«Να σκοτώσουμε τον θάνατο!» Η εμμονή των τεχνοπροφητών του Σαν Φρανσίσκο*

360

Το ανθρωποειδές Μπίνα (δεξιά) που έχει ως πρότυπο τη σύζυγο της Μαρτίν Ρόθμπλατ

Aπό το Άρδην τ. 132 που κυκλοφορεί σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία.

Θα μπορούσαν να αρκεστούν στη χρηματοδότηση της επιστημονικής και ιατρικής έρευνας. Αντ’ αυτού, ορισμένα από τα κορυφαία στελέχη της Silicon Valley υπογράφουν επιταγές για να μας σπρώξουν κατευθείαν σε μια αιώνια δυστοπία, όπου οι άνθρωποι θα μετατραπούν σε σκληρούς δίσκους. Δυστοπία βυθισμένη στον κόσμο της ευγονικής των τεχνοπροφητών του μετανθρωπισμού.
Όταν η Μαρτίν Ρόθμπλατ, μια τρανσέξουαλ επιχειρηματίας, μαθαίνει ότι η 7χρονη κόρη της πάσχει από πνευμονική υπέρταση, μια θανατηφόρα ασθένεια, βάζει έναν στόχο: να τη σώσει πάση θυσία. Βρισκόμαστε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και οι ιατρικές θεραπείες ήταν οικτρά αναποτελεσματικές. Η Ρόθμπλατ πουλάει ό,τι έχει και δεν έχει –στην προκειμένη περίπτωση τις μετοχές της πρώτης εταιρείας της– και ιδρύει την United Therapeutics Corporation, μια εταιρεία βιοτεχνολογίας με στόχο τη θεραπεία των πνευμονικών νοσημάτων. Η προσπάθειά της απέδωσε καρπούς και παρασκευάστηκαν φάρμακα. Η κόρη της, που σήμερα είναι στα τριάντα της, είναι καλά στην υγεία της. Η Ρόθμπλατ, η οποία εν τω μεταξύ έχει γίνει μια από τις πλουσιότερες γυναίκες στον κόσμο, βλέπει πιο μακριά και πιο ψηλά: αφού κατάφερε να σώσει το παιδί της, τότε μπορεί να σώσει τους πάντες. Η επιχειρηματίας, εδραιωμένη στη Silicon Valley, έχει αφιερωθεί ολόψυχα στην ετερόλογη μεταμόσχευση –τη διαδικασία μεταμόσχευσης οργάνων ενός ζώου σε ένα άτομο από άλλο είδος– αλλά κυρίως στον μετανθρωπισμό. Ο νέος της στόχος; Η αθανασία. Μαζί με τη σύντροφό της, την Μπίνα, την οποία έχει «κλωνοποιήσει» σε μια ρομποτική εκδοχή, ένα είδος εφιαλτικού ανθρωποειδούς που υποτίθεται ότι εμπεριέχει τη συνείδηση της Μπίνα, δημιουργεί το κίνημα Terasem: Ένα είδος θρησκευτικού κινήματος με αποστολή του την «προώθηση της γεωηθικής χρήσης της νανοτεχνολογίας για την παράταση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων μέσω της κρυογονικής, της βιοτεχνολογίας και της κυβερνοσυνείδησης». Εν ολίγοις, η Ρόθμπλατ επιδιώκει να «μεταγγίσει» τον εγκέφαλό μας σε ένα είδος σκληρού δίσκου. Μεγαλεπήβολο σχέδιο…

Κυκλοφορεί το νέο τεύχος του Άρδην (τ. 132)

Η επιχειρηματίας δεν είναι η μόνη που έχει εμμονή με την αιωνιότητα. Δίπλα της, στη μάχη κατά του Χάρου, είναι και ο Ρέι Κουρτσβάιλ, ένας από τους πιο γνωστούς μηχανικούς στον πλανήτη. Διευθυντής του τμήματος μηχανολογίας της Google, ο Κουρτσβάιλ θεωρείται πραγματική ιδιοφυΐα στη χώρα του επειδή, πριν από είκοσι και πλέον χρόνια, προφήτευσε την έλευση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης για το ευρύ κοινό. Η επόμενη πρόβλεψή του; Η «μοναδικότητα», η στιγμή που οι μηχανές θα καταφέρνουν να αυτοβελτιώνονται και οι άνθρωποι δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να συγχωνευθούν μαζί τους. «Σήμερα, για έναν άνθρωπο, όταν το υλικό σώμα πάψει να υπάρχει, το λογισμικό –το μυαλό του– εξαφανίζεται μαζί του. Σύντομα όμως θα γίνουμε εμείς λογισμικό και το υλικό θα είναι αντικαταστάσιμο», έγραφε το 2006, λίγο πριν ιδρύσει το Singularity University, ένα είδος κέντρου επώασης που χρηματοδοτείται μεταξύ άλλων από τη Nokia και τη Linkedin, το οποίο επιδιώκει να μας εκτοξεύσει σε αυτή τη νέα εποχή.
Αυτή τη φαντασίωση ενός κόσμου χωρίς θάνατο και πόνο η Ρόθμπλατ την οφείλει στην κόρη της, ενώ ο Κουρτσβάιλ την οφείλει στο μεγαλύτερο πλήγμα της ζωής του: τον θάνατο του πατέρα του από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 58 ετών. Από τότε, οι δύο τους πασχίζουν αδιάκοπα, προσπαθώντας να επεξεργαστούν γενετικά τον άνθρωπο. Εξάλλου, γιατί να ασχοληθείς με τον πόνο των κοινών θνητών όταν μπορείς να επενδύσεις εκατομμύρια δολάρια σε έργα ανάστασης και κρυογονικής; Σύμφωνα με τον Ολιβιέ Αλεξάντρ, κοινωνιολόγο και συγγραφέα του βιβλίου La Tech. Quand la Silicon Valley refait le monde (Η τεχνολογία. Όταν η Σίλικον Βάλλεϊ αναδιαμορφώνει τον κόσμο), πρόκειται για έναν τεχνοπροφητισμό που πάσχει από κραυγαλέα έλλειψη σημείων αναφοράς: «Η Silicon Valley είναι ο τόπος όπου οι άνθρωποι έχουν τη μικρότερη θρησκευτική πίστη στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και ο τόπος όπου υπάρχουν τα περισσότερα διαζύγια, τα λιγότερα παιδιά, οι περισσότεροι αλλοδαποί και οι περισσότεροι πλούσιοι. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τις συνήθεις απαντήσεις που παρέχουν η θρησκεία, το έθνος, η φύση, η τέχνη… Έτσι αναπτύσσουν τις δικές τους πεποιθήσεις. Η θρησκεία τους και ο ναός τους είναι η τεχνολογία».

Γίνετε βιονικοί ή θα καταλήξετε σκλάβοι

Αλλά ας μην γελιόμαστε: Ενώ η πρόθεση των μετανθρωπιστών μπορεί να φαίνεται αξιέπαινη σε κάποιους, δηλαδή σε όσους δεν είναι αρνητικοί στην ιδέα να ξεχάσουμε όλα όσα μας κάνουν ανθρώπους, η υλοποίηση των ιδεών τους δεν είναι καθόλου ευοίωνη. Διότι, στην πραγματικότητα, ο μετανθρωπισμός και οι οπαδοί του δεν αφήνουν καμία διέξοδο. «Σύμφωνα με αυτούς, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να συνεργαστούμε με τη μηχανή και να αφήσουμε την τεχνολογία να εισέλθει στην ανατομία μας, γιατί, αν παραμείνουμε βιολογικοί, δεν θα συμμετέχουμε πλέον στην εξέλιξη. Οι μετανθρωπιστές πιστεύουν ότι η ανθρωπότητα έχει τελειώσει», εξηγεί ο φιλόσοφος Ζαν-Μισέλ Μπενιέ. «Οι άνθρωποι που θα πετύχουν, με την ευφυΐα, την εκπαίδευση ή/και τον πλούτο, να αυξήσουν το σώμα και τον εγκέφαλό τους, θα γίνουν ένα είδος με δυνάμεις πολύ ανώτερες από αυτές του ανθρώπινου είδους. Οι άνθρωποι που, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, δεν θα εξελιχθούν προς την ίδια κατεύθυνση, αν θα συνεχίσουν να υπάρχουν, θα γίνουν ένα κατώτερο είδος, ανίκανο να επιβιώσει ή ικανό να επιβιώσει μόνο για να χρησιμεύσει ως σκλάβος ή κρέας για τους άλλους», τονίζει χωρίς δισταγμό ο Αμερικανός μετανθρωπιστής συγγραφέας Μπρους Μπέντερσον, ενώ ο φιλόσοφος Κριστιάν Γκοντέν αναρωτιέται τι θα γίνει με τα ανθρώπινα δικαιώματα την ημέρα που ένα τμήμα της ανθρωπότητας θα έχει φτάσει στις δυνατότητες του «επαυξημένου ανθρώπου». Πολύ καθησυχαστικό.
Αυτή η κοινωνική ευγονική, ή μάλλον η σκέτη ευγονική, δεν προέκυψε από το πουθενά. Το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, που βρίσκεται στη Silicon Valley και αποτελεί ένα είδος θερμοκοιτίδας για τα αυριανά τεχνολογικά ταλέντα, οικοδομήθηκε πάνω σε ρατσιστικά και ελιτίστικα ιδεώδη που διαχέονται από κάθε πόρο των σημερινών επιχειρηματιών. Το βλέπουμε αυτό στον Έλον Μασκ, ο οποίος παροτρύνει τους «έξυπνους» ανθρώπους να κάνουν περισσότερα παιδιά· στον Πίτερ Θιλ, συνιδρυτή του PayPal, ο οποίος ενδιαφέρεται πολύ για μεταγγίσεις αίματος ώστε να διατηρείται σε φόρμα και πιστεύει ότι η πολυπολιτισμικότητα σκοτώνει τη Silicon Valley· και στον Νικ Μπόστρομ, έναν Σουηδό φιλόσοφο με ισχυρή παρουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος εξηγούσε, σε παλιά ηλεκτρονικά μηνύματα που αποκαλύφθηκαν, ότι οι μαύροι είναι «πιο χαζοί από τους λευκούς». «Οι καλύτεροι θα θριαμβεύσουν. Και οι καλύτεροι θα είναι αυτοί που έχουν το χρήμα», συνοψίζει ο Ολιβιέ Αλεξάντρ για το Charlie Hebdo. Όσο για τους άλλους; Θα γίνουν μπριζολάκια.

Το όνειρο ενός αθάνατου cyborg

Αυτό το όραμα ψεκασμένων, που είναι ανίκανοι να σκεφτούν την ανθρωπότητα με άλλο τρόπο παρά μόνο μέσα από το πρίσμα της τεχνολογίας και του χρήματος, βρίσκει μεγάλη απήχηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ίδια η κυβέρνηση διοχετεύει δημόσιο χρήμα σε ιδρύματα και ινστιτούτα που προωθούν τον μετανθρωπισμό. Μάλιστα, αποφάσισε να διορίσει τον Ρέι Κουρτσβάιλ σύμβουλο του αμερικανικού στρατού σε επιστημονικά και τεχνικά θέματα! Στο πλευρό του, ο Κουρτσβάιλ μπορεί επίσης να υπολογίζει στον Λάρι Πέιτζ, συνιδρυτή της Google, ο οποίος πάσχει από μια ασθένεια των φωνητικών χορδών – την οποία προφανώς ελπίζει να θεραπεύσει με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Οι δυο τους διευθύνουν την εταιρεία βιοτεχνολογίας Calico, της οποίας ο εκπεφρασμένος στόχος είναι, όπως ήταν αναμενόμενο, να «σκοτώσει τον θάνατο». Όπως και η Ρόθμπλατ, οι δύο συνεταίροι έχουν εμπλακεί σε έναν διπλό αγώνα δρόμου με τον χρόνο, ο πρώτος από τους οποίους είναι, κατά ειρωνικό τρόπο, να μην πεθάνουν πριν γίνει πραγματικότητα το όνειρό τους για ένα αθάνατο cyborg. Ο δεύτερος; Να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να είναι οι πρώτοι που θα κατακτήσουν αυτές τις τεχνολογίες, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι θα κυριαρχήσουν στο μέλλον της ανθρωπότητας.
Αλλά αυτό το μέλλον, το οποίο είναι μη βιώσιμο οικολογικά, δεν πρόκειται να συμβεί, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζονται αυτοί οι τεχνοπροφήτες. Όπως πάντα, οι φαντασιώσεις αυτών των ελίτ βαραίνουν ελάχιστα μπροστά στην επιστημονική πραγματικότητα: «Οι τρανσουμανιστές ισχυρίζονται ότι μια μέρα θα μπορέσουμε να μεταφέρουμε τον εγκέφαλό μας σε έναν υπολογιστή. Αυτά είναι ανοησίες. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε πλήρως πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Προς το παρόν είμαστε σε θέση να προσομοιώσουμε τις συνδέσεις ενός μικρού σκουληκιού που ονομάζεται Caenorhabditis elegans, το οποίο έχει μόλις 302 νευρώνες. Τούτου λεχθέντος, παρά την τόση γνώση που έχουμε γι’ αυτό, δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να αναπαραγάγουμε τον τρόπο λειτουργίας του, οπότε μπορείτε να φανταστείτε πως για τον άνθρωπο είναι εντελώς ανέφικτο», δήλωσε στο Charlie Hebdo ο Νικολά Ρουζιέ, ερευνητής στην υπολογιστική νευροεπιστήμη, στο γαλλικό Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Ψηφιακή Επιστήμη και Τεχνολογία (Inria). Αν οι μετανθρωπικές ελίτ θέλουν να «αναδιαμορφώσουν» τον κόσμο της υγείας, θα ήταν προτιμότερο να επενδύσουν στην ψυχοθεραπεία. Τουλάχιστον η θανατοφοβία είναι ιάσιμη.

*Από το Charlie Hebdo 4 Σεπτεμβρίου 2024, μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου

Βιβλιοπαρουσίαση: «Η φιλοσοφία του woke» (Θεσσαλονίκη – βίντεο)