του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Έντονη διπλωματική κινητικότητα και αναδιατάξεις συμμαχιών και συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο και στην περιοχή του Κόλπου, προκαλούν οι σοβαρές παρενέργειες στην ενεργειακή τροφοδοσία της Δύσης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η απειλή που συνιστά για τα βασίλεια του Κόλπου το Ιράν και η προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο.
Οι εξελίξεις αφορούν άμεσα και την Ελλάδα καθώς όχι μόνο η χώρα μας εμπλέκεται ενεργά σε ένα ευρύ φάσμα τριμερών και πολυμερών συνεργασιών στην περιοχή αλλά γιατί και η Τουρκία επιχειρεί να «εξουδετερώσει» ή πάντως να αποδυναμώσει τις ισχυρές σχέσεις που κτίσθηκαν τα τελευταία χρόνια μεταξύ της Ελλάδας και του Ισραήλ και των Αραβικών κρατών.
Κομβικό σημείο της κινητικότητας αυτής είναι η αναγγελία της περιοδείας σε Ισραήλ – Παλαιστινιακή Αρχή – Σ. Αραβία του προέδρου Μπάιντεν που συνιστά μια σημαντική στροφή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, καθώς μέχρι τώρα είχαν αποκλειστεί όλου του είδους οι επαφές με την Σ. Αραβία λόγω και της υπόθεσης Κασόγκι.
Η ενεργειακή κρίση η οποία δεν πλήττει μόνο την Ε.Ε. αλλά και τις ΗΠΑ και η προοπτική να υπάρξουν εκτός ελέγχου τιμές στα καύσιμα, ενόψει και των ενδιάμεσων αμερικανικών εκλογών το φθινόπωρο, υποχρεώνει τον Πρόεδρο Μπάιντεν να κάνει εκπτώσεις από τις προηγούμενες δηλώσεις του για τον ισχυρό άνδρα της Σ. Αραβίας Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν (MBS). Και πρόκειται να προστρέξει στο Ριάντ προσφέροντας πρωτίστως πολιτική νομιμοποίηση και φυσικά δέσμευση για την Ασφάλεια του Βασιλείου, ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει την υπόσχεση για τιθάσευση των τιμών και ίσως αύξηση της παραγωγής πετρελαίου, που θα δώσει ανάσα στις παγκόσμιες αγορές.
Ο άλλος στόχος της Ουάσιγκτον είναι να δοθεί η τελική ώθηση για αποκατάσταση των σχέσεων του Ισραήλ με την Σ. Αραβία, κεφάλαιο το οποίο έμεινε σε εκκρεμότητα από τις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Εκ των πραγμάτων η ενεργειακή κρίση, αλλάζει και τον προσανατολισμό της κυβέρνησης Μπάιντεν η οποία είχε ουσιαστικά επιλέξει να αποτραβηχθούν οι ΗΠΑ από την περιοχή του Κόλπου και της Μ. Ανατολής και να εστιασθούν στην Ανατολική Ασία και στον Ειρηνικό.
Αυτή η επιλογή θα προσφέρει εγγυήσεις ασφάλειας στην Σ. Αραβία και στα ΗΑΕ, έναντι της απειλής που αντιμετωπίζουν κυρίως από το Ιράν και επηρεάζει και τις περιφερειακές εξελίξεις, όπου Ριάντ και Άμπου Ντάμπι αναζητούσαν περιφερειακές συνεργασίες ως αντίβαρο στις απειλές ασφάλειας που αντιμετώπιζαν.
Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας MBS την Τετάρτη θα επισκεφθεί την Τουρκία αφού προηγουμένως πραγματοποιήσει επισκέψεις σε Αίγυπτο και Ιορδανία. Στην ίδια περιοδεία περιλαμβάνονταν αρχικά και η Αθήνα και η Λευκωσία σε ένα σαφές μήνυμα του Ριάντ προς την Άγκυρα, όμως τελικά λόγω του προγράμματος των κ. Μητσοτάκη και Αναστασιάδη που θα πρέπει να συμμετάσχουν στην Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. και ο Έλληνας πρωθυπουργός μάλιστα έχει και την επίσκεψη στην Ρώμη, η επίσκεψη του Σαουδάραβα πρίγκιπα μετατίθεται σύμφωνα με πληροφορίες για τον Ιούλιο.
Η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ριάντ για λόγους κυρίως οικονομικούς καθώς κάθε ξένη επένδυση αυτή την στιγμή είναι ζωτικής σημασίας για την παραπαίουσα τουρκική οικονομία σε μια προεκλογική μάλιστα χρονιά ,αλλά και για πολιτικούς λόγους καθώς η Σ. Αραβία παραμένει ηγέτιδα δύναμη στον Αραβικό και σουνιτικό κόσμο. Η Άγκυρα θα επιδιώξει στο πλαίσιο αυτό να προσφέρει πειστικές εγγυήσεις στην Σ. Αραβία για τις σχέσεις της με το Ιράν και με κάποιο τρόπο να δείξει ότι στέκεται στο πλευρό των χωρών του Κόλπου, παρά το γεγονός βεβαίως ότι το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι έχουν αποκαταστήσει διαύλους απευθείας επικοινωνίας με την Τεχεράνη.
Όμως η Τουρκία στρέφεται και προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο καθώς αντιλαμβάνεται ότι οι εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο θα την προσπεράσουν όσο υπάρχουν ανοικτά μέτωπα με τις δυο χώρες.
Η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ ακολουθεί πολύ προσεκτικά βήματα. Η προειδοποίηση του Ισραήλ προς τους πολίτες του να αποφύγουν επισκέψεις στην Τουρκία λόγω του κινδύνου να δεχθούν τρομοκρατικό κτύπημα, προκάλεσε συναγερμό στην Τουρκία . Οι μυστικές υπηρεσίες των δυο χωρών συνεργάζονται για την εξάρθρωση πυρήνων του ISIS ή του Ιράν στην Τουρκία και η συνεργασία σε αυτό το επίπεδο λειτουργεί και ως δίαυλος προσέγγισης των δυο χωρών. Η τηλεφωνική επικοινωνία του ισραηλινού προέδρου Ι. Χέρτζογκ με τον Τ. Ερντογάν την Κυριακή με τον οποίο συζήτησαν και θέματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας ήταν προάγγελος και της ανακοίνωσης της επίσκεψης την Πέμπτη στην Τουρκία του ισραηλινού ΥΠΕΞ Γ. Λαπίντ σε ανταπόδοση της επίσκεψη του Μ. Τσαβούσογλου.
Δεν έχει γίνει γνωστό ακόμη αν σε αυτή την επίσκεψη οι δυο χώρες θα είναι σε θέση να ανακοινώσουν την ανταλλαγή πρεσβευτών που θα σηματοδοτήσει την έναρξη της διαδικασίας για ουσιαστική αποκατάσταση των σχέσεων τους. Μετά τις χθεσινές εξελίξεις στο Ισραήλ που ο κυβερνητικός συνασπισμός ανακοίνωσε την διάλυση της Βουλής για προκήρυξη εκλογών (την πέμπτη εκλογική αναμέτρηση σε τρία χρόνια) και την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Γ. Λαπίντ δεν είναι γνωστό εάν θα πραγματοποιηθεί τελικά η επίσκεψη του στην Άγκυρα.
Όμως η Άγκυρα επιδιώκει να εξασφαλίσει μια έστω και ρητορική δέσμευση του Ισραήλ, ότι παραμένει στους σχεδιασμούς για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου μέσω του αγωγού που από καιρό έχει προταθεί να συνδέει το Ισραήλ με την Τουρκία. Ένα έργο το οποίο αντιμετωπίζει σοβαρά πολιτικά εμπόδια, όπως η μη επίλυση του Κυπριακού και συγχρόνως αντιμετωπίζεται με καχυποψία από ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού κατεστημένου του Τελ Αβίβ.
Η Άγκυρα έχει θορυβηθεί από τις τελευταίες εξελίξεις με πρώτη φυσικά την συμφωνία που υπέγραψαν την περασμένη εβδομάδα το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Ε.Ε. για μεταφορά του φυσικού αερίου προς την ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Αιγύπτου, σε ένα σχέδιο στο οποίο θα συμμετάσχει και η Κύπρος. Η Τουρκία επίσης ανησυχεί για το γεγονός ότι ισραηλινοί αξιωματούχοι, επιμένουν ότι ο αγωγός EastMed παραμένει στο τραπέζι παρά την εγκατάλειψη του από τους Αμερικανούς.
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις και η Αθήνα έχει κινητοποιηθεί. Την Κυριακή σε μια κίνηση που είχε και υψηλό συμβολισμό ο Αιγύπτιος υπουργός εξωτερικών Σ.Σούκρυ ήρθε στην Αθήνα φιλοξενούμενος του Ν. Δένδια και μετά το ιδιωτικό γεύμα που είχαν, αναχώρησαν μαζί με το ελληνικό κυβερνητικό αεροσκάφος για το Λουξεμβούργο όπου συνεδρίασε το Συμβούλιο Σύνδεσης Ε.Ε.-Αιγύπτου και το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε.. Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που σταθερά στηρίζουν και προωθούν τους στενότερους δεσμούς της Ε.Ε. με την Αίγυπτο και αυτό είναι κάτι που έχει εκτιμηθεί ιδιαίτερα από τον Προέδρο Σίσι. Είναι επίσης ένα μήνυμα ότι παρά τις προσπάθειες της Τουρκίας για προσέγγιση με το Κάιρο, οι δεσμοί μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου παραμένουν πολύ ισχυροί και ανθεκτικοί.
Στο Κάιρο χθες πραγματοποιήθηκε και τριμερής Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου σε επίπεδο Υπουργών Άμυνας όπου στο Κοινό Ανακοινωθέν καταδικάσθηκε «κάθε μονομερής ενέργεια που παραβιάζει την κυριαρχία, τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εδαφική ακεραιότητα οποιασδήποτε χώρας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου» και οι τρεις υπουργοί τόνισαν ότι «είναι απαραίτητο για όλες τις χώρες να σέβονται το διεθνές δίκαιο και τον Χάρτη του ΟΗΕ, τη σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS) και όλες τις άλλες σχετικές συμφωνίες».
Σύμφωνα με πληροφορίες μάλιστα ο κ. Δένδιας ετοιμάζει τις αμέσως επόμενες ημέρες επίσκεψη στο Άμπου Ντάμπι σε μια κίνηση επιβεβαίωσης της στενής σχέσης των δυο χωρών που δεν ανατρέπεται από την προσέγγιση της Τουρκίας με τα ΗΑΕ.
