Έρευνα: Δημογραφικός δυναμισμός των ελληνικών Δήμων

640

με το πιο έντονο κόκκινο οι Δήμοι με το πιο γερασμένο πληθυσμό

Από την εφημερίδα Θεσσαλία

«Γερασμένοι» είναι η συντριπτική πλειονότητα των Δήμων στη Μαγνησία, αλλά και πανελλαδικά σύμφωνα με έρευνα με τίτλο: «Οι δημογραφικές δομές και ο δημογραφικός δυναμισμός των ελληνικών Δήμων (1999-2009)» που πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας  και πιο συγκεκριμένα τον καθηγητή κ. Βύρων Κοτζαμάνη και την αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Μαρί – Νοέλ Ντυκέν.

Στην έρευνα τονίζεται πως σε όλο και μικρότερο τμήμα της ελληνικής επικράτειας περιορίζονται οι δυναμικοί, υπό την έννοια της δημογραφικής εξάπλωσης, Δήμοι στην Ελλάδα, ενώ στην υπόλοιπη χώρα ο πληθυσμός είναι γερασμένος.

Βασικά, το «νεανικό» πρόσωπο της Ελλάδας εντοπίζεται στην ηπειρωτική Ελλάδα (κυρίως στη μητροπολιτική περιοχή της πρωτεύουσας και σε τμήμα της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θράκης) και δευτερευόντως στη βόρεια Κρήτη και σε ένα μικρό αριθμό νησιών του Αιγαίου με υψηλή εξειδίκευση στον τουρισμό.

Στον αντίποδα, όπως επισημαίνουν οι δύο επιστήμονες, στην υπόλοιπη χώρα ο πληθυσμός είναι γερασμένος και οι θάνατοι ξεπερνούν τις γεννήσεις, ενώ τα όποια θετικά μεταναστευτικά ισοζύγια της εξεταζόμενης δεκαετίας (η είσοδος δηλ. αλλοδαπών) κρύβουν την ένταση του προβλήματος, και προφανώς, δεν είναι σε θέση στο μέσο-απώτερο χρόνο να ανατρέψουν τις προαναφερθείσες τάσεις.

Η ανάλυση των στοιχείων περιγράφει και την κατάσταση που επικρατεί στη Μαγνησία, όπου σχεδόν όλοι οι Δήμοι εμφανίζονται «γερασμένοι», αλλά με διάκρισή μεταξύ τους. Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκεται η περιοχή του Δήμου Βόλου, ενώ η χειρότερη εμφανίζεται στην περιοχή του Νοτίου Πηλίου.

Η θνησιμότητα 

Σε εθνικό επίπεδο ο αριθμός των θανάτων αυξάνει προοδευτικά, καθώς το 1999 καταγράφηκαν 102.700 και το 2009 σημειώθηκαν 107.500 λόγω της γήρανσης, ενώ αντίστοιχη αυξητική πορεία ακολουθεί και ο δείκτης θνησιμότητας (θάνατοι επί 1.000 κατοίκων). Έτσι στην περίοδο 1999-2009 ο μέσος ετήσιος αριθμός θανάτων ανέρχεται σε 105.100, ενώ καταγράφονται ταυτόχρονα κατά μέσο όρο ετησίως 9,61 θάνατοι επί 1.000 κατοίκων.

Ωστόσο μεταξύ των Δήμων της χώρας υπάρχει μεγάλη απόκλιση ως προς το δείκτη θνησιμότητας. Σε 81 Δήμους της χώρας που αντιπροσωπεύουν το 24,9% του πληθυσμού, ο μέσος όρος θνησιμότητας είναι 7,26, ενώ σε 75 Δήμους (αντιπροσωπεύουν το 23,1% του πληθυσμού) ο μέσος δείκτης είναι 9,64. Επίσης σε 114 Δήμους (το 35,1%) του πληθυσμού ο μέσος δείκτης θνησιμότητας είναι 11,87 και σε 55 Δήμους (το 16,9% του συνολικού πληθυσμού) ο μέσος όρος είναι 15,45.

Η μεγαλύτερη θνησιμότητα καταγράφηκε σε τρεις περιοχές, στην ορεινή Ήπειρο και Θεσσαλία, στο κεντρικό ορεινό τμήμα της Πελοποννήσου και σε δύο Νομούς της Μακεδονίας (Δράμας και Σερρών).

Στο νομό Μαγνησίας διαπιστώνεται πως στο Δήμο Βόλου ο δείκτης θνησιμότητας κυμαίνεται στο 9,64 επί χιλίων κατοίκων, οι Δήμου Ρήγα Φεραίου, Αλμυρού και Ανατολικού Πηλίου έχουν δείκτη θνησιμότητας 11,87, ενώ το Νότιο Πήλιο έχει τον υψηλότερη δείκτη 15,45.

Η γεννητικότητα 

Στην περίοδο 1999-2009 αυξήθηκαν και οι γεννήσεις. Μάλιστα ο αδρός δείκτης γεννητικότητας σε εθνικό επίπεδο υπολογίζεται στις 9,84 γεννήσεις επί 1.000 κατοίκων. Βέβαια και εδώ, όπως και στους θανάτους δεν λείπουν οι αποκλίσεις μεταξύ των Δήμων.

Από τους 325 Δήμους, οι 75 που αποτελούν και το 44% του πληθυσμού, έχουν δείκτη γεννητικότητας γύρω από το εθνικό μέσο όρο (8,2-10,3%). Αλλά υπάρχουν και άλλες δύο ομάδες Δήμων με ακραία χαρακτηριστικά. Η πρώτη ομάδα αποτελείται από Δήμους ορεινών περιοχών, όπου η γεννητικότητα είναι εξαιρετικά χαμηλή, με το δείκτη να κυμαίνεται μεταξύ 2-6%. Αντιθέτως υπάρχουν 21 Δήμοι που αντιπροσωπεύουν το 9% του συνολικού πληθυσμού, όπου ο δείκτης γεννητικότητας είναι πολύ υψηλός και κυμαίνεται από 13 έως 21%. Αυτές οι περιοχές βρίσκονται στην περιφέρεια των πολεοδομικών συγκροτημάτων Αθηνών και Θεσσαλονίκης και σε κάποιους διάσπαρτους Δήμους στον ελλαδικό χώρο εκ των οποίων οι τέσσερις στην Κρήτη.

Όσον αφορά στη Μαγνησία οι περιοχές του Βόλου, του Αλμυρού, της Σκιάθου, της Σκοπέλου και ενός τμήματος του Δήμου Ρήγα Φεραίου εντάσσονται στην κατηγορία των Δήμων, όπου ο δείκτης γεννητικότητας διαμορφώνεται στο 9,27 επί 1.000 κατοίκων. Στις υπόλοιπες περιοχές ο δείκτης γεννητικότητας είναι χαμηλότερος από το μέσο όρο, γύρω στο 7,10.

Δημογραφικός δυναμισμός 

Σύμφωνα με την έρευνα ο δημογραφικός δυναμισμός του πληθυσμού της τεράστιας πλειοψηφίας των Δήμων της χώρας μας είναι υποτονικός έως προβληματικός, οι δε εξαιρέσεις αφορούν έναν περιορισμένο αριθμό ενοτήτων που συγκεντρώνει μόλις το 28% του συνολικού πληθυσμού το 2001 και αποτελούν το 1/5 των Δήμων. Επομένως, εν απουσία θετικών μεταναστευτικών ισοζυγίων, το 82% των ελληνικών Δήμων θα όφειλε να έχει μείωση έως οριακή σταθεροποίηση του πληθυσμού ανάμεσα στο 2001 και το 2010.

Σημειώνεται πως το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή δείκτης γεννητικότητας και θνησιμότητας, επηρεάζει το δημογραφικό δυναμισμό ενός Δήμου. Στην Ελλάδα υπάρχουν κάποιοι ελάχιστοι Δήμοι με δημογραφικό δυναμισμό μέχρι και 12%, ενώ αντίθετα άλλοι με αρνητικά φυσικά ισοζύγια που υπερβαίνουν το -10%.

Στη Μαγνησία μόνο η Σκιάθος σημείωσε θετικό φυσικό ισοζύγιο. Ο Δήμος Βόλου εμφάνισε ελάχιστο αρνητικό φυσικό ισοζύγιο 0,5%, οι περιοχές του Αλμυρού, του Βελεστίνου, Σκοπέλου, Αλοννήσου, είχαν αρνητικό φυσικό ισοζύγιο -2,19, ενώ οι περιοχές της Κάρλας, Κεραμιδίου, Ανατολικού Πηλίου εμφάνισαν ακόμη μεγαλύτερη μείωση, -4. Τέλος, στην περιοχή του Νοτίου Πηλίου το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο έφτασε το -6,74.

Αναλυτικά η έρευνα εδώ