του Μ. Χαραλαμπίδη, από το Άρδην τ. 10 Οκτώβριος-Νοέμβριος 1997
Όταν στο τέλος της δεκαετίας του ’80 έγινε πάλι αυτή η γνωστή απόπειρα και πρόταση των Ολυμπιακών, του Ολυμπισμού σαν µια Μεγάλη Ιδέα, σαν ένα µεγάλο όραμα για το Εθνος και γινόταν Και µια συζήτηση και στην κεντρική επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, θυμάμαι είχα πει στοὺς αρμόδιους τότε υπουργούς, σ᾿ αυτούς που ήταν πολύ ένθερµοι υπεῥρασπιστές αυτής της ιδέας τους θύμισα αυτόν τον στίχο του δικού µας εθνικού ποιητή από την Αρκαδία, που πιστεύω ότι είναι ο Καλύτερος Ελληνας κοινωνιολόγος, ο Νίκος ο Γκάτσος.
“Και τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι εσύ κοιτάς τ’ αρχαία σου τα κάλλη”
Η γεωπολιτική της Ολυμπιάδας και η γεωπολιτική της Ρωμιοσύνης
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων από µια χώρα, δεν είναι ένα γεγονός ουδέτερο, δεν εἴναι επίσης ένα αθλητικό γεγονός. Είδατε πολλές εφηµερίδες εδώ της Αθήνας, του Αθηναϊκού κέντρου να το φιλοξενούν στις αθλητικές τους στήλες. Έχει να κάνει µε τους πολιτικούς προσανατολισµούς, τους γεωπολιτικούς προσανατολισμούς, κύρια όµως ειδικά αυτήν την περίοδο τους γεωοικονομικούς προσανατολισμούς µιας χώρας, έχει να κάνει µε την αναπτυξιακή της στρατηγική, έχει να κάνει γενικώς µε τη στρατηγική της. Γιατί έφερα το προηγούμενο παράδειγµα. Αν µια τέτοια προσέγγιση, γεωοικονοµική και γεωπολιτική προσέγγιση στρατηγικής υπήρχε στις πολιτικές οµάδες, στις επίσηµες πολιτικές οµάδες όλων των κομμάτων τότε θα έβλεπαν µέσα από την ανάλυσή τους τις προκλήσεις που έρχονταν, τα μηνύματα που έρχονταν από τις µεγάλες πολιτικές και ιστορικές αλλαγές και γεωπολιτικές ανατροπές, γιατί από το 85 µετά τον Γκορμπατσόφ, ήταν σαφές το τι θα γίνει στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή. Μια εθνική ηγεσία να προετοιµάσει αυτήν την χώρα γι’ αυτό το άνοιγμα. Και επίσης να προετοιμάσει τη χώρα, ώστε να δεχτεί τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που ήταν σαφές ότι θα έρθουν από τον Πόντο, όπως επίσης και απ’ την Ήπειρο ή γενικότερα το πρόβλημα της µετανάστευσης. Τι έκανε τότε ὁµως κλεισµένη σ᾿ αυτόν τον µυωπικό ορίζοντα, σ᾿ αυτές τις τρεις πλατείες που είναι η εξουσία αυτής της χώρας, κατέφυγε στο γνωστό, κλασσικό φορμαλισµό, ιδεολογικό φορμαλισµό που είχαν πάντοτε αυτές οἱ οµάδες, κατέφυγαν στην αρχαιολατρεία για να καλύψουν την αδυναμία τους, στους Ολυμπιακούς -εξ ου και τα αρχαία σου τα κάλλη του Ν. Γκάτσου- για να καλύψουν την αδυναµία πρότασης ενός σύγχρονου εθνικού σχεδίου για τη χώρα. Το μέγαρο Σταθάτου, εδώ στην Βασιλίσσης Σοφίας, δημιουργήθηκε τότε, ήταν το Κέντρο, το επιτελείο της τότε διεκδίκησης. Κι όταν το βλέπω καµιά φορά, λέω: αν ετοίµαζαν ένα επιτελείο για τους βορειοηπειρώτες και τους Ποντίους -αυτοί είναι οι προλετάριοι σήµερα, για να δούµε και το κοινωνικό πρόβληµα αυτής της χώρας- λοιπόν θα ήταν αλλιώς η τύχη και αυτών των ανθρώπων, αλλά και της Ελλάδας. Μου ΄’κανε εντύπωση, παρακολουθώντας το Φίλιππο Συρίγο στη συζήτηση αυτή στον Αντένα, πως µέσα από µια άλλη οπτική, και µια άλλη εμπειρία, καταλήγαμε στα ίδια συμπεράσματα, σε σχέση µε τις πολιτικές ικανότητες, την πολιτική επάρκεια, τον πολιτικό σχεδιασμό των λεγόμενων πολιτικών ελίτ, που κατά τη γνώμη µου δεν υπάρχουν επίσης στη χώρα: τους Ολυμπιακούς αυτούς, τον δεύτερο γύρο, τους εντάξαµε σε κάποιο σχέδιο, υπήρχε µία µελετηµένη απόφαση, κι ένας επεξεργασµένος σχεδιασμός, υπήρχε µια στρατηγική; Η γνώµη µου είναι και νομίζω ότι αυτή είναι κι η γνώµη, του Φίλιππου του Συρίγου, όπως έλεγε πριν, ότι όχι, είναι δουλειές του ποδαριού. Είναι η πολιτική του τζίρου, που γίνεται και από τα πολιτικά και από τα οικονομικά λόμπι της χώρας. Το ένα στοιχείο λοιπόν κατά τη γνώµη µου είναι αυτό, ότι δεν πρόκειται για έναν σχεδιασμό. Το δεύτερο στοιχείο που ειπώθηκε και θέλω να το επαναλάβω, είναι ότι πρόκειται για την πιο αντιδηµοκρατική απόφαση που πάρθηκε στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες.
Διαφωνώ µε την προσέγγιση των µειοψηφιών και των πλειοψηφιών. Νομίζω ότι, σε µεταβατικές περιόδους σαν κι αυτή, είναι πολύ σχετική αυτή η προσέγγιση. Σήµερα κανείς δεν είναι πλειοψηφία. Αλλά ας µη µείνω σ᾿ αυτό το ζήτημα. Ένα άλλο στοιχείο έχει να κάνει μ’ αυτά που έλεγα πριν για τους προσανατολισμούς και για τις στρατηγικές µας ή αναπτυξιακές µας προοπτικές και οπτικές, έχει να κάνει µε το ίδιο το 2004. Ο συµβολισµός του 2004 για ανθρώπους που έχουν µια στοιχειώδη γνώση της πολύ επώδυνης ιστορικής διαδροµής αυτού του τόπου και των ανθρώπων, δεν είναι ο Ολυμπισµός, δεν είναι ο αθηναϊσμός, δεν είναι το κλείσιμο στην Αθήνα. 2004 εἷναι 800 χρόνια από τότε που κατέλαβαν οι σταυροφόροι, οι Φράγκοι, την Κωνσταντινούπολη. Κι εµείς βλέποντας την ιστορία σαν παρόν, όχι για να νομιμοποιηθούν τα κομµατικά, τα πολιτικά, τα οικονοµικά κατεστηµένα, αλλά µέσα από µια δυναμική οπτική της ιστορίας και προέκτασή της προς το µέλλον και τις προκλήσεις, τα μηνύματα που έρχονται σήµερα από την ιστορία και την γεωγραφία, τα Βαλκάνια, τον Εύξεινο κι όλα αυτά, θα μπορούσαμε να αναδείξουµε ένα σχέδιο που αναδεικνύει τον συμβολισμό, τον πραγµατικό του 2004, που εἷναι η ρωμιοσύνη. Είναι η επανασύνδεση και η επαναεπικοινωνία µε τα Βαλκάνια, τον Εύξεινο, αυτές τις πολύ κοντινές μας περιοχές, σε µια προοπτική πραγματικής συνεργασίας, επαν-επικοινωνίας, κοινής ανάπτύξης µε όλους αυτούς τους λαούς, σε µια περιοχή που πάντα ήταν ενοποιημένη και όλος αυτός ο καβγάς που γίνεται, είναι να την διατηρήσουν διασπασµένη, γιατί, στις σηµερινές ειδικά συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, ένα σχέδιο περιφερειακής ενσωµάτωσης αυτών των λαών θα µπορούσε να εγγυηθεί την ευηµερία τους, την ασφάλειά τους και να δημιουργήσει αντιστάσεις σ᾿ αυτό που ονομάζεται “άγρια παγκοσμιοποίηση”.
Ένα άλλο στοιχείο που συνδέεται μ᾿ αυτό της περιφέρειας της Αθήνας,είναι και το ζήτηµα της παγκοσµιοποίησης. Κοιτάξτε, αυτές οι “ελίτ”, ελίτ σε εισαγωγικά, της χώρας, που χρησιμοποιούν, τελευταία ειδικά -θα᾿ λεγα φλυαρούν- τον όρο παγκοσµιοποίὐηση, χωρίς να ξέρουν, κατά τη γνώµη µου, επειδή λίγο-πολύ τους ξέρω κιόλας, περί τίνος πρόκειται. Παρ᾽ όλα αυτά, και παρ᾽ όλα τα μεγάλα λόγια, νοµίζω ότι μπαίνουν στον γεωοικονοµικό ανταγωνισμό, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, με την χώρα να υφίσταται την παγκοσμιοποίηση.
Ένα τείχος από τσιμέντο
Εδώ όµως θα ήθελα να μείνω λίγο στο ζήτημα εδώ της ίδιας της Αθήνας, που αναφέρθηκε πριν ο κύριος Σκλαβούνος. Είναι γνωστό ότι στην αρχαιότητα οι Ολυμπιακοί διεξάγονταν σε περίοδο ειρήνης. Αυτήν την περίοδο σταματούσαν οι πολεμικές συγκρούσεις. Οι Ολυμπιακοί όµως του 2004 θα διεξαχθούν σε µια πόλη σαν την Αθήνα που τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται σε µια κατάσταση σύγκρουσης, βρίσκεται σε πόλεμο µε την ιστορία της, µε το περιβάλλον της, βρίσκεται σε συνθήκες πολέμου µε τον αέρα, μ᾿ όλα αυτά τα προβλήματα που έχει, για να µην επεκταθώ σ’᾿ αυτά. Δεν είναι µόνο ότι οι Ολυμπιακοί θα γίνουν σε τέτοιες συνθήκες οικολογικού πολέμου. Είναι ότι οἱ συνδυασμοί όλων των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, όπως αυτές που ειπώθηκαν πριν και εἰδικά στον Φαληρικό όρμο, ουσιαστικά είναι µια κήρυξη πολέμου, νέου πολέμου, οικολογικού πολέμου, αισθητικού πολέμου, ενάντια στην Ἀθήνα. Στο Φαληρικό όρμο ετοιµάζουν πέντε ή έξη πυρηνικές βόμβες, ήδη υπάρχει µια µεγάλη βόμβα εκεί, είναι βόμβα αυτό το στάδιο που υπάρχει, ένα τείχος τσιμέντου που θα αποκόψει την Καλλιθέα, όλη αυτή την περιοχή αλλά και ευρύτερα την Αθήνα, θα την αποκόψει από τη θάλασσα. Βάζουν αυτή την περιοχή, αυτήν την πανέμορφη περιοχή, τη βάζουν σε µια προκρούστεια Κλίνη.
Ὑπάρχουν πολλές φωτογραφίες του Φαληρικού όρµου, ειδικά αυτού του θαυμάσιου ανθρώπου, του Κώστα του Μπίρη, ήταν ένας χώρος δημιουργίας, Χαράς. Άρχισε να φτιάχνεται το άλλο κέντρο της Αθήνας, ο άλλος πνεύμονας της Αθήνας. Μέσ᾽ από αυτά θα έπρεπε να ξεκινάει µια πολεοδομική πολιτική ή και χωροταξική πολιτική γι’ αυτή την πόλη, που δεν την έχει, και η οποία θα έβλεπε ότι, εντάξει, έγινε το λάθος να µείνουμε εδώ, σ᾿ αυτά τα σοκάκια γύρω από τον Λυκαβηττό και την Ακρόπολη και υπάρχει τώρα αυτό το κέντρο, αλλά η Αθήνα έχει ανάγκη από έναν πνεύμονα θαλάσσιο, είναι µια πόλη που δεν µπορεί να ζήσει χωρίς τη θάλασσα, κι αυτό θα μπορούσε να είναι ο Φλοίσβος, να είναι το Φάληρο. Ακόμα και ένας σοβαρός καπιταλισμός, θα κατανοούσε ότι έτσι υπονομεύουµε την µόνη βιοµηχανίας που έχουµε τον τουρισμό.
Με αυτά τα τείχη και τις βόμβες δεν µπορεί η Αθήνα να αποτελέσει έναν διαρκή πόλο έλξης για τους τουρίστες. Έχετε φίλους νομίζω ξένους, ξένος τουρίστας δεν έρχεται στην Αθήνα, έρχεται, ανεβαίνει στην Ακρόπολη και φεύγει κατευθείαν. Γι’ αυτό η γνώµη µου είναι ότι πρέπει να υπάρξει ένα κίνηµα πολιτών, και για να µην υπάρχει ο διχασµός που έλεγε πριν ο Δημήτρης ο Ρόκος της περιφέρειας µε την Αθήνα. Το ζήτημα των Ολυµπιακών είναι και ζήτημα του κόσμου της Αθήνας, του λαού της Αθήνας που εγώ πιστεύω ότι, ένα µεγάλο δυναµικό του κομμάτι και χωρίς να έχει γίνει ουσιαστική δηµόσια συζήτηση αρνείται αυτήν την επίθεση που γίνεται, την νέα επίθεση ενάντια στην πόλη. Γι’ αυτό λοιπόν, να αντιτάξει ένα Κίνημα πολιτών της αισθητικής, και του κάλλούς, απέναντι σ᾿ αυτό το κιτς. Πρόκειται για κακογουστιά. Νομίζω ότι οι αρμόδιοι υπουργοί, αλλά και αυτοί οἱ δήμαρχοι, ειδικά ο δήμαρχος της Αθήνας ή θα πρέπει να σταματήσουν αυτό το έγκληµα που ετοιμάζεται εκεί ή αλλιώς να παραιτηθούν. Ὑπάρχει, όπως ξέρετε, µια απόφαση απ’ το συμβούλιο Επικρατείας που βάζει µια ασπίδα νομική γι αυτά που προετοιµάζουν για κει. Και πιστεύω ήρθε ο καιρός και αυτοί οι άνθρωποι, απ᾿ ό,τι ακούω υπάρχουν εκεί κάποιες ευαισθησίες, να σηκώσουν αυτή την ηθική ασπίδα απέναντι σ᾿ αυτό που ετοιμάζεται.
