Της Σύνταξης
Όταν ένας λαός βρίσκεται σε κρίση, όταν οι ελίτ της χώρας, όχι απλώς έχουν αποποιηθεί τον ρόλο τους ως πνευματική “ηγεσία” του έθνους, αλλά αντιθέτως πρωτοστατούν στη μεταμοντέρνα “διάλυσή” του, και την εκχώρησή του στο τουρκοδυτικό condominium, τότε τα ψήγματα αντίστασης που εξακολουθούν να υπάρχουν περιορίζονται σε αντιδράσεις “περιθωριακές” και καμιά φορά “στομαχικές”, ενστικτώδεις, πρωτόγονες ή “ερασιτεχνικές”.
Η ανάγκη της εθνικής αυτοσυνειδησίας θα εκφραστεί μέσα από τις διόδους που μπορεί να διαμορφώσει ή και να εκβιάσει, υπερακοντίζοντας αυτήν την “προδοσία των διανοουμένων”. Η ελληνική ιστορία θα γίνει λαϊκό ανάγνωσμα –χαρακτηριστική η επιτυχία ανάλογων ενθέτων των εφημερίδων–, οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς θα εκδοθούν σε λαϊκή εύχρηστη μορφή, χωρίς υπομνηματισμούς και σημειώσεις, ενώ θα κυκλοφορήσουν εκατοντάδες βιβλία με αντικείμενο την ιστορία, τη γλώσσα, την παράδοση, γραμμένα όχι από ακαδημαϊκούς των αντίστοιχων ειδικοτήτων αλλά από μη ακαδημαϊκούς, ειδικούς ή συχνά ακόμα και από “αυτοδίδακτους” συγγραφείς. Χαρακτηριστική η περίπτωση της βιογραφίας του Άρη Βελουχιώτη –Άρης ο αρχηγός των ατάκτων–, ενός βιβλίου με τεράστια εκδοτική επιτυχία, που γράφτηκε από έναν λογοτέχνη, τον Διονύση Χαριτόπουλο. Φιλόσοφοι του διαμετρήματος ενός Παναγιώτη Κονδύλη θα παραμείνουν εκτός ακαδημαϊκής κοινότητας, ενώ ο Θεόδωρος Ζιάκας δεν θα έχει καν σπουδάσει φιλοσοφία και ο Κωστής Παπαγιώργης θα μένει έξω από κάθε ταξινόμηση. Γιατροί, όπως ο Νίκος Βαρδιάμπασης, θα εκδίδουν βιβλία μεγάλης κυκλοφορίας για την ελληνική γλώσσα, ενώ ο Σαράντος Καργάκος, τουλάχιστον, είναι φιλόλογος. Βεβαίως υπάρχουν και οι Πανεπιστημιακοί –όπως ο Χρήστος Γιανναράς, ο Νεοκλής Σαρρής, ο Κώστας Ζουράρις και άλλοι– αλλά πρόκειται μάλλον για εξαιρέσεις.
Ωστόσο, το τεράστιο κενό που αφήνουν οι ακαδημαϊκές ελίτ δεν μπορούν να το καλύψουν μόνοι τους οι μερικές εκατοντάδες “περιθωριακοί” άνθρωποι που σέβονται την επιστημονική δεοντολογία. Κάθε χρόνο εκδίδονται εκατοντάδες βιβλία, και κυκλοφορούν δεκάδες περιοδικά που ασχολούνται με τη γλώσσα ή την ιστορία –ιδιαίτερα δε, τα τελευταία χρόνια, με την αρχαία Ελλάδα. Οι Έλληνες σκύβουν και πάλι αγωνιωδώς, στην ιστορία, τη γλώσσα, τη θρησκεία, στρέφονται προς τα πίσω, μια και το παρόν φαντάζει αποτρόπαιο και ουτιδανό. Δεδομένου δε ότι οι ελίτ και οι κατεστημένοι διανοούμενοι έχουν εγκαταλείψει τον λαό, αυτός καταφεύγει σε αστρολόγους, οιωνοσκόπους, “ανθρωπολόγους” της συμφοράς, αυτοδίδακτους “γλωσσολόγους” και ιστορικούς που αναλαμβάνουν να μας πείσουν ότι οι Έλληνες αποτελούν τον αυθεντικό περιούσιο λαό επί της γης. Μια από τις πιο διαδεδομένες λαϊκές δοξασίες είναι και η ακόλουθη: “Εδώ, στην Ελλάδα, άρχισε η εξέλιξη που θα οδηγήσει στη δημιουργία του ανθρώπου πριν από εφτά εκατομμύρια χρόνια! Εδώ θα αρχίσει η περιπέτεια του homo sapiens πριν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Εδώ θα συγκροτηθεί η ανθρώπινη γλώσσα, εδώ θα διαμορφωθεί το αλφάβητο, εδώ θα ανακαλυφθεί, στην αρχαιότητα, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Από εδώ θα εκκινήσουν οι ‘ινδοευρωπαίοι’ για τη μεγάλη περιπέτεια του πνεύματος. Και πώς τα χάσαμε όλα αυτά; Διότι οι Εβραίοι, ο βασικός διιστορικός μας αντίπαλος, επινόησαν τον Χριστιανισμό, ο οποίος κατόρθωσε να αλλοιώσει το ελληνικό φρόνημα και να μας επιβάλει έναν ξένο Θεό. Έτσι, σταδιακώς, οι Έλληνες οδηγήθηκαν σε παρακμή και μόνη διέξοδος η ‘επιστροφή’ στο αρχαιοελληνικό κλέος, και γιατί όχι και στην αρχαία θρησκεία.”
Ιστορική παράνοια; Ίσως. Ταυτόχρονα όμως και το μεγαλείο μέσα στο αδιέξοδο ενός λαού, παρατημένου από τους κατ’ επάγγελμα διανοουμένους, που δρασκελίζει τις χιλιετίες και τους αιώνες, που παθαίνεται για ιστορικές και ιδεολογικές διαμάχες που έλαβαν χώρα πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, όταν, στην Πνύκα, ο Απόστολος Παύλος διασταύρωνε το ξίφος της διαλεκτικής του δεινότητας με τους υψιπετείς Αθηναίους. Σα να ήταν μόλις εχθές. Και ο Κεφαλλονίτης ναυτικός-οδηγός ταξί που μια ολόκληρη νύχτα προσπαθούσε να με πείσει πως η “ορθοδοξία”, η ορθή δόξα, δεν συνάδει με το ελληνικό πνεύμα. Και οι συνομιλητές των τωκ σώου της τηλεόρασης που αντιπαρατίθενται με τα επιχειρήματα του Πορφύριου και του Ιουλιανού, απέναντι στον Ωριγένη και τον Χρυσόστομο. Παρακμή; Όχι μόνο. Ταυτόχρονα ενδείξεις μιας αναζήτησης, μιας αγωνίας. Επιθανάτιας ή ελπιδοφόρας, άδηλον. Ωστόσο, σήμερα, για πρώτη φορά ίσως στην ιστορική μας διαδρομή, ο λαός μας αναμοχλεύει ολόκληρη την ιστορία του και όχι κάποια ιστορική εποχή και μόνο. Ίσως αντιφατικά, ίσως ανταγωνιστικά – ο Κοσμάς ο Αιτωλός απέναντι στον Κοραή, ο Μάρκος Ευγενικός με τον Πλήθωνα, ο Πλωτίνος με τον Άγιο Αθανάσιο. Και όπως πάντα, όταν οι ελίτ περί άλλων τυρβάζουν, αυτή η συζήτηση διεξάγεται με όρους “λαϊκούς” ή λαϊκιστικούς. Ράσο εναντίον χλαμύδας. Άγιοι εναντίον ημιθέων, δώδεκα απόστολοι εναντίον δωδεκαθέου. Ναι, η ιστορία μας αναβιώνει πάλι, σαν ένα τεράστιο θέατρο σκιών.
Οι εκσυγχρονιστές καγχάζουν γι’ αυτή τη λαϊκή αναταραχή, αυτή τη νέα παράκρουση των Ελλήνων, όπως λοιδορούσαν τον “σοσιαλισμό” του Ανδρέα Παπανδρέου μετά τη μεταπολίτευση, πριν γίνει κυβέρνηση, ή τη νεο-ορθοδοξία πριν μεταβληθεί σε πλειοψηφικό ρεύμα μέσα από τις ταυτότητες. Και μένουν μόνο στις λαϊκές, λαϊκιστικές, ή ενίοτε γελοίες, εκφάνσεις του φαινομένου.
Στο πολιτικό πεδίο συστηματικά, σταδιακά, καθημερινά, μας προετοιμάζουν για την αποδοχή της αδιατάρακτης Αμερικανοκρατίας, για τη μεταβολή της Κύπρου σε “ένα οικόπεδο που το καταπατούνε” Τούρκοι, Άγγλοι και Αμερικανοί, ώστε να την “ξεφορτωθούμε” επιτέλους. Και παράλληλα επιταχύνουν τη μεταβολή της Ελλάδας σε ένα “τουρκοδυτικό χωριό”, που εγκύπτει εμβριθώς στα της… τουρκικής καθημερινότητας, από την πορεία των… τουρκικών εκλογών έως τα νέα τσιφτετέλια που πλασάρονται στις “πίστες” της γείτονος. Γι’ αυτό και προσπαθούν λυσσαλέα να γελοιοποιήσουν και να περιθωριοποιήσουν φωνές όπως του Γλέζου, του Στοφορόπουλου, του Σαρρή, του Παπαθεμελή, του Ζουράρι και τόσων άλλων, που υπενθυμίζουν το δίκαιο, την αλήθεια και την αξιοπρέπεια.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες πριμοδοτούν τους Καρατζαφέρηδες, έτσι ώστε ο πατριωτισμός να γίνει αντικείμενο γελοιοποίησης και μέσα από την υπερπροβολή των ακροδεξιών φαντασμάτων να ταυτίσουν τον πατριωτισμό και την κοινωνική διαμαρτυρία με την ακροδεξιά. Και εσχάτως να τα ταυτίσουν με τους “χούλιγκανς” που καταστρέφουν την “ελληνοτουρκική φιλία”. Γιατί βέβαια όταν η πολιτική ηγεσία μιας χώρας εξευτελίζεται σε τέτοιο βαθμό ώστε ο νάνος πρωθυπουργός της να στρώνει το κόκκινο χαλί για έναν Τούρκο πολιτικό χωρίς καμιά θεσμική υπόσταση, όπως ο Ερντογάν, τρεις ημέρες μετά την “επίσκεψή” του στα κατεχόμενα, και ενώ τα τουρκικά αεροσκάφη πολλαπλασιάζουν τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου, τότε δεν θα μείνουν παρά οι ψηφοφόροι του Καρατζαφέρη και οι “χούλιγκανς” του Παναθηναϊκού για να σηκώνουν την ελληνική και την κυπριακή σημαία.
Κάποτε ο “πατριωτικός λαϊκισμός” εκφραζόταν από τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο “κοινωνικός λαϊκισμός” από την Άκρα Αριστερά και το ΚΚΕ. Σήμερα, μέσα από τη διαρκή συρρίκνωση του κοινωνικού και πολιτικού πεδίου, κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί πολιτικά και να εκφράζεται μόνον από περιθωριακές φιγούρες, τύπου Καρατζαφέρη, ή εξωπολιτικές μορφές. Για τον καλπάζοντα ενδοτισμό των ελίτ απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και τη μεταβολή μας σε τουρκικό προτεκτοράτο θα διαμαρτύρεται μόνον (ή σχεδόν) η Εκκλησία και θα διαδηλώνουν οι… χούλιγκαν του Παναθηναϊκού. Ευτυχώς που υπάρχουν και αυτοί.
10 Νοεμβρίου 2002
