του Κ. Παπαρρηγόπουλου
“Και πρώτον περί της γενομένης εις την Ελλάδα εισβολής ξένων εθνών και της επιμιξίας αυτών μετά του αρχαίου φύλου. Πολλοί μεταξύ ημών άνθρωποι θεωρούσι την επιμιξίαν ταύτην ως δυστύχημα μέγα, επιθυμούσι να αποδειχθή ιστορικώς ανύπαρκτος (πράγμα αδύνατον), και στοχάζονται παν άλλο ιστορικόν σύστημα ανάξιον της Ελληνικής φιλοτιμίας. Το αίσθημά των είναι ευγενές, αλλ’ η απάτη πρόδηλος. Τα μάλιστα μεγαλουργήσαντα των εθνών υπήρξαν προϊόν τοιαύτης και έτι πλείονος επιμιξίας. Οι Άγγλοι είναι φύραμα Κελτών, Σαξώνων, Νορμανδών…Ίβηρες, Ρωμαίοι, Γότθοι, Άραβες, αλληλοδιαδόχως άρξαντες της Ισπανίας παρήγαγαν το έθνος εκείνο, εντός του Κράτους του οποίου άλλοτε ο ήλιος δεν έδυε ποτέ. Δεν αναφέρω τους κατοίκους της αρκτώας Αμερικής, εις ήν συνέρρευσαν πάσαι αι φυλαί του Ισραήλ… Μη μας ταράττη άρα η επιμιξία του νεωτέρου Ελληνικού έθνους μετά πολλών ξένων, δυστύχημα ίσως ήθελεν είσθαι εάν διέμενεν επί τοσούτου χρόνου άμικτον και ιδιόρρυθμον, διότι φαίνεται ότι τα εθνικά εκείνα συνοικέσια είναι κατά τινας εποχάς αναγκαία προς την ανάπτυξιν της ευφυίας των λαών. Το ζήτημα άρα δεν είναι να αποδείξωμεν ότι το νεώτερον Ελληνικόν έθνος κατάγεται κατ’ ευθείαν γραμμήν από Περικλέους και Φιλοποίμενος Ό,τι πρόκειται, ό,τι πρέπει να αποδείξωμεν ιστορικώς, είναι ότι εκ της γενομένης και έτι γινομένης (υπογρ. του Άρδην) εν τη Ελλάδα επιμιξίας διαφόρων φύλων προέκυψεν όχι, ως λέγουσι, συρφετός βάναυσος, αδρανής, ευήθης, αλλά έθνος περιέχον εν εαυτώ τα στοιχεία μεγάλης πολιτικής υπάρξεως, και ιδίως το πνεύμα του Ελληνισμού, τροποποιηθέν ως προς το θρήσκευμα και τα πολιτικά και κοινωνικά δόγματα, αλλ’ αναλλοίωτος ως προς την ευφυίαν και την δύναμιν του εθνισμού, ζωοποιεί διηνεκώς το νέον τούτο προϊόν της αλληλουχίας των αιώνων… Αλλ’ ό,τι μάλιστα μαρτυρεί την δύναμιν του Ελληνισμού είναι η γλώσσα…”.