της Georgiana Keate
από την ηλ. διεύθυνση www.newint.org
Εδώ και δύο μήνες, πολίτες από τις ιθαγενικές κοινότητες άντεξαν την πείνα, την εξάντληση και την αστυνομική βαρβαρότητα κατά την διάρκεια μιας μεγάλης πορείας από τον Αμαζόνιο στην έδρα της εξουσίας, στη Λα Παζ, 500 χιλιόμετρα μακριά και 4.000 μέτρα ψηλότερα.
Η αποφασιστική και αποτελεσματική κινητοποίηση έχει οδηγήσει στην αναστολή της κατασκευής μιας εθνικής οδού, η οποία θα περνούσε μέσα από την καρδιά της προστατευόμενης δασικής τους περιοχής, που είναι γνωστή ως TIPNIS, –τα ισπανικά αρχικά του Ισιμπόρο. Στη γλώσσα των ιθαγενών–, που είναι ταυτόχρονα εθνικό πάρκο και περιοχή που ανήκει στους ιθαγενείς.
Ανάπτυξη ή καταστροφή;
Η ιστορία έχει ως εξής: Η κυβέρνηση ανακοίνωσε για πρώτη φορά την κατασκευή ενός αυτοκινητοδρόμου μέσα από το TIPNIS τον Αύγουστο. Ο αυτοκινητόδρομος, που θα χρηματοδοτούνταν από τη Βραζιλία, καταλαμβάνει κεντρικό ρόλο στην «αλλαγή» του Μοράλες, η οποία περιλαμβάνεται στο νέο Σύνταγμα του 2009, το οποίο και αποτελεί μια νέα προσέγγιση στον καπιταλισμό με ένα κράμα εθνικοποίησεων, εκβιομηχάνισης και προστασίας τρόπων ζωής, όπως ο ιθαγενικός, που βασίζεται στη Μητέρα Γη ή Πατσαμάμα.
Η κυβέρνηση υποστήριζε ότι ο δρόμος θα συνέβαλε στην εθνική ανάπτυξη της Βολιβίας συνδέοντας τις αγροτικές και τις εμπορικές περιοχές, ενώ ταυτόχρονα θα βοηθούσε στην αναβάθμιση των δημοσίων υπηρεσιών για τους κατοίκους του εθνικού πάρκου.
Αλλά οι κάτοικοι του ΤIPNIS σκέφτηκαν διαφορετικά. Φοβήθηκαν ότι ο δρόμος θα ενίσχυε το εμπόριο ναρκωτικών, την αποψίλωση των δασών και την μόλυνση της χλωρίδας και της πανίδας. Στα μέσα Αυγούστου, πάνω από 1000 πολίτες ξεκίνησαν από το πάρκο για να υπερασπιστούν τον τρόπο ζωής τους.
Η βίαιη καταστολή της αστυνομίας, κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου, συνέβαλε στο να εξασφαλίσουν οι διαδηλωτές δημόσια υποστήριξη. Σε ένδειξη αλληλεγγύης πάνω από 45% των Βολιβιάνων απείχαν από τις δικαστικές εκλογές στα μέσα Οκτωβρίου.
Κατά την άφιξή των διαδηλωτών στη Λα Παζ, δεκάδες χιλιάδες από όλα τα στρώματα της κοινωνίας ξεχύθηκαν στους δρόμους για να τους υποδεχθούν ως ήρωες. Κατά την τελετή υποδοχής στην πλατεία Σαν Φρανσίσκο, οι ηγέτες τους αναφέρθηκαν στην μεγάλη πορεία των Ινδιάνων του 1990, η οποία επέβαλε για πρώτη φορά τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους. Αυτή ήταν μόλις η δεύτερή τους πορεία, και αυτή τη φορά ζητούσαν να γίνουν σεβαστά τα δικαιώματα που κέρδισαν.
Η διχασμένη προσωπικότητα του Μοράλες
Ο αυτοκινητόδρομος του TIPNIS οδήγησε σε σύγκρουση τα αντικρουόμενα στοιχεία της ατζέντας του Μοράλες.
Ως ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος της Βολιβίας, ο Μοράλες είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα της εγχώριας και της διεθνούς σκηνής, που προκαλεί τόσο χαμόγελα όσο και ανησυχίες. Η υποστήριξή του προς την παραγωγή φύλων κόκας, η εθνικοποίηση των φυσικών πόρων και η αντίθεση του προς τις πολυεθνικές έχει προκαλέσει τη μήνιν των ΗΠΑ και των επιχειρηματικών ελίτ.
Αλλά η ιδιαίτερη προσέγγισή του στην κλιματική αλλαγή και την ανάπτυξη, του έχει προσδώσει τον τίτλο του ‘παγκόσμιου ήρωα της Μητέρας Γης’ στα Ηνωμένα Έθνη, και του μαχητικού υπερασπιστή των δικαιωμάτων των ιθαγενών στο εσωτερικό της χώρας.
Στη βάση της διαμάχης γύρω από τον TIPNIS βρίσκεται η διχασμένη προσωπικότητα του Μοράλες –που από τη μια είναι ηγέτης των ιθαγενών και από την άλλη ένας σοσιαλιστής κοκαλέρο.
Η αντίθεση των ιθαγενών στον TIPNIS καθοδηγείται από τους φόβους τους για την «αποικιοποίηση» της περιοχής από αγρότες κοκαλέρος, που αποτελούν μια σημαντική μερίδα της βάσης του Μοράλες, και για την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στην περιοχή, τα οποία θα εκμεταλλευτεί η Βραζιλία.
Οι δύο πλευρές έφτασαν κοντά στην σύγκρουση στη Λα Παζ, όταν οι υπερασπιστές της κυβέρνησης βγήκαν στους δρόμους για να υποστηρίξουν τον αυτοκινητόδρομο και την «αλλαγή», μια βδομάδα πριν φτάσουν οι διαδηλωτές στην πόλη.
Αλλά ανεξάρτητα από την σύγκρουση συμφερόντων που απασχολούσε τον Μοράλες, η κοινή γνώμη επέλεξε ξεκάθαρα το στρατόπεδο των ιθαγενών της TIPNIS. Ο αγώνας τους μεταβλήθηκε σε εθνικό σύμβολο, αναγκάζοντας τον Μοράλες, εν μέσω της κατακραυγής, να σεβαστεί τις περιβαλλοντικές του θέσεις.
‘Vivir bien’
«Ευ ζην»
Κατά την συγκέντρωση της πλατείας Σαν Φρανσίσκο, ένας διαδηλωτής, ο Ζοζε Σαντινάβ από την ιθαγενική συνομοσπονδία CONAMAQ ρωτήθηκε για το νόημα της κινητοποίησης. «Το TIPNIS είναι η ιστορία μας», απάντησε. «Από την εποχή των προγόνων μας, διαλέξαμε να ζούμε σε αρμονία με την Μητέρα Γη. Είναι η ταυτότητά μας».
Υποστήριξε ότι το κουράγιο των διαδηλωτών θα εμπνεύσει τους περιβαλλοντιστές και τους υπερασπιστές των μειονοτικών δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. «Νομίζω ότι αποτελούμε παράδειγμα, ότι πάντοτε αξίζει ο αγώνας», συμπεραίνει.
Καθώς ο πλανήτης γονατίζει από τις καταχρήσεις του παγκόσμιου καπιταλισμού, ξεπηδούν μικρές αλλά καθοριστικές εστίες αντίστασης, που επιβάλουν την αναγνώριση διαφορετικών τρόπων ζωής. Προωθούν την ιδέα του Vivir Bien, του ‘ευ ζήν’ –μια αντίληψη που ο ίδιος ο Μοράλες προσπαθεί να περάσει στα Ηνωμένα Έθνη. Αυτή η αντίληψη έρχεται σε αντίθεση με τον καταστροφικό, ανταγωνιστικό και εκμεταλλευτικό καπιταλισμό. Καθώς οι διαδηλωτές επιστρέφουν στον τόπο τους, οι πολίτες της Λα Παζ τους ευχαριστούν για το κουράγιο και το θάρρος τους. Απέδειξαν ότι οι Βολιβιανοί διαθέτουν την δύναμη να ανατρέπουν τις ισορροπίες προς όφελός τους.
