Ένα σενάριο για την μετά Σαντάμ εποχή

563

του Ρ. Κάπλαν, από το Άρδην τ. 42, Ιούνιος 2003

Η ε­γκα­τά­στα­ση υ­πε­ρα­τλα­ντι­κών βά­σε­ων, μέ­σω των ο­ποί­ων οι Η.Π.Α. δια­τη­ρούσαν τις στρα­τη­γι­κές θέ­σεις κα­τά τη διάρ­κεια του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου, δεν ή­ταν θέ­μα σχε­δια­σμού αλ­λά ε­ξαρ­τή­θη­κε απλώς α­πό το πού έ­τυ­χε να βρί­σκο­νται τα συμ­μα­χι­κά στρα­τεύ­μα­τα ό­ταν τε­λεί­ω­σε ο Β΄ Πα­γκό­σμιος Πό­λε­μος και από τις με­τα­γε­νέ­στε­ρες ε­πι­πλο­κές του – ελ­λη­νι­κός Εμ­φύ­λιος και πό­λε­μος της Κο­ρέ­ας.

Οι Η.Π.Α. α­πέ­κτη­σαν δι­καιώ­μα­τα για βά­σεις στη Δ. Γερ­μα­νί­α, Ια­πω­νί­α, Κο­ρέ­α, την Α­να­το­λι­κή Με­σό­γειο και αλ­λού. Ι­διαί­τε­ρα ο προ­η­γού­με­νος κύ­ριος ε­χθρός , η Γερ­μα­νί­α, κυ­ρί­ως ε­πει­δή η Α­με­ρι­κή δια­δρα­μά­τι­σε βα­σι­κό ρό­λο στην πτώ­ση του να­ζι­στι­κού κα­θε­στώ­τος, με­τε­ξε­λί­χθη­κε στη κύ­ρια βά­ση για τα στρα­τεύ­μα­τα των Η.Π.Α. στην Ευ­ρα­σί­α – σε τέ­τοιο βαθ­μό που δύ­ο γε­νιές Α­με­ρι­κα­νών στρα­τιω­τών έ­γι­ναν στενά οι­κεί­οι με τη Γερ­μα­νί­α, έ­μα­θαν τη γλώσ­σα και σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις πα­ντρεύ­τη­καν ντό­πιες. Αν ο στρα­τός των Η.Π.Α. έ­χει κά­ποια ε­ντο­πιό­τη­τα, αυ­τή εί­ναι στη Γερ­μα­νί­α.

Έ­να, σε γε­νι­κές γραμ­μές, α­νά­λο­γο σε­νά­ριο θα μπο­ρού­σε να α­κο­λου­θή­σει μια ει­σβο­λή στο Ι­ράκ, ό­που εί­ναι το πιο λο­γι­κό μέ­ρος να το­πο­θε­τη­θούν βά­σεις του στρα­τού των Η.Π.Α. στον 21ο αιώ­να.

Αυ­τό το συ­μπέ­ρα­σμα δεν προ­κύ­πτει α­πό κά­ποια ι­μπε­ρια­λι­στι­κή θριαμ­βο­λο­γί­α αλ­λά α­πό το α­ντί­θε­το. τη ρε­α­λι­στι­κή ε­κτί­μη­ση ό­τι ό­χι μό­νο οι υ­πάρ­χου­σες βά­σειςμας στη Σα­ου­δι­κή Α­ρα­βί­α έ­χουν έ­να δυ­σοί­ω­νο μέλ­λον1, αλ­λά και ό­τι η Μέ­ση Α­να­το­λή γε­νι­κά βρί­σκε­ται σε μια ε­πο­χή με­τά­βα­σης, κα­τά την ο­ποί­α η ε­πιρ­ρο­ή των Η.Π.Α. ε­κεί θα ε­ξα­σθε­νή­σει σε πολ­λά ση­μεί­α. Πράγ­μα­τι, η το­πο­θέ­τη­ση των βά­σε­ων στο Ι­ράκ συ­νι­στά μια α­πο­δο­χή δυ­να­μι­κής αλ­λα­γής πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό ό­τι η διαιώ­νι­ση του status quo.

Δύ­ο πλευ­ρές της τρέ­χου­σας πραγ­μα­τι­κό­τη­τας εί­ναι ι­διαί­τε­ρα ε­πι­σφα­λείς: η πα­ρου­σί­α “μιαρών”, α­πί­στων στρα­τευ­μά­των στο σα­ου­δα­ρα­βι­κό βα­σί­λειο, που έ­χουν ε­πι­φορ­τι­στεί με την προ­στα­σί­α των μου­σουλ­μα­νι­κών Ιε­ρών Τό­πων και η ε­πι­κυ­ριαρ­χί­α των Ισ­ρα­η­λι­νών Αρ­χών πά­νω σε τρί­α ε­κα­τομ­μύ­ρια Πα­λαι­στι­νί­ους στη Δυ­τι­κή Ό­χθη και στη Γά­ζα. Κα­νέ­να α­πό τα δύ­ο δεν μπο­ρεί να διαιω­νί­ζε­ται. Η άρ­νη­ση του προ­έ­δρου Μπους να πιέ­σει τους Ισ­ρα­η­λι­νούς να α­πο­συρ­θούν α­πό τη Δυ­τι­κή Ό­χθη έ­χει ε­νι­σχύ­σει τους νέ­ο-συ­ντη­ρη­τι­κούς, αλ­λά αυ­τό εί­ναι έ­να προ­σω­ρι­νό φαι­νό­με­νο – πε­ρισ­σό­τε­ρο έ­να θέ­μα πε­ρι­στά­σε­ων.
Μό­νο α­φού θα έ­χου­με πε­τύ­χει κά­τι πιο συ­γκε­κρι­μέ­νο στον πό­λε­μό μας κα­τά της Αλ Κά­ιντα ή θα έ­χου­με αλ­λά­ξει την η­γε­σί­α του Ι­ράκ, ή και τα δύ­ο, θα μπο­ρού­με να πιέ­σου­με τους Ισ­ρα­η­λι­νούς για μια στα­δια­κή α­πο­χώ­ρη­ση α­πό τις κα­τει­λημ­μέ­νες πε­ριο­χές. Θα κά­νου­με κά­τι τέ­τοιο α­πό μια θέ­ση νε­ο­α­πο­κτη­θεί­σης ι­σχύ­ος και δεν θα εμ­φα­νι­στεί κά­τι τέ­τοιο σαν υ­πο­χώ­ρη­ση α­πέ­να­ντι στον εκ­βια­σμό αυ­τών των ε­γκλη­μα­τιών, ό­μοιων με ε­κεί­νους της 11ης Σε­πτέμ­βρη, των Πα­λαι­στί­νιων βομ­βι­στών αυ­το­κτο­νί­ας. Αλ­λά α­φού οι Ισ­ρα­η­λι­νοί θα έ­χουν πε­ριο­ρί­σει τη συ­χνό­τη­τα των ε­πι­θέ­σε­ων αυ­το­κτο­νί­ας (χρη­σι­μο­ποιώ­ντας ο­ποια­δή­πο­τε τα­κτι­κή κρι­θεί α­να­γκαί­α) και α­φού ο δε­ξιός Ισ­ρα­η­λι­νός η­γέ­της Α­ριέλ Σα­ρόν θα έ­χει α­πο­χω­ρή­σει α­πό τη σκη­νή, ο Μπους, ε­άν θα έ­χει κερ­δί­σει μια δεύ­τε­ρη τε­τρα­ε­τί­α και ε­πι­πλέ­ον δεν θα έ­χει να α­ντι­με­τω­πί­σει μελ­λο­ντι­κές ε­κλο­γές, θα ε­νερ­γή­σει.
Μα πρώ­τα το ά­με­σο ζή­τη­μα: το Ι­ράκ. Το ε­πί­πε­δο της κα­τα­στο­λής στο Ι­ράκ εί­ναι ί­σο με αυ­τό της Ρου­μα­νί­ας κά­τω α­πό τον κομ­μου­νι­στή δι­κτά­το­ρα Νι­κο­λά­ε Τσα­ου­σέ­σκου ή στη Σο­βιε­τι­κή Έ­νω­ση του Στά­λιν. έ­τσι η κοι­νή γνώ­μη εί­ναι α­νύ­παρ­κτη. Παρ’ ό­λα αυ­τά δύ­ο ι­στο­ρι­κές πο­λι­τι­στι­κές τά­σεις δια­κρί­νο­νται στο Ι­ράκ: η εκ­κο­σμί­κευ­ση στις πό­λεις και η υ­περ­βο­λι­κή δου­λο­πρέ­πεια. Ό­πο­τε ε­πι­σκέ­φθη­κα στο πα­ρελ­θόν τη Βα­γδά­τη, οι ερ­γα­ζό­με­νοι στις υ­πη­ρε­σί­ες πά­νω στα πλη­κτρο­λό­για των υ­πο­λο­γι­στών εί­χαν την έκ­φρα­ση που φα­ντα­ζό­μα­στε ό­τι εί­χαν οι σκλά­βοι που κου­βα­λού­σαν τε­νε­κέ­δες με λά­σπη στα σκα­λιά των αρ­χαί­ων ζι­γκου­ράτ.

Αυ­τοί οι υ­πάλ­λη­λοι γρα­φεί­ου ερ­γά­ζο­νται α­κα­τά­παυ­στα. το κλι­σέ με­τα­ξύ των ει­δι­κών στη Μέ­ση Α­να­το­λή εί­ναι ό­τι οι Ι­ρα­κι­νοί εί­ναι οι Γερ­μα­νοί του Α­ρα­βι­κού Κό­σμου (και οι Αι­γύ­πτιοι εί­ναι οι Ι­τα­λοί). Το Ι­ράκ ή­ταν η πιο έ­ντο­να εκ­συγ­χρο­νι­σμέ­νη α­πό τις α­ρα­βι­κές κοι­νω­νί­ες στα μέ­σα του 20ού αιώ­να και ό­λα τα πρα­ξι­κο­πή­μα­τα ε­κεί, ύ­στε­ρα α­πό την πτώ­ση της Δυ­να­στεί­ας των Χα­σε­μι­τών, το 1958, εί­χαν χα­ρα­κτή­ρα σα­φέ­στα­τα κο­σμι­κό.

Δο­θέ­ντος του κλί­μα­τος της κα­τα­στο­λής, η ε­πό­με­νη αλ­λα­γή κα­θε­στώ­τος στο Ι­ράκ μπο­ρεί να ε­πα­να­φέ­ρει στο προ­σκή­νιο τη φή­μη ό­χι κά­ποιας θρη­σκευ­τι­κής προ­σω­πι­κό­τη­τας, αλ­λά του λα­μπρού, φί­λο-δυ­τι­κού κο­σμι­κού πρω­θυ­πουρ­γού, Νου­ρί Σα­ΐ­ντ, που έ­κα­νε πε­ρισ­σό­τε­ρα α­πό ο­ποιον­δή­πο­τε Ι­ρα­κι­νό για να α­να­πτύ­ξει τη χώ­ρα του στις δε­κα­ε­τί­ες του 1940 και του 1950. Ό­πως και στη Ρου­μα­νί­α, ό­που η πτώ­ση του Τσα­ου­σέ­σκου α­να­βί­ω­σε τη μνή­μη του Ί­ον Α­ντο­νέ­σκου, του φί­λο-χι­τλε­ρι­κού ε­θνι­κι­στή που ε­κτε­λέ­στη­κε το 1946 α­πό τη νέ­α κομ­μου­νι­στι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Η πτώ­ση του ιρα­κι­νού, ε­ξί­σου α­σφυ­κτι­κού, α­πο­λυ­ταρ­χι­κού κα­θε­στώ­τος μπο­ρεί να ε­πα­να­φέ­ρει τη μνή­μη του τε­λευ­ταί­ου με­γά­λου ντό­πιου πο­λι­τι­κού, που δο­λο­φο­νή­θη­κε στο πρα­ξι­κό­πη­μα που έ­θε­σε τη χώ­ρα στο μο­νο­πά­τι της τυ­ραν­νί­ας του Σα­ντάμ Χου­σεΐν.

Το Ι­ράκ έ­χει μια μο­νο­πρό­σω­πη γκα­νγκστε­ρο­κρα­τί­α, έ­τσι ώ­στε η α­να­τρο­πή του Σα­ντάμ μπο­ρεί να α­πει­λή­σει με διά­λυ­ση ο­λό­κλη­ρη την ε­θνι­κά σπα­ραγ­μέ­νη χώ­ρα, ε­άν δεν ε­νερ­γή­σου­με γρή­γο­ρα και δεν το­πο­θε­τή­σου­με με ρε­α­λι­σμό αν­θρώ­πους που θα μπο­ρούν πραγ­μα­τι­κά να κυ­βερ­νή­σουν.

Γι’ αυ­τό θα πρέ­πει να α­πο­τρέ­ψου­με ο­ποιο­δή­πο­τε ευαγ­γε­λι­κό ζή­λο για ε­φαρ­μο­γή της δη­μο­κρα­τί­ας σε μια νύ­χτα, σε μια χώ­ρα χω­ρίς κα­μί­α πα­ρά­δο­ση σε αυ­τή.

Ο στό­χος μας στο Ι­ράκ θα εί­ναι η ε­γκα­τά­στα­ση μιας με­τα­βα­τι­κής κο­σμι­κής δι­κτα­το­ρί­ας που θα συ­νε­νώ­σει τις ε­μπο­ρι­κές τά­ξεις πέ­ρα α­πό κά­θε δια­σπα­στι­κή γραμ­μή και θα μπο­ρεί, εν και­ρώ, ύ­στε­ρα α­πό τη α­νοι­κο­δό­μη­ση των θε­σμών και της οι­κο­νο­μί­ας, να ο­δη­γή­σει σε μια δη­μο­κρα­τι­κή ε­ναλ­λα­γή. Ι­διαί­τε­ρα μια η­θε­λη­μέ­να δι­φο­ρού­με­νη σχέ­ση με­τα­ξύ του νέ­ου ι­ρα­κι­νού κα­θε­στώ­τος και των Κούρ­δων θα πρέ­πει να γί­νει α­ντι­κεί­με­νο δια­πραγ­μά­τευ­σης πριν α­πό την ει­σβο­λή μας, έ­τσι ώ­στε οι Κούρ­δοι να μπο­ρούν να διεκ­δι­κούν πραγ­μα­τι­κή αυ­το­νο­μί­α και η κε­ντρι­κή κυ­βέρ­νη­ση στη Βα­γδά­τη να μπο­ρεί να ι­σχυ­ρί­ζε­ται ε­πί­σης ό­τι οι κουρ­δι­κές πε­ριο­χές εί­ναι υ­πό έ­λεγ­χο. Έ­να με­τα­βα­τι­κό κα­θε­στώς, ε­κεί αυ­τό εί­ναι ε­ξί­σου ση­μα­ντι­κό, θα εκ­χω­ρή­σει σε μας το δι­καί­ω­μα να χρη­σι­μο­ποιού­με βά­σεις στη πε­ριο­χή, άλ­λες α­πό αυ­τές που βρί­σκο­νται στη βό­ρεια κουρ­δι­κή ε­λεύ­θε­ρη ζώ­νη. (…)

Η κα­τα­στρο­φή που θα προ­ξε­νή­σου­με στο ιρα­κι­νό κα­θε­στώς θα ε­πι­στή­σει την προ­σο­χή των Ι­ρα­νών η­γε­τών πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό ο­τι­δή­πο­τε άλ­λο.

Το Ι­ράν, με τα 66 ε­κα­τομ­μύ­ρια κα­τοί­κους, α­πο­τε­λεί το κομ­βι­κό ση­μεί­ο της Μέ­σης Α­να­το­λής. Η ε­σω­τε­ρι­κή του πο­λι­τι­κή εί­ναι τό­σο πε­ρί­πλο­κη, που κα­τά και­ρούς η χώ­ρα εμ­φα­νί­ζε­ται να έ­χει 3 α­ντα­γω­νι­στι­κές κυ­βερ­νή­σεις: του α­νώ­τα­του η­γέ­τη α­για­το­λάχ Σα­γέ­ντ Α­λί Κα­με­νε­ΐ και των πι­στών του στις υ­πη­ρε­σί­ες α­σφα­λεί­ας. του προ­έ­δρου Μο­χα­μέ­ντ Χα­τα­μί και της φι­λο­δυ­τι­κής ε­κλεγ­μέ­νης κυ­βέρ­νη­σής του, και του πρώ­ην προ­έ­δρου Α­λί Ακ­μπάρ Χα­σε­μί Ραφ­σα­ντζα­νί, του ο­ποί­ου η δύ­να­μη, βα­σι­σμέ­νη στο μπα­ζάρ, τον έ­χει με­τα­τρέ­ψει σε με­σο­λα­βη­τή με­τα­ξύ των άλ­λων δύ­ο. Με­ρι­κές φο­ρές, η πο­λι­τι­κή του Ι­ράν εί­ναι α­πο­τέ­λε­σμα δυσ­διά­κρι­των δια­κα­νο­νι­σμών με­τα­ξύ αυ­τών των τριών δυ­νά­με­ων. Άλ­λες φο­ρές η πο­λι­τι­κή του εί­ναι α­πο­τέ­λε­σμα του α­ντα­γω­νι­σμού. Τα κα­θε­στώ­τα του Ι­ράκ και του Ι­ράν εί­ναι, σε ε­πί­πε­δο θρη­σκευ­τι­κό, δια­φο­ρε­τι­κά και, γι’ αυ­τό, δια­φο­ρε­τι­κές εί­ναι οι προ­κλή­σεις μας για τις δύ­ο χώ­ρες.

Πο­λύ πιο α­νε­πτυγ­μέ­νο πο­λι­τι­κά α­πό το Ι­ράκ, το Ι­ράν δια­θέ­τει μάλ­λον έ­να σύ­στη­μα, και ό­χι έ­να α­πλό κα­θε­στώς, ό­σο λα­βυ­ριν­θώ­δες και α­κα­τάλ­λη­λο για τους σκο­πούς μας μπο­ρεί να εί­ναι.

Η ρι­ψο­κίν­δυ­νη δι­πλω­μα­τί­α της προ­σέγ­γι­σης του 19ου αιώ­να, όπως αυτή που ο Χέν­ρι Κί­σι­ν­γκερ με ε­πι­τυ­χί­α χρη­σι­μο­ποί­η­σε στη Κί­να του Μά­ο Τσε Τούν­γκ και του Τσου Εν Λά­ι, δεν θα λει­τουρ­γή­σει στο Ι­ράν, α­πλά για­τί δια­θέ­τει πε­ρισ­σό­τε­ρους βα­σι­κούς πο­λι­τι­κούς παί­κτες. Παρ’ ό­λα αυ­τά, ε­πει­δή τό­σα πολ­λά κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα εί­ναι θέ­μα ε­σω­τε­ρι­κής δια­πραγ­μά­τευ­σης, το σύ­στη­μα του Ι­ράν εί­ναι κά­θε άλ­λο πα­ρά δυ­να­μι­κό. Η ε­ξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή του Ι­ράν θα αλ­λά­ξει μό­νο ό­ταν η συλ­λο­γι­κή του η­γε­σί­α πι­στέ­ψει ό­τι δεν υ­πάρ­χει άλ­λη ε­πι­λο­γή.

Οι η­γέ­τες του Ι­ράν α­πο­γο­η­τεύ­τη­καν ό­ταν δεν εί­δαν κα­μί­α α­με­ρι­κα­νι­κή δι­πλω­μα­τι­κή πρω­το­βου­λί­α το 1991, ύ­στε­ρα α­πό τον βομ­βαρ­δι­σμό της Βα­γδά­της α­πό τις Η.Π.Α., ο ο­ποί­ος, ό­πως και η κα­τάρ­ρι­ψη του ε­πι­βα­τι­κού α­ε­ρο­πλά­νου, τους εί­χε ε­ντυ­πω­σιά­σει πο­λύ. Ε­πί­σης πι­θα­νά ε­ντυ­πω­σιά­στη­καν α­πό την ο­μι­λί­α του Τζωρ­τζ Μπους του νεώτερου για τον “ά­ξο­να του κα­κού” (πα­ρά τις ε­νορ­χη­στρω­μέ­νες ι­ρα­νι­κές κα­ταγ­γε­λί­ες). Το ά­νοιγ­μα στους με­τριο­πα­θείς της ε­κλεγ­μέ­νης κυ­βέρ­νη­σης του Ι­ράν, ό­πως ο Λευ­κός Οί­κος έ­χει ή­δη πα­ρα­δε­χθεί, δεν μας βο­ή­θη­σε – θα πρέ­πει να δια­πραγ­μα­τευ­θού­με απ’ ευ­θεί­ας με τους ρι­ζο­σπά­στες και αυ­τό μπο­ρεί να γί­νει μό­νο δια μέ­σου ε­νός α­πο­φα­σι­στι­κού στρα­τιω­τι­κού σοκ, το ο­ποί­ο θα ε­πη­ρε­ά­σει τους υ­πο­λο­γι­σμούς τους για το ι­σο­ζύ­γιο ι­σχύ­ος.

Ο πλη­θυ­σμός του Ι­ράν εί­ναι ο πιο φί­λο-α­με­ρι­κα­νι­κός στην πε­ριο­χή, πράγ­μα το ο­ποί­ο ο­φεί­λε­ται στις κα­τα­στρο­φι­κές οι­κο­νο­μι­κές συ­νέ­πειες της ισλα­μι­κής ε­πα­νά­στα­σης. Μια πλημ­μύ­ρα αλ­λα­γών στην η­γε­σί­α του εί­ναι μό­νο θέ­μα χρό­νου. Αλ­λά μια ή­πια α­πό­βα­ση στο Ι­ράν –μάλ­λον, πα­ρά μια βί­αι­η α­ντε­πα­νά­στα­ση, με το πο­λιορ­κη­μέ­νο ιε­ρα­τεί­ο να κα­τα­φεύ­γει στη τρο­μο­κρα­τί­α στο ε­ξω­τε­ρι­κό– πι­θα­νά, να εί­ναι δυ­να­τή, μό­νο ε­άν μια γε­νι­κή α­μνη­στί­α πα­ρα­σχε­θεί σ’ αυ­τούς τους α­ξιω­μα­τού­χους που εί­ναι έ­νο­χοι α­κό­μη και για τις πιο σο­βα­ρές πα­ρα­βιά­σεις των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των.

Η ε­πί­τευ­ξη μιας δια­φο­ρε­τι­κής ιρα­νι­κής ε­ξω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής θα α­πο­τε­λέ­σει το έ­πα­θλο της συ­ντρι­βής του κα­θε­στώ­τος του Ι­ράκ. Κά­τι τέ­τοιο θα υ­πο­νο­μεύ­σει την –α­πό το Ι­ράν στη­ρι­ζό­με­νη– Χεζ­μπο­λάχ στο Λί­βα­νο, στα βό­ρεια σύ­νο­ρα του Ισ­ρα­ήλ. θα α­κυρώσει μια στρα­τη­γι­κή πυ­ραυ­λι­κή α­πει­λή για το Ισ­ρα­ήλ. και θα προ­σα­να­το­λί­σει τη Συ­ρί­α προς την κα­τεύ­θυν­ση της με­τριο­πά­θειας. Ε­πι­πλέ­ον θα ε­πι­τρέ­ψει την δη­μιουρ­γί­α μιας α­νε­πί­ση­μης, μη α­ρα­βι­κής συμ­μα­χί­ας στη πε­ρι­φέ­ρεια της Μέ­σης Α­να­το­λής, που θα πε­ρι­λαμ­βά­νει το Ι­ράν, το Ισ­ρα­ήλ, την Τουρ­κί­α, και την Ε­ρυ­θραί­α.

Οι Τούρ­κοι έ­χουν ή­δη στρα­τιω­τι­κή συμ­φω­νί­α με το Ισ­ρα­ήλ. Στην Ε­ρυ­θραί­α, ο πα­ρα­τε­τα­μέ­νος πό­λε­μος με την, πα­λαιό­τε­ρα, μαρ­ξι­στι­κή Αι­θιο­πί­α έ­χει εμ­φυ­σή­σει έ­να πνεύ­μα μο­να­στι­κής α­πο­μό­νω­σης α­πό τους ά­με­σους γεί­το­νές της και έ­χει ε­πί­σης α­να­πτύ­ξει ι­σχυ­ρούς δε­σμούς με το Ισ­ρα­ήλ. Η Ε­ρυ­θραί­α έ­χει εκ­κκο­σμι­κευ­μέ­νο πλη­θυ­σμό και προ­σφέ­ρει μια στρα­τη­γι­κή θέ­ση με ση­μα­ντι­κές διευ­κο­λύν­σεις για ελ­λι­με­νι­σμό στα στε­νά του Μπα­μπ ελ Μα­ντέ­μπ. Ό­λα αυ­τά θα δρά­σουν ε­νι­σχυ­τι­κά για μια βαθ­μιαί­α ισ­ρα­η­λι­νή α­πο­χώ­ρη­ση α­πό τη Δυ­τι­κή Όχθη και τη Γά­ζα. Έ­να πρό­βλη­μα με το σχέ­διο ει­ρή­νης που ο­ρα­μα­τί­στη­καν ο πρό­ε­δρος Μπιλ Κλί­ντον και ο Ισ­ρα­η­λι­νός Πρω­θυ­πουρ­γός Ε­χού­ντ Μπά­ρακ, το κα­λο­καί­ρι του 2000, ή­ταν ό­τι ερ­χό­ταν πο­λύ σύ­ντο­μα με­τά α­πό την α­πο­χώ­ρη­ση των Ισ­ρα­η­λι­νών α­πό τον Λί­βα­νο, και κα­τα­νο­ή­θη­κε α­πό πολ­λούς Ά­ρα­βες σαν μια πρά­ξη α­δυ­να­μί­ας πα­ρά δύ­να­μης. Να για­τί πρέ­πει να δουν το Ισ­ρα­ήλ να ε­νι­σχύ­ει τη στρα­τη­γι­κή του θέ­ση πριν μπο­ρέ­σει να προ­σφέ­ρει ξα­νά μια τέ­τοια υ­πο­χώ­ρη­ση.

Βέ­βαια, πολ­λοί Πα­λαι­στί­νιοι θα πα­ρα­μέ­νουν δυ­σα­ρε­στη­μέ­νοι μέ­χρι να κα­τα­κτη­θεί ο­λό­κλη­ρο το Ισ­ρα­ήλ αλ­λά, με τον και­ρό, ό­ταν κα­νέ­νας Ισ­ρα­η­λι­νός στρα­τιώ­της δεν θα φαί­νε­ται στις πό­λεις τους, ο αυξα­νό­με­νος α­να­βρα­σμός, ει­δι­κά με­τα­ξύ των νέ­ων, θα στρα­φεί ε­σω­τε­ρι­κά ε­να­ντί­ον των πα­λαι­στι­νια­κών εκ­δυ­τι­κι­σμέ­νων και εκ­χρι­στια­νι­σμέ­νων ε­λίτ, στη Ρα­μά­λα και αλ­λού και ε­πί­σης προς τα α­να­το­λι­κά, προς το Αμ­μάν.

Σαν έκ­φρα­ση ευ­γνω­μο­σύ­νης προς την Ιορ­δα­νί­α και τους άλ­λους συμ­μά­χους, η διοί­κη­ση των Η.Π.Α., εί­τε ρε­που­μπλι­κα­νι­κή εί­τε δη­μο­κρα­τι­κή, θα πρέ­πει να προ­σαρ­μο­στεί στην τα­ραγ­μέ­νη ε­πο­χή που θα α­κο­λου­θή­σει τα ε­πό­με­να χρό­νια. Οι αμε­ρι­κα­νι­κές κυ­βερ­νή­σεις δεν θα τύ­χουν κα­μί­ας συ­μπά­θειας α­πό τα ΜΜΕ ή α­πό την α­κα­δη­μα­ϊ­κή κοι­νό­τη­τα, που συ­νη­γο­ρεί στην πλά­νη μιας κα­λής “έκ­βα­σης”, σύμ­φω­να με την ο­ποί­α πά­ντα υ­πάρ­χει μια κα­λύ­τε­ρη ε­ναλ­λα­κτι­κή λύ­ση α­πο δι­κτά­το­ρες ό­πως ο Χό­σνι Μου­μπά­ρακ στην Αί­γυ­πτο, η βα­σι­λι­κή οι­κο­γέ­νεια στη Σ. Α­ρα­βί­α και ο Περ­βέζ Μου­σά­ραφ στο Πα­κι­στάν. Συ­χνά ό­μως δεν υ­πάρ­χει. Η ε­ξα­σθέ­νι­ση του βάρ­βα­ρου κα­θε­στώ­τος του Ι­σλάμ Κα­ρί­μοφ, στο Ουζ­μπε­κι­στάν, δεν θα ο­δη­γή­σει α­πα­ραί­τη­τα σε μια πιο πε­φω­τι­σμέ­νη ε­ναλ­λα­γή. Θα μπο­ρού­σε α­πλά να πυ­ρο­δο­τή­σει έ­ναν εμ­φύ­λιο με­τα­ξύ Ουζ­μπέ­κων και ε­θνι­κι­στών Τα­τζίκων, που κυ­ριαρ­χούν στις πό­λεις της Σα­μαρ­κάν­δης και της Μπου­χά­ρας.

Οι ε­πι­τυ­χί­ες μας στον πό­λε­μο κα­τά της τρο­μο­κρα­τί­ας θα κα­θο­ρι­στούν α­πό την ι­κα­νό­τη­τά μας να κρα­τή­σου­με το Αφ­γα­νι­στάν και άλ­λα μέ­ρη ε­λεύ­θε­ρα α­πό α­ντι-α­με­ρι­κα­νούς τρο­μο­κρά­τες. Και σε πολ­λά μέ­ρη του κό­σμου, αυ­τό το κα­θή­κον θα ε­κτε­λε­σθεί πιο α­πο­τε­λε­σμα­τι­κά α­πό πο­λέ­μαρ­χους που κυ­ριαρ­χούν α­πό πα­λαιό­τε­ρα, που έ­χουν α­πο­δεί­ξει τις δυ­να­τό­τη­τές τους σε προ­η­γού­με­νες δια­μά­χες, πα­ρά α­πό α­δύ­να­μες κε­ντρι­κές κυ­βερ­νή­σεις που θα πι­θη­κί­ζουν τα δυ­τι­κά μο­ντέ­λα. Φυ­σι­κά θα πρέ­πει να ε­ξα­λεί­ψου­με τους α­ντι-α­με­ρι­κα­νούς ρι­ζο­σπά­στες (ο Γκουλ­μπαντίν Χεκ­μα­τιάρ εί­ναι μια τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση) που θα προ­σπα­θούν να πλή­ξουν το φι­λο­δυ­τι­κό κα­θε­στώς του Χα­μί­ντ Καρ­ζά­ι. Αλ­λά αυ­τό δεν ση­μαί­νει ό­τι θα πρέ­πει να α­ντι­με­τω­πί­σου­με την κυ­βέρ­νη­ση Καρ­ζά­ι σαν τη μό­νη κυ­ρί­αρ­χη δύ­να­μη στη χώ­ρα. Δε­δο­μέ­νου ό­τι, κα­τά την κο­ρύ­φω­ση της αφ­γα­νι­κής ε­θνι­κής συ­γκρό­τη­σης, στα μέ­σα του 20ού αιώ­να, εί­δα­με το κα­θε­στώς του βα­σι­λιά Ζα­χίρ Σαχ, με κέ­ντρο την Κα­μπούλ, να ε­λέγ­χει μό­λις λί­γο πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό τις βα­σι­κές πό­λεις και τους κύ­ριους ο­δι­κούς ά­ξο­νες, η προ­ο­πτι­κή για μια τα­χεί­α ε­θνι­κή συ­γκρό­τη­ση στο Αφ­γα­νι­στάν εί­ναι, ό­χι μό­νο α­μυ­δρή, αλ­λά και κα­θό­λου α­πα­ραί­τη­τη στον πό­λε­μο κα­τά της τρο­μο­κρα­τί­ας.Ξε­χά­σα­με ό­τι τον ξε­ση­κω­μό των Μου­τζα­χε­ντίν, τον Δε­κέμ­βριο του 1979, δεν τον πυ­ρο­δό­τη­σε η σο­βιε­τι­κή ει­σβο­λή στο Αφ­γα­νι­στάν. Η α­νά­φλε­ξη ξε­κί­νη­σε ό­ταν, τον Α­πρί­λιο του 1978, το κα­θε­στώς της Κα­μπούλ προ­σπά­θη­σε να ε­πε­κτεί­νει την κυ­ριαρ­χί­α της κε­ντρι­κής κυ­βέρ­νη­σης στα χω­ριά. Ό­σο βάρ­βα­ρες και α­νε­πι­τυ­χείς και αν ή­ταν οι μέ­θο­δοι, έ­να θα πρέ­πει να θυ­μό­μα­στε: ό­τι οι Αφ­γα­νοί έ­χουν λι­γό­τε­ρη πα­ρά­δο­ση σύγ­χρο­νου κρά­τους απ’ ό­,τι οι Ά­ρα­βες και οι Πέρ­σες.

Σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση, οι αλ­λα­γές που πρό­κει­ται να προ­κύ­ψουν στη Μέ­ση Α­να­το­λή θα α­πο­σύ­ρουν το Αφ­γα­νι­στάν α­πό τις πρώ­τες σε­λί­δες. Στα τέ­λη του 19ου αιώ­να, η Ο­θω­μα­νι­κή Αυ­το­κρα­το­ρί­α, παρ’ ό­λη την α­δυ­να­μί­α της, α­πλά κλο­νί­στη­κε. Η κα­τάρ­ρευ­σή της έ­πρε­πε να πε­ρι­μέ­νει τον κα­τα­κλυ­σμό του Α΄ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου. Α­νά­λο­γα, η Μέ­ση Α­να­το­λή χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται α­πό πολ­λά α­δύ­να­μα κα­θε­στώ­τα που θα κλο­νι­στούν μέ­χρι τον ε­πό­με­νο κα­τα­κλυ­σμό – τον ο­ποί­ο η α­με­ρι­κα­νι­κή ει­σβο­λή στο Ι­ράκ μπο­ρεί να ε­γκαι­νιά­σει. Η πραγ­μα­τι­κή ε­ρώ­τη­ση δεν εί­ναι ε­άν τα α­με­ρι­κα­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα μπο­ρούν να πλή­ξουν το κα­θε­στώς του Ι­ράκ αλ­λά ε­άν η α­με­ρι­κα­νι­κή κοι­νή γνώ­μη έ­χει το στο­μά­χι να α­ντέ­ξει μια αυ­το­κρα­το­ρι­κή α­νά­μι­ξη ε­νός εί­δους που δεν έ­χου­με γνω­ρί­σει μέ­χρι τώ­ρα, απ’ ό­ταν οι Η.Π.Α. κα­τέ­λα­βαν τη Γερ­μα­νί­α και την Ια­πω­νί­α.

---

Το κεί­με­νο αυ­τό δη­μο­σιεύ­τη­κε στο πε­ριο­δι­κό Atlantic Monthly την 1η Νο­εμ­βρί­ου του 2002 και εί­ναι α­πο­λύ­τως εν­δει­κτι­κό για τα σχέ­δια της νε­ο­συ­ντη­ρη­τι­κής ε­λίτ που κυ­βερ­νά την Ουά­σιν­γκτον. Εξ άλ­λου ο συγ­γρα­φέ­ας του, ο Robert D. Kaplan, εί­ναι έ­νας α­πό τους δια­νο­ού­με­νους που ε­πη­ρε­ά­ζουν τη ση­με­ρι­νή διοί­κη­ση Μπους. Το τε­λευ­ταί­ο του βι­βλί­ο που εκ­δό­θη­κε τον Ια­νουά­ριο του 2003, το Warrior Politics: Why Leadership Requires a Pagan Ethos (Η πο­λι­τι­κή του πο­λε­μι­στή: Για­τί η η­γε­μο­νί­α α­παι­τεί έ­να πα­γα­νι­στι­κό ή­θος), προ­σπα­θεί με α­να­φο­ρές, στον Σου Τζου, τον Τίτο Λί­βιο και τον Χο­μπς, να θε­με­λιώ­σει ι­στο­ρι­κο­φι­λο­σο­φι­κά τη νέ­α αυ­το­κρα­το­ρι­κή α­με­ρι­κα­νι­κή πο­λι­τι­κή. Το “πα­γα­νι­στι­κό ή­θος”, που απο­ρί­πτει την λο­γι­κή της “ιου­δαιο­χρι­στια­νι­κής αυ­το­θυ­σί­ας και η­θι­κής” και προ­κρί­νει το δη­μό­σιο συμ­φέ­ρον και τον ρε­α­λι­σμό, εί­ναι ε­κεί­νο που ε­πέ­τρε­ψε στη Ρώ­μη και την Κί­να να ε­πι­βιώ­σουν ως αυ­το­κρα­το­ρί­ες για πολ­λούς