Του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Στην δημιουργία νέας ισορροπίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ανατρέποντας τα δυσμενή για την Τουρκία δεδομένα που είχε δημιουργήσει όλα τα προηγούμενα χρόνια η αντιπαλότητα της με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα ΗΑΕ και τη Σ. Αραβία, αποσκοπεί η επιχείρηση γοητείας την οποία έχει εξαπολύσει στις χώρες αυτές ο Τ.Ερντογάν. Ένα εγχείρημα όμως που προσκρούει και στους ενδοσουνιτικούς ανταγωνισμούς αλλά και στο βάθος που έχει αποκτήσει η συνεργασία των χωρών αυτών με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Με τις χώρες αυτές η Τουρκία είχε συγκρουσθεί σε περιφερειακά μέτωπα αλλά και στην διεθνή αρένα, με τον Τ. Ερντογάν να έχει ξεσπαθώσει με ακραίο τρόπο εναντίον των ηγεσιών τους κάτι που προσπαθεί να κάνει να ξεχασθεί.
«Δολοφόνο» είχε χαρακτηρίσει τον πρίγκηπα της Σ.Αραβίας, «υποστηρικτές τρομοκρατών» τα ΗΑΕ, «στυγνό δικτάτορα» τον πρόεδρο της Αιγύπτου, «Ναζί που επιβάλλουν απαρτχάιντ» τους Ισραηλινούς και τον Νετανιάχου.
Όμως η κρίση στις σχέσεις του με τις χώρες αυτές, τις έφερε πιο κοντά με την Ελλάδα και την Κύπρο, όπου και με τη στήριξη των Αμερικανών (τουλάχιστον στο σχήμα 3+1) διαμόρφωσαν ένα δυναμικό πλαίσιο συνεργασίας μέσω όχι μόνο των διμερών αλλά κυρίως των τριμερών και πολυμερών συνεργασιών.
Ο κ.Ερντογάν επιχειρεί να ανατρέψει αυτή την κατάσταση και συγχρόνως ελπίζει ότι τα ΗΑΕ και η Σ.Αραβία με την αποκατάσταση των σχέσεων θα ρίξουν στην τουρκική οικονομία επενδύσεις, τις οποίες έχει ζωτική ανάγκη, ειδικά σε μια προεκλογική χρονιά που η ψήφος των πολιτών θα κριθεί κυρίως από την οικονομική κατάσταση, και όχι από τις τυχοδιωκτικές περιπέτειες στις οποίες οδηγεί τη χώρα του.
Όμως η «Χαρά» του κ.Ερντογάν με την ανακοίνωση της επίσκεψης του Σαουδάραβα πρίγκιπα MBS στην Τουρκία, έμεινε …μισή. Ο Σαουδάραβας πρίγκηπας θα συμπεριλάβει σύμφωνα με πληροφορίες από το Ριάντ, στην περιοδεία του όχι μόνο την Τουρκία αλλά και την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ιορδανία, σε ένα σαφές μήνυμα ότι η αποκατάσταση των σχέσεων με την Τουρκία του κ. Ερντογάν δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπει χώρες με τις οποίες έχει αναπτύξει το Ριάντ στενές σχέσεις ενώ πριν λίγες ημέρες συνεδρίασε με εντυπωσιακή συμμετοχή από το Ριάντ το Ανώτατο επιχειρηματικό Συμβούλιο Ελλάδας – Σ.Αραβίας.
Και αυτό είναι κάτι που δεν συμβαίνει μόνο με τη Σ.Αραβία καθώς όλες οι αραβικές χώρες παράλληλα με τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων τους με την Τουρκία στέλνουν καθαρό μήνυμα ότι δεν είναι διατεθειμένες να το κάνουν θυσιάζοντας τη στενή συνεργασία με την Ελλάδα και την Κύπρο. Προφανώς είναι κάτι που δεν ικανοποιεί την Τουρκία.
Από τα Εμιράτα όχι μόνο μετά από κάθε συνάντηση ή επίσκεψη Τούρκου αξιωματούχου στα Εμιράτα υπάρχει επικοινωνία και πλήρης ενημέρωση προς την Ελλάδα, αλλά υπήρξε και μια ακόμη πρόσκληση προς των Κ.Μητσοτάκη να επισκεφθεί το Αμπού Ντάμπι στις 9 Μαΐου. Και το Κάιρο στέλνει διαρκώς καθησυχαστικά μηνύματα σε ανώτατο επίπεδο για το ότι η προσέγγιση με την Τουρκία που ακολουθεί μάλιστα πολύ αργούς ρυθμούς δεν επηρεάζει τη σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Σύμφωνα με το Al Monitor η αντίληψη του Ριάντ περί αυξανόμενης ιρανικής απειλής και συγχρόνως αποστασιοποίησης των ΗΠΑ από την περιοχή, το οδηγεί στην επιλογή αποκατάστασης των σχέσεων με την Τουρκία στην δημιουργία ενός σουνιτικού άξονα, παρά το γεγονός ότι οι δυο χώρες σε περιφερειακές κρίσεις υποστηρίζουν διαφορετικούς «παίκτες».
Το πάνω χέρι σε αυτόν τον άξονα βεβαίως δεν τον έχει ο κ.Ερντογάν όπως διεκδικούσε συστηματικά της τελευταία 15ετια, καθώς το Ριάντ είναι αυτό που ελέγχει και την εξομάλυνση των σχέσεων που επιδιώκει η Τουρκία με μια σειρά μουσουλμανικές χώρες που επηρεάζονται άμεσα από τη Σ.Αραβία.
Και η σχέση της Τουρκίας με τον Κόλπο είχε διαταραχθεί όταν πήρε το μέρος του Κατάρ στην διαμάχη με τις υπόλοιπες αραβικές χώρες και όταν στην Σομαλία και Σουδάν υποστήριζε δυνάμεις που στρέφονταν εναντίον των χωρών του Κόλπου.
Η επίσκεψη του κ. Ερντογάν στο Ριάντ δημιούργησε στην Άγκυρα την προσδοκία για σύντομη ανταπόδοση της επίσκεψης από τον πρίγκηπα MBS. Όμως η ψυχρολουσία με τη γνωστοποίηση από το Ριάντ για το πρόγραμμα της περιοδείας με σταθμούς και την Αθήνα και την Λευκωσία, προσγειώνει την Τουρκία στην πραγματικότητα ότι το Ριάντ θα συνεχίσει να επενδύει στις σχέσεις με Ελλάδα και Κύπρο και αυτό έχει και μια μορφή πίεσης προς τον κ. Ερντογάν.
Σε μια στιγμή μάλιστα κλιμάκωσης της έντασης από την Τουρκία στις σχέσεις με την Ελλάδα και ενώ ενοχλείται όταν βλέπει τον ηγέτη της ισχυρότερης αραβικής και σουνιτικής χώρας να ετοιμάζεται να επισκεφθεί την Κυπριακή Δημοκρατία την οποία η Τουρκία δεν αναγνωρίζει καν ως κρατική οντότητα.
Όπως σημειώνει το Al Monitor οι Σαουδάραβες δεν έχουν εμπλακεί στην αντιπαράθεση της Τουρκίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, όμως το 2021 έστειλαν μαχητικά αεροσκάφη για διενέργεια κοινών ασκήσεων, ενώ η Ελλάδα παραχώρησε ένα σύστημα Patriot για την αντιμετώπιση των πυραυλικών επιθέσεων από την Υεμένη. Και συγχρόνως επισημαίνεται ότι ο Κ.Μητσοτάκης και ο Ν. Αναστασιάδης είχαν ρόλο στην άρση της διπλωματικής απομόνωσης της Σ.Αραβίας αλλά και του MBS η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει προκληθεί από τη δολοφονία του δημοσιογράφου Κασόγκι στο σαουδαραβικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, θέμα το οποίο ο κ. Ερντογάν έκανε σημαία σε όλα τα διεθνή φόρα θέλοντας έτσι να πλήξει την Σ.Αραβία και τον MBS και να υπονομεύσει τον ρόλο τους στον σουνιτικό κόσμο.
Από την πλευρά του Ριάντ υπάρχει επιφυλακτικότητα και δεν φαίνεται η αποκατάσταση των σχέσεων να ακολουθεί τον πιο ζωηρό ρυθμό που έχει η αντίστοιχη διαδικασία μεταξύ της Τουρκίας και ΗΑΕ. Όταν ο κ. Ερντογάν επισκέφθηκε τη Σ. Αραβία δεν υπέγραψε καμία Συμφωνία όπως ίσως ήλπιζε ενώ και τώρα δεν έχει προαναγγελθεί καμία συμφωνία με τουρκικές διαρροές να δηλώνουν ότι η ατζέντα θα περιλαμβάνει «τις διμερείς σχέσεις τις περιφερειακές εξελίξεις, μια πιθανή συμφωνία για swap και άλλα σχέδια επενδυτικά και ενεργειακά», ενώ είναι πιθανόν οι Σαουδάραβες να ζητήσουν drones τα οποία θα χρησιμοποιήσουν εναντίον των Χούτις στην Υεμένη.
Η επίσκεψη του πρίγκηπα MBS στην περιοχή και τα μηνύματα που θέλησε να εκπέμψει θα έχουν ιδιαίτερο αντίκτυπο και στις περιφερειακές συνεργασίες αλλά και για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας να εξασφαλίσει εκτός των «πετροδολαρίων» τη στήριξη ή τουλάχιστον ανοχή των Αράβων στον περιφερειακό ρόλο που διεκδικεί στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Μ. Ανατολή.
Για την Ελλάδα, χωρίς βεβαίως να υπάρχουν προσδοκίες «συμμαχίας» με τους Άραβες, παραμένει σημαντικό κέρδος το γεγονός ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα έχει αποκαταστήσει μια υψηλού επιπέδου σχέση με τις χώρες του Κόλπου, που πέραν της οικονομικής σημασίας, προσφέρουν τις δυνατότητες συνεννόησης σε περιφερειακά ζητήματα και στις σχέσεις των χωρών με την Ε.Ε., και εκ των πραγμάτων αποτελούν ένα αντίβαρο στην πίεση που ασκεί η Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή, καθώς ο ηγεμονικός ρόλος της δεν στρέφεται μόνο εναντίον της Ελλάδας αλλά και εναντίον των Αράβων…
