπους, όταν επί τέλους είδε, έβγαλε τά μάτια του. Έτσι εβλεπε καλύτερα τό μαύρο του τό χάλι.
Μιά αρχαία παράδοση μιλά γιά τή «Χώρα των Τυφλών» πού βρήκε ό Βύζας κάπου στό Βόσπορο κι έναντι αυτής ίδρυσε τή δική του πόλη, το Βυζάντιο. Σήμερα ή Χώρα τών Τυφλών έχει μεταφερθεί εδώ. ‘Απολαμβάνουμε μιά άχρωμη ζωή, καθηλωμένοι σάν τόν δεσμώτη τής πλατωνικής σπηλιάς μπροστά σέ μιά έγχρωμη τηλεόραση. Ό -πως ό δεσμώτης τοϋ Πλάτωνος, βλέπουμε τίς σκιές τών πραγμάτων αλλ’ όχι τά πράγματα. Γιατί τά πράγματα είναι δυσάρεστα, ενώ ή σκιά είναι απαλή, άυλη, και, χάρη στά μοντέρνα συστήματα προβολής, πολύ διάφανη αέρινη, άχτινοβόλα καί λαμπερή. Τρεφόμαστε μέ σκιές. “Έτσι από πολλές πλευρές θυμίζουμε τόν μυθικό Ίξίωνα πού κυνηγούσε έρωτικά τήν “Ηρα κι ο Ζεύς, γιά νά τόν τιμωρήσει, έριξε μπροστά του μιά νεφέλη πού είχε τό σχήμα τής Θεάς καί ό Ίξίων έσμειξε μέ τό σύννεφο καί από τό σμείξιμο αυτό γεννήθηκε ό Κένταυρος. Από τό σμείξιμο τοϋ μεταπολεμικού Έλληνα μέ τό πολιτικό όραμα μέλλοντος γεννήθηκε ό μεταχουντικός Έλλην, ό καρε-κλοκένταυρος. Πού ζει πουλών -τας αέρα. Καί πού φουμάρει αέρα. Ένώ οί πάντες τόν φουμάρουν αβέρτα. Λυπάμαι αλλά δέν ήταν στίς προθέσεις μου νά είμαι σαρκαστικός, ωστόσο δέν τό απέφυγα. Γιατί είναι όντως προ -κλητικό καί ερεθιστικό τό ερώτημα, άν θά υπάρχουν “Ελληνες τόν 21ο αιώνα. Γιατί, μήπως τώρα υπάρχουν; Είναι τύπος “Ελληνα αυτή ή καρικατούρα ανθρώπου πού φέρει -πρός τό παρόν – τήν αστυνομική ταυτότητα Έλληνα, χωρίς νά συνειδητοποιεί τό βάρος αυτού τοϋ ονόματος; Διότι τό “Ελλην δέν είναι μιά απλή ονομασία. Είναι τίτλος ευθύνης. Πόσο υπεύθυνος γιά τήν έλληνικότητά του είναι ό σημερινός, κατά ταυτότητα, “Ελληνας, πού συντάσσει τό όνομα “Ελλην μέ τό «συμπάθιο»; Πού γιά νά πει κάτι ύπερασπιστικό γιά τή χώρα του, πρέπει νά κάνει προηγουμένως μιά εκτενή δήλωση «μετανοίας», πώς δέν είναι σω-βινιστής, εθνικιστής, ρατσιστής, μιλιταριστής καί άλλα εύοσμα καί ήχηρά παρόμοια πού άνε-κάλυψε ή εντόπια σχολή τών Κουίσλινγκς μέ στόχο τό μούδιασμα τών εθνικών άντανακλαστικών τοϋ λαοϋ μας; Τό νά είναι κανείς Έλληνας, κατά μιά έννοια, είναι μορφή αντιστάσεως. Οί Έλληνες ιστορικά ορίζονται ώς λαός του «όχι», τοϋ δαντικοϋ granrifiuto. Σέ τί άν-θίσταται σήμερα ό πομφολυ-γοθήρας λαός τών Ελλήνων;
Μήπως στήν εισβολή τής αγγλικής γλώσσας καί γραφής, που έχει γίνει πρωτεύουσα γλώσσα στόν τόπο μας; Μήπως γι’ αυτό δέν έγιναν μέ θυμηδία δεκτές οί δηλώσεις μιας Διαμαντοπούλου περί δευτέρας επίσημης γλώσσας (τών “Αγγλικών, έννοεϊται), ένώ είναι σέ όλους γνωστό ότι τή δεύτερη θέση εδώ καί καιρό διεκδικεί μέ λίγες ελπίδες επιτυχίας ή ελληνική έναντι τής έπελαύνουσας αλβανικής!; Διότι, ώς έχουν τά πράγματα αυτή τή στιγμή, μέ τήν ξενομανία πού μας δέρνει καί τήν ολιγοτεκνία πού μας μαραίνει, ή καθαρεύουσα τοϋ μέλλοντος θά είναι τά αγγλικά καί ή δημοτική τά αλβανικά. Κακά τά ψέμματα! Οί μόνοι πού ενδιαφέρονται νά κάνουν μέλλον στήν Ελλάδα, είναι οί Αλβανοί. Κάποια αντίσταση προβάλλουν στήν έπέκτασή τους οί Κούρδοι, οί Γεωργιανοί καί έν τινι μέρω οί Πακιστανοί. Ή Ελλάς έχει αλωθεί από τά μέ -σα. Οί κάτοικοι της έχουν παραιτηθεί από τόν εαυτό τους. Ύπό τό πρόσχημα τοϋ εκσυγχρονισμού καί τοΰ εξευρωπαϊσμού, τείνουν νά εξελιχθούν σέ κακέκτυπα τών Αμερικανών τοϋ συρμού. Ή πολιτική τού έξευρωπάίσμοϋ μετεξελίσσει τήν Ψωρο-Κώστενα σέ Εύρω-Κώστενα.
Η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, στό βαθμό πού γίνεται αποδεκτή, είναι μιά άλλοτρο-πική μορφή άποικιοποιήσεως. Μόνο πού τούτη τή φορά οί αποικιοκράτες μετατρέπουν σέ αποίκους τούς ιθαγενείς. Τούς κόβουν από τίς ρίζες τους, πού σημαίνει τούς κόβουν από τόν έ αυτό τους. Κι αυτό τό «πλασάρουν» σάν προοδευτική έκφραση ζωής. Ποιός ένοχλεΐται, άν τόν πούμε ριζοτόμο ή ριζοσπάστη; Κι όμως ριζοτόμος είναι αυτός πού κόβει τίς ρίζες του καί ριζοσπάστης αυτός πού τίς σπάει. Κάποτε καμαρώναμε σάν μιλούσαμε γιά «ριζιμιό χαράκι». Ό βράχος, ή πέτρα ήταν τό έμβλημα τού Έλληνα. Σήμερα έμβλημα έγινε ή ελαφρόπετρα. Γιατί θέλουμε ώς φελλοί νά επιπλέουμε όχι νά πατάμε. Φοβάμαι, όπως φοβάται κι ό ποιητής, ότι τό μέλλον τοϋ Ελληνισμού είναι γραμμενο στο πίσω μέρος τών άγγελτηρίων θανάτου. Κανείς λαός δέν έκανε μέσα σέ λίγα χρόνια τόσα κακά κατά τού εαυτού του. Καλπάζουμε ραγδαία πρός νέες μορφές πολιτικής καί πνευματικής ραγιαδοποιήσεως. Δέν είναι τυχαίο ότι «προοδευτικοί» ιστορικοί από κείνους πού σταβλίζονται σέ πολλά ΑΕΙ, έχουν ανακηρύξει σέ «χρυσοϋν αιώνα» τούς τέσσερεις αιώνες τής Τουρκοκρατίας. Καί ώς έκ τούτου θεωρούν τήν Επανάσταση τοϋ ’21, όπως κι ό Μέτερνιχ -καί ό Κίσσινγκερ, φυσικά- μέγα λάθος !! Διότι κάναμε -λεει- τήν αρχή τοϋ ξηλώματος τοϋ πολυφυλετικού κράτους τών σουλτάνων. “Ετσι καλλιεργείται συστηματικά στή χώρα μας ή λογική τής υποταγής, πού είναι πάντα πιό «λογική» καί πειστική από τήν πολιτική τής αντιστάσεως. Ή αντίσταση απαιτεί θυσίες. Ή υποταγή μόνο σκύψιμο. Είναι πιό εύκολο καί ακίνδυνο νά έρπεις από τό νά πετάς. Τά σκουλήκια δέν πέφτουν. Γι’ αύτό πολλαπλασιάζονται. Κάποτε έμβλημα είχαμε τόν αετό. Καί μάλιστα δικέφαλο. Τώρα θά κάνουμε έμ -βλήμα τόν μεταξοσκώληκα. Γιατί, όπως κι αυτός, έχουμε κλειστεί στό κουκούλι τοϋ «εγώ» μας πού μας εμποδίζει να συνταυτισθούμε μέ τά πολλά «εσύ» καί νά σχηματίσουμε ένα πανίσχυρο μακρυγιαννικό «έμεϊς». Χωρίς αυτό τό «εμείς» πού μας διαφοροποιεί -χωρίς αυτό νά σημαίνει ότι μας ανώτερο-παέϊ- δέν είμαστε τίποτα. Είμαστε ένας ανθρώπινος χυλός. Καί πού σάν χυλός εύκολα προσλαμβάνει τό σχήμα τοϋ πε -ριέχοντος δοχείου.
Τί σημαίνει νά εΐναι κανείς “Ελληνας αύριο; Κι αν αύριο είμαστε αυτό που σήμερα είμαστε, μας ικανοποιεί; Μας αρκεί νά έχουμε μιά γεωγραφική ταυ -τότητα που νά κάνει τήν Ελλάδα μιά απλή γεωγραφική έννοια; Μήπως πρέπει νά μιλήσουμε καλύτερα γιά πολιτισμική ταυτότητα; Καί τί μορφή μπορεί νά έχει αύριο αυτή ή ταυτότητα Έλληνος μέσα σ’ έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, που θά κυριαρχεί η άλληλοπεριχώρηση των πολιτισμών; Προσωπικά, καί μέ τή γνώμη πού έχω αποκομίσει ώς φιλόλογος καί ιστορικός, οέν φοβάμαι αυτή τή συνάντηση των πολιτισμών. Αύτδ που φοβάμαι είναι η άπαγόρευσγ; των πολιτισμών. Καί ύποπτεύω ότι ό ελληνικός πολιτισμός, πού κορυφαίες εκφάνσεις καί εκφράσεις του είναι δ λόγος, ο διάλογος, ή ελευθερία καί ή δημοκρατία, τελεί υπό απαγόρευση. Καλούμενα νά ζήσουμε σ’ εναν κόσμο άλογο, παράλογο, μέ περιορισμένες πολιτικές έλευθερίες καί μέ φαλκιδευμένη ή φενακισμέ νη μορφή δημοκρατίας. Σέ εναν κόσμο απρόσωπο πού θά φορεί τό προσωπείο της μάζας. Ό, τι μπορεί νά υψώνει τον άνθρωπο σέ προσωπικότητα, σέ έγκυρο καί υπεύθυνο πολίτη θά εξατμίζεται όργουελι/ώς και θά εξαφανίζεται.
‘Ασφαλώς ώς μαζικοί Έλληνες, παρά τίς κάποιες διαφοροποιημένες εκφράσεις, θά υπάρχουμε, όπως υπάρχουν εδώ καί 100 χρόνια Έλληνες στήν Αμερική, χωρίς αυτό νά σημαίνει πώς ό κόσμος αυτός εχει συνείδηση βάθους ελληνική. Ή ελληνικότητα του είναι μιά δεύ -τερη ταμπέλα. Γιά τήν οποία μάλιστα συχνά ντρέπεται. Ο νέος τύπος ανθρώπου, πού παρασκευάζεται μέσω της οικονομίας, της πολιτικής καί τών μεσών μαζικής επιρροής (ΜΜΕ), είναι ό άμερικανάνθρωπος, ένας άνθρωπος παροντικός, χωρίς ρίζες στο παρελθόν, άρα χωρίς συνείδηση αποστολής, γιατί δεν είναι ή ιστορία αυτή πού καθορίζει έν πολλοίς τήν τωρινή καί μελλοντική του παρουσία. Ό Αμερικανός δεν λογοδοτεί στήν Ιστορία, λογοδοτεί στό μέλλον καί γι’ αυτό τό μέλλον όλων μας είναι αβέβαιο.
Τί σημαίνει αυτό; Είναι απλό: δ Αμερικανός εκπροσωπεί τό δίκαιο τής πυγμής καί συνομιλεί μέ τούς άλλους λαούς, όπως ο! Αθηναίοι συνομίλησαν μέ τούς Μηλίους: υποταχθείτε γιά νά μήν καταστραφείτε. Οί Μήλιοι αρνήθηκαν τήν υποταγή καί καταστράφηκαν. Γι’ αυτό σήμερα στόν τόπο μας γνωρίζει τόση διάδοση δ ραγιαδισμός. Ειλικρινά μέ τρομάζει ή ιδέα νά γίνουμε καί νά ζήσουμε ώς ραγιάδες αλλά οέν μέ φοβίζει. Αυτό πού μέ φοβίζει είναι άλλο: κάποιοι, άντί νά μείνουν ραγιάδες, θά προτιμήσουν νά γίνουν γενίτσαροι. Ώς ραγιάδες ζήσαμε καί επιζήσαμε επί αιώνες. “Ως γενίτσαροι, ζήσαμε και επιζήσαμε υπό πολλές μορφές. Αυτή πού διασώζεται έντονώτερα στή γλώσσα καί στή συμπεριφορά μας είναι τοϋ «ΐτς όγλάν» (ie Ogl-an), πού σημαίνει νεαρός υπηρέτης. Ναί, πολλοί Έλληνες επέζησαν ώς «τσογλάνια» τοϋ σουλτάνου. Πάντα οί εκάστοτε σουλτάνοι χρειάζονται τσογλάνια. Κι εμείς πού εχουμε τόση παράδοση, τό ξέρουμε καλά. Δέν θά πολεμήσουμε, όπως ο Διηνέκης, υπό σκιάν. Απλώς, όπως λέγει στό «Δωδεκάλογο» δ Παλαμας, περιμένουμε παθητικά τόν Τοϋρκο νά μας πάρει. Μόνο πού δ νεώτερος Τούρκος δέν θά είναι ό ιστορικός Τούρκος αλλ’ δ Νεότουρκος τής Παγκοσμιοποιήσεως. Οί Έλληνες οι πραγματικοί θά επιζήσουν ώς κλέφτες καί αρματολοί σέ κάποιες απόμακρες πλευρές τής γης, όχι έξάπαντος ελληνικές. Έλληνες θά υπάρχουν παντού όπου οί άνθρωποι αντιστέκονται.
28 ‘Οκτωβρίου, 2002
