το διακύβευμα των επερχόμενων δημοτικών εκλογών
17/11/05
1. Η συγκυρία
Η Ελλάδα, μετά την ολοκληρωτική παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή από οποιοδήποτε διεκδικητικό πλαίσιο στην διαπραγμάτευση για την είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε, με την συναίνεση του συνόλου των κοινοβουλευτικών κομμάτων, κάνει ένα επιπλέον βήμα στη δορυφοροποίηση της χώρας από την Τουρκία. Η κατάρρευση της εθνικής ανεξαρτησίας και της συλλογικής μας ελευθερίας _σε μια περίοδο που οξύνονται οι ενδο-ευρωπαϊκές αντιθέσεις, μετά τα αρνητικά δημοψηφίσματα σε Γαλλία και Ολλανδία για το Ευρωσύνταγμα_ αντανακλά την τεράστια κρίση στο πολιτικό-κοινωνικό σύστημα της χώρας. Αποδεικνύει δε την αποδοχή στρατηγικής ήττας από την γείτονα Τουρκία με άμεσες και βραχυπρόθεσμες συνέπειες στην πληθυσμιακή και οικονομική μας εξάρτηση. Το σκηνικό ολοκληρώνεται από τον δεδομένο συμβιβασμό με τα Σκόπια στο όνομα Μακεδονία ως αντιστάθμισμα των ΗΠΑ προς την FYROM, μετά την διαδικασία απόσχισης του Κοσσυφοπεδίου και της αυτονομίας που διεκδικούν εκεί οι Αλβανοί – στο όνομα πάντα της Μεγάλης Αλβανίας. Δυστυχώς, οι όποιες εκφάνσεις κρίσης της παγκοσμιοποίησης και ανατροπής της Νέας Τάξης στο διεθνές επίπεδο (άνοδος της δύναμης της Κίνας –ανάδειξη αριστερών καθεστώτων στην Λατινική Αμερική –ενδυνάμωση της αντίστασης στο Ιράκ), αλλά και στην περιοχή μας, με την αναβάθμιση του κουρδικού παράγοντα ή την επιτυχία του ΟΧΙ στο σχέδιο ΑΝΑΝ, δεν φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη από τις κυρίαρχες τάξεις της χώρας ούτε όμως και από τις προοδευτικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που συντηρούν τον δυτικόστροφο παρασιτισμό και την εθελοδουλία.
Οι εξελίξεις αυτές είναι πραγματικά επώδυνες για την χώρα μας αφού, εκτός της απόλυτης κηδεμονίας των ΗΠΑ στα Βαλκάνια, η τουρκική πορεία προς την Ευρώπη και η ενδυνάμωση των Αλβανών θ’ ανακόψει την ασθμαίνουσα βαλκανική μας πορεία, μιας και οι επενδύσεις εκεί θα ελέγχονται στρατηγικά από την Τουρκία (ενέργεια – στρατιωτικός εξοπλισμός – μεγάλα έργα – τηλεπικοινωνίες). Επίλογος αυτής της πορείας θα είναι η ένταξη της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων υπό τουρκική κηδεμονία, στη δεύτερη ή τρίτη ταχύτητα της Ευρώπης. Μιας Ευρώπης ελεγχόμενης από τις ΗΠΑ και με μειωμένο ειδικό βάρος στις διεθνείς σχέσεις.
Σύμβολο αυτού του παρασιτικού και ελεγχόμενου μορφώματος είναι η πρωτεύουσά μας που αντανακλά τα κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης:
– Υποταγή
– Κυριαρχία της εικονικής (ψευτο)πραγματικότητας και πολιτισμική αλλοτρίωση
– Ανυπαρξία κοινωνικού ιστού και ανθρώπινων σχέσεων
– Καταναλωτισμός και δανεισμός
– Χωροταξική αναρχία και καταστροφή της Φύσης
– Έλλειψη Πλατειών και κοινόχρηστων χώρων – ήτοι χώρων συναντήσεων και συναθροίσεων Πολιτών και διεκδικητικών Κινημάτων στην Πόλη
– Ανεργία και κοινωνικές αντιθέσεις.
2. Ο αθηναϊκός υδροκεφαλισμός & η ανάγκη υπέρβασής του
Ένα μοντέλο πόλης που συνδυάζει το σύνολο των εξαρτησιακών πολιτικών των μεταπολεμικών κυβερνήσεων, με αποκορύφωμα αυτό της Ολυμπιάδας. Μπορούμε να πούμε πράγματι πως, σήμερα, η πόλη των Αθηνών, ως πολιτικό, οικονομικό, διοικητικό και πνευματικό κέντρο, έχει ταυτιστεί σχεδόν απολύτως με τη μοίρα, την τύχη και το μέλλον του σύγχρονου ελληνισμού. Η Αθήνα εισάγει 531% παραπάνω από ό,τι εξάγει. Εισάγει το 63% του συνόλου των εισαγωγών και εξάγει μόνο το 22% του παραγόμενου προϊόντος. Η αξία του εμπορίου όλων των υπολοίπων περιοχών της χώρας είναι ισοσκελισμένη και το έλλειμμα δημιουργείται από τη μεγάλη ανισορροπία των Αθηνών (1:5,3). Ο μισός ελληνικός πληθυσμός ζει στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Μετά τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα, ο υπόλοιπος πληθυσμός των ελληνικών πόλεων είναι κάτω των 100 χιλιάδων ατόμων. Η επαρχιακή Ελλάδα καταδικάζεται στην υπανάπτυξη κυρίως λόγω της Αθήνας, αφού στην Αθήνα βρίσκεται ο κύριος όγκος των ψηφοφόρων. Για να λυθούν τα διαρκώς διογκούμενα προβλήματα της πόλης μαμούθ, εκτοπίζονται από το πεδίον της προσοχής των κυβερνήσεων βασικά και εθνικώς κρίσιμα θέματα της περιφερειακής Ελλάδας. Είναι ψευδεπίγραφα λοιπόν τα αιτήματα για περιφερειακή ανασυγκρότηση όσο διατηρείται και διογκώνεται το αθηναϊκό βαμπίρ. Η μείωση των περιφερειών δεν έχει αναπτυξιακή κατεύθυνση, απλά γίνεται με μοναδικό στόχο τη λεηλασία των όποιων πόρων εισρεύσουν στο Δ΄ ΚΠΣ.
Είναι προφανές λοιπόν πως ένα πρώτο αίτημα ενός προοδευτικού κινήματος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση –αν υπήρχε– και για να μπορούμε να μιλάμε στοιχειωδώς για τον ρόλο της Τ.Α. στη χώρα μας, θα ήταν αυτό της ριζικής αποκέντρωσης. Μιας αυθεντικής αποκέντρωσης που μπορεί να επιταχυνθεί αν ενισχυθεί από μια πολιτική βούληση η μεταφορά της έδρας της κυβέρνησης σε μια άλλη πόλη, δηλαδή η δημιουργία μιας νέας πρωτεύουσας για την Ελλάδα. Μόνο σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσαμε να συζητήσουμε επί της ουσίας για το Κοινωνικό και Οικολογικό ζήτημα της χώρας .
Η μεταφορά της πρωτεύουσας θα πρέπει να συνδυαστεί με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κατευθυνόμενης αποκέντρωσης ιδίως προς τη Μακεδονία, τη Θράκη, την Ήπειρο και το Ανατολικό Αιγαίο, ώστε να αποθαρρυνθούν οι όποιες βλέψεις κοντινών ή μακρινών συμμάχων.
3. Ένα πολιτικό όραμα για την Τ.Α.
Ένα πλαίσιο πολιτικών αρχών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση θα ήταν ένας συνδυασμός του κοινωνικού, οικολογικού και αμεσοδημοκρατικού αιτήματος στη βάση ενός εναλλακτικού μοντέλου ανάπτυξης, μέσω της αναμόρφωσης του κοινοτισμού, συνδέοντας έτσι την ιστορική μας παράδοση με τις νεωτερικές πρακτικές των οικολογικών – εναλλακτικών – αντι-παγκοσμιοποιητικών κινημάτων.
Α) Κοινοτισμός – Άμεση Δημοκρατία
Ανάδειξη του κοινοτισμού σημαίνει ν’ ανασυστήσουμε τις Γενικές Συνελεύσεις των κατοίκων του χωριού και της πόλης. Εννοούμε ν’ ανασυστήσουμε την Εκκλησία του Δήμου.
Η νεοελληνική κοινότητα ήταν μια οργάνωση ομοεθνών και ομόδοξων, ένας σύνδεσμος προπαντός πολιτικός. Ως άμεση νεοελληνική πολιτεία, αποτελούσε για τους Νεοέλληνες επί ολόκληρους αιώνες τη μόνη πηγαία και ανώτερη μορφή πολιτικής ζωής, το μόνο έδαφος για τη φυσική ανάπτυξη της πρώτης ιεραρχίας προσώπων και αξιών. Η κοινότητα ήταν και αδελφότητα για όλα της τα μέλη, σύμβολο κοινών πεπρωμένων.
Η ελληνική ιστορία και παράδοση έχει να επιδείξει πλούσιους θεσμούς και πρακτικές κοινοτισμού και λαϊκής συμμετοχής στα κοινωνικο-πολιτικά δρώμενα. Αποτελεί αδήριτη ανάγκη η ανάδειξή τους όχι σαν μουσειακό είδος αλλά σαν πρακτική εκγύμνασης των αδρανών συμπολιτών μας στο μεγαλύτερο άθλημα – αυτό της πολιτικής. Είναι τραγικό ο ελληνικός λαός να μην έχει καν λόγο για μεγάλα ζητήματα που θα καθορίσουν το μέλλον του, αφού δεν κλήθηκε ποτέ τα τελευταία χρόνια σε κάποιο δημοψήφισμα –όπως συμβαίνει σε άλλους ευρωπαϊκούς λαούς– όπως π.χ. για το Ευρωσύνταγμα ή πολύ περισσότερο για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. ή για το όνομα της γειτονικής FYROM. Είναι τραγικό μια χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία και που συντήρησε στην ιστορική της πορεία ζωντανές της Κοινότητές της –ακόμα και στην Τουρκοκρατία– να καθηλώνει το κοινωνικό σώμα στην αδράνεια και στην παθητική τηλεθέαση.
Θεωρούμε απαραίτητη λοιπόν τη θεσμική κατοχύρωση των Δημοψηφισμάτων ώστε να ακούγονται οι Πολίτες μέσω αυτών που δύναται να διενεργεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η ανασύσταση των Κοινοτήτων προϋποθέτει έναν ριζικό οντολογικό μετασχηματισμό αφού ο κοινοτισμός –στον αντίποδα της κυρίαρχης παγκοσμιοποίησης – είναι ο τρόπος μέσω του οποίου το «άτομο» θα επικοινωνήσει με το σύνολο για να βρει λύση στα προβλήματα που το αφορούν. Είναι το μέσο που θα κάνει το άτομο πολίτη, που θα το αναγκάσει να υπερβεί τα στενά όρια των ατομικών του βλέψεων και συμφερόντων και να προσανατολιστεί προς τους πλατύτερους ορίζοντες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Είναι ο ζητούμενος μετασχηματισμός του σύγχρονου εγωπαθούς ατόμου σε «πρόσωπο». Αυτός ο ριζικός μετασχηματισμός αποτελεί την όποια προϋπόθεση πολιτικών και κοινωνικών σχηματισμών μεγαλύτερης κλίμακας που έχει ανάγκη η χώρα μας.
Ο μετασχηματισμός αυτός θα πρέπει να αποτελέσει πρόταγμα ανασυγκρότησης της κοινωνίας μας «από τα κάτω», μέσα στο πλαίσιο του υπαρκτού κρατικού σχηματισμού και, σε πολλές περιπτώσεις, σε ανταγωνισμό με αυτόν. Γι’ αυτό και, στο μεταβατικό στάδιο, υποστηρίζουμε τις όποιες μεταρρυθμίσεις συνάδουν με την επέκταση της δημοκρατίας και την αποκέντρωση (αιρετός Περιφερειάρχης – αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο κλπ). Επιπλέον, προωθούμε και στηρίζουμε πρωτοβουλίες συνδιαχείρησης/αυτοδιαχείρησης συγκεκριμένων έργων, χώρων.
Όταν οι νέες κοινότητες καταφέρουν να δώσουν συνθετότερους οργανισμούς σε βάθος χρόνου, τότε το κοινοβουλευτικό σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας θ’ αλλάξει άρδην. Μέσω των Ομοσπονδιών των Κοινοτήτων, ο λαός θα μπορεί να δημιουργήσει τους πραγματικούς και ελεγχόμενους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς που θα στηρίζονται στην άμεση δημοκρατία. Άλλωστε είναι στη μικρή κλίμακα που μπορεί να λειτουργήσει η Άμεση Δημοκρατία, με Συνελεύσεις και ενεργή παρουσία των Πολιτών, με δυνατότητες συνελεύσεων στις μικρές πόλεις ή ανά γειτονιά στις μεγαλουπόλεις.
Β) Από το παγκόσμιο στο τοπικό και περιφερειακό;
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο σχέδιο για τη μετάβαση από το παγκόσμιο στο περιφερειακό και στο τοπικό επίπεδο.
Τι θα περιλαμβάνει ένα τέτοιο σχέδιο:
• Προστατευτικά μέτρα, όπως οι έλεγχοι στις εξαγωγές και τις εισαγωγές, οι ποσοστώσεις, οι επιδοτήσεις, που θα πρέπει να εισαχθούν σε μια σαφώς προσδιορισμένη μεταβατική περίοδο. Η προσοχή θα πρέπει να είναι στραμμένη στο τοπικό εμπόριο και όλες οι αναγκαίες διεθνείς συναλλαγές θα χρησιμοποιούνται για να χρηματοδοτείται η πολυποικιλότητα των τοπικών οικονομιών. Αυτή η ανατροπή θα συναντήσει την αντίσταση των πολυεθνικών και θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στο επίπεδο ομαδοποιημένων περιφερειακά χωρών (τα Βαλκάνια είναι ένας προνομιακός χώρος για τους δήμους της Β. Ελλάδας).
• η παραγωγή και η κατανάλωση θα πρέπει πραγματοποιούνται στον –όσο το δυνατόν– ίδιο χώρο. Η επιδίωξη των πολυεθνικών να αποτοπικοποιούν την παραγωγή θα πρέπει να σταματήσει και η απόσταση που χωρίζει παραγωγούς και καταναλωτές να μειωθεί ριζικά.
• η επανατοπικοποίηση του χρήματος στον χώρο προέλευσής του, για τη χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης των διαφόρων τοπικών και αειφόρων οικονομιών και της απόσπασής τους από τα διεθνή χρηματιστήρια είναι ένα επιπλέον σημαντικό βήμα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρέπει από τη μια μεριά να εισαχθούν έλεγχοι στην ροή των κεφαλαίων με φόρους τύπου Τόμπιν, που θα ελέγχουν την οικονομική διαφυγή σε οικονομικούς παραδείσους, και από την άλλη να αναζωογονηθούν οι τράπεζες που επενδύουν σε τοπικά προγράμματα και σε Συστήματα Τοπικών Ανταλλαγών (π.χ. συνεταιριστικές ή ηθικές Τράπεζες). Η εφαρμογή προτύπων συμμετοχικών προϋπολογισμών και τοπικών ταμείων για τη στήριξη της παραγωγής, των συνεταιρισμών, για την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών και την αντιμετώπιση των φαινομένων φτώχειας και αποκλεισμού, είναι ζωτικής σημασίας.
• Οι πολιτικές του τοπικού ανταγωνισμού θα πρέπει να εξασφαλίσουν την ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών σε μια αγορά σύμφωνη με τα ανθρώπινα μέτρα και τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Το εμπόριο, προστατευόμενο από τον εκβιασμό των εξωτερικών πιέσεων, θα πρέπει να ενταχθεί μέσα σε ένα πλαίσιο κοινωνικών και περιβαλλοντικών κανόνων που σέβονται την ευημερία των εργαζομένων ενώ εμπλουτίζεται από τις περισσότερο κατάλληλες ιδέες και προσαρμοσμένες τεχνολογίες.
• Η χρηματοδότηση της μετάβασης προς την επανατοπικοποίηση και τη βελτίωση του περιβάλλοντος απαιτεί μια φορολογία που θα επιβαρύνει τις επιχειρήσεις με μη ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές, την πολυτελή κατανάλωση και όσους προκαλούν μόλυνση. Για την προαγωγή μιας κοινωνίας πιο δίκαιης, η απαγόρευση της αποτοπικοποίησης και των φορολογικών παραδείσων θα κάνει εφικτή την φορολόγηση των εταιρειών και των ατόμων σύμφωνα με τον πλούτο τους, το εισόδημά τους, τα έξοδά τους μέσω των φόρων προστιθέμενης αξίας και της ακίνητης περιουσίας τους μέσω του έγγειου φόρου. Ένα μέρος των φόρων αυτών θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των φτωχότερων στρωμάτων της κοινωνίας. Τέλος, θα έπρεπε να καταργηθούν οι φόροι επί της εργασίας με σκοπό τη δημιουργία περισσότερων θέσεων απασχόλησης σε τομείς όπως ο Τρίτος Τομέας της οικονομίας. Είναι καίριας σημασίας η διαμόρφωση ενός νέου φορολογικού συστήματος που να συνδυάζει την πράσινη φορολογία με το τοπικό-κοινοτικό φορολογικό σύστημα όπου οι δήμοι, σε συνεργασία με τους Τοπικούς Κοινωνικούς φορείς, θα καθορίζουν την κατανομή των φορολογικών βαρών με τοπικά κριτήρια καθώς και τις προτεραιότητες των δαπανών τους.
Ενδεχομένως ένα σχέδιο τοπικοποίησης και αλλαγής του αναπτυξιακού μοντέλου θα πρέπει να συνδυαστεί με καθιέρωση ευρύτερων αναπτυξιακών ενοτήτων, πράγμα που σημαίνει συμπράξεις και διεύρυνση των ορίων των σημερινών δήμων.
Γ) Άμεσες προτεραιότητες – δυνατότητες
Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου αλλά και ο πρόσφατος κίνδυνος για πανδημία από την γρίπη των πουλερικών αποτελούν εναύσματα για να προχωρήσουμε άμεσα σε εφαρμογές εντοπιότητας στην παραγωγή και στην κατανάλωση.
Η παγκοσμιοποίηση επιτείνει τον έλεγχο του παγκόσμιου συστήματος διατροφής από τις πολυεθνικές και μεγάλους καλλιεργητές. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια αναστροφή της τάσης από μέρους των καταναλωτών και των αγροτών ενάντια σε αυτό το σύστημα που παράγει τροφή λιγότερο σίγουρη, που απειλεί το περιβάλλον και προκαλεί αυξανόμενη φτώχεια στην αγροτιά, που εισάγει τον κίνδυνο των μεταλλαγμένων προϊόντων. Η διατροφική ασφάλεια για την χώρα μας περνά μέσα από μια αύξηση της αυτάρκειας και την ανακάλυψη της μεσογειακής διατροφής.
Στην ίδια κατεύθυνση, η διαχείριση των τοπικών πόρων από τους ίδιους τους πολίτες, δίνοντας έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στον περιορισμό της κατανάλωσης της ενέργειας που θα προέλθει από τον ριζικό περιορισμό του γιγαντισμού και των παγκόσμιων ροών, θα επιτρέψει και την καλύτερη ποιότητα ζωής αλλά και τον περιορισμό των κοινωνικών αντιθέσεων –της φτώχειας και του αποκλεισμού– επιτρέποντας στους πολίτες να ζουν πιο ελεύθεροι και χωρίς τους κινδύνους που προέρχονται από τις διεθνείς κρίσεις και τους πλήττουν καίρια.
4. Το πολιτικό μήνυμα των εκλογών για την Αυτοδιοίκηση
Οι επερχόμενες πολιτικές εκλογές βρίσκουν τα κόμματα και το πολιτικό σύστημα της χώρας σε βαθιά κρίση και με έλλειψη πρότασης. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο η όποια κοινωνική δυσαρέσκεια να εκφραστεί με λαϊκιστικά ή και ακροδεξιά χαρακτηριστικά, κάτι που μπορεί να δυσχεράνει την ανάδυση ενός άλλου, «τρίτου» εναλλακτικού-πατριωτικού πόλου ο οποίος να απαντά στα αδιέξοδα που θέτουν οι εθνικές μας ιδιαιτερότητες αλλά και να συνδέεται με τα αντιπαγκοσμιοποιητικά εγχειρήματα που διεκδικούν ένα μοντέλο με περισσότερη δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και περιβαλλοντική ισορροπία.
Η Ομάδα Άρδην καλεί τις συσπειρώσεις ή συλλογικότητες, που δύνανται να προκύψουν από την ενασχόλησή τους με τα συγκεκριμένα θέματα ή να παρεμβαίνουν σε άλλα όπως:
• η διεκδίκηση των εναπομεινάντων ελεύθερων χώρων στην πόλη για κοινωνική χρήση
• η αισθητική των πόλεων, η διάσωση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, των παραδοσιακών (ή νεοκλασικών σε άλλη περίπτωση) κτιρίων ή άλλων εμβληματικών κτισμάτων ή εχόντων ιστορική σημασία για κάποια πόλη, όπως είναι π.χ. τα βιομηχανικά κτίρια
• ο περιορισμός του Ι.Χ. και η επέκταση των δημόσιων μέσων μεταφοράς
• η ιστορία και ο πολιτισμός των πόλεων και των περιοχών
• οι ποικίλες μορφές για το πέρασμα σε μία πιο ενεργό Δημοκρατία
• ο κοινωνικός αποκλεισμός και η προώθηση των ίσων ευκαιριών για όλα τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου ή καταγωγής
• η τοπική παραγωγή βιολογικής τροφής καθώς και ομάδες αντίδρασης στην προώθηση των γενετικά μεταλλαγμένων
• άλλες οικολογικές παρεμβάσεις όπως ομάδες εφαρμογής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – εναλλακτικών μορφών τουρισμού – προστασίας καταναλωτών,
• να προχωρήσουν ενεργά στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές για να μην πάει μια ακόμα ευκαιρία χαμένη…
