του Μ. Μουζάκη, από το Άρδην τ. 32, Νοέμβριος 2001
Πενιχρα ήσαν τα αποτελέσματα της περιλάλητης και πολυδιαφημισμένης φθινοπωρινής επικοινωνιακής αντεπίθεσης του ΠΑΣΟΚ.
Οι εξαγγελίες Σημίτη στη ΔΕ0, το συνέδριο, ο πολλά υποσχεθείς ανασχηματισμός, ακόμα και η συγχώνευση της Εθνικής με την ALFA, ελάχιστα προσφέρουν στην αγωνιώδη κούρσα ανάκαμψης και τούτο προκύπτει απ’ όλες τις δημοσκοπήσεις, ιδιαίτερα της τελευταίας (της “OPINION” για την Ελευθεροτυπία) η οποία περιλαμβάνει όλα τα προαναφερθέντα και δείχνουν ότι:
– Όλα τα επικοινωνιακά τρικ αποδείχτηκαν τελικά “άσφαιρα πυρά”.
– Τείνει να παγιωθεί ένα σταθερό προβάδισμα της Ν.Δ. πάνω από 5 μονάδες.
– Το ΠΑΣΟΚ έχει σοβαρές πλέον απώλειες στα “δυναμικά” κοινωνικά στρώματα, όπου υπερείχε τα τελευταία χρόνια, τις ηλικίες 25-44 και τον πληθυσμό ανώτατης μόρφωσης.
Το κλίμα γίνεται περισσότερο απογοητευτικό, αν συνυπολογιστούν δύο ακόμα παράγοντες.
Πρώτον, ότι τα καθεστωτικά ΜΜΕ, μετά το “προειδοποιητικό καμπανάκι” της περιόδου Μάη-Ιούλη, επανήλθαν στη σταθερή υποστήριξη του κ. Σημίτη (κυρίως) και της κυβέρνησης του. Ας είναι καλά οι “διευθετήσεις” του Αυγούστου…
Δεύτερον, ότι οι φθινοπωρινές δημοσκοπήσεις έγιναν σε μια περίοδο εξ αντικειμένου ευνοϊκή για τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση, μετά δηλαδή τα γεγονότα της 11Σεπτεμβρίου, γεγονότα που λογικά συσπειρώνουν τον κόσμο γύρω από την κυβέρνηση.
Η σπουδή και το άγχος των καθεστωτικών ΜΜΕ να διαστρεβλώσουν την ουσία των μηνυμάτων των δημοσκοπήσεων, κυρίως δια της υπερπροβολής ενός ελάσσονος ποιοτικού στοιχείου, της απάντησης δηλαδή στο ερώτημα “ποιος είναι καταλληλότερος για πρωθυπουργός”, είναι ικανά από μόνα τους να καταδείξουν τη διάψευση των προσδοκιών και το πενιχρό του αποτελέσματος μιας προσπάθειας, επί της οποίας πολλά είχαν επενδυθεί.
Αυτό, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες μας, έχει ιδιαίτερα ανησυχήσει το Μαξίμου και τη Χαρ. Τρικούπη και έχει αποτελέσει αντικείμενο επικοινωνιακών συσκέψεων, παρά τις .. .δηλώσεις ικανοποίησης κυβερνητικών και κομματικών στελεχών τα οποία προκειμένου να κάνουν ενέσεις ευφορίας στους οπαδούς, καμώνονται πως βλέπουν το ποτήρι “μισογεμάτο”.
Προσθέστε σ’ όλα τούτα και το εξής σημαντικό:
Από δημοσκοπήσεις που έχουν στα χέρια τους τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ προκύπτει ότι το “σκληρό ροκ” Λαλιώτη συσπειρώνει μόνο το σκληρό πυρήνα των οπαδών του κυβερνώντος κόμματος, ενώ απωθεί κεντροδεξιούς ψηφοφόρους, οι οποίοι από το 1996 είχαν ξεσηκωθεί απ’ τη “λάμψη” του Κ. Σημίτη…
Η μετα-Σημίτη εποχή ξεκίνησε
Αποτελεί κοινή πεποίθηση των παροικούντων την πασοκική Ιερουσαλήμ, πως το συνέδριο και ο ανασχηματισμός, ενώ δεν έλυσον το ουσιαστικό πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν κυβέρνηση και ΠΑΣΟΚ στη σχέση τους με τον λαό (και πώς να το λύσουν, αφού επιβεβαίωσαν τη συνέχιση της ίδιας πολιτικής;), στην ουσία δρομολόγησαν τις εξελίξεις για τη μετα-Σημίτη εποχή.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός γνωρίζει καλά αυτό που είναι κοινό μυστικό και συζητείται στις συνάξεις ακόμα και κορυφαίων στελεχών, αν και δεν ομολογείται (φυσικά…) ακόμα δημόσια:
Αν το σημερινό κλίμα δεν αλλάξει -και ως τώρα, παρά τις αγωνιώδεις καθεστωτικές επιχειρήσεις, το “φάρμακο” δεν έχει βρεθεί- τότε λίγο πριν τις εκλογές θα έχει να απαντήσει σ’ ένα εκ των πραγμάτων εκβιαστικό δίλημμα: Ή να αποσυρθεί “οικεία βουλήσει” διαχειριζόμενος τη διαδικασία διαδοχής, ή να οδηγηθεί σε μια προσωπική ήττα, οπότε οι δυνατότητες παρέμβασης του θα είναι αισθητά περιορισμένες, έως και ανύπαρκτες.
Αυτή ακριβώς η βεβαιότητα είναι που συγκρατεί, προς το παρόν, την εκδήλωση σοβαρών εσωκομματικών “αντιπολιτευτικών” κινήσεων και την αποφασιστική προώθηση προσωπικών φιλοδοξιών, ορατών κατά τα άλλα δια γυμνού οφθαλμού. Είναι αυτή επίσης, που αναδιατάσσει συσχετισμούς, ισορροπίες και συμμαχίες, ωθεί στελέχη προς επαναπροσανατολισμό τακτικής και στρατηγικής, που χρωματίζει εν γένει τις ενδοκυβερνητικές και εσωκομματικές εξελίξεις…
Τρία “φαβορί” και ένα “αουτοάι-ντερ”
Η μετακίνηση του Κ. Λαλιώτη στη Χαρ. Τρικούπη αποτελεί αναμφισβήτητα μια θεαματική κίνηση στην εσωκομματική σκακιέρα, ο χρόνος θα δείξει αν θα είναι και αποτελεσματική.
Γεγονός είναι, πως εντάσσεται στην προαναφερθείσα περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Ο κ. Λαλιώτης, προφανώς διαβλέποντας ότι οι διαδικασίες διαδοχής έχουν εν δυνάμει ξεκινήσει επέλεξε μια θέση, μέσω της οποίας θα διαδραματίσει κεντρικό, πρωταγωνιστικό ρόλο.
Το ίδιο έπραξε και το ’96, από άλλη θέση βεβαίως, οπότε και η συμβολή του (ποικιλοτρόπως …) στη νίκη του Σημίτη υπήρξε καθοριστική. Τώρα επιθυμεί να είναι στο κέντρο ακριβώς των επερχόμενων εξελίξεων και η θέση του γραμματέα του προσφέρει ντε γιούρε και ντε φάκτο τη δυνατότητα όχι απλά καθοριστικής μα και θεσμικής παρέμβασης.
Είναι νωρίς σίγουρα για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα, αν αυτή τη φορά “θα παίξει για τον εαυτό του” ή αν θα ρίξει το βάρος του υπέρ κάποιου άλλου κρατώντας για τον ίδιο τον ρόλο του ισχυρού ρυθμιστή και ουσιαστικού εκ των παρασκηνίων πρωταγωνιστή. Ακριβώς γι’ αυτό παρουσιάζει εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον η διακύμανση των σχέσεών του με τον κ. Σημίτη και τον κ. Γ. Παπανδρέου.
Πριν λίγους μήνες, σε “ανύποπτο χρόνο”(;) σε σοβαρή συζήτηση που είχε εκμυστηρεύτηκε: Εγώ με τον Γιωργάκη θα πάρουμε το κόμμα.
Ορισμένοι ισχυρίζονται πως έχει εν μέρει αναθεωρήσει αυτή τη θέση. Οπωσδήποτε το μέλλον θα είναι ενδιαφέρον, ενδεχομένως να κρύβει και εκπλήξεις.
Το ίδιο ισχύει για τις σχέσεις του με τον κ. Σημίτη, ιδιαίτερα αν ο πρωθυπουργός επιμείνει (καιτου βγει…) να καθορίσει ο ίδιος τους όρους διαδοχής.
Δεν είναι λίγοι στο ΠΑΣΟΚ όσοι πιστεύουν πως η επόμενη σοβαρή εσωκομματική κρίση θα είναι μεταξύ Σημίτη-Λαλιώτη!
Προς το παρόν ο νέος γραμματέας μεθοδικά χτίζει το επιτελείο της Χαρ. Τρικούπη (καθοριστικός ο ρόλος των Ν. Αθανασάκη, Π. Λάμπρου, Παν. Κουτουφά), ενώ με όπλο τη θεσμική του ιδιότητα διαμορφώνει τους υπέρ του συσχετισμούς.
Έχει πετύχει θεαματικές “μεταγραφές” απ’ τα “ορφανά του Άκη”.
Επιδιώκει αμφίπλευρη “διεύρυνση” επιρροής και προς το “παραδοσιακό” ΠΑΣΟΚ (με μοχλούς τους Α-Θανασάκη-Λάμπρου) και προς τους “εκσυγχρονιστές”.
Ο έτερος των πρωταγωνιστών της “δυναμικής περιόδου”, ο Γ. Παπανδρέου, έχει κάνει σοβαρή δουλειά στην Κ.Ο., αλλά μετά τα σαφή μηνύματα που έλαβε κατά την εκλογή του νέου Ε.Γ. “κοιτάζει” πλέον και στο κόμμα.
Βεβαίως, όπως διατείνονται ο ίδιος και οι συνεργάτες του, μεγάλο του όπλο παραμένει η εμβέλεια του στην κοινωνία και αυτό θα συνεχίσει πρωτίστως να αξιοποιεί, καθώς επίσης και τις σχέσεις του με τα ΜΜΕ, σχέσεις έτσι κι αλλιώς προνομιακές.
Στο επιτελείο του κεντρική θέση κατέχουν ο Οαν. Τσούρας και ο Δημ. Παλαιοθόδωρος
Σε επίπεδο Κ.Ο., ο Δημ. Γεωργακόπουλος και ο Αλ. Χρυοανθακόπου-λος διατείνονται, πως η “ομάδα” αριθμεί περί τα 40 μέλη, αριθμός μάλλον υπερβολικός.
Γεγονός είναι πως έχει κι αυτός πετύχει “μεταγραφές” από τα “ορφανά του Άκη”, ενώ στηρίζεται και από παλιούς “παπανδρεϊκούς”, απ’ τον Λιβάνη και τον Παποϋλια μέχρι τον Κατσιφάρα και (εσχάτως) τον Παν. Κρητικό.
Η στρατηγική του υπαγορεύει τη μη ανακίνηση θέματος διαδοχής αλλά παράλληλα τη διακριτή συντήρηση στην επικαιρότητα (βοηθούντων και των δημοσκοπήσεων…) των πολύ συγκεκριμένων προσωπικών του φιλοδοξιών.
Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον εξάλλου το γεγονός ότι, εσχάτως, ορισμένοι εκ των συμβούλων του, τον συνεβούλευσαν πως η πλήρης ταύτιση του με τον αμερικανικό παράγοντα βλάπτει το προφίλ του και του πρότειναν επανασχεδιασμό τακτικής σ’ αυτό το σημείο…
Για τους μη επαΐοντες και μόνο αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία η “προκλητική” προώθηση του Ν. Χριστοδουλάκη στην κυβερνητική ιεραρχία, μέσω του ανασχηματισμού.
Στην πραγματικότητα, οι γνωρίζοντες θεωρούσαν δεδομένο πως “ο Σημίτης δεν θα αφήσει τον “Γιωργάκη” και τον “Κωστάκη” να κάνουν μόνοι τους παιχνίδι στην κούρσα της διαδοχής, θα προωθήσει τα δικά του πλάνα για τη νέα ηγετική ομάδα.
Ακριβώς αυτή τη σημιτικής έμπνευσης “νέα ηγετική ομάδα” εκφράζει ο Ν. Χριστοδουλάκης η οποία εμφανίζεται έτσι κι αλλιώς ενισχυμένη, και δια του συνεδρίου και δια του ανασχηματισμού.
Η συμμετοχή στο νέο Ε.Γ. των Δημ. Ρέππα, Μιχ. Νεονάκη, Μιλ. Αποστολάκη, η προώθηση του Ν. Χριστοδουλάκη, η ενίσχυση του Χρ. Βε-ρελή, Π. Ευθυμίου, Χρ. Πρωτόπαπα, Μιχ. Χρυσοχόίδη, όλα τούτα είναι ενταγμένα σ’ ένα ευρύτερο σχεδιασμό, ο οποίος ασφαλώς φτάνει ως τις διαδικασίες διαδοχής.
Προσθέστε την Αννα Διαμαντοπούλου, τον Γ. Πασχαλίδη, το Ν. Αλευρά, τον Γ. Δρυ, τον Γ. Φλωρίδη και 5-6 “εκσυγχρονιστικά” ακόμα στελέχη και έχετε την εικόνα του μελλοντικού ΠΑΣΟΚ, όπως τουλάχιστον ο σημερινός πρόεδρος του την οραματίζεται.
Ο νέος “τσάρος” της οικονομίας είναι σίγουρο ότι θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις, μαζί βέβαια με την υπόλοιπη “ομάδα”…
Ο Ευ. Βενιζέλος, ο οποίος ποτέ δεν έκρυψε τις προσωπικές του ηγετικές φιλοδοξίες, συμπληρώνει την τετράδα των δυνάμεων των δυνάμει δελφίνων της μετα-Σημίτη εποχής.
Οι αναμφισβήτητες δυνατότητες του θα δοκιμαστούν απ’ τη δύσκολη γι’ αυτόν πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί, σε σύγκριση βέβαια πάντοτε με τις φιλοδοξίες του. Στην ουσία οι σημερινές εξελίξεις τον τοποθετούν τέταρτο στην “ιεραρχία της διαδοχής” και του συνιστούν υπομονή.
Ο πληθωρικός ωστόσο -και εν πολλοίς υπερφίαλος- υπουργός Πολιτισμού υπογραμμίζει πως “πολλές φορές η δυναμική των εξελίξεων ακυρώνει στην πράξη και ιεραρχίες και προγραμματισμούς”. Πολλές φορές, πράγματι. Το ζήτημα είναι ότι για να συμβεί αυτό απαιτείται εκπλήρωση περισσοτέρων της μιας προϋποθέσεων και φυσικά όχι κινήσεις υπό το κράτος άγχους.
Τα κομμάτια του παζλ των, ενδεχομένως και ραγδαίων, εξελίξεων συμπληρώνουν στελέχη σαν τον Α. Τσοχατζόπουλο, τη Β. Παπανδρέου , τον 0. Πάγκαλο, τον Χρ. Παπουτσή.
0 υπουργός Ανάπτυξης, μεγάλος ηττημένος όχι μόνο του συνεδρίου αλλά συνολικά των πρόσφατων διεργασιών, βλέπει την άλλοτε κραταιά ομάδα του να φυλλορροεί και στελέχη προσκείμενα σ’ αυτόν έως και το συνέδριο ακόμα ν’ αναζητούν στέγη, κυρίως στον Γιώργο και τον Λαλιώτη. Η κρίση στις σχέσεις του με τον Χρ. Παπουτσή και την Τ. Αντωνίου, ενδεικτική.
Βλέπει επίσης τη στρατηγική του να έχει εκ των πραγμάτων ακυρωθεί και ξεπεραστεί.
Αμήχανη παρακολουθεί τις εξελίξεις και η υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ αναζητώντας ρόλο στις νέες συνθήκες, που πάντως δεν φαίνεται πλέον να μπορεί να είναι κεντρικός.
Ο, σημαντικών ικανοτήτων μα απρόβλεπτων αντιδράσεων, Θ. Πάγκαλος πασχίζει να δει το νέο τοπίο και τη δική του θέση, από πολύ δύσκολη πάντως αφετηρία και με πιο δυσμενείς συνθήκες γι’ αυτόν…
