Του Γιώργου Καραμπελιά
Ένας φίλος έστειλε τις παρατηρήσεις του στην διακήρυξη μας στην ιστοσελίδα του Άρδην. Επειδή πιστεύω πως θίγει ένα βασικό ζήτημα της άποψής μας, εκείνο του «εκσυγχρονισμού της παράδοσης» απάντησα εκτενώς και πιστεύω πως είναι χρήσιμη η αναπαραγωγή αυτού του διαλόγου .
Γ.Κ.
Το σχόλιο του Μ. Παπαχαραλάμπους
«Με το κείμενο συμφωνώ. Όποιος στοιχειωδώς αγαπά τον συνάνθρωπο και πιστεύει εις κοινωνία συντάσσεται μαζί του.
Έχω όμως να προτάξω μία απορία. Αφορά την άποψη ότι η παράδοσή μας πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Έχω ακούσει κι άλλες φορές τον κ. Καραμπελιά να το αναφέρει αυτό σαν πρόταγμα χωρίς δυστυχώς να επιμείνει και να εξηγηθεί.
- Θα ήθελα να μάθω ας πούμε σε τι, ντε και καλά, ο Παπαδιαμάντης κι ο Βιζυηνός, υπολείπονται και χρειάζονται ντε και καλά …εκσυγχρονισμό!
Ποιο είναι αυτό το σύγχρονο και υγιές παράδειγμα το οποίο έχει ξεπεράσει την παράδοσή μας και στο οποίο πρέπει να καθρεφτιστεί και να …κάνει δήλωση μετανοίας (ή λίφτινγκ εκσυγχρονιστικό)! - Νομίζω ότι ο κ. Καραμπελιάς παρασυρμένος ίσως από κεκτημένο προοδευτισμό τα τσουβαλιάζει όλα.
Πιστεύω ότι η Ελλάδα σήμερα δεν είναι σε στάδιο κρίσης. Κρίση υπάρχει όταν φας τα δάνεια και δεν έχεις να τα επιστρέψεις. Αυτά είναι απλά που συνέβαιναν και θα συμβαίνουν όσο υπάρχουν άνθρωποι.
Η Ελλάδα είναι σε στάδιο Αλλοτρίωσης: Αλλοιώνεται η σχέση της με τον γλυκύτατο παραδοσιακό Κοινοτισμό της και τον μοναδικό Λαϊκό Πολιτισμό της…»
ΜΠΑΜΠΗΣ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Η απάντηση του Γ. Καραμπελιά
Πρόκειται για ένα ζήτημα που συχνά παρανοείται. Άποψή μου είναι πως η ίδια η παράδοση χτίζεται πάντοτε μέσα από τον «εκσυγχρονισμό» του ίδιου του παρελθόντος της! Το δημοτικό τραγούδι πάτησε πάνω στο ακριτικό, και το ρεμπέτικο πάνω στο δημοτικό και το λαϊκό. Ο Παπαδιαμάντης όταν έγραφε τη Φόνισσα ή τους Εμπόρους των Εθνών, ο Σολωμός όταν έγραφε τους «Ελευθέρους Πολιορκημένους», ο Ελύτης όταν έγραφε το « Άξιον Εστί» ο Θεοδωράκης τον «Επιτάφιο», και ο Σκαλκώτας τα έργα του, μάλλον “εκσυγχρόνιζαν” την παράδοση μας, δηλαδή πατούσαν πάνω σε αυτή για να οικοδομήσουν κάτι σύγχρονο. Αν πιστεύεις αντίθετα ότι αρκεί η παράδοσή μας ως έχει τότε είσαι καταδικασμένος να εισαγάγεις τα πάντα από έξω και ταυτόχρονα να μουμιοποιείς την παράδοση.
Και αυτό ισχύει για τα πάντα, παραγωγή προϊόντων και ιδεών. “Εκσυγχρονίζω” την παράδοση σε ότι αφορά στην αγροτική παραγωγή π.χ. σημαίνει πως στηρίζομαι στο παραδοσιακό πολυκαλλιεργητικό μοντέλο της χώρας και ταυτόχρονα χρησιμοποιώ, όσο χρειάζεται, σύγχρονα μέσα καλλιέργειας. Δεν καλλιεργώ με το άλογο, ούτε αλωνίζω με τα μουλάρια. Και μάλιστα προσπαθώ να δημιουργήσω αγροτικά μηχανήματα προσαρμοσμένα στο έδαφος και το κλίμα μου. Αν αρνούμαι να εκσυγχρονίσω την αγροτική μου παράδοση, είμαι μάλλον καταδικασμένος να εισάγω λεμόνια από την… Αργεντινή.
Σε ότι αφορά στη βιομηχανική παραγωγή δεν μπορώ να παράγω με το αμόνι και το φυσερό, αλλά χρησιμοποιώντας τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα, επαναφέρω την βιομηχανία και τη βιοτεχνία στην περιφέρεια και ανασταίνω την παλιά μαστορική και βιοτεχνική μας παράδοση με την βοήθεια του… κομπιούτερ.
Στο Συνεταιρισμό του Βελβεντού χρησιμοποιούν σύγχρονα μέσα για την τυποποίηση των φρούτων, επικοινωνούν μεταξύ τους με e-mail αλλά διατηρούν την κοινοτιστική παράδοσή μας, με την ισότιμη συμμετοχή όλων, που επιτρέπει στον συνεταιρισμό να λειτουργεί αποδοτικά, προσαρμοσμένος στην πραγματικότητα μιας χώρας με διάσπαρτο αγροτικό κλήρο, κ.λπ. κ.λπ.
Διαφορετικά θα είσαι καταδικασμένος να εισάγεις τα πάντα από το εξωτερικό, όπως κάνει η σύγχρονη Ελλάδα, καθώς και κάποιοι δήθεν οπαδοί της παράδοσης που κάνουν μακριές μετάνοιες στο Άγιον Όρος και επιμένουν στην απαρέγκλιτη “τήρηση της παράδοσης” αλλά κινούνται με μερσεντές 4Χ4 με θερμαινόμενα καθίσματα…!
Το ίδιο ισχύει προφανώς και στο επίπεδο των ιδεών, της κοινωνίας, της καλλιτεχνικής παραγωγής.
Σήμερα δεν μπορούμε να βλέπουμε μόνο θέατρο σκιών και κουκλοθέατρο αλλά και κινηματογράφο. Το πρόβλημα είναι πως θα δημιουργήσουμε έναν κινηματογράφο που συνδέεται με τον… καραγκιόζη μας, όπως έκανε ο Θανάσης Βέγγος στην εποχή του. Προφανώς λοιπόν και δεν αρκεί σήμερα ο Παπαδιαμάντης. Χρειαζόμαστε κάποιον που να συνεχίζει την παράδοση του, σήμερα, διαφορετικά είμαστε καταδικασμένοι να διαβάζουμε ξένες μεταφράσεις ή ακόμα χειρότερα ψευδο-ελληνικά έργα που δεν έχουν καμία σχέση με την παράδοσή μας.
Και δεν θα προχωρήσω εδώ στο τι σημαίνει σε ότι αφορά στο πολιτικό μοντέλο διακυβέρνησης όπου θα πρέπει να συνδυάσουμε την Αθηναϊκή παράδοση της άμεσης δημοκρατίας με τον κοινοτισμό μας ,με τις συνθήκες ύπαρξης μεγαπόλεων όπως ή Αθήνα και ενός παγκοσμιοποιημένου σύμπαντος, πρόβλημα στο οποίο έχω αναφερθεί πάμπολλες φορές τα τελευταία… πενήντα χρόνια.
Δεν υπάρχουν πολλές επιλογές είναι μόνον δύο, δυστυχώς. Είτε μαϊμουδίζεις τους ξένους και εισάγεις τα πάντα, προϊόντα και ιδέες, όπως κάνει η σύγχρονη Ελλάδα, ή προσπαθείς να κτίσεις τον σύγχρονο κόσμο σου, ενσωματώνοντας το ξένο στην παράδοσή σου. Προφανώς λοιπόν δεν ζητούμε να «εκσυγχρονίσουμε» τον Παπαδιαμάντη μέσα από «μεταφράσεις», όπως δυστυχώς έκαναν και δόκιμοι συγγραφείς μας, αλλά γεννώντας σήμερα συγγραφείς που συνεχίζουν την παράδοση και το έργο του.
Διαφορετικά παραμένουμε απλώς ηττημένοι νοσταλγοί της παράδοσής μας και δεν παλεύουμε να την αναγεννήσουμε. Και ένας μόνο τρόπος υπάρχει γι’ αυτό, να καταστεί εκ νέου σύγχρονη πρόταση ζωής και κοινωνίας. Για να αναβιώσουμε την κοινοτική παράδοση θα πρέπει να σπάσουμε τον Αθηνοκεντρισμό, να δημιουργήσουμε νέα εργαλεία αυτοδιοίκησης κ.λπ. κ.λπ.
Κατά συνέπεια, αγαπητέ φίλε, μην αναζητάς διαφωνίες εκεί που δεν υπάρχουν, και μη μένεις νοσταλγικός εραστής του «παραδοσιακού κοινοτισμού μας», αλλά να συνταχτείς μαζί μας ενάντια στην καθολική αλλοτρίωση της χώρας μας. Και πάντως βλέπω ότι δυστυχώς, παρότι υποστηρίζεις την συμφωνία σου με τη διακήρυξη, αρνείσαι την ύπαρξη της μεγάλης κρίσης, πάνω στην οποία στηρίζεται και η αναγκαιότητα του εγχειρήματος του Άρδην. Μα αγαπητέ φίλε, η Ελλάδα κινδυνεύει με οριστική εξαφάνιση και όχι μόνο από μια οικονομική κρίση. Γι’ αυτό και δεν είναι καιρός να κάνουμε την τρίχα τριχιά.
Με εκτίμηση
29 ιουλίου 2016
Η ανταπάντηση του ΜΠΑΜΠΗ ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Ευχαριστώ πολύ τον κ. Καραμπελιά για την ευγένειά του να απαντήσει στις απορίες μου που είναι και πολλών άλλων. Οι απόψεις και διευκρινήσεις του με κάλυψαν και έδωσαν ανακούφιση σε εμένα και σε πολλούς. Διότι το θέμα αυτό είχε ανάγκη διευκρινίσεων.
Να διευκρινίσω και εγώ για την τελευταία παράγραφο του κειμένου του: δεν αρνούμαι κι εγώ την μεγάλη κρίση, αλλά όπως κι εσείς και το ΑΡΔΗΝ απέναντι στην κρίση και την αλλοτρίωση προτάσσω προτεραιότητα πολιτιστικής ανάγνωσης και διεξόδου. Όπως και το ΑΡΔΗΝ και γι’ αυτό είναι μοναδικό και γι΄αυτό και καλώ συστράτευση σε αυτό εγχείρημα που σκοπεύει στην μάγευση του κόσμου!
Με εκτίμηση
30 Ιουλίου 2016
Γιώργος Καραμπελιάς
29 Ιουλίου 2016
6 ΣΧΟΛΙΑ
Η αγωνία για την δημιουργική και ουσιαστική ενσωμάτωση της “παράδοσης” με τρόπο ώστε να εκφράζει το σύγχρονο γίγνεσθαι, χωρίς να προδίδει τις βασικές αρχές της, πηγαίνει πίσω πολλούς αιώνες.
Ο Κώστας Παπαϊωάννου σχολιάζοντας τη Βυζαντινή ζωγραφική στέκεται σε αυτό το σημείο, αναφερόμενος αρχικά στις μιμητικές εξάρσεις ελληνιστικών προτύπων που οδηγούσαν σε στείρες απομιμήσεις μιας ξεπερασμένης αισθητικής. Αντίθετα, όπως καίρια επισημαίνει, “… την αληθινή και εις βάθος επίδραση του ελληνισμού θα την αναγνωρίσουμε μάλλον στην κοσμιότητα, στο μέτρο, στην αίσθηση της κλίμακας και του πνευματικού κάλλους που η βυζαντινή τέχνη επέδειξε με μνημειώδη τρόπο κατά την εποχή της άνθησης της.”
Το απόσπασμα είναι από σχετικό κείμενο για τη Βυζαντινή και Ρωσική ζωγραφική που δημοσιεύεται στο 13ο τεύχος του νέου Ερμή του Λόγιου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε λοιπόν ότι αυτό που μας παραδίδεται σήμερα ως “παράδοση” ήταν ο νεωτερισμός κάποιων γενιών πίσω. Όπως λοιπόν αυτοί έπιασαν το νήμα και το πήγαν λίγο παρακάτω στον δρόμο της Ιστορίας, αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς, γιατί άπαξ και μαραζώσει και κοπεί δεν είναι εύκολο να ματίσει πάλι.
Αγαπητέ κύριε Καραμπελιά,
παρακολουθώ από καιρού εις καιρόν τη συγγραφική και εκδοτική δουλειά σας και σε αρκετά πράγματα είμαι σύμφωνος μαζί σας. Κατά κύριο λόγο συμφωνούμε στην ανάγκη εκσυγχρονισμού της παράδοσης με τον ορισμό που δίνετε και ο οποίος φυσικά προϋποθέτει την εμπέδωση της παράδοσης από τις μικρές ηλικίες, με βασική ανάγκη την ριζική και θαρραλέα μεταρρύθμιση της παιδείας. Προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η προσπάθεια είναι κομμάτι μίας γενικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας που πρέπει να γίνει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (μέρος αναπόσπαστο του οποίου είναι και ο χώρος του σχολείου και του πανεπιστημίου) και την οποία αρνούμαστε πεισματικά ως λαός, καθώς επί δεκαετίες κυριάρχησαν στρεβλές αντιλήψεις (βαρβαριστί misconceptions) οι οποίες είναι απότοκες κυρίως, αλλά όχι μόνον, της ακατάσχετης λαϊκίστικης παροχολογίας κατά τη δεκαετία του 80. Αντιλήψεις που παγιώθηκαν στο δημόσιο τομέα και διαχύθηκαν στη συνέχεια στο ευρύτερο κοινωνικό σώμα, διαποτίζοντάς το μέχρι μυελού οστέων και που σε συνάρτηση με την λεγόμενη από τους δεξιούς κύκλους (στους οποίους έχω κι εγώ την ιδεολογική μου καταγωγή) ”ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς” έφεραν τη χώρα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα. Και όταν μιλάμε για ”ιδεολογική ηγεμονία” εννοείται ότι μιλάμε για πρόβλημα ουσίας καταρχήν στην παιδεία.
Η κρίση, πνευματική και οικονομική, απαιτεί λύσεις επί συγκεκριμένων προβλημάτων. Επί 6 χρόνια, από το 2010 και στο εξής, ο λαός διαιρέθηκε με όρους μνημονίου και αντιμνημονίου και η αντιμνημονιακή μερίδα, υπό το βάρος των ως άνω στρεβλώσεων είδε (και εκεί είναι το λάθος της για μένα) το μνημόνιο όχι ως συνέπεια, αλλά ως γενεσιουργό αιτία μίας κρίσης που είχε ξεκινήσει δεκαετίες πριν. Επίσης αντιμετώπισε τις όποιες, κατά καιρούς και υπό διαφορετικές κυβερνήσεις, μνημονιακές πολιτικές, ως ένα συμπαγές σώμα με τα ίδια κάθε φορά χαρακτηριστικά. Και εδώ έκαναν άλλο ένα μεγάλο λάθος. Σε αυτή τη βάση είδα -εφόσον σας ανέγνωσα σωστά – την κίνηση Άρδην να συντάσσεται με την πλευρά του αντιμνημονίου. Με τους δικούς σας όρους φυσικά, χωρίς τις σταλινίζουσες ή φασίζουσες υστερίες των γνωστών κραχτών (από Σύριζα και Ανέλ μέχρι…ΧΑ και ΕΠΑΜ). Ωστόσο πήρατε αντιμνημονιακή στάση.
Όμως βλέπω ότι αναγνωρίζετε την ανάγκη εκσυγχρονισμού, ορίζοντάς την καταρχήν ως εμπέδωση του παγκόσμιου γίγνεσθαι. Θα ήθελα λοιπόν, εφόσον έχετε το χρόνο, να διευκρινίσετε πως γίνεται μία περισσότερο ή λιγότερο σκληρή ή χαλαρή αντιμνημονιακή στάση να συμπλέει με την παραδοχή του εκσυγχρονισμού αντιλήψεων που είναι παγιωμένες στον ψυχισμό του λαού μας: ενός εκσυγχρονισμού που κατά ανάγκην, εφόσον εφαρμοσθεί, θα συγκρουσθεί βίαια με τις στρεβλώσεις της ”καριέρας” στο δημόσιο, των ”φιλεργατικών” συνδικαλιστικών κινημάτων, της περιφρόνησης του ιδιωτικού τομέα και της θεώρησης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του κεφαλαίου (πχ ιδιωτικά πανεπιστήμια, ιδιωτικά νοσοκομεία, ιδιωτικά συνεργεία καθαρισμού των δημόσιων νοσοκομείων, ιδιωτικοποίηση λιμανιών και αεροδρομίων, ιδιωτικοποίηση ΔΕΚΟ κλπ) περίπου ως ενσάρκωση του ίδιου του εξαποδώ.
Με εκτίμηση
Π.Σ
Τι κάνει το μαγειρείο με το χθεσινό σχόλιό μου; Ακόμη δεν “έβρασε”;
Το “μαγειρείο” σε πληροφορεί ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να δημοσιεύουμε σχόλια υβριστικά και υπονοούμενα που ξεπερνούν τα όρια της κριτικής. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από σκουπιδομπλογκ που έχουν μεταβάλει τη συζήτηση μεταξύ Ελλήνων σε οχετό. Εξάλλου το σημερινό σχόλιο σου, με το ύφος του αλλά και τη “βιασύνη” του, υποδεικνύει του λόγου το αληθές. Στις 7 Αυγούστου, Κυριακή, απαιτούσες να δημοσιευτεί το σχόλιο σου, δεν περίμενες καν μία ημέρα ακόμα πριν “διαμαρτυρηθείς”, πάντα με το ύφος σου. Δεν θα δημοσιευτεί λοιπόν παρά μόνο εάν αποσταλεί με ύφος που να ταιριάζει στην αισθητική της σελίδας μας.
Κάποιος που κατά τύχην βρίσκεται στην Αθήνα για να σου απαντήσει.
Η ελληνική “διανόηση” πάντα έβαζε το ύφος πάνω από το νόημα. Γι’ αυτό παραμένει ακόμη στο επίπεδο που βρίσκεται, προτιμά το μπλαμπλά από την αντικειμενική ανάλυση. Και το ωραιότερο: Θεωρεί το μπλάμπλά της ανάλυση.
Άντε και καλά κρασιά
ΥΓ. Δεν ήθελα να κάνω σχόλιο στη φυλλάδα της, από τότε που για παρόμοιο λόγο με είχατε “λογοκρίνει” πριν κάποιο καιρό. Ε, τώρα σας αποχαιρετώ και σας αφήνω γειά στη διανόησή σας. Με την οποία, όπως φαίνεται, οικονομάτε καλά τα προς το ζείν, έτσι;
Για την επιβέβαιωση του ήθους του ανώνυμου “σχολιαστή”, στην πραγματικότητα κατά σύστημα χυδαίου υβριστή, όπως το υπενθυμίζει αναφέροντας και προηγούμενο ανάλογου ήθους “σχόλιό” του που έιχαμε “κόψει”, δημοσιεύουμε για παιδευτικούς λόγους το έσχατο “σχολιό” του. Τα υβριστικά σχόλια συνιστούν γι’ αυτόν “αντικειμενική ανάλυση” και ο διάλογος δεν μπορεί να διεξαχθεί παρά μόνο με ύβρεις. Οι αναγνώστες μπορούν να κρίνουν το ποιόν του από τη συνέχεια των συκοφαντιών που εκτοξεύει. Θα δημοσιεύαμε μόνο ένα “σχόλιο” στο εξής από αυτόν, το όνομά του -το πραγματικό- ώστε να αναλάμβανε την ευθύνη των λεγομένων του.
Κάποιος που κατά τύχην βρίσκεται στην Αθήνα για να σου απαντήσει.