της Galia Ackerman
24 Μαρτίου 2024
Desk Russie
Η Galia Ackerman γεννήθηκε στη Μόσχα και ζει στη Γαλλία από το 1984. Μετά από 25 χρόνια εργασίας στο RFI (Radio France Internationale), αφιερώνει πλέον τον χρόνο της στη συγγραφή. Στα τελευταία της βιβλία περιλαμβάνονται τα εξής: Le Régiment immortel. La Guerre sacrée de Poutine, Premier Parallèle 2019· Traverser Tchernobyl, Premier Parallèle, 2016.
Η έκταση και η θηριωδία της επίθεσης στο Κρασνογκόρσκ συγκλόνισαν τον κόσμο, φέρνοντας στην επιφάνεια αιματηρές εικόνες άλλων μαζικών δολοφονιών σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, σαράντα οκτώ ώρες αργότερα, εξακολουθούμε να παραμένουμε εμβρόντητοι. Παρότι δεν αμφισβητούμε τη διεκδίκηση αυτής της τρομοκρατικής ενέργειας από το αφγανικό παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους, δεν μπορούμε παρά να αναλογιστούμε τις κολοσσιαίες και ακατανόητες ανεπάρκειες ασφαλείας που έκαναν δυνατή αυτή τη σφαγή.
Το Crocus City Hall, μια αίθουσα συναυλιών 6.200 θέσεων, είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος, του Crocus City Expo. Το μοιραίο βράδυ, το συγκρότημα αυτό, που γειτνιάζει με κτίρια της περιφερειακής κυβέρνησης, ήταν αφύλακτο, με εξαίρεση λίγους άοπλους φύλακες. Οι ανιχνευτές μετάλλων ήταν εκτός λειτουργίας. Η πλατεία μπροστά από ένα τεράστιο κτίριο ήταν άδεια. Οι τέσσερις ένοπλοι μπήκαν στο συγκρότημα από μια πλαϊνή είσοδο, εισέβαλαν στην ήδη γεμάτη αίθουσα, λίγα λεπτά πριν από την έναρξη μιας ροκ συναυλίας, πυροβόλησαν στο πλήθος για είκοσι ολόκληρα λεπτά, έβαλαν φωτιά στην αίθουσα ψεκάζοντας τα καθίσματα με ένα εύφλεκτο υγρό και στη συνέχεια έφυγαν, παίρνοντας το αυτοκίνητό τους που είχαν αφήσει σε μια διάβαση πεζών, 200 μέτρα μακριά από το κτίριο. Οι ειδικές δυνάμεις έφτασαν σχεδόν μία ώρα μετά την έναρξη της τρομοκρατικής επίθεσης, παρόλο που η βάση τους βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τον περιφερειακό δρόμο, πολύ κοντά στο συγκρότημα. Οι τρομοκράτες συνελήφθησαν τελικά στην περιοχή Μπριάνσκ, όπως μας πληροφόρησε το Κρεμλίνο, σε απόσταση περίπου 400 χιλιομέτρων από τη Μόσχα. Κατευθύνονταν προς την Ουκρανία, μας λέει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, όπου τους είχε δημιουργηθεί «ένα παράθυρο διέλευσης προς την Ουκρανία», παρόλο που η περιοχή του Μπριάνσκ συνορεύει τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Λευκορωσία και το αυτοκίνητο κατευθυνόταν προς τη Λευκορωσία. Χωρίς να ελέγχονται οι δρόμοι για τόσες πολλές ώρες; Χωρίς να ενεργοποιηθεί το περίφημο σύστημα παρακολούθησης Perekhvat; Άλλωστε πρόκειται για την πρώτη γραμμή του μετώπου. Θα ήταν δυνατόν να έχει δημιουργηθεί ένα παράθυρο για τους τρομοκράτες από τη ρωσική πλευρά;
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι ρωσικές αρχές ήταν αφελείς, απροετοίμαστες για μια θηριώδη επίθεση, αν η Ρωσία ήταν ένας επίγειος παράδεισος. Αλλά η Ρωσία υποφέρει από τρομοκρατικές επιθέσεις από την εποχή των πολέμων της στην Τσετσενία. Επιπλέον, πριν από δύο εβδομάδες, το Κρεμλίνο προειδοποιήθηκε από τις αμερικανικές υπηρεσίες και από τις υπηρεσίες έξι ευρωπαϊκών χωρών για επικείμενη τρομοκρατική ενέργεια. Ο Πούτιν απέρριψε την προειδοποίηση αυτή ως «δυτική προβοκάτσια». Αλλά ακόμη και αν δεν είχε υπάρξει προειδοποίηση, η Ρωσία είναι γνωστή για την εντυπωσιακή περιφρούρηση όλων των δημόσιων εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων των συναυλιών μεγάλης κλίμακας, για να μην αναφέρουμε τις συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης. Η περίμετρος ασφαλίζεται πάντα με οδοφράγματα που φυλάσσονται από βαριά οπλισμένους αστυνομικούς, και η διέλευση από ανιχνευτές μετάλλων είναι υποχρεωτική.
Αυτό μας κάνει να υποψιαστούμε μια πιθανή συνενοχή των ρωσικών υπηρεσιών σε αυτή την επίθεση. Να υπενθυμίσουμε ότι, το 1999, υπήρχαν έντονες υποψίες ότι η FSB είχε οργανώσει τις εκρήξεις κτιρίων, στη Μόσχα και σε δύο άλλες πόλεις (σχεδόν 300 νεκροί), εκρήξεις που χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα για την εισβολή στην επαναστατημένη Τσετσενία. Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι ένας πράκτορας της FSB, ο Χανπάτς Τερκιμπάεφ, είχε διεισδύσει στους τρομοκράτες που είχαν πιάσει ομήρους στον συναυλιακό χώρο της Ντουμπρόβκα, στη Μόσχα, το 2002, και ότι εγκατέλειψε το κτίριο πριν από τη βίαιη επίθεση των ρωσικών δυνάμεων (130 νεκροί, εκ των οποίων οι 124 πέθαναν από το ασφυξιογόνο αέριο που χρησιμοποίησαν οι δυνάμεις αυτές). Αυτά δεν είναι τα μόνα παραδείγματα. Επομένως, φαίνεται εύλογο ότι οι ρωσικές υπηρεσίες γνώριζαν τη σχεδιαζόμενη επίθεση και την άφησαν να πραγματοποιηθεί. Ίσως να μην είχαν προβλέψει το μέγεθος της καταστροφής που επρόκειτο να συμβεί…
Ποιος θα ήταν λοιπόν ο σκοπός μιας τέτοιας επιχείρησης; Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μας είναι η κλιμάκωση του πολέμου κατά της Ουκρανίας. Πράγματι, λίγο πριν από την επίθεση, ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού δήλωνε ότι θα δημιουργήσει δύο νέους στρατούς και δεκατέσσερις μεραρχίες πριν από το τέλος του έτους. Μάλιστα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ μίλησε, για πρώτη φορά, για «πόλεμο» και όχι για ειδική στρατιωτική επιχείρηση. Πάνω απ’ όλα, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έλαβαν εντολή από την προεδρική διοίκηση να κατηγορήσουν την Ουκρανία για την επίθεση, χωρίς σχεδόν καμία αναφορά στο Ισλαμικό Κράτος. Ωστόσο, αυτή η κλιμάκωση είχε ήδη προγραμματιστεί. Η χώρα είχε ήδη κινητοποιηθεί, η οικονομία της είχε ήδη τεθεί σε πολεμική τροχιά και η προπαγάνδα βρισκόταν ήδη σε πλήρη εξέλιξη.
Από την άλλη πλευρά, η επιχείρηση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη σκλήρυνση του καθεστώτος στο εσωτερικό της χώρας. Σε μια επιστολή που έστειλε ο πρόεδρος της Κρατικής Δούμας στον Πούτιν, τον Νοέμβριο του 2023, την οποία κατάφεραν να εντοπίσουν Ουκρανοί χάκερς, ο Βιατσεσλάβ Βολοντίν προτείνει ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε να υλοποιηθεί με την υιοθέτηση μιας σειράς κατασταλτικών νόμων μετά την προγραμματισμένη επανεκλογή του απερχόμενου προέδρου. Στο εσωτερικό μέτωπο, περιλαμβάνει την «αποδυτικοποίηση», η οποία θα λάβει τη μορφή της αυξημένης εθνικοποίησης όλων των τομέων της εξορυκτικής και βαριάς βιομηχανίας· την «κυριαρχία» στους τομείς της επιστήμης και του πολιτισμού με την υπαγωγή τους στον κρατικό έλεγχο· την ενίσχυση της λογοκρισίας, τόσο στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο· τη «λύση» του προβλήματος που θέτουν τα κινήματα της αντιπολίτευσης και τη ήπια προσπάθεια εισαγωγής στην κοινωνία του πνεύματος του κλήρου. Ο Πούτιν υπέγραψε τη δακτυλογραφημένη επιστολή με την ένδειξη «Συμφωνώ».
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι επίσημες φωνές ζητούν την κατάργηση του υφιστάμενου μορατόριουμ για τη θανατική ποινή, μεταξύ των οποίων και αυτή του πρώην προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος ζητά «θανατικές ποινές για όλους τους τρομοκράτες και μέτρα καταστολής κατά των οικογενειών τους». Και καθώς δεκάδες προσωπικότητες της αντιπολίτευσης και διανοούμενοι αντιμετωπίζουν κατηγορίες για «τρομοκρατία» ή για «δικαιολόγηση της τρομοκρατίας», όπως η θεατρική σκηνοθέτις Τζένια Μπέρκοβιτς και η θεατρική συγγραφέας Σβετλάνα Πετρίτσουκ, η φράση του Βολόντιν για τη «λύση» του προβλήματος της αντιπολίτευσης αποκτά πλήρως το δυσοίωνο νόημά της: για ορισμένους, θα μπορούσε να είναι μια «τελική λύση».
Υπάρχει μια ακόμη πτυχή που μέχρι τώρα κανείς δεν έχει συζητήσει. Η σοβαρότητα της τρομοκρατικής επίθεσης θέτει αναπόφευκτα τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη Ρωσία, την οποία κυβερνά με σιδηρά πυγμή, στο πλευρό των θυμάτων. Ορισμένα μέσα ενημέρωσης έχουν ήδη αναφερθεί στο ρωσικό Μπατακλάν και στην ανάγκη ενίσχυσης του κοινού μετώπου κατά της τρομοκρατικής απειλής. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα τρομοκρατικό καθεστώς που προκαλεί το ίδιο σοβαρότατες ζημιές στη μαρτυρική Ουκρανία, σκοτώνοντας τους αμάχους της και κλέβοντας τα παιδιά της ενώ τρομοκρατεί τον ίδιο του τον πληθυσμό. Ούτε πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ρωσία του Πούτιν, όπως και η ΕΣΣΔ, διατηρεί σχέσεις εμπιστοσύνης με μια σειρά από τρομοκρατικές οργανώσεις. Επιπλέον, μετά τη συριακή επανάσταση του 2011, οι ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας επέτρεψαν σε χιλιάδες Τσετσένους και άλλους ριζοσπαστικοποιημένους μουσουλμάνους, καθώς και σε πράκτορές τους που είχαν διεισδύσει σε αυτούς, να φύγουν για τη Συρία και να ενταχθούν στις τάξεις του ΙΚ. Στο οποίο, βέβαια, ο ρωσικός στρατός επιτέθηκε αργότερα (δίνοντας αφορμή στο ΙΚ για εκδίκηση), αλλά και το οποίο δεν αποτελούσε σε καμία περίπτωση τον πρωταρχικό του στόχο.
Οι δυτικές χώρες πρέπει να καταλάβουν ότι η συμπόνια για τα θύματα δεν πρέπει να σημαίνει επιείκεια απέναντι στο καθεστώς Πούτιν.
