του Ν. Ντάσιου, από το Άρδην τ. 68, Φεβρουάριος-Μάρτιος 2008\
Στις 20 Ιανουαρίου ολοκληρώθηκε το 3μερο εκδηλώσεων {18-20/1) για τη δημουργία Μητροπολιτικού Πάρκου στο Ελληνικό. Το τριήμερο διωγρανώθηκε από το φόρουμ Κοινή Δράση των Δήμων Αλίμου, Αργυρούπολης, Ελληνικού και Γλυφάδας, το οποίο πλαισιώνεται από τοπικές κινήσεις, οικολογικές οργανώσεις, ενεργούς πολίτες -κυρίως στα νότια προάστια.
Τα γεγονότα του καλοκαιριού. με την απεργία πείνας του δημάρχου Χρήστου Γκορτζίδη για τη διεκδίκηση της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών στη θάλασσα, έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση των πολιτών, οι οποίοι αρκετά μαζικά έδωσαν το παρών στη συμβολική δενδροφύτευση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 20/ 01, στον χώρο του πρώην αεροδρομίου, απέναντι από το Γκολφ Γλυφάδας.
Οι μεθοδεύσεις του ΥΠΕΧΩ-ΔΕ και το συνολικό σχέδιο για την αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου στα νότια προάστια, που περιλαμβάνει ιδιωτικοποιήσεις μαρινών, δημιουργία νέων ξενοδοχειακών μονάδων, αξιοποίηση των ολυμπιακών υποδομών, επέκταση αυτοκινητοδρόμων, δημιουργία νέων αστικών υποδομών, δικαιολογημένα έχει θορυβήσει την κοινή γνώμη, η οποία δεν εμπιστεύεται πια τις κυβερνητικές δεσμεύσεις για τη δημιουργία πάρκου στην περιοχή. Οι καύσωνες του καλοκαιριού, σε συνδυασμό με τις νωπές μνήμες από τις μεγάλες πυρκαγιές της περιόδου, έχουν δημιουργήσει την αίσθηση ότι βρισκόμαστε στο κόκκινο σχετικά με τα οικολογικά ζητήματα και ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για επέκταση του μπετόν στην πόλη μας. Η ευαισθητοποίηση αυτή αποτυπώνεται άλλωστε έκδηλα σε όλες τις δημοσκοπήσεις, που δείχνουν άνοδο της οικολογικής προβληματικής στην κοινωνία.
Τι διακυβεύεται σήμερα στο Ελληνικό
Όταν διαπράχθηκε το ανοσιούργημα της μεταφοράς του αεροδρομίου στα Σπάτα, ένα σημαντικό μέρος του οικολογικού χώρου είχαμε αντιδράσει διότι, εκτός των άλλων, άνοιγε ο δρόμος της αστικοποίησης της Αν. Αττικής. Η εξέλιξη αυτή θα σηματοδοτούσε -όπως και έγινε τελικά- το τέλος κάθε σοβαρού εγχειρήματος αποκέντρωσης στη χώρα, αφού η Ελλάδα θα περιοριζόταν στα ασφυκτικά όρια του Λεκανοπεδίου. Η χαριστική βολή δόθηκε με την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, πού αλλού; Μα, φυσικά, στο πολύπαθο Λεκανοπέδιο.
Όταν έγινε η μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα, επί υπουργίας Λαλιώτη, θα έπρεπε να υπάρξει ένα άμεσο σχέδιο οικολογικής αξιοποίησης της έκτασης που εγκαταλείφθηκε, ως αντιστάθμισμα, τουλάχιστον, στο οικολογικό έγκλημα που διαπραττόταν στα Μεσόγεια, λόγω της χωροταξικής επέκτασης της πόλης. Κάθε άλλο παρά αυτό συνέβη. Όπως αποδείχθηκε στην πορεία, η μη δημιουργία ενός πάρκου στο Ελληνικό βοήθησε ώστε ο εν λόγω χώρος να φιλοξενήσει μια σειρά από εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004!
Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου, παρά την κατασπατάληση εκατομμυρίων ευρώ, τόσο για τη μεταφορά του αεροδρομίου όσο και για τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις, το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοινώνει πως δεν υπάρχουν κονδύλια για την κάλυψη του κόστους της δημιουργίας ενός μητροπολιτικού πάρκου 5,3 χιλ. στρεμμάτων. Ενός πάρκου που ίσως να αποτελεί την έσχατη ελπίδα εξισορρόπησης του μικροκλίματος των νοτίων προαστίων, αφού η ύπαρξή του δημιουργεί έναν διάδρομο αερισμού της πόλης, συνδέοντας με φυσικό τρόπο το θαλάσσιο οικοσύστημα με τον ορεινό όγκο του Υμηττού.
Η έλλειψη χρημάτων, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του ΥΠΕΧΩΔΕ, μπορεί να αντιμετωπιστεί με την οικοπεδοποίηση 1.0-00 περίπου στρεμμάτων, τα έσοδα από την εισφορά σε χρήμα και την αγορά γης των οποίων θα συντελέσουν στην κάλυψη των εξόδων δημιουργίας και συντήρησης του εναπομείναντος πάρκου.
Πιο συγκεκριμένα, η σχετική μελέτη που κατέθεσε το ΥΠΕΧΩΔΕ αναφέρεται σε δόμηση 300 στρεμμάτων που περιλαμβάνουν: επιχειρηματικό κέντρο 78 στρ. κοντά στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, ζώνη γενικής κατοικίας στην περιοχή του σταθμού μετρό «Ελληνικό» σε έκταση 21 στρ., νέο εκθεσιακό-συνεδριακό Κέντρο και ζώνη γενικής κατοικίας στην περιοχή του πρώην Ανατολικού Αερολιμένα 60 στρ. μία ακόμη ζώνη γενικής κατοικίας στην περιοχή του Γκολφ Γλυφάδας σε έκταση 33 στρ., τουριστικές εγκαταστάσεις στην περιοχή του λεγόμενου Ολυμπιακού Κέντρου Ιστιοπλοΐας σε έκταση 5 στρ., οικιστικό συγκρότημα αμιγούς κατοικίας στην περιοχή Κάτω Ελληνικό -ως συνέχεια του υφιστάμενου οικιστικού ιστού- σε έκταση 74 στρ., χρήσεις τουρισμού, αναψυχής και πολιτισμού στην περιοχή του πρώην Δυτικού Αερολιμένα σε έκταση 29 στρ., με πρόσβαση στην παραλιακή ζώνη και το Αθλητικό Κέντρο Αγ. Κοσμά. Βεβαίως, το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν παραθέτει στοιχεία για τις αναγκαίες κοινωφελείς εγκαταστάσεις που θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις περιοχές γενικής και αμιγούς κατοικίας που προγραμματίζει, δηλαδή για τα σχολεία, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, τις θέσεις πάρκινγκ και τις λοιπές εγκαταστάσεις που απαιτούνται για έναν πληθυσμό άνω των 10.000 νέων κατοίκων στην περιοχή. Με δεδομένο ότι προβλέπει συντελεστή δόμησης 0,25% στα 5.300 στρ., υπολογίζεται τελικά πως η συνολική δόμηση θα φτάσει τα 1.325 στρ.!
Για την οδική εξυπηρέτηση της κατοίκων της νέας περιοχής προβλέπεται επίσης νέα λεωφόρος, στα βόρεια του «Μητροπολιτικού Πάρκου», η οποία θα είναι ένας αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας, που θα υπογειοποιηθεί μετά τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, στα όρια των δήμων Ελληνικού – Αργυρούπολης, θα συνδεθεί στον Υμηττό (πάνω από την Αργυρούπολη) με τη δυτική περιφερειακή λεωφόρο Υμηττού και θα συνεχίσει (μέσω μιας περιορισμένου μήκους σήραγγας) επιφανειακα στον Υμηττό, με κατεύθυνση το Κορωπί και τελικά το αεροδρόμιο των Σπάτων.
Επίσης, η νέα περιφερειακή λεωφόρος Υμηττού θα συνδέεται, μέσω επιφανειακών ανισόπεδων κόμβων, με τα τοπικά οδικά δίκτυα των δήμων Αργυρούπολης, Ηλιούπολης και Βύρωνα, με ό,τι φυσικά αυτό συνεπάγεται, τόσο για τον Υμηττό, όσο και για την ποιότητα ζωής στους προαναφερόμενους δήμους.
Οι νέοι δρόμοι θεωρούνται αναγκαίοι, δεδομένου και του κορεσμού που παρατηρείται στην Αττική Οδό λόγω της αύξησης της κίνησης στη διαδρομή που συνδέει το κέντρο της πόλης με τα βόρεια και ανατολικά προάστια.
Αυτό είναι το τίμημα, λοιπόν, αν θέλουμε τη δημιουργία «Μητροπολιτικού Πάρκου».
Για να φανεί πιο ελκυστική η πρόταση αυτή και να συγκινήσει τους νεοφιλελεύθερους οικολόγους και αναπτυξιολόγους, η οικιστική ανάπτυξη θα μπορεί να επιφέρει έσοδα και να συμβάλει στη δημιουργία ενός «Πράσινου Ταμείου», το οποίο θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει πολλά αντίστοιχα μικρά πάρκα σε διάφορες περιοχές του πολύπαθου Λεκανοπεδίου, επιτυγχάνοντας έτσι και τον ανάλογο ανταγωνισμό μεταξύ περιοχών. Επιπλέον, και ακόμα πιο δελεαστικά, τα οικήματα θα σχεδιαστούν με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, της εξοικονόμησης ενέργειας και της χρήσης ανακυκλώσιμων υλικών!
Η «φιλολογία» αυτή θυμίζει την περίφημη άποψη περί της δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων κανόε-καγιάκ στον Μαραθώνα, που θα εξασφάλιζε την παράλληλη δημιουργία οικολογικού πάρκου στον Σχοινιά. Η άποψη αυτή λοιπόν λέει, πολύ απλά, πως, αν δεν καταστρέψεις, δεν μπορείς να σώσεις το περιβάλλον! Η δε οικολογική ευαισθησία έγκειται στο ποσοστό της καταστροφής που θα αποδεχθείς τελικά!
Μια άλλη προσέγγιση όμως για την αναστροφή των καταστροφικών αναπτυξιακών τάσεων θα επικεντρωνόταν στη δυνατότητα
ύπαρξης εσόδων από την «πράσινη φορολόγηση», αντικείμενο της οποίας θα ήταν, για παράδειγμα, η φορολόγηση της μεγάλης ακίνητης περιουσίας, της ενεργειακής σπατάλης και της πολυτελούς κατανάλωσης, και όχι η επιδεικτική κατάργηση του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας, που προώθησε το πρόσφατο φορολογικό νομοσχέδιο! Μια άλλη παρανόηση στην προσέγγιση των κυβερνώντων είναι ότι θεωρούν το πάρκο ως κάτι εντελώς παθητικό, χωρίς καμία αξία και συνεισφορά στην οικονομική ανάπτυξη, η οποία πάντα συνδέεται με το μπετόν και την άσφαλτο!
Μια εναλλακτική πρόταση: ένα πρότυπο αγρόκτημα πόλης
Ένα πάρκο που θα μπορούσε να σχεδιαστεί με βάση τις αρχές ενός αγροκτήματος πόλης θα λειτουργούσε με τη λογική ότι οι πολίτες, και ιδιαίτερα οι νέοι και τα παιδιά, μπορούν να βιώνουν το φυσικό περιβάλλον και τις αγροτικές δραστηριότητες. Το αγρόκτημα πόλης λειτουργεί ως σύνθεση των ανθρώπων με τα φυσικά στοιχεία, τα ζώα και τα φυτά, αντιπροσωπεύοντας ένα αξιοσημείωτο μέσο παροχής δυνατοτήτων, ιδίως στα παιδιά, για να επιβιώσουν σε έναν κόσμο τσιμεντένιο. Το φύτεμα, η κηπουρική και η γεωργία είναι δραστηριότητες που προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για συμμετοχή στην αγροτική ζωή. Η φροντίδα των ζώων είναι μία από τις πιο δημοφιλείς και περιπετειώδεις ασχολίες, και προσφέρει αναψυχή, γνώσεις και ευκαιρία για παιχνίδι. Οι επισκέπτες θα μπορούσαν να ασχοληθούν με διάφορες δραστηριότητες όπως ιππασία, ξυλοκατασκευές, εμφάνιση φιλμ, ύφανση, καλαθοπλεκτική, κηπουρική, μελισσοκομία, παιχνίδι κλπ. Ενδιαφέρον έχει επίσης η ανάπτυξη προγραμμάτων που απευθύνονται σε άτομα με ειδικές ανάγκες, τα οποία συχνά απασχολούνται στα αγροκτήματα ως μια σύγχρονη μορφή θεραπείας.
Σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι σπάνια έρχονται σε επαφή με ένα αγρόκτημα και με τα ζώα του και που η προέλευση του προϊόντος είναι δύσκολο να εντοπισθεί λόγω του καταμερισμού στην επεξεργασία και στη διάθεση της τροφής, το αγρόκτημα πόλης συνδέει τον καταναλωτή με τον παραγωγό και την παραγωγική διαδικασία. Έτσι, ο κάθε πολίτης εκτιμά την αξία της τροφής, αναγνωρίζει το επάγγελμα του αγρότη και εκπαιδεύεται στις τεχνικές της βιολογικής καλλιέργειας, της παρασκευής κομπόστ, της διατήρησης τοπικών σπόρων, της διαχείρισης φυσικών πόρων κ.λπ.
Ένα αγρόκτημα πόλης θα μπορούσε επίσης να φέρει στην επιφάνεια στοιχεία από την ιστορία των περιοχών των τεσσάρων δήμων που εξαφανίστηκαν με τη βίαιη αστικοποίηση τα τελευταία 50 χρόνια, στοιχεία όπως ταφικά κατάλοιπα και μνημεία από τους αρχαίους χρόνους, αρχαίο λατομείο, αρχαία θέατρα, ρωμαϊκούς τάφους, κατάλοιπα εκκλησιών τύπου παλαιοχριστιανικής βασιλικής. 0α μπορούσε να συμπεριλάβει ένα σύγχρονο κέντρο μελέτης και διδασκαλίας του Θουκυδίδη, ο οποίος άνηκε στον αττικό δήμο των Αλιμουσίων. Επιπλέον, θα μπορούσε να συμβάλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης του ποντιακού ελληνισμού, με την αναγέννηση ηθών και εθίμων, δεδομένου ότι οι πρώτοι οικισμοί στην Αργυρούπολη και στο Ελληνικό δημιουργήθηκαν από Έλληνες του Πόντου μετά την Καταστροφή του ’22. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού, μετέχοντας σε δίκτυα πόλεων π.χ. της Μεσογείου και των Βαλκανίων που βοηθούν στην προστασία του περιβάλλοντος, στη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και της ανεργίας.
Η ιδέα εξελίσσεται πολύ γρήγορα, σε πολλές χώρες όπου άνεργοι, μέλη της τοπικής κοινωνίας, αξιοποιούνται στον σχεδιασμό και στη διάρθρωση αυτών των προγραμμάτων, με οικονομικές απολαβές μέσα από την ίδρυση κοινωνικών συνεταιρισμών. Με τον τρόπο αυτό, οι ελεύθεροι χώροι και οι τοπικοί φυσικοί πόροι συντελούν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ενώ συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή και στη βιωματική σχέση του πολίτη με τη φύση και την ιστορία του.
22/01/08
