από το Άρδην τ. 47, Ιούνιος 2004
Η κρίση της παγκοψιοποίησης βαθαίνει ασταμάτητα. Η εμπλοκή των Η,Π.Α. στο Ιράκ δεν φαίνεται να οδηγείται σε αίσια έκβαση, καθώς η αντίσταση του λαού φουντώνει και καθημερινά πραγματοποιούνται επιθέσεις με θύματα από την πλευρά του στρατού κατοχής. 0 “αστάθμητος παράγοντας”, τα αντιστασιακά ανακλαστικά του Ιρακινού λαού, συνέτριψαν τα σχέδια του κατακτητή για την αστραπιαία κατάκτηση και την ομαλή μετάβαση σ’ ένα ελεγχόμενο καθεστώς “προστατευόμενης δημοκρατίας”. Πλέον, είναι προφανές πως η παρουσία των Αμερικανών στο Ιράκ πυροδοτεί έναν ατέρμονο κύκλο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε κατακτητή και υπόδουλο, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει μόνο σε μια απόπειρα λιβανοποίησης του Ιράκ, σε τρεις συνιστώσες, δεδομένου ότι μια θαρραλέα απόφαση για απεμπλοκή, θα αποτελούσε ομολογία για τη μεγαλύτερη στρατηγική ήττα των Η.Π.Α. τα τελευταία 30 χρόνια, και είναι εντελώς απίθανη.
Επιπρόσθετα οι κλυδωνισμοί που προκαλεί η δραστηριότητα των Η.Π.Α. και του Ισραήλ, στο Ιράκ και στην Παλαιστίνη, προκαλούν ολοένα και περισσότερα ρήγματα στο εσωτερικό της αυτοκρατορικής συμμαχίας. Ήδη, μετά τις επιθέσεις της 11ης Μαρτίου στη Μαδρίτη -συνέπεια της συμμετοχής της Ισπανίας στον πόλεμο του Ιράκ- πολλές από τις χώρες εκείνες που ευκαιριακά οργανώθηκαν στη λογική της “Νέας Ευρώπης”, προκειμένου να ενισχύσουν τις ατλαντικές τάσεις στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δείχνουν ότι δεν είναι διατεθειμένες να συνεχίσουν στην ίδια κατεύθυνση με οποιοδήποτε τίμημα. Ήδη η Ισπανία έχει εισέλθει σε τροχιά ολικής απεμπλοκής από την εκστρατεία της κατοχής της Μέσης Ανατολής, ενώ ακόμα και η Πολωνία μετρίασε τις φιλοαμερικανικές της διαθέσεις.
Σε ό,τι αφορά το εσωτερικό των Η.Π.Α., το ισραηλινό λόμπι ήταν αυτό που εν πολλοίς στήριξε την εκδοχή της πιο αμείλικτης και απροκάλυπτης επέμβασης στη Μέση Ανατολή. Γιατί η εντεινόμενη αστάθεια στη Μέση Ανατολή είναι αυτή που ευνοεί τις ωμές πρακτικές της κυβέρνησης Σαρόν και δικαιολογεί την γενίκευση της ισραηλινής καταπίεσης, τη λήψη πιο “δραστικών” κατασταλτικών μέτρων απέναντι στο παλαιστινιακό κίνημα. Ήδη -όπως μας πληροφορεί και στη συνέντευξή του ο Μάικλ Βαρσάφσκι- η πλειοψηφία της ισραηλινής κοινής γνώμης είναι ήδη προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο, μιας και ο μέχρι πρότινος λανθάνων ισραηλινός ρατσισμός ομολογείται σήμερα και καθορίζει το δημόσιο κλίμα στη χώρα.
Από την έκβαση των γεγονότων βέβαια, προκύπτει ότι αυτή η επιλογή όχι μόνο δεν απέδωσε στην εμπέδωση των αμερικανικών σχεδίων στη Μέση Ανατολή, αλλά και προκαλεί επιπρόσθετα προβλήματα στο εσωτερικό των Η.Π.Α. με την αμερικανική κοινή γνώμη να μεταστρέφεται αισθητά πλέον κατά του Μπους. Στην επόμενη περίοδο, ο συνδυασμός της δραστηριότητας του αντιπολεμικού κινήματος με τον αντίκτυπο των ολοένα και συγκλονιστικότερων αποκαλύψεων γύρω από τις αμερικανικές βαναυσότητες στο Ιράκ, θα οδηγήσει εκ των πραγμάτων στην γενικευμένη αποστροφή της κοινής γνώμης για την εξωτερική πολιτική της χώρας τους.
Παρ’ ΄λα αυτά, η παρούσα συγκυρία είναι μια συγκυρία μεταβατική. Απ’ τη μια, έχουμε την προφανή δυστοκία της αυτοκρατορικής στρατηγικής, αλλά, από την άλλη, κανένας από τους σημαντικούς εταίρους της Δύσης (Γαλλία, Ρωσία) ή τους ανερχόμενους ανταγωνιστές της Ανατολής (Κίνα, Ινδία) δεν φαίνεται να είναι έτοιμος ή να επιθυμεί πρωτοβουλίες που θα μετέβαλλαν έστω και στο ελάχιστο τους παγκόσμιους συσχετισμούς (τη μονομερή, αυτοκρατορική δράση των Η.Π.Α., την ασυδοσία του Ισραήλ κ.λπ.) συνέπεια των οποίων είναι η κρίση και η εντεινόμενη παγκόσμια ανασφάλεια. Τούτο σημαίνει πως δεν πρέπει να ελπίζουμε άμεσα σε θεαματικές ανατροπές που θα μεταβάλουν την παγκόσμια κατάσταση, παρόλο που η αντιστασιακή δράση του ιρακινού και του παλαιστινιακού λαού, έχουν προκαλέσει, και θα συνεχίσουν να προκαλούν, μεγάλες φθορές στο οικοδόμημα της Νέας Τάξης Πραγμάτων. Εξ άλλου, σήμερα, σχεδόν μόνο η μεγαλειώδης αντίσταση αυτών των λαών είναι που ανοίγει το δρόμο για περισσότερη δημοκρατία στο μελλοντικό διεθνές σκηνικό…
***
Στο παρακάτω μίνι αφιέρωμα περιλαμβάνονται τα κείμενα του Αριστείδη Τερζη, τα οποία σκιαγραφούν, τόσο στιγμές από την ιστορία του αμερικανικού επεκτατισμού, όσο και πτυχές της κριτικής αμερικανικής παράδοσης, της άλλης Αμερικής που θέτει στο στόχαστρο τις αυτοκρατορικές πρακτικές της παγκόσμιας υπερδύναμης . Ένα δεύτερο κείμενο του ιδίου αποκαλύπτει τα σχέδια του Ισραήλ, το οποίο, σε συνεργασία μ’ ένα κομμάτι του φιλοατλαντικού μπλοκ της Ευρώπης, μεθοδεύει μια ειδική σχέση ανάμεσα στο πρώτο και την Ε.Ε., μια προοπτική που εκ των πραγμάτων -παράλληλα με πιθανή είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε – θα θέσει τέρμα σε οποιαδήποτε απόπειρα αυτονόμησης της τελευταίας από τον αμερικανικό άξονα. Τέλος, οι Εβραίοι αντισιωνιστές, ο Γουάιζ από την Αμερική και ο Μόικλ Βαρσάφσκι από το Ισραήλ, επιμένουν σε μια “εκ των έσω” καταλυτική κριτική στο σιωνισμό και τις πρακτικές του. Ο πρώτος πραγματοποιεί μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν του σιωνισμού, ενώ ο δεύτερος αναλύει και εξηγεί τη μεταστροφή της ηγεσίας αλλά και ενός μέρους της κοινής γνώμης του Ισραήλ προς περισσότερο βίαια και δραστικά μέτρα που να επιλύουν οριστικά το Παλαιστινιακό ζήτημα, παρά την παράλληλη ενίσχυση και του φιλειρηνικού κινήματος στο Ισραήλ.
