του Κωνσταντίνου Μπλάθρα
Μοιάζει ο κινηματογράφος, όπως τον ξέραμε στον εικοστό αιώνα, να ανήκει πλέον στην Ιστορία. Ο θάνατος του Μπέργκμαν και του Αντονιόνι ακριβώς την ίδια μέρα, στις 30 Ιουλίου του 2007, φαίνεται πως συστοιχεί με τον θάνατο του Ευριπίδη, το 406 π.Χ., και το οριστικό τέλος του αρχαίου δράματος. Το Χόλυγουντ υπήρξε οπωσδήποτε μια Βαβυλώνα, μια Μέκκα του κινηματογράφου, που πολλάκις ζήλεψε τη Ρώμη ή την Αθήνα, την Ευρώπη δηλαδή των μεγάλων δημιουργών. Τα πλάνα της Σιωπής ή του Ανδαλουσιανού σκύλου στο ονειρικό φινάλε, ανάμεσα στον καταιγισμό σκηνών από ταινίες του Χόλυγουντ, φανερώνουν όχι μόνο άκρατη σινεφιλία αλλά και πως ο Ντέιμιαν Σαζέλ ζηλεύει τις «μεγάλες» στιγμές των στούντιο και του σινεμά.
Ο σκηνοθέτης μας είχε δώσει ευτυχή διαπιστευτήρια της λατρείας του στα μεγάλα μιούζικαλ, με την ιστορία αγάπης στο La La Land του (2016). Στη Βαβυλώνα του, τώρα, νοσταλγεί την εποχή του βωβού και το αιφνίδιο τέλος της, όταν ο ήχος έκλεισε σε αεροστεγή στούντιο και βύθισε στη σιωπή το γύρισμα, ενώ έστειλε τους μεγάλους προπολεμικούς αστέρες στα αζήτητα,. Η Βαβυλώνα είναι το Χόλυγουντ της δεκαετίας του 1920, με τα οργιαστικά πάρτι στις ερημιές ακόμα τότε του Μπελ-Ερ, με μεθυσμένους σταρ και φιλόδοξες σταρλετίτσες, με πολλά ναρκωτικά, βεβαίως, και αχαλίνωτο σεξ. Όλα αυτά είναι γραφικά στην υπερβολή τους, όπως άλλωστε και οι χολιγουντιανές υπερπαραγωγές, με μεσαιωνικές μάχες, άγρια Δύση και φιλιά στο ηλιοβασίλεμα.
Η ταινία ξεκινά με ένα τέτοιο φαραωνικό πάρτι — αν θέλει κανείς να νιώσει τις πραγματικές ψυχικές διαστάσεις αυτής της εποχής, καλύτερα να ανατρέξει στον Φιτζέραλντ, που δούλεψε, άλλωστε, γραφιάς στο Χόλυγουντ. Ένας ελέφαντας πρέπει να ανεβεί στα υψώματα του Μπελ-Ερ, φορτωμένος σε ένα μικρό για το δέμας του καμιόνι, για τις ανάγκες διασκέδασης των συνδαιτημόνων. Με ρυθμούς φρενήρεις, ο Σαζέλ επιχειρεί, μετά το πάρτι, να σκιαγραφήσει τον ρευστό, σαν το αλκοόλ που ξεχειλίζει παντού, κόσμο των γυρισμάτων. Που στα μάτια του Μάνι, ενός νεαρού Μεξικανού, λαθρομετανάστη στην Καλιφόρνια, μοιάζει με παράδεισο. Θα βρεθεί αίφνης λακές του σούπερ σταρ Τζακ Κόνραντ, ο οποίος θα του δώσει την ευκαιρία να μετέχει σ’ αυτόν τον κόσμο και να θριαμβεύσει. Το ίδιο πετυχαίνει το όνειρό της να γίνει σταρ η Νέλι Λερόι, που ο Μάνι την ερωτεύεται και τη βάζει από την πίσω πόρτα στο πάρτι, στο ξέφρενο πάρτι των υπερπαραγωγών.
Μια ταινία υπερβολής, σε όλα της —τρεις ώρες η διάρκειά της!—, μια μεγαλειώδης αποτυχία, που επιχείρησε να περιλάβει στη διάρκειά της ένα τέταρτο του εικοστού αιώνα, από το 1924 στο 1950, μέσα από την κυρίως εικόνα του, που είναι οι ταινίες. Αυτές μαρτυρούν καλύτερα από οτιδήποτε άλλο αυτόν τον κόσμο: αχαλίνωτη ανάπτυξη, πόλεμος πατήρ πάντων, φτώχεια και πλούτος στην απόλυτη υπερβολή, όνειρα σε σελιλόιντ, τόσο εφήμερα, όσο και το εύφλεκτο φιλμ της εποχής. Κι ο θάνατος μια υπερβολή, μια γραφικότητα και αυτός. Η σκηνή του τέλους του Κόνραντ είναι σκηνή ανθολογίας, όπως και άλλες σκηνές εδώ κι εκεί. Το σύνολο όμως μοιάζει με χυλό, ξερατό ή αφόδευση ελέφαντα, με ένα ντελίριο εικόνων να πλημυρίζουν τον θεατή από παντού. Ίσως αυτή να ήταν και η μαγεία της ταινίας, καθώς ξετυλίγεται όμοια κι απαράλλακτη με την εποχή που έβαλε στόχο να εικονογραφήσει. Και θα ήταν έτσι, αν ο σκηνοθέτης αποφάσιζε πού να τελειώσει το γαργαντούικο έπος του: στο τέλος του Κόνραντ; Όχι, το συνεχίζει. Στο χάσιμο της Λερόι; Όχι, συνεχίζει. Στη δραπέτευση του Μάνι; Βάζει ακόμα ένα φινάλε-ωκεανό αναφορών λατρείας στο σινεμά, μία δεκαετία μετά.
Μοιάζει ο Σαζέλ να υπέκυψε κι αυτός στον πειρασμό του Γκρίφιθ, του ιδρυτή του Χόλυγουντ, στη Μισαλλοδοξία του. Το έργο του είναι, ομολογουμένως, συναρπαστικότερο για τον θεατή που ξέρει την ιστορία του κινηματογράφου. Οι υπόλοιποι ίσως χαθούν στον κήπο των ηδονών του σινεμά. Πάντως οι ηθοποιοί του δεν χάνουν στιγμή το μπρίο τους: Ο Μπραντ Πιτ, φυσικά, στο ρόλο του Κόνραντ, ο Ντιέγκο Κάλβα ως Μάνι, η Μάργκο Ρόμπι, η γεννημένη σταρ —και τρελή— Λερόι. Ο Λίνους Σάντγκρεντ στη φωτογραφία και ο Τομ Κρος στο μοντάζ καταφέρνουν να δαμάσουν αυτό το θηρίο-ταινία, κάποιες φορές βάζοντας πλάτη, σαν τον Μάνι, για να μην πάει το καμιόνι με τον ελέφαντα κατά κρημνού.
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
