ΠΟΛΥ ΜΙΛΑΣ…ΠΟΛΥ ΚΛΑΙΣ
Ομάδα Πολιτισμού ΑΡΔΗΝ
Η ταινία καταγραφής «Πολύ μιλάς …πολύ κλαίς» γυρίστηκε το 2007 σε σκηνοθεσία Δημήτρη Κιτσικούδη. Θεωρείται από τις κορυφαίες ταινίες για τους Πομάκους και τα Πομακοχώρια. Την εποχή του γυρίστηκε κυρίαρχη ήταν στους κύκλους διανόησης η αποδομητική ιστοριογραφική σχολή η οποία πρέσβευε το ενιαίο της μουσουλμανικής μειονότητας υπό την τουρκική ταυτότητα. Ακραίο δείγμα αυτής της άποψης θα είναι λίγα χρόνια αργότερα η παρέμβαση του καθηγητή της Παντείου και υποψήφιου Ευρωβουλευτή με τον ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρη Χριστόπουλου, στις ευρωεκλογές του 2014. Με την απειλή αρνησικυρίας (βέτο) η συνυποψήφιά του Ρομά Σαμπιχά Σουλεϊμάν, θα οδηγηθεί εκτός ψηφοδελτίου, ακριβώς επειδή η συγκεκριμένη ήταν υπέρ των διαφοροποιήσεων στο εσωτερικό της μουσουλμανικής μειονότητας.
Σε αυτήν τρεις ανθρωπολόγοι, ένας ιστορικός, ένα ισλαμολόγος και πολλοί Πομάκοι μας ξεναγούν στα βουνά της Ροδόπης, για να γνωρίσουμε από κοντά τα ήθη και τα έθιμα, την μουσική και τις παραδόσεις, τις χαρές και τις λύπες των Πομάκων. Ο σκηνοθέτης προσπαθεί να κρατήσει απόσταση από το κλίμα της περιόδου και κατορθώνει να αποδώσει τις πιέσεις που, επί σειρά ετών, δέχεται η μειονότητα των Πομάκων. Οι μεν Βούλγαροι προσπαθούν να την προσεταιριστούν, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο την γλώσσα, οι δε Τούρκοι να την οικειοποιηθούν, χρησιμοποιώντας ως όπλο την θρησκεία.
Οι Πομάκοι, όπως βλέπουμε στην ταινία, είναι ένας πληθυσμός που ζει στην Ελλάδα, στα βουνά της Ροδόπης, κατά το μήκος των συνόρων μας με την Βουλγαρία. Μιλούν με ένα νοτιοσλαβικό ιδίωμα και είναι μουσουλμάνοι διαθέτουν όμως την δική τους, ιδιαίτερη, ταυτότητα.
Από τα σημαντικά που παρακολουθούμε ξεχωρίζει το περιστατικό του πομακικού Ζάλογγου, σύμφωνα με την ιστορική τους παράδοση. Σε αυτό Πομάκες, κυνηγημένες από τους Τούρκους, κατέφυγαν στην κορυφή ενός βουνού και από εκεί, δεμένες χέρι-χέρι, ρίχτηκαν στο κενό για να αποφύγουν την τουρκική κτηνωδία. Παρουσιάζεται επίσης η προσπάθεια του βουλγαρικού καθεστώτος να εξαλείψει ακόμη και τα πομακικά ονόματα, πριν την πολιτική μεταβολή του 1989. Στην εμπεριστατωμένη καταγραφή μαθαίνουμε για τις πολιτιστικές παραδόσεις τους, τον θρύλο της γυναίκας του Πρωτομάστορα που, όπως και στον θρύλο του γεφυριού της Άρτας, εντοιχίστηκε στα θεμέλια για να στεριώσει ένα τοπικό γεφύρι. Σημαντικές επίσης πολιτιστικές καταγραφές είναι η σπουδαία μουσική παράδοσή τους, η επισήμανση για το ιδιαίτερο αγροτικό ημερολόγιο που τηρούν, του οποίου η αρχή συμπίπτει με την γιορτή του Αγ. Γεωργίου και το τέλος με την γιορτή του Αγ. Δημητρίου.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στον σύλλογο Πομάκων «Ζαγάλισα» (ο εκ των ιδρυτών του, Σεμπαϊντίν Καραχότζα, βοήθησε στα γυρίσματα της ταινίας) και του πολύ σπουδαίου έργου που επιτελεί στην περιοχή, κόντρα στις τουρκικές επιδιώξεις. Αναφέρονται τέλος τα λάθη και οι αστοχίες, επί σειρά ετών, της ελληνικής διοίκησης απέναντι στην μειονότητα.
Η ταινία έχει γίνει με την αιγίδα του ομίλου «Ομίλου UNESCO για τον Πολιτισμό της Ειρήνης», και έχει αποσπάσει:
– Το 2ο βραβείο Ντοκιμαντέρ και το 2ο βραβείο Κοινού στο 48ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης
– Το πρώτο βραβείο στο 10ο Πανόραμα Ανεξάρτητου Κινηματογράφου στην Πάτρα.
Έχει λάβει επίσης μέρος:
– Στο ετήσιο συνέδριο της Ένωσης για την Μελέτη των Εθνοτήτων (ASN), στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης (2008)
– Στο 9ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
– Στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ECOCINEMA στον Πειραιά
– Στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Ανθρωπολογικής Ταινίας Dialëktus στη Βουδαπέστη.
ΠΟΛΥ ΜΙΛΑΣ…ΠΟΛΥ ΚΛΑΙΣ
Σενάριο: Δημήτρης Κιτσικούδης.
Κείμενα: Περικλής Χειλάς, Αναστασία Μπαλέζντραβου
Διεύθυνση φωτογραφίας: Άλκης Σωτηριάδης
Μοντάζ: Κωστής Αντωνόπουλος, Σεραφείμ Κόντος
Ήχος: Δημήτρης Γιακουρίδης
Μουσική: Περικλής Χειλάς, Τάσος Καρακατσάνης
Αφήγηση οι ηθοποιοί: Γιάννης Βόγλης, Γιάννης Καρατζογιάννης, Ιωσήφ Μαρινάκης, Άρτεμις Αποστολοπούλου
