O εκδοτικός οίκος Byzantine Tales ιδρύθηκε το 2019 από τη Χρύσα Σακελλαροπούλου και τον συνεργάτη της, Σπύρο Θεοχάρη, με κύριο αντικείμενο τη δημιουργία ιστορικών εικονογραφημένων βιβλίων / κόμικς. Μετρώντας ήδη επτά τίτλους στο ενεργητικό του, έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς σε ένα αναγνωστικό κοινό που, μέχρι χθες, αγνοούσε εν πολλοίς τη βυζαντινή ιστορία. Μιλήσαμε με τη Χρύσα Σακελλαροπούλου για τη δουλειά της και για το απρόσμενα αυξημένο ενδιαφέρον που παρατηρείται σήμερα για το Βυζάντιο στον χώρο των κόμικς, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Από το αφιέρωμα του Άρδην (τ. 130-131) με αφιέρωμα, Επ-ανακαλύπτοντας το Βυζάντιο
Πείτε μας δυο λόγια για το εγχείρημα των «Byzantine Tales». Πώς καταλήξατε στο ιστορικό εικονογραφημένο βιβλίο με βυζαντινή θεματολογία;
Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα graphic novel που διαδραματίζεται στη βυζαντινή εποχή, επειδή η εικόνα που υπάρχει για το Βυζάντιο είναι συνήθως στερεοτυπικά μονόπλευρη. Με την οπτικοποίηση της ιστορίας δημιουργείται μεγαλύτερη κατανόηση για το Βυζάντιο και συγκεκριμένα για την εποχή της Μακεδονικής Αναγέννησης.
Μέσω της εικόνας, αναδείξαμε την τέχνη, την αρχιτεκτονική, τον ρουχισμό, τον οπλισμό και κάποια ενδιαφέροντα εθιμοτυπικά της βυζαντινής αυλής που αναφέρονται σε πρωτογενείς πηγές. Αναδείξαμε επίσης πολλές άγνωστες πτυχές αυτής της περιόδου που εξέπληξαν όχι μόνο το αναγνωστικό κοινό, αλλά και ακαδημαϊκούς.
Έτσι, αποφασίσαμε να συνεχίσουμε να δημιουργούμε κόμικς και graphic novels με τέτοιο περιεχόμενο. Το Βυζάντιο είναι μια εποχή που δεν τολμούν να αγγίξουν και τόσο οι δημιουργοί, για πολλούς και διάφορους λόγους – όπως ανέφερα, επικρατεί ακραίος στερεοτυπισμός στη συλλογική ιστορική μνήμη. Εμείς το μόνο που κάνουμε είναι να δείξουμε ποια ήταν πραγματικά αυτή η εποχή, χωρίς επιθυμία ωραιοποίησης ή αμαύρωσής της.
Ποια κόμικς έχετε κυκλοφορήσει ως τώρα και τι σχέδια έχετε για τη συνέχεια;
Έχουμε βγάλει το Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία, ένα graphic novel 136 σελίδων από το οποίο μας έμαθε ο κόσμος. Τώρα δημιουργούμε τη σειρά Βασίλειος Βασιλεύς, η οποία βρίσκεται στο 4ο τεύχος και θα ολοκληρωθεί σε 5 τεύχη. Το Θεοφανώ πραγματεύεται την ιστορία της αυτοκράτειρας Θεοφανούς και τη διάδρασή της με τέσσερις από τους πιο διάσημους αυτοκράτορες της βυζαντινής ιστορίας. Το Βασίλειος Βασιλεύς πραγματεύεται την ιστορία του γιου της Βασίλειου Β΄ Πορφυρογέννητου, του γνωστού στα κατοπινά χρόνια και ως Βουλγαροκτόνου. Η ιστορία εστιάζει στα πρώτα του χρόνια, για να αναδείξει τις επιρροές και τα τραυματικά γεγονότα που σχημάτισαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Πρόκειται για σημαντικά γεγονότα της βυζαντινής ιστορίας που είναι σχετικά άγνωστα στο ευρύ κοινό, το οποίο τον γνωρίζει κυρίως ως Βουλγαροκτόνο, δηλαδή αφού πέρασε το πεντηκοστό έτος της ηλικίας του. Εμείς θέλουμε να δείξουμε ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος, τα πρώτα πενήντα του χρόνια, και το πώς κατέληξε να γίνει ένας από τους πιο επιτυχημένους αυτοκράτορες στη βυζαντινή ιστορία.
Επίσης έχουμε βγάλει και δύο επετειακά graphic novel. Το 1821: Η Αρχή της Επανάστασης πραγματεύεται τη δημιουργία της πρώτης επαναστατικής σπίθας από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τη Φιλική Εταιρεία, προβάλλοντας παράλληλα και τον προεπαναστατικό ρόλο του Καποδίστρια. Το 1914-1922 Το Χρονικό της Μικρασιατικής καταστροφής σε κόμικς είναι ένα graphic novel που οδεύει και αυτό, στη 2η έκδοσή του. Είναι ένα 256 σελίδων καθαρά ιστορικό ταξίδι από το 1914 έως το 1922. Η επιλογή του χρονικού αυτού εύρους αντικατοπτρίζει τη διασύνδεση όλων των γεγονότων τα οποία κατέληξαν στα τραγικά γεγονότα του 1922. Μας χαροποίησε ιδιαίτερα που το συγκεκριμένο έργο το προμηθεύτηκαν και πολλοί εκπαιδευτικοί, άτομα με μικρασιατική καταγωγή, αλλά και παιδιά που έδιναν πανελλήνιες. Ελπίζουμε να τους βοήθησε.
Επίσης, ως εκδοτικός οίκος, έχουμε βγάλει και ένα κόμικ βυζαντινής φαντασίας από έναν ταλαντούχο Έλληνα δημιουργό που αφορά σε έναν κατάφρακτο που πεθαίνει στη μάχη του Μυριοκέφαλου. Επίσης, ετοιμάζουμε κάποιες μεταφρασμένες δουλειές, ενώ ετοιμάζουμε και δυο graphic novel σχετικά με την εξίσου ξεχασμένη ελληνιστική εποχή.
Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να υπάρχει ένα έντονο ενδιαφέρον για κόμικς με θέματα από την ελληνική ιστορία. Αντίστοιχα, βλέπουμε όλο και περισσότερους δημιουργούς να στρέφονται στη θεματολογία αυτή. Ποιοι λόγοι πιστεύετε ότι συνέβαλαν στο φαινόμενο αυτό;
Νομίζω πως η ιστορία αυτού του τόπου είναι μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και λογικό είναι να παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Αν μπορούσα να το αποδώσω κάπου, θα έλεγα πως η εικόνα είναι πλέον κυρίαρχη στην εποχή μας, επομένως, για κάποιον που ίσως βρίσκει κάπως δύσκολο να αντιληφθεί παρελθόντα γεγονότα μονάχα από ένα κείμενο, τα κόμικς τον βοηθούν περισσότερο στην κατανόηση. Τα τελευταία χρόνια, βγαίνουν αρκετά graphic novels, διασκευές κλασικών έργων της ελληνικής λογοτεχνίας, επειδή απέκτησαν μεγάλη δημοφιλία.
Γενικότερα, στις εκθέσεις/φεστιβάλ κόμικς, το ενδιαφέρον μονοπωλούσαν οι Αμερικανοί υπερήρωες, τα ιαπωνικά μάνγκα, οι ταινίες φαντασίας του Χόλυγουντ. Πώς στέκεται σε έναν τέτοιο χώρο ένας πάγκος που πουλάει… Θεοφανώ και Βασίλειο Βουλγαροκτόνο;
Σίγουρα είναι ένα περίεργο θέαμα τα βυζαντινά κόμικς σε ένα φεστιβάλ, όμως στα φεστιβάλ συμμετέχουν πλέον και μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι που παράγουν αρκετά βαριές θεματικά δουλειές σε σχέση με αυτό που είχαμε συνηθίσει να είναι παλιότερα το κόμικς/graphic novel. Επομένως, πλέον, τα δικά μου κόμικς δεν έχουν, θα έλεγα, κάποια παρεκκλίνουσα μοναδικότητα.
Ποιο είναι τελικά το κοινό σας;
Το κοινό μας είναι ποικίλο. Π.χ. το Θεοφανώ το αγοράζουν πάρα πολλές γυναίκες λόγω της πλοκής και της γυναίκας πρωταγωνίστριας, ακόμα και αν δεν τους ενδιαφέρει και τόσο το Βυζάντιο ιστορικά. Το Βασίλειος Βασιλεύς το παίρνουν καθαρά άτομα που τους αρέσει η εποχή, αλλά και άτομα που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον βυζαντινό πολιτισμό και την ιστορία, χωρίς να χρειάζεται να ανοίξουν τόμους βιβλίων.
Πώς υποδέχθηκε την έλευση του ελληνικού ιστορικού κόμικς ο παραδοσιακός χώρος των εικονογραφημένων βιβλίων (βιβλιοπωλεία, εκδότες, δημιουργοί); Με ενθουσιασμό ή με… μισό μάτι;
Το ιστορικό κόμικς δεν είναι κάτι καινούργιο. Υπήρχαν και υπάρχουν πολλές αξιόλογες δουλειές και από ανεξάρτητους δημιουργούς, αλλά και πλέον από πολύ μεγάλους εκδοτικούς οίκους της χώρας. Το ιστορικό κόμικς είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο να δημιουργηθεί, καθώς συνδυάζει αρκετή ιστορική έρευνα με το σενάριο και το ταιριαστό για κάθε ιστορική εποχή σχέδιο. Οι γνώστες του χώρου το ξέρουν αυτό και θα πρέπει να εκτιμάται..
Αυτή την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για το Βυζάντιο γενικότερα, και για τα δικά σας κόμικς ειδικότερα, τη συναντάτε και σε χώρες του εξωτερικού;
Στα κοινωνικά δίκτυα μιλάω με πολλά άτομα που τους ενδιαφέρει η βυζαντινή περίοδος και τα κόμικς μας. Αυτός είναι και ένας λόγος που το Θεοφανώ το είχαμε εκδώσει πρώτα στα αγγλικά. Οι μεγαλύτερες αγορές μας είναι οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία. Θεωρώ ότι κατά πλειοψηφία πρόκειται για ομογενείς που έχουν μια μεγαλύτερη τάση να μελετούν την ιστορία μας.
Επίσης υπάρχει και μια γενικότερη τάση πολλών ανθρώπων να ψάχνουν τι απέγινε τελικά η άκρως δημοφιλής Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και έτσι να καταλήγουν στο Βυζάντιο. Γιατί, δυστυχώς, αν στην Ελλάδα υπάρχει σχετική άγνοια για τη βυζαντινή εποχή, σε χώρες εκτός της γεωγραφικά λεγόμενης Βυζαντινής Κοινοπολιτείας η άγνοια είναι σχεδόν ολική.
Τελικά, τι έχει να προσφέρει η μεσαιωνική περίοδος της ιστορίας μας στον σημερινό νεαρό αναγνώστη;
Τίποτα και τα πάντα. Αν απομονώσουμε τη βυζαντινή εποχή από όλον τον μεσαιωνικό κόσμο, πρόκειται ξεκάθαρα για μια εποχή προοίμιο της λεγόμενης Δυτικής Αναγέννησης και σίγουρα μια εποχή που έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στον νεοελληνικό πολιτισμό. Αν θέλει κάποιος να ψάξει από πού προέρχονται πολλές πτυχές της ζωής μας, όπως η δημοτική γλώσσα που μιλάμε και η προφορά της, οι χειρονομίες, οι γιορτές, η θρησκεία, οι χοροί, η παραδοσιακή μουσική, τα παραδοσιακά φαγητά, δεν έχει παρά να ψάξει τα περισσότερα από αυτά στη βυζαντινή περίοδο.
