του Αναστάση Μπαλτατζή*
Βρισκόμαστε πλέον για τα καλά στην καρδιά του δεύτερου κύματος της πανδημίας. Τα μέτρα για την εξασθένιση των αυξητικών τάσεων των κρουσμάτων έχουν ενταθεί στις περισσότερες χώρες, προκαλώντας ζημιές σε μεγάλα τμήματα των οικονομιών τους. Όλοι οι κλάδοι της παγκόσμιας οικονομίας, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, έχουν πληγεί από την πανδημία, οδηγώντας σε αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας, οι ζημιές για τις αεροπορικές εταιρείες θα είναι ανυπολόγιστες. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 51% μείωση στις προσφερόμενες από τις εταιρείες θέσεις, κάτι που αντιστοιχεί σε 2,87 δισ. επιβάτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι οικονομικές ζημιές να κυμανθούν γύρω στα 390 δισ. $ επί του τζίρου. Και αυτό παρότι τα στοιχεία συμπεριλαμβάνουν και τους Ιανουάριο και Φεβρουάριο, όταν η πανδημία βρισκόταν ακόμα σε εμβρυακό στάδιο για τις περισσότερες χώρες. Με βάση την ίδια έκθεση, οι προβλέψεις για το πρώτο εξάμηνο του 2021 είναι εξίσου δυσοίωνες. Η μείωση στις θέσεις των επιβατών θα κυμανθεί στο 32-45%, από 942 εκατομμύρια έως 1,28 δισ.$, ενώ αυτή του τζίρου σε 140-182 δισ.$.
Όσον αφορά τη γηραιά ήπειρο, οι εκτιμήσεις προμηνύουν ζημιές της τάξεως των 87 δισ. $, πίσω μόνο από την Ασία (107 δισ. $). Το μέγεθός τους φάνηκε ήδη από το πρώτο κύμα, με πολλές ευρωπαϊκές χώρες να σπεύδουν προς διάσωση των εταιρειών τους.
Η Γερμανία προέβη τον Μάιο σε οικονομική ενίσχυση 5,7 δισ.€ προς την Lufthansa, αποκτώντας και το 20% των μετοχών της εταιρείας. Όλα αυτά ενώ η εταιρεία απέλυσε 26.000 από τους 138.000 εργαζομένους της. Παρόμοια και η κατάσταση στην Air France, η οποία έλαβε από το κράτος επιχορήγηση 7 δισ.€. Τελευταίο παράδειγμα η ελληνική Aegean, η οποία αναμένεται να στηριχθεί με 120 εκ.€.
Η πολιτική αεροπορία δεν είναι ο μόνος κλάδος των μεταφορών που θα επηρεαστεί από την πανδημία. Μοιραία, την ίδια τύχη έχουν και οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες: Σύμφωνα με μελέτη του ινστιτούτου McKinsey Global, η κρίση που διανύουμε αναμένεται να ενισχύσει τις τάσεις για επαναφορά των εργοστασιακών εγκαταστάσεων –και όχι μόνο– πίσω στις χώρες προέλευσης των εταιρειών ή έστω σε κοντινότερές τους χώρες (π.χ. ΕΕ). Ως εκ τούτου, τα επόμενα 5 χρόνια θα μπορούσε να μετατοπιστεί το 1⁄4 των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων. Κάτι που ισοδυναμεί με μετεγκατάσταση αλυσίδων αγαθών και προμηθειών αξίας 4.6 τρισ.$ ετησίως, για καθένα από τα επόμενα 5 χρόνια. Ένα σημαντικό στοιχείο εδώ, είναι ότι, μια μηνιαία διακοπή της αλυσίδας τροφοδοσίας, που συμβαίνει κατά μέσο όρο κάθε 3,7 χρόνια, θα μπορούσε να στερήσει το 40% των κερδών ενός έτους σε βάθος δεκαετίας. Η ίδια μελέτη αναφέρει επίσης τις εμπορικές αερομεταφορές και την αυτοκινητοβιομηχανία ως τους κλάδους με τη μεγαλύτερη ζημιά υπό αυτές τις συνθήκες.
Ένας άλλος κλάδος, αλληλένδετος με αυτόν των αερομεταφορών, είναι του τουρισμού. Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO) είναι δραματικά. Οι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν ανά την υφήλιο κατά 70% το πρώτο οκτάμηνο του έτους σε σχέση με το 2019. Αυτό μεταφράζεται σε 700 εκατομμύρια λιγότερους τουρίστες και απώλειες που φτάνουν τα 730 δισ. $, εννιά φορές μεγαλύτερες από εκείνες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2009! Η μείωση των αφίξεων για την Ευρώπη, στην οποία ο τουρισμός συνεισφέρει στο 10% του Α.Ε.Π. θα κυμανθεί στο 68%, οδηγώντας 6 εκ. ανθρώπους στην ανεργία, σύμφωνα με την Κομισιόν. Οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες ζημιές θα είναι τα ξενοδοχεία και τα ταξιδιωτικά γραφεία, με πτώση που θα αγγίξει το 85% Εδώ δεν θα μπορούσε να μη γίνει ειδική μνεία στη χώρα μας. Η «βαριά βιομηχανία» μας βυθίζεται. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν πτώση στις αφίξεις κατά 77,2% (74,6% από τις χώρες της ΕΕ και 81% από τις χώρες εκτός αυτής), με παράλληλη μείωση των εισπράξεων κατά 78,2%, σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ταξιδιώτες από τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 90,2%, ενώ αυτοί από τη Ρωσία κατά 95,1%. Οι συνολικές εισπράξεις εκτιμώνται στα 3.509 εκατ.€, μειωμένες κατά 12.598 εκατ.€ σε σχέση με πέρσι, ενώ μέχρι το τέλος της χρονιάς θα αγγίξουν τα 15 δισ.€. Τέλος, όσον αφορά τα ξενοδοχεία, οι υπολογισμοί αναφέρουν μείωση των εσόδων κατά 6 δισ.€. Η όποια ανάκαμψη θα πρέπει να αναμένεται από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 (και βλέπουμε…)
Όλες αυτές οι επιπτώσεις αφορούν τους μεγάλους κλάδους της οικονομίας, η πανδημία, όμως, άφησε το στίγμα της και στις καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών. Οι περισσότεροι καταναλωτές, αναγκασμένοι να προσαρμοστούν στην καινούργια τους καθημερινότητα, βλέποντας μείωση στις αποδοχές και τις επαφές τους θα έπρεπε να ανακατανείμουν τις προτεραιότητές τους εν μέσω της πανδημίας. Τα στοιχεία που προκύπτουν τόσο από τις Η.Π.Α. όσο και από τις ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ ενδιαφέροντα. Στην Ε.Ε. τα νοικοκυριά αύξησαν τους ρυθμούς αποταμίευσής τους κατά 10.8% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, απόρροια της μείωσης των εξόδων τους κατά 17.3%, εκεί πρωταγωνιστεί η Ισπανία (-23.9%) με την Ιρλανδία (-22.8). Παράλληλα, στις Η.Π.Α., η μείωση των εξόδων ενός νοικοκυριού κυμάνθηκε στο δεύτερο τρίμηνου του έτους σε ποσοστά χαμηλότερα κατά 10.1% σε σχέση με το πρώτο, με τις αποταμιεύσεις να σημειώνουν αύξηση ρεκόρ, φτάνοντας το 19% τον Ιούνιο σε σχέση με το 8.3% του Φεβρουαρίου.
Συνοψίζοντας, φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία ότι η πανδημία χτύπησε και συνεχίζει να χτυπά κραταιούς κλάδους της οικονομίας, αφήνοντας πίσω της τεράστιες ζημιές και εκατομμύρια ανέργους. Οι αρχικά αισιόδοξες προβλέψεις, για γρήγορη επαναφορά στην καθημερινότητα, φαίνεται να πέφτουν έξω, δείχνοντας τον δρόμο προς ένα δύσκολο και απρόβλεπτο έτος.
Δημοσιεύθηκε στο 163ο φύλλο της Ρήξης (Δεκέμβριος 2020)
