από το Άρδην τ. 21, Ιούλιος-Αύγουστος 1999
Γυρίζοντας από τα Σκόπια, τη Σερβία και το Κόσοβο, θεώρησα καθήκον μου να σας μεταφέρω μια εντύπωση μου: Φοβούμαι, κ. Πρόεδρε, ότι ακολουθούμε λάθος δρόμο. Είστε ένας πρακτικός άνθρωπος. Δεν εκτιμάτε ιδιαίτερα όλους αυτούς τους διανοούμενους που γεμίζουν τις στήλες με στομφώδης επιτακτικές γενικεύσεις. Αυτό είναι καλό’ διότι ούτε εγώ τους εκτιμώ. Γι’ αυτό θα επιμείνω στα γεγονότα. Θα μου πείτε, ο καθένας έχει τα δικά του γεγονότα. Αυτά τα συμβάντα που μπόρεσα να παρακολουθήσω στη διάρκεια της σύντομης διαμονής μου -μια εβδομάδα στη Σερβία (Βελιγράδι, Νόβι Σαντ, Νις, Βράμγιε), από τις οποίες τέσσερις μέρες στο Κόσοβο (από την Πρίστινα στο Πρεζ, από το Πρίζρεν στο Ποντούγιεβο)- σύμφωνα με την άποψή μου δεν ανταποκρίνονται στις λέξεις που χρησιμοποιείτε, από μακριά και καλή τη πίστη.
Μη με θεωρήσετε μεροληπτικό. Πέρασα την προηγούμενη εβδομάδα στη FYROM, βοήθησα στην άφιξη των προσφύγων και άκουσα τις μαρτυρίες τους. Έτρεμα, όπως και πολλοί άλλοι. Αποφάσισα, με οποιοδήποτε κόστος, να πάω και να δω «από την άλλη πλευρά» πώς ήταν δυνατόν ένα τέτοιο έγκλημα. Μην έχοντας εμπιστοσύνη σε ταξίδια αλλά Intourist, δηλαδή δημοσιογράφοι που οδηγούνται τριγύρω με ένα λεωφορείο, απαίτησα από τις σερβικές αρχές να έχω έναν δικό μου μεταφραστή, όχημα και τη δυνατότητα να πηγαίνω και να ομιλώ με οποιονδήποτε ήθελα. Το συμβόλαιο έγινε σεβαστό.
Είναι ο μεταφραστής σημαντικός; Ναι. Διότι ανακάλυψα με μεγάλη μου απογοήτευση -αλλά πώς θα μπορούσα να το αποφύγω;- ότι στη FYROM και στην Αλβανία μπορείς να βασιστείς, απερίσκεπτα, σε τοπικούς μεταφραστές, που, οι περισσότεροι από αυτούς συμπαθούν ή είναι μαχητές του UCK και προσφέρουν τις απόψεις τους και τις διασυνδέσεις τους στον ξένο που μόλις έχει καταφθάσει. Οι αναφορές για βιαιοπραγίες ήταν πολυάριθμες για να αμφισβητήσω την ύπαρξη μιας αδιαμφισβήτητης επαφής τους με την πραγματικότητα.
Εντούτοις, διάφορες μαρτυρίες που έλαβα αποδείχτηκαν υπερβολικές, ακόμα και ανακριβείς, όταν έγινε επαλήθευση των περιοχών καταγωγής τους. Πράγμα που, φυσικά, δεν αναιρεί το ατιμωτικό σκάνδαλο αυτής της εξόδου.
Τι μας επαναλαμβάνετε συνεχώς; «Δεν διεξάγουμε έναν πόλεμο εναντίον του σερβικού λαού, αλλά εναντίον ενός δικτάτορα, του Μιλόσεβιτς, ο οποίος, αρνούμενος κάθε διαπραγμάτευση, έχει σχεδιάσει εν ψυχρώ, την γενοκτονία των Κοσοβάρων. Περιοριζόμαστε στην καταστροφή του μηχανισμού καταστολής, μια καταστροφή που είναι ήδη αρκετά προχωρημένη. Και, εάν συνεχίζουμε τις επιθέσεις, παρά τα ατυχή λάθη στόχων και τις αθέλητες παράπλευρες απώλειες, είναι γιατί οι σερβικές δυνάμεις στο Κόσοβο συνεχίζουν τις επιχειρήσεις εθνικής εκκαθάρισης».
Έχω λόγους να πιστεύω, κ. Πρόεδρε, ότι κάθε μια από τις παραπάνω λέξεις είναι αθέμιτη.
1. «Όχι πόλεμος εναντίον του λαού…». Δεν γνωρίζετε ότι στην καρδιά του Νέου Βελιγραδίου, το παιδικό θέατρο Ντούσαν-Ράντεβιτς είναι ακριβώς δίπλα από την τηλεόραση και ότι ο πύραυλος που κατέστρεψε την τελευταία χτύπησε και το προηγούμενο; Οι βόμβες έχουν θίξει τριακόσια σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα. Οι μαθητές δεν πηγαίνουν πια στο σχολείο και έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Στην ύπαιθρο υπάρχουν αυτοί που μαζεύουν τους κίτρινους εκρηκτικούς σωλήνες, παρόμοιους με παιχνίδια (μοντέλο CBU 87). Τέτοιες «βόμβες εναντίον προσωπικού ή ανάλογες διασκορπίστηκαν από τους Σοβιετικούς στο Αφγανιστάν. Η καταστροφή των εργοστασίων έχει αφήσει χωρίς δουλειά εκατό χιλιάδες εργάτες με εισόδημα 230 δηνάρια, δηλαδή 91 φράγκα το μήνα. Ο μισός σχεδόν πλγ.-θυσμός είναι άνεργος. Εάν πιστεύετε ότι έτσι τον στρεφε-τε εναντίον του καθεστώτος έχετε λάθος. Παρά την κούραση και την ανάγκη, δεν έχω ανακαλύψει το παραμικρό σχίσμα στην «ιερή ένωση». Μια νέα γυναίκα στη Πρίστινα μου είπε: «Όταν τέσσερις Κινέζοι, αντιπρόσωποι μιας μεγάλης δύναμης, σκοτώνονται, ο κόσμος αγανακτεί αλλα τετρακόσιοι Σέρβοι δεν μετράνε. Δεν είναι περίεργο;».
Φυσικά δεν υπήρξα μάρτυρας του μακελειού, που επιτελέσθηκε από τους βομβαρδιστές του NATO πάνω σε λεωφορεία, φάλαγγες προσφύγων, τραίνα, το νοσοκομείο στη Νις και αλλού. Ούτε των επιδρομών στα στρατόπεδα των Σέρβων προσφύγων (Μάζινο Μασέλιγιε, 21 Απριλίου τέσσερις νεκροί, είκοσι τραυματίες). Μιλώ για τις εκατονταδες χιλιάδες Σέρβων προσφύγων που οι Κροάτες εκτόπισαν από την Κράινα χωρίς μικρόφωνα και κάμερες.
Αλλά, επιτρέψτε μου να επιμείνω στις περιοχες κα: τ:ς στιγμές της διαμονής μου στο Κόσοβο: ο στρατηγός Γιερτζ. κήρυκας του NATO, έχει δηλώσει: «Δεν έχουμε επιτεθεί εναντίον καμίας φάλαγγας και δεν έχουμε ποτέ επιτεθε: εναντίον πολιτών». Αυτό είναι ψέμα. Είδα, στο χωριουδάκι τον Λίπλγιαν, Πέμπτη 6 Μαΐου, ένα ιδιωτικό σπίτι κονιορτοποιημένα από έναν πύραυλο. Τρία μικρά κορίτσια, ο παππούς κα: γ. γιαγιά τους σφαγιασμένοι χωρίς να υπάρχει στρατιωτικός στόχος σε ακτίνα τριών χιλιομέτρων. Την επόμενη μέρα, είδα δύο άλλα σπιτάκια να έχουν γίνει στάχτη δύο ώρες πριν. στην περιοχή των Τσιγγάνων, στο Πρίζρεν. Υπήρξαν αρκετα θύματα που θάφτηκαν.
2. «Ένας δικτάτορας, ο Μιλόσεβιτς…». Οι συνομιλητές μου από την αντιπολίτευση, οι μόνοι με τους οποίους συνδιαλέχθηκα, μου υπενθύμισαν τις σκληρές πραγματικότητες. Αυταρχικός, αθέμιτος, χειραγωγος και λαϊκιστής, ο κ. Μιλόσεβιτς έχει παρ’ όλα αυτά εκλεγεί τρεις φορές. Οι δικτάτορες εκλέγονται για μια φορά. οχι δυο. Σέβεται το γιουγκοσλαβικό σύνταγμα. Δεν υπάρχει ένα κα; μοναδικό κυβερνητικό κόμμα. Το δικό του είναι μειοψηφία στο κοινοβούλιο. Δεν υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενο:, υπάρχουν συνασπισμοί που αλλάζουν. Είναι κάπως απων από το τοπίο της καθημερινής ζωής. Ο καθένας μπορει να τον κριτικάρει ανοιχτά στις ταράτσες των καφενείων και κανένας δεν μένει αμέτοχος, αλλά κανένας δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτό καθόλου. Δεν υπάρχει η αύρα του «ολοκληρωτισμού» στα πνεύματα. Η Δύση φαίνεται να είναι εκατό φορές πιο ψυχωτική με τον κ. Μιλόσεβιτς από ότι οι συμπατριώτες του.
Το να μιλάς για το Μόναχο αναφερόμενος σ’ αυτόν, είναι σαν να αντιστρέφεις τη σχέση μεταξύ του ισχυρού και του
αδύναμου και να υποθέτεις ότι μια απομονωμένη και φτωχή χώρα με πληθυσμό δέκα εκατομμυρίων ανθρώπων, που δεν ονειρεύεται τίποτε παραπάνω από τα σύνορα της παλιάς Γιουγκοσλαβίας, μπορεί να συγκριθεί με τις κατακτήσεις του Χίτλερ και την υπερεξοπλασμένη Γερμανία. Όταν καλύπτεις το πρόσωπο σου υπέρμετρα, γίνεσαι τυφλός.
3. «Η γενοκτονία των Κοσοβάρων…». Ένα φοβερό κεφάλαιο. Συνάντησα δύο μόνον προσβάσιμους δυτικούς μάρτυρες. Ένας από αυτούς, ο Αλεξάντερ Μίτιτς (σερβικής καταγωγής, για να είμαστε δίκαιοι) είναι ανταποκριτής του Γαλλικός Τύπος στην Πρίστινα. Ο άλλος, Πολ Γουότσον, ένας αγγλόφωνος Καναδός, είναι ανταποκριτής στην Κεντρική Ευρώπη των Λος Άντζελες Τάιμς. Έχει καλύψει το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, την Καμπότζη, τον Πόλεμο του Κόλπου και την Ρουάντα: δεν είναι πρωτάρης. Μάλλον αντι-Σέρβος, παρακολουθεί τον εμφύλιο πόλεμο στο Κόσοβο δύο χρόνια τώρα και γνωρίζει εκεί κάθε χωριό και κάθε δρόμο. Ο τύπος είναι ήρωας και γι’ αυτό μετριόφρων. Όταν όλοι οι ξένοι δημοσιογράφοι εκδιώχθηκαν από την Πρίστινα, τις πρώτες μέρες των βομβαρδισμών, κρύφτηκε έτσι ώστε να παραμείνει ανώνυμα. Όμως, ποτέ δεν σταμάτησε να περιφέρεται και να παρατηρεί.
Η μαρτυρία του είναι ισορροπημένη και, συγκρινόμενη με άλλων, πειστική. Οι χειρότερες βιαιοπραγίες έλαβαν χώρα τις πρώτες τρεις μέρες (24, 25, 26 Μαρτίου) κάτω από ένα καταιγισμό βομβών, με εμπρησμούς, πλιάτσικα και δολοφονίες. Μετά, αρκετές χιλιάδες Αλβανών διατάχτηκαν να φύγουν. Με διαβεβαίωσε ότι από τότε, δεν έχει συναντήσει ενδείξεις εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Αναμφίβολα, αυτοί οι δύο σχολαστικοί παρατηρητές δεν έχουν δει τα πάντα. Και έχω δει ακόμα λιγότερα. Μπορώ να καταθέσω μόνον για τους Αλβανούς χωρικούς που επέστρεφαν στο Ποντούγιεβο, Σέρβοι στρατιώτες να φρουρούν μπροστά από τα αλβανικά αρτοποιεία — δέκα από αυτά έχουν ξανανοίξει στην Πρίστινα. Και άνθρωποι πληγωμένοι από τους βομβαρδισμούς να κείνται ο ένας δίπλα στον άλλο στο νοσοκομείο της Πρίστινα (διακόσια κρεβάτια).
Τότε, τι έχει γίνει; Σύμφωνα με τη γνώμη τους η ξαφνική υπέρθεση ενός παγκόσμιου αεροπορικού πολέμου σε έναν τοπικό εμφύλιο πόλεμο, ακραίας ωμότητας. Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι το 1998 σκοτώθηκαν 1.700 Αλβανοί μαχητές, 180 αστυνομικοί και 120 Σέρβοι στρατιώτες. Ο UCK έχει απαγάγει 380 άτομα και απελευθέρωσε 103 από αυτά, τα υπόλοιπα είναι είτε νεκρά είτε εξαφανισμένα, μερικές φορές έπειτα από βασανισμό. Μεταξύ αυτών δύο δημοσιογράφοι και 14 εργάτες. Ο UCK ισχυρίζεται ότι έχει 6.000 παράνομους ακτιβιστές στην Πρίστινα και μου είπαν ότι οι ελεύθεροι σκοπευτές άρχισαν τη δράση τους από τη στιγμή που έσκασε η πρώτη βόμβα. Οι Σέρβοι, κρίνοντας ότι δεν μπορούν να πολεμούν σε δύο μέτωπα, αποφάσισαν τότε να εκκενώσουν manu militari.
«Η Πέμπτη Φάλαγγα του NATO», οι «χερσαίες δυνάμεις του», δηλαδή ο UCK και ιδιαίτερα τα χωριά στα οποία είχε αναμειχθεί και είχε τις βάσεις του στον τοπικό πληθυσμό.
Τοπικές αλλά πραγματικές, αυτές οι εκκενώσεις, που εκεί κάτω αποκαλούνται «Ισραηλινού στυλ» και οι οποίες, ως βετεράνος της Αλγερίας σίγουρα θα θυμάστε -ένα εκατομμύριο πολίτες εκτοπίστηκαν και περιορίστηκαν από εμάς σε στρατόπεδα με αγκαθωτό σύρμα, με στόχο να «φιλτράρουμε το δηλητήριο από το νερό»- έχουν εδώ και εκ~. αφήσει ίχνη κάτω από τον ανοικτό ουρανό: καμένα σπίτια, εγκαταλελειμμένα χωριά. Αυτές οι στρατιωτικές επιθέσει; ήταν η αιτία για την φυγή των πολιτών -οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μέλη των οικογενειών των μαχητών, όπως μεν είπαν- πριν από τους βομβαρδισμούς. Ήταν, σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Γαλλικός Τύπος, πολύ περιορισμένες. «Ο κόσμος βρήκε καταφύγιο σε άλλα κοντινά σπίτια υποστήριξε. «Κανένας δεν πέθανε της πείνας, κανένας δεν σκοτώθηκε στους δρόμους, κανένας δεν έφυγε για την Αλβανία ή τα Σκόπια. Ήταν η επίθεση του NATO που αναμφίβολα πυροδότησε, σα χιονοστιβάδα, την ανθρωπιστική καταστροφή. Στην πραγματικότητα, μέχρι τότε, δεν υπήρχε ανάγκη για στρατόπεδα στα σύνορα για την ικανοποίηση των προσφύγων». Στη διάρκεια των πρώτων ημερών, όλοι συμφωνούν σ’ αυτό, εξαπολύθηκε η καταστολή από τα αποκαλούμενα «ανεξέλεγκτα» στοιχεία, πιθανόν με την συνενοχή της τοπικής αστυνομίας.
Ο κ. Βουκ Ντράσκοβιτς, αναπληρωτής πρωθυπουργός που έχει τώρα παραιτηθεί, και άλλοι, μου είπαν ότι μέχρι τότε είχαν συλλάβει και κατηγορήσει στο Κόσοβο τριακόσια άτομα με την κατηγορία της βιαιοπραγίας. Προπέτασμα; Αλλοθι: Τύψεις συνειδήσεως; Πιθανόν. Έπειτα, η έξοδος συνεχίστηκε αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Με οδηγίες από τον UCK που θέλει να ξανακερδίσει τον «λαό» του, από το φόβο να θεωρηθούν «συνεργάτες», από το φόβο των βομβαρδισμών (οι οποίοι, από τα 6.000 μέτρα δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ Σέρβων, Αλβανών και άλλων), με σκοπό την επανένωσή τους με τα ξαδέλφια τους που έχουν ήδη φύγει, γιατί τα βόδια είναι ήδη νεκρά, επειδή η Αμερική πρόκειται να νικήσει, επειδή τώρα είναι η ευκαιρία να μεταναστεύσουν στην Ελβετία, στη Γερμανία ή αλλού Αυτές είναι εξηγήσεις που ακούγονται εκεί κάτω. Δεν σας λέω να είστε προσεκτικός. Απλώς, αναφέρω αυτά που άκουσα.
Ακουγα, ίσως, τους ανθρώπους «της άλλης πλευράς» πάρα πολύ; Το αντίθετο θα ήταν ρατσισμός. Το να ορίζει a priori έναν λαό -Εβραίους, Γερμανούς ή Σέρβους- συλλογικά ως εγκληματίες είναι ανάξιο για έναν δημοκράτη. Τέλος πάντων, στη διάρκεια της κατοχής, υπήρχαν Αλβανικές, Μουσουλμανικές και Κροατικές μεραρχίες των SS – αλλά ποτέ Σερβικές. Έχει αυτός ο φιλοσημιτικός και αντιστασιακός λαός -πάνω από δέκα εθνότητες συνυπάρχουν στην ίδια τη Σερβία-μεταβληθεί σε ναζί με πενήντα χρόνια καθυστέρηση; Ένας αριθμός από Κοσοβάρους πρόσφυγες μου είπαν ότι διέφυγαν την καταστολή με τη βοήθεια Σέρβων γειτόνων ή φίλων.
4. «Η προχωρημένη καταστροφή των σερβικών δυνάμεων…». Αλίμονο! Το τελευταίο λέγεται για να αισθανόμαστε καλά. Ένας νεαρός λοχαγός που υπηρετούσε στο Κόσοβο και τον οποίο πήραμε ωτοστόπ στον αυτοκινητόδρομο Νις-Βελιγράδι, με ρώτησε ποιος είναι ο στρατηγικός λόγος για τον οποίο το NATO χτυπάει τους πολίτες τόσο άγρια. «Όταν πάμε στην πόλη, όπου δεν υπάρχει πια ηλεκτρισμός, πρέπει να πιούμε την Κόκα-Κόλα ζεστή. Είναι ενοχλητικό, αλλά είναι κάτι με το οποίο μπορείς να ζήσεις». Υποθέτω ότι οι στρατιωτικές μονάδες έχουν τη δική τους παροχή ηλεκτρισμού.
Στο Κόσοβο, υπάρχουν σπασμένες γέφυρες που μπορείς να τις περάσεις με ένα φορντ, εάν δεν τις περάσεις από πάνω μέσα από τις τρύπες. Έχετε καταστρέψει ένα αεροδρόμιο χωρίς σημασία, καταστρέψατε άδεια στρατόπεδα, τυλίξατε στις φλόγες άχρηστα φορτηγά, ομοιώματα ελικοπτέρων και ξύλινα πυροβόλα που τοποθετήθηκαν στη μέση των χωραφιών. Εξαιρετικά για τις εικόνες βίντεο και τις συνεντεύξεις τύπου, αλλά μετά;
Θυμηθείτε ότι η γιουγκοσλαβική άμυνα, σχεδιασμένη από τον Τίτο και τους αντάρτες του δεν έχει τίποτα κοινό με έναν κανονικό στρατό. Είναι διασκορπισμένη και πανταχού παρούσα, με τα υπόγεια καταφύγια-πολύβολεία προετοιμασμένα καιρό πριν για να προλάβουν συμβατικές καταστροφές – κάποτε τις σοβιετικές. Τα κανόνια μετακινούνται μαζί με τα γελάδια για να μην ανιχνεύεται η θερμότητα.
Δεν αποτελεί μυστικό ότι στο Κόσοβο υπάρχουν 150.000 ένοπλοι άντρες, από 20 έως 70 ετών -δεν υπάρχει όριο ηλικίας για τους κληρωτούς- από τους οποίους 40 με 50 χιλιάδες για την Τρίτη Στρατιά του στρατηγού Πάβκοβιτς. Οι ασύρματοι τους δείχνουν να βρίσκονται σε καλή κατάσταση και είναι οι ίδιοι οι Γιουγκοσλάβοι που μπερδεύουν τις τηλεφωνικές γραμμές – ο UCK χρησιμοποιεί κινητά για να πληροφορεί τους Αμερικανούς βομβαρδιστές.
Όσον αφορά την πτώση του ηθικού, την οποίαν ελπίζετε, μην πιστεύετε τίποτε απ’ όσα ακούτε γι’ αυτή. Στο Κόσοβο, περιμένουν ακλόνητοι για τους στρατιώτες μας και, φοβούμαι, όχι χωρίς κάποιο βαθμό ανυπομονησίας. Όπως ένας κληρωτός από την Πρίστινα, που πήγαινε να αγοράσει το ψωμί του με το ΑΚ στον ώμο του, μου είπε: «Κάντε γρήγορα αυτή την χερσαία επέμβαση. Σ’ έναν πραγματικό πόλεμο υπάρχουν νεκροί και από τις δύο μεριές». Τα παιχνίδια πολέμου των σχεδιαστών του NATO αναπτύσσονται 5.000 μέτρα πάνω από την πραγματικότητα. Σας εκπλιπαρώ μην στέλνετε τους ευαίσθητους και έξυπνους ευέλπιδές μας, σε ένα έδαφος για το οποίο δεν γνωρίζουν τίποτα. Ο στόχος τους ίσως είναι δίκαιος, αλλά γι’ αυτούς δεν θα είναι ποτέ ένας αμυντικός πόλεμος και ακόμα λιγότερο, ένας ιερός πόλεμος, όπως θα είναι -σωστά ή λανθασμένα- για τους Σέρβους εθελοντές στο Κόσοβο και Μετόχια.
5. «Συνεχίζουν την εθνοκάθαρση στο Κόσοβο…». Ήμουν αγανακτισμένος με τις πινακίδες και τις ταυτότητες, που συσσωρεύονταν στα σημεία ελέγχου στα αλβανικά σύνορα, των προσφυγών που έφευγαν. Αυτό έγινε λόγω του φόβου ότι οι «τρομοκράτες» μπορούν να εισχωρήσουν και πάλι χρησιμοποιώντας τες για να καλύψουν τα δικά τους αυτοκίνητα και χαρτιά, μου είπαν. Πολλά πράγματα μπορεί να διέφυγαν των μετρίων παρατηρήσεων μου, αλλά ο Γερμανός υπουργός Αμύνης ψευδόταν στις 6 Μαΐου, όταν είπε ότι «600.000 με 900.000 περίπου εκτοπισμένα άτομα εντοπίστηκαν στη περιοχή του Κόσοβο». Σε μια περιοχή 10.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, δεν θα μπορούσε κάτι τέτοιο να περάσει απαρατήρητο για έναν παρατηρητή που κινούταν μέσα σε μια μέρα από ανατολικά στα δυτικά και από βορρά προς νότο. Στην Πρίστινα, όπου ακόμα ζουν δεκάδες χιλιάδες Αλβανών, μπορείς να έχεις ένα γεύμα σε μια αλβανική πιτσαρία με συντροφιά Αλβανούς.
Δεν θα μπορούσαν οι υπουργοί να έρθουν σε επαφή με κάποιους ψύχραιμους μάρτυρες -Έλληνες γιατρούς από τους Γιατρούς χωρίς σύνορα, εκκλησιαστικούς, παπάδες;
Σκέφτομαι τον πατέρα Στέφαν, πρεσβύτερο του Πρίζρεν, εξαιρετικά ισορροπημένο. Γιατί ο εμφύλιος δεν είναι ένας θρησκευτικός πόλεμος. Τα πολυάριθμα τζαμιά είναι άθικτα – εκτός από δύο, σύμφωνα με ότι μου έχει αναφερθεί.
Μπορείς να αγοράσεις την εξωτερική πολιτική μιας χώρας -πράγμα το οποίον κάνουν οι ΗΠΑ με τις χώρες της περιοχής-αλλά όχι τα όνειρα και τη μνήμη της. Εάν μπορούσατε να δείτε τα γεμάτα μίσος βλέμματα των Σκοπιανών αστυνομικών και των συνοριακών φρουρών στα μεταγωγικά κονβόι και τους υπεροπτικούς φρουρούς τους, που κάθε νύχτα ανεβαίνουν από τη θεσσαλονίκη στα Σκόπια, αγνοώντας απόλυτα αυτα που τους περιβάλουν, είναι προφανές ότι είναι πιο εύκολο να εισέλθεις σε αυτό το «θέατρο» παρά να του ξεφύγεις. Θα έχετε το κουράγιο ή την ευφυία, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ιταλού προέδρου, να αποκηρύξετε αυτές τις εξωπραγματικές διακηρύξεις και να αρχίσετε να αναζητείτε με τον Ιμπραήμ Ρουγκόβα, και σύμφωνα με τα λεγόμενά του. «μια πολιτική λύση σε ρεαλιστικές βάσεις»;
Σε αυτή την περίπτωση, αρκετά στοιχεία από την πραγματικότητα θα σας προκαλέσουν την προσοχή. Πρώτον, δεν υπάρχει διέξοδος χωρίς ένα modus vivendi μεταξύ των Σέρβων και των Αλβανών, όπως απαιτεί ο κ. Ρουγκόβα, διότι δεν υπάρχει μία αλλά δύο ή ακόμα περισσότερες κοινότητες στο Κόσοβο. Χωρίς να υπεισέλθουμε στη μάχη των αριθμών, λόγω της απουσίας αξιόπιστων στατιστικών, πιστεύω ότι κατάλαβα πως υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο Αλβανοί, 250.000 Σέρβοι και 250.000 άλλοι, που ανήκουν σε άλλες εθνικες μειονότητες —εξισλαμισμένοι Σέρβοι, Τούρκοι, Γκόρανς γ. ορεσίβιοι, Ρομά, «Αιγύπτιοι» ή αλβανόφωνοι Τσιγγάνοι που φοβούνται την κυριαρχία της Μεγάλης Αλβανίας και έχουν πάρει το μέρος των Σέρβων. Δεύτερον, καμιά διέξοδος χωρίς αποτροπή της αναγέννησης ενός άγριου εσωτερικού πολέμου, ένα επεισόδιο με κύκλο ενός αιώνα, η Πρώτη Πράξη χωρίς την οποία η σημερινή Δεύτερη Πράξη είναι ακατανόητη, αλλα η οποία ήρθε μετά από μια εξωτερική καταπίεση.
Οι πολιτικοί σήμερα ακολουθούν πάντα μια αναλογία με το παρελθόν. Επιπλέον, πάντα βρίσκουν την χειρότερη. Έχετε επιλέξει την χιτλερική αναλογία, με τους Κοσοβάρους να είναι οι διωκόμενοι Εβραίοι. Επιτρέψτε μου να σας προτείνω μιαν άλλη: Αλγερία. Σίγουρα ο κ. Μιλόσεβιτς δεν είναι Ντε Γκωλ. Εντούτοις, οι πολιτικές αρχές έχουν να κάνουν με έναν στρατό που έχει βαρεθεί να χάνει και θέλει να θέσει ένα τέλος σ’ αυτό. Επιπλέον, αυτός ο τακτικός στρατός συνυπάρχει με τοπικούς μαχητές που κάποια μέρα μπορούν κάλλιστα να μοιάσουν με τον OAS.
Κι αν το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο Βελιγράδι, αλλα στους δρόμους, στα καφέ, τα μανάβικα του Κόσοβο; Αυτοί οι άνθρωποι εκεί, και αυτό είναι γεγονός, δεν φαίνονται καθόλου καθησυχαστικοί. Μια ή δύο φορές προσπάθησαν στα σοβαρά να με αρπάξουν. Και, μιλώντας ειλικρινά, θα πρέπει να πω ότι ήταν Σέρβοι αξιωματούχοι που έφτασαν σε βοήθειά μου όλες τις φορές και με έσωσαν.
Θυμάστε τον ορισμό του Ντε Γκωλ για το NATO: «Ένας οργανισμός, που επιβλήθηκε πάνω στην Ατλαντική Συμμαχία, πράγμα που δεν ισοδυναμεί με τίποτε άλλο παρά την στρατιωτική και πολιτική υποταγή της Δυτικής Ευρώπης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής». Θα έρθει η μέρα που θα μας εξηγήσετε τι σας έκανε να αλλάξετε αυτόν τον ορισμό. Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να παραδεχτώ ότι αισθάνομαι λίγο ντροπιασμένος όταν, στο Βελιγράδι, ένας Σέρβος, μέλος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης μόλις ρωτήθηκε γιατί ο πρόεδρος του δέχεται πρόθυμα έναν Αμερικάνο και όχι έναν Γάλλο, μου απάντησε: «Όπως και να το κάνεις, είναι καλύτερα να μιλάς με το αφεντικό παρά με τους υπηρέτες του».
Μετάφραση: Κώστας Γεώρμας
” Le Monde, 13 Μαΐου 1999
