Ο πρώτος Έλληνας στο Έβερεστ

Του Κωνσταντίνου Μαυρίδη

Έξω από τον κόσμο της ορειβασίας, ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο πρώτος Έλληνας που πάτησε στην κορυφή του Έβερεστ, στις 13 Μαΐου 1999, ήταν ο Κωνσταντίνος Νιάρχος, υιός του Σταύρου Νιάρχου και «προβληματικός» διάδοχος της βαθύπλουτης εφοπλιστικής οικογένειας. Ο λόγος είναι ότι ο ίδιος επιδίωξε ν’ ανέβει στο βουνό ινκόγκνιτο και να κρατήσει τα παγκόσμια ΜΜΕ, ειδικά τα σκανδαλοθηρικά, μακριά από τις δραστηριότητές του στο Νεπάλ και τους δύο μήνες που του πήρε να σκαρφαλώσει στην κορυφή του κόσμου.
Είκοσι ένα ολόκληρα χρόνια αργότερα, φαίνεται ότι τα κατάφερε μια χαρά να κρατήσει κρυφό το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του, αφού ο θάνατός του από υπερβολική δόση κοκαΐνης, δεκαοκτώ μόλις μέρες από την κατάκτηση του Έβερεστ, έγινε παγκόσμιο πρωτοσέλιδο και θέμα ατέρμονου σχολιασμού για μήνες και όχι χωρίς λόγο. Παραδόξως, όσο και αδίκως, ο 37χρονος Νιάρχος είχε πετύχει με τον θάνατό του μία διαβόητη «πρωτιά», που θα επισκίαζε αυτήν του Έβερεστ. Η τοξικολογική ανάλυση της σωρού του έδειξε ποσότητα κοκαΐνης ικανής να σκοτώσει είκοσι πέντε άτομα, καθιστώντας τον ως τον άνθρωπο που πέθανε από τη μεγαλύτερη δόση κόκας στην ιστορία.
Τι συνέβη λοιπόν στον δισεκατομμυριούχο Νιάρχο και τον έφερε, από την υπέρτατη επιτυχία της ανάβασης στην ψηλότερη κορυφή του πλανήτη της 13ης Μαΐου, στην ακραία αυτοκαταστροφική βραδιά της 31ης του ίδιου μήνα; Οποιαδήποτε απάντηση στην παραπάνω ερώτηση θα είναι ελλιπής, αν δεν λάβει υπόψη την ιστορία της οικογένειας Νιάρχου και το δυσλειτουργικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ο Βενιαμίν της οικογένειας. Ο Κωνσταντίνος Νιάρχος, λοιπόν, γεννημένος το 1962, ήταν το τέταρτο παιδί του Σταύρου Νιάρχου και της Ευγενίας Λιβανού, κόρης του εφοπλιστή Σταύρου Λιβανού, την έτερη κόρη του οποίου, Τίνα, είχε παντρευτεί ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Μ’ αυτόν τον τρόπο, και μέσα στον παρανοϊκό τους ανταγωνισμό, οι δύο ανερχόμενοι κροίσοι της εμπορικής ναυτιλίας καρπώθηκαν τη διόλου ευκαταφρόνητη περιουσία του Λιβανού, την οποία και απογείωσαν, όταν η μεταφορά πετρελαίου με δεξαμενόπλοια από τη Μέση Ανατολή προς τη Δύση κατέστη απαραίτητη για τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας. Τρελά πάρτι, ιδιωτικά νησιά, αεροπλάνα και θαλαμηγοί, παρέες με αριστοκράτες και δισεκατομμυριούχους, ασύλληπτη χλιδή και διαφθορά, ένας σεβαστός αριθμός εξωσυζυγικών σχέσεων και ένα, γνωστό, εξώγαμο, θ’ αποτελέσουν τις εκτός σπιτιού ενασχολήσεις τη δεκαετία του ’60 για τον πρεσβύτερο Νιάρχο.
Όλα αυτά μέχρι τη βραδιά της 4ης Μαΐου 1970, όταν η Ευγενία Λιβανού θα καταπιεί 25 χάπια Σεκονάλ και θα εγκαταλείψει τον μάταιο αυτόν κόσμο. Ο πατήρ Νιάρχος, που τη βρήκε σε κώμα, δεν θα ειδοποιήσει κάποιον τοπικό γιατρό, αλλά θα καλέσει τον γιατρό της εταιρείας του από την Αθήνα, που θα φτάσει με ελικόπτερο τρεις ώρες αργότερα όταν ήταν πια πολύ αργά. Επιπλέον, ο γιατρός θα αρνηθεί να υπογράψει το πιστοποιητικό θανάτου από αυτοκτονία, λόγω των εκτεταμένων κακώσεων που έφερε η γυναίκα στον λαιμό και το σώμα. Ο Νιάρχος θα συλληφθεί με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας, αλλά η εισαγγελία Αθηνών θα σταματήσει τη δίωξη εναντίον του και θα αφεθεί ελεύθερος. Όλως αιφνιδίως και μία μόλις εβδομάδα μετά την κηδεία της Ευγενίας, η χουντική κυβέρνηση θα επικυρώσει την προσφορά του Νιάρχου να επενδύσει 200 εκατομμύρια δολάρια στα ελληνικά διυλιστήρια Ασπροπύργου και τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Μέχρι να κατασιγάσει η υπόθεση, ο Κωνσταντίνος θ’ αποσταλεί στη θεία του, Τίνα Λιβανού, η οποία έχει στο μεταξύ εγκαταλειφθεί από τον Ωνάση και ζει στην Αγγλία. Εκεί θα τους βρει το 1971, δηλαδή έναν χρόνο μετά τον θάνατο της Ευγενίας, ο Σταύρος Νιάρχος, που με κίνηση ματ θα παντρευτεί την αδελφή της γυναίκας του. Όταν τρία χρόνια αργότερα η Τίνα θα βρεθεί νεκρή, υπό συνθήκες παραδόξως παρόμοιες με αυτές της Ευγενίας, ο Νιάρχος θα καθυστερήσει μία ολόκληρη μέρα από την ανακάλυψη του πτώματος να ανακοινώσει τον θάνατό της στην αστυνομία και, παρά ταύτα, θα τη γλυτώσει εκ νέου χωρίς καμία επίπτωση.
Βέβαια, μόνο να φανταστούμε μπορούμε τις επιπτώσεις στον ψυχισμό του Κων/νου Νιάρχου, που έχασε μητέρα και θεία μέσα σε τέσσερα χρόνια και τον πατέρα του να κατηγορείται, εμμέσως πλην σαφώς, για ανάμειξη στον θάνατό τους και να μην τιμωρείται ποτέ. Χωρίς μητρική και πατρική παρουσία στη ζωή του, καθώς ο Σταύρος Νιάρχος ήταν απόμακρος και ψυχρός με τα παιδιά του, δεν είναι ν’ απορεί κανείς για το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος, που υπέφερε από χρόνια χαμηλή αυτοεκτίμηση, στράφηκε στα ναρκωτικά από πολύ νεαρή ηλικία. Οι φίλοι του λένε ότι ο Κωνσταντίνος έτρεμε τον πατέρα του, τον οποίο θεωρούσε υπεύθυνο για τον χαμό της μητέρας του, έχοντας πει κάποτε ότι «είχε καταρρακώσει το ηθικό της». Επίσης, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η υπερβολική δόση θα είχε έρθει για τον Κωνσταντίνο πολύ νωρίτερα, αν δεν είχε ανακαλύψει κάποια στιγμή την ορειβασία, καθώς, μέσω αυτής της προσωπικής πειθαρχίας, έδινε νόημα στην κατακερματισμένη ζωή του. Επιπρόσθετα, στους συντρόφους του ορειβάτες βρήκε μια ομάδα ανθρώπων που «δεν έδιναν δεκάρα για το ποιος ήταν» και τον αποδέχονταν ως ίσο, βάσει του κοινού πάθους για τα βουνά, παρά το οικονομικό χάσμα μεταξύ τους.
Ο Κ. Νιάρχος πάτησε την κορυφή του Λευκού Όρους και μια σειρά από κορυφές των Άλπεων, πριν δοκιμάσει επιτυχώς τις δυνάμεις του στα όρη Ακονκάγκουα, Ντενάλι και τελικά στα Ιμαλάια και το Τσο Όγιου στην προετοιμασία του για το Έβερεστ. Πριν από κάθε αποστολή, ο Κωνσταντίνος σταματούσε το ποτό, το κάπνισμα και τα ναρκωτικά και υπέβαλε τον εαυτό του σε σκληρή προπόνηση για μήνες. Στην αποστολή στο Έβερεστ, στην οποία πήρε μέρος με την εταιρεία OTT, έφτασε πρώτος στην κορυφή στις 8 το πρωί, ξεδίπλωσε μια ελληνική σημαία και πήρε το μονοπάτι της επιστροφής, πριν χτυπήσει η καταιγίδα που θα μαστίγωνε το βουνό ως το μεσημέρι. Ο επικεφαλής της αποστολής, Τζο Τίνκερ, θα δήλωνε αργότερα: «Ήταν πολύ δυνατός. Μαθαίνεις κάποιον πολύ καλά πάνω στο βουνό και ο Κωνσταντίνος δεν παραπονέθηκε ποτέ. Ήταν σοβαρός και αποφασισμένος ορειβάτης. Μιλούσε τη γλώσσα μας».
Ο Κωνσταντίνος Νιάρχος θα κατέβαινε το βουνό με ασφάλεια και θα αναχωρούσε από το Νεπάλ λίγες μέρες αργότερα, για να συναντήσει το πεπρωμένο του δύο εβδομάδες μετά, στο Λονδίνο. Η οικογένεια Νιάρχου τηρεί ακόμη πλήρη σιωπή για τις κινήσεις του, το χρονικό διάστημα από την επιστροφή από τα Ιμαλάια ως τη νύχτα του θανάτου του. O άνθρωπος που ήταν μαζί του τη μοιραία βραδιά, το μοντέλο από τη Νορβηγία, Μισέλ ντε Μασύ, η οποία θα βρισκόταν νεκρή στο σπίτι της δύο χρόνια αργότερα, δήλωσε ότι ο Νιάρχος ήταν αναστατωμένος και προσπάθησε να στεγνώσει υγρή ποσότητα κόκας στον φούρνο μικροκυμάτων, πριν την καταπιεί και πέσει νεκρός. Για την ντε Μασύ ήταν συγκλονιστικό, καθώς «για αρκετό καιρό ο Νιάρχος φαινόταν ότι είχε επιτέλους βρει τη θέση του στον κόσμο». Προφανώς, η εικόνα ήταν άκρως απατηλή και τα πνεύματα των βουνών ανίκανα να δαμάσουν τους εσωτερικούς του δαίμονες. Έτσι κι αλλιώς, ένας ήρεμος, ισορροπημένος τρόπος ζωής, δεν συνάδει με τον τρόμο και την παράνοια που επιφέρει μια περιουσία ενός δισεκατομμυρίου λιρών.