Τελικώς η Κλοντίν Γκέι η πρόεδρος του διασημότερου Αμερικανικού πανεπιστημίου παραιτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2024 από τη θέση της. Η Γκέι είχε γίνει παγκοσμίως γνωστή όταν τον Νοέμβριο του 2023 είχε αρνηθεί να καταδικάσει αντισημιτικές διαδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο, που –όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα– ταύτιζαν την Παλαιστινιακή υπόθεση με τον ισλαμοφασισμό και τον αντισημιτισμό της Χαμάς. Ωστόσο αυτές οι τοποθετήσεις της δεν οδήγησαν στην έκπτωσή της από την προεδρία του Χάρβαρντ, το διοικητικό συμβούλιο του οποίου την υπερασπίστηκε. Το γεγονός που πυροδότησε την πτώση της ήταν το ότι τον Δεκέμβριο του 2023 απεδείχθη ότι είχε προβεί επανειλημμένα σε λογοκλοπή, τόσο στη διατριβή της, όσο και σε επιστημονικά άρθρα. Η ίδια υποχρεώθηκε να το αποδεχθεί και να διορθώσει εκ των υστέρων τα κείμενά της.
Έτσι όσο ισχυρή και να υπήρξε η στήριξή της από το κίνημα Woke και από την New York Times υποχρεώθηκε τελικώς να υποβάλει την παραίτησή της. Το άρθρο του αντιτραμπικού μετριοπαθούς συντηρητικού αρθρογράφου των ΝΥΤ, Bret Stephens, – που δημοσιεύεται ανάμεσα σε πληθώρα υποστηρικτικών προς την Γκέι κειμένων – είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον: επισημαίνει τους μηχανισμούς που οδήγησαν μια συνδικαλίστρια του κινήματος Woke στην προεδρία του Χάρβαρντ! Και αν όλες οι απόψεις του δεν μας βρίσκουν σύμφωνους, εν τούτοις πρόκειται για ένα ενδιαφέρον και εμπεριστατωμένο κείμενο.
ΡΗΞΗ
Η Κλοντίν Γκέι και τα όρια της κοινωνικής μηχανικής στο Χάρβαρντ
Του Bret Stephens
Αρθρογράφου Γνώμης στη New York Times 2 Ιανουαρίου 2024
Είχα γράψει και υποβάλει ένα κείμενο για το Χάρβαρντ και την πρόεδρό του, Κλοντίν Γκέι, όταν το απόγευμα της Τρίτης έσκασε η είδηση της παραίτησής της μετά από νέες καταγγελίες για λογοκλοπή σε δημοσιευμένο έργο της. Θα ήθελα να επαναλάβω αυτό που είχα γράψει: “Η κουλτούρα της ακύρωσης είναι πάντα άσχημη και συνήθως ένα μεγάλο σφάλμα. Αν πρόκειται να φύγει η Γκέι, ας γίνει μετά από περισσότερη διαβούλευση, με περισσότερη ευπρέπεια και όταν «παντογνώστες» σαν εμένα δεν θα γράφουν γι’ αυτήν”. Λοιπόν, εντάξει.
Το θέμα μπορεί πλέον να μοιάζει παρελθόν, αλλά το σημαντικό ερώτημα για το Χάρβαρντ δεν ήταν ποτέ το αν η Γκέι πρέπει να παραιτηθεί. Ήταν το γιατί την έφεραν στην προεδρία, μετά από μία από τις συντομότερες προεδρικές διαδικασίες στην πρόσφατη ιστορία του Χάρβαρντ. Πώς έφτασε στην κορυφή της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας κάποια με ένα τόσο ισχνό επιστημονικό ιστορικό όσο το δικό της – δεν έχει γράψει ούτε ένα βιβλίο, έχει δημοσιεύσει μόνο 11 άρθρα σε περιοδικά τα τελευταία 26 χρόνια και δεν έχει συμβάλει ουσιαστικά στον τομέα της;
Η απάντηση, νομίζω, είναι η εξής: Εκεί που κάποτε υπήρχε μια κορωνίδα, τώρα υπάρχει ένας κρατήρας. Δημιουργήθηκε όταν το μοντέλο της κοινωνικής δικαιοσύνης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που επικεντρώνεται στις προσπάθειες για ποικιλομορφία, ισότητα και συμπερίληψη –και έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη διοικητική δομή του πανεπιστημίου– ανέτρεψε το μοντέλο της αριστείας, που επικεντρωνόταν στο ιδεώδες της πνευματικής αξιοκρατίας και αφορούσε πρωτίστως τη γνώση, την ανακάλυψη και τον ελεύθερο και απροκατάληπτο ανταγωνισμό των ιδεών.
Γιατί συνέβη αυτή η αλλαγή; Έχω δει τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν ότι ανάγεται στην απόφαση Bakke του 1978, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο έδωσε ουσιαστικά το πράσινο φως για τη «θετική δράση» στο όνομα της ποικιλομορφίας.
Αλλά το πρόβλημα με το Bakke δεν είναι ότι επέτρεψε να ληφθεί υπόψη η διαφορετικότητα στις αποφάσεις εισδοχής στις σχολές. Είναι ότι οι διοικητικοί αξιωματούχοι των πανεπιστημίων μετέτρεψαν την αποδοχή σε προϋπόθεση, έτσι ώστε ένα είδος φυλετικού ετεροκαθορισμού να διαπερνά πλέον σχεδόν κάθε πτυχή της ακαδημαϊκής ζωής, από τις αποφάσεις για την εισδοχή φοιτητών έως τους διορισμούς καθηγητών και τη φυλετική σύνθεση των συνεργατών σε συλλογές μελετών. Εάν η θετική δράση είχε εφαρμοστεί με πιο ήπιο τρόπο – περισσότερο ως παρότρυνση παρά ως επιβολή – θα μπορούσε να είχε επιβιώσει από τον περυσινό δικαστικό έλεγχο. Αντ’ αυτού, εξελίχθηκε σε ένα γενικευμένο σύστημα που συχνά έμπαινε εμπόδιο στους υψηλούς στόχους των πανεπιστημίων, ιδιαίτερα στην ελεύθερη ανταλλαγή ιδεών.
Ανακοινώνοντας τον διορισμό της Gay, το Χάρβαρντ εξήρε τα ηγετικά και επιστημονικά της προσόντα. Το έργο ενός προέδρου πανεπιστημίου είναι ταυτόχρονα και εκείνο του επιτελικού στελέχους, της συγκέντρωσης χρημάτων και της εμψύχωσης του ιδρύματος, και ίσως η εταιρεία του Χάρβαρντ πίστευε ότι θα ήταν καλή σε αυτό. Αλλά το χρώμα του δέρματος ήταν το πρώτο πράγμα που ανέφερε η εφημερίδα The Harvard Crimson στο ρεπορτάζ της σχετικά με την ανάληψη των καθηκόντων της, και οι ατασθαλίες της και τα ερωτήματα σχετικά με το ακαδημαϊκό της έργο προσέφεραν πυρομαχικά στους επικριτές της που ισχυρίζονταν ότι οφείλει τη θέση της αποκλειστικά στη φυλή της.
Αυτή είναι η φαρμακωμένη λίμνη στην οποία κολυμπάει τώρα το Χάρβαρντ. Κάθε φορά που θα αναδεικνύεται κάποιος σαν την Gay, θα υπάρχει η εντύπωση τόσο από τους θαυμαστές όσο και από τους επικριτές της ότι συνιστά ένα πολιτικό σύμβολο του οποίου οι αναπαραστάσεις είναι πιο σημαντικές από το ποια είναι ως άτομο. Το βάρος των προσδοκιών πάνω της πρέπει να υπήρξε συντριπτικό. Αλλά η απανθρωποποίηση είναι το τίμημα που πληρώνει κάθε θεσμός όταν οι σκοπιμότητες της κοινωνικής μηχανικής υποκαθιστούν τα ατομικά επιτεύγματα.
Μπορεί να χρειαστεί μια γενιά μετά το τέλος της θετικής δράσης για να μπορέσει κάποια σαν την Gay να έχει την ευκαιρία να κριθεί με βάση την αξία της, ανεξάρτητα από το χρώμα της. Αλλά η ζημιά που προκάλεσε το μοντέλο της κοινωνικής δικαιοσύνης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να αποκατασταθεί. Το 2015, το 57% των Αμερικανών εξέφραζε ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Gallup. Πέρυσι, ο αριθμός αυτός είχε πέσει στο 36%, και αυτό συνέβη πριν από το κύμα των αντισημιτικών εκδηλώσεων στις πανεπιστημιουπόλεις. Στο Χάρβαρντ, οι αιτήσεις για έγκαιρη εισαγωγή μειώθηκαν κατά 17% το περασμένο φθινόπωρο.
Η σχολή που βρίσκεται δίπλα στη Βοστώνη θα ανακάμψει πιθανότατα. Αλλά το Χάρβαρντ δίνει και τον τόνο στην υπόλοιπη αμερικανική τριτοβάθμια εκπαίδευση – και καθοριζει τη στάση της κοινής γνώμης απέναντί της. Ένα από τα μυστικά της μεταπολεμικής επιτυχίας της Αμερικής δεν ήταν απλώς το επίπεδο των αμερικανικών πανεπιστημίων. Ήταν ο σεβασμός που προκαλούσαν στους απλούς ανθρώπους που φιλοδοξούσαν να στείλουν τα παιδιά τους σε αυτά.
Αυτός ο σεβασμός τώρα έχει διαβρωθεί σε σημείο που να έχει εξαλειφθεί. Για σοβαρό λόγο. Οι άνθρωποι θαυμάζουν και αγωνίζονται για την αριστεία – τόσο για την ίδια της την αξία όσο και για το κύρος που προσδίδει. Αλλά το κύρος χωρίς αριστεία είναι ένα πλεονέκτημα που εξανεμίζεται ταχύτατα, ειδικά όταν συνοδεύεται από ένα υπέρογκο τίμημα. Αυτή είναι η τοποθέτηση μεγάλου μέρους της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας σήμερα. Διακόσιες χιλιάδες δολάρια ή και κάτι παραπάνω είναι πολλά για να παρακολουθείς μαθήματα πώς να είσαι αντιρατσιστής.
Κανείς δεν θα πρέπει να αμφιβάλλει ότι υπάρχει ακόμη υψηλή αριστεία στη σημερινή ακαδημαϊκή κοινότητα και πολλοί σοβαροί λόγοι για να στείλετε τα παιδιά σας στο πανεπιστήμιο. Αλλά κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλλει επίσης ότι η πνευματική σήψη είναι βαθύτατη και δεν θα σταματήσει να επεκτείνεται έως ότου τα πανεπιστήμια επιστρέψουν στην ιδέα ότι ο κεντρικός τους σκοπός είναι να εντοπίζουν, να γαλουχούν και να απελευθερώνουν τα καλύτερα μυαλά και όχι να επινοούν κοινωνικές ουτοπίες.
