Η «έκπληξη» Μηλιός

Του Κώστα Σαμάντη από την Ρήξη φ. 129

Ο ορισμός από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου του νέου διοικητικού συμβουλίου του Φεστιβάλ Αθηνών έρχεται να προστεθεί ως ένα νέο επεισόδιο στο περιπετειώδες σίριαλ που ονομάζεται πολιτισμός στη χώρα μας.
Σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Λυδία Κονιόρδου είναι η τρίτη κατά σειρά, μετά τον Νίκο Ξυδάκη και τον Αριστείδη Μπαλτά, που αναλαμβάνει αυτό το πόστο και ενώ στο μεταξύ έχουν γίνει πλείστες όσες αντικαταστάσεις σε φορείς και οργανισμούς αρμοδιότητας του υπουργείου, με την κυβέρνηση να προσπαθεί να βρει ένα σταθερό πλαίσιο αναφοράς.
Όλο αυτό το σκηνικό σηματοδοτεί κάτι πολύ περισσότερο από μία αμήχανη στάση ή μια έλλειψη ολοκληρωμένης πρότασης για τον πολιτισμό – συνιστά κατ’ ουσίαν έναν ιδιότυπο εμφύλιο.
Από τον Δεκέμβριο του 2015, όταν επήλθε η απομάκρυνση του Λούκου από το τιμόνι του Φεστιβάλ Αθηνών, ο Παναγιώτης Δούρος, αδελφός της Περιφερειάρχη Αττικής, έδειχνε να είναι κυρίαρχος του τοπίου. Όμως το φιάσκο της επιλογής του Γιαν Φαμπρ ως καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ, οι αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν για αυτή την επιλογή και η αναγκαστική πλέον παραίτησή του, οδήγησαν τον μέχρι τότε ισχυρό άνδρα στην απομάκρυνσή του από το υπουργείο και τον περιορισμό του στον ρόλο του υπαλλήλου του φεστιβάλ. Η επιρροή του όμως στο διοικητικό συμβούλιο παρέμενε ισχυρή. Η αντικατάσταση του Φαμπρ από τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο δεν κατόρθωσε να τερματίσει τον υφιστάμενο εμφύλιο, απεναντίας τον ενέτεινε. Καθόλου τυχαία, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος έδωσε συνέντευξη Τύπου αρχές Νοεμβρίου, εκθέτοντας τα προβλήματα που αντιμετώπιζε στο έργο του, φτάνοντας μάλιστα σε σημείο να υπονοήσει ότι η παραίτησή του είναι κάτι το πολύ πιθανό. Τον Νοέμβριο ουσιαστικά παίχτηκε η τελευταία πράξη. Η θέση του Θεοδωρόπουλου στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της επιρροής του Δούρου ήταν ξεκάθαρη: Ή εγώ, ή νέο διοικητικό συμβούλιο. Η μάχη έληξε υπέρ του, με τον διορισμό ενός νέου εξ ολοκλήρου διοικητικού συμβουλίου και με τον Γιάννη Μηλιό ως πρόεδρό του.
Η επιλογή του Μηλιού δεν είναι καθόλου τυχαία ούτε και συμπτωματική. Ο ίδιος συνδέεται με στενή φιλική σχέση με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, το θέατρο του οποίου έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές για προεκλογικές συγκεντρώσεις του Γιάννη Μηλιού. Άλλωστε και οι δύο μοιράζονται τις ίδιες απόψεις περί πολυπολιτισμού.
Ο τομέας του πολιτισμού μαζί με αυτόν της παιδείας, είναι οι κατ’ εξοχήν ιδεολογικοί μηχανισμοί της κυβέρνησης. Μέσω αυτών, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έμμεσα ή άμεσα, ξεδιπλώνεται και εξυπηρετείται το ιδεολόγημα του εθνομηδενισμού. Αρκεί κάποιος να παρατηρήσει τη συστηματική τοποθέτηση των υπευθύνων σε αυτούς τους τομείς για να συμφωνήσει με την παραπάνω εκτίμηση. Έτσι, ο διορισμός του Γιάννη Μηλιού όχι μόνο σηματοδοτεί την ήττα του στρατοπέδου Δούρου, αλλά ακόμα περισσότερο δείχνει το στίγμα του πώς θα κινηθεί το φεστιβάλ το επόμενο χρονικό διάστημα. Αξίζει να επισημάνουμε ότι ανάμεσα στα μέλη του νέου διοικητικού συμβουλίου, είναι ο Βασίλης Λαυρινουδάκης και ο Γιώργος Κουρουπός, μέλη και οι δύο του διοικητικού συμβουλίου του «Διαζώματος» το οποίο έχει πρόεδρο και ιδρυτή τον Σταύρο Μπένο. Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι το υπουργείο Πολιτισμού διαχειρίζεται ένα σημαντικό κομμάτι κονδυλίων, όχι πάντα με τον καλύτερο και διαφανέστερο τρόπο. Καθόλου τυχαίες οι καταγγελίες από και προς τον Σωτήρη Χατζάκη, όταν αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού ήταν ο Νίκος Ξυδάκης, αλλά και οι συζητήσεις και τα σχόλια που αφορούσαν το αποπεμφθέν διοικητικό συμβούλιο του φεστιβάλ και οι οποίες επισήμως δεν διαψεύστηκαν.
Τέλος, αλλά όχι ελάχιστο, ο ορισμός του Γιάννη Μηλιού στο τιμόνι του φεστιβάλ κουβαλά άρωμα διεύρυνσης με την πιθανότητα των πρόωρων εκλογών ανοικτή. Είναι απολύτως κατανοητή η προσπάθεια να επανακάμψουν στον ΣΥΡΙΖΑ άτομα τα οποία είχαν απομακρυνθεί εξαιτίας των μνημονιακών επιλογών της κυβέρνησης. Και ο Γιάννης Μηλιός είναι ένας από αυτούς.
Γεγονός βέβαια παραμένει ότι, ακόμη και σήμερα, είκοσι δύο μήνες μετά τις εκλογές που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, δεν έχει υπάρξει μία ξεκάθαρη πρόταση για τον πολιτισμό και το μόνο που παρακολουθούμε είναι κινήσεις, αντικαταστάσεις, διορισμοί εν είδει διαχειριστικής άσκησης. Στο ερώτημα τι πολιτιστική πρόταση μπορεί να κομίσει ο νέος πρόεδρος του φεστιβάλ, η απάντηση πως «είναι δεδομένη η αγάπη για την τέχνη, καθώς και η άριστη γνώση της συμφωνικής μουσικής», δεν πείθει. Απεναντίας οφείλουμε να θυμηθούμε ότι στο κίνημα για τη στήριξη των ελληνικών προϊόντων η απάντησή του, ως επικεφαλής του οικονομικού τμήματος του ΣΥΡΙΖΑ, ότι τούτο συνιστά οικονομικό εθνικισμό, μας προϊδεάζει για την πολιτική που θα ασκήσει από τη νέα του θέση.
Ως εκ τούτου, η τοποθέτησή του στη θέση του προέδρου του φεστιβάλ ουσιαστικά δεν αποτελεί έκπληξη.