Η Πετρούπολη δείχνει το μέλλον;

647

Οι εξελίξεις του Οικονομικού Φόρουμ της Ασίας και ο νέος άξονας Ρωσίας-Κίνας

Του Πέπε Εσκομπάρ από τη Ρήξη φ. 105
Μπορεί η ρωσοκινεζική συμφωνία φυσικού αερίου ύψους 400 δισ. δολαρίων να κλείστηκε την τελευταία στιγμή στη Σαγκάη την προηγούμενη Τετάρτη, αλλά η περασμένη εβδομάδα φαίνεται πως προανήγγειλε τη γέννηση του ευρασιατικού αιώνα.
Προς επισφράγιση του ανωτέρω γεγονότος, την Πέμπτη, οι περισσότεροι παίκτες ήταν παρόντες στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης –τη ρωσική απάντηση στο φόρουμ του Νταβός– και την Παρασκευή ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, ανανεωμένος από την επιτυχία του στη Σαγκάη, χαιρέτισε τους συμμετέχοντες και απογείωσε τη συνδιάσκεψη.
Σίγουρα θα περάσει κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα για να εκτιμηθούν οι πολύπλοκες επιπτώσεις αυτού που συντελέστηκε την περασμένη εβδομάδα, όμως ήδη τα στοιχεία μιλάνε από μόνα τους. Φαίνεται πως υπήρχαν λιγότερα στελέχη δυτικών πολυεθνικών στην Πετρούπολη, ως αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκήθηκαν από την κυβέρνηση Ομπάμα, στα πλαίσια της πολιτικής απομόνωσης της Ρωσίας. Έτσι, μπορεί να απουσίασαν η Μόργκαν Στάνλεϊ και η Γκόλντμαν Σακς, αλλά, όλοι οι Ευρωπαίοι παίκτες με κάποια επιρροή ήρθαν, είδαν και δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να κάνουν δουλειές με τους Ρώσους.
Επιπλέον, η παρουσία της Ασίας στο φόρουμ ήταν εντυπωσιακή. Ας προστεθεί κι αυτό το γεγονός στη λίστα με τις κινέζικες αντιδράσεις στην ασιατική περιοδεία «ανάσχεσης της Κίνας» που πραγματοποίησε ο Μπαράκ Ομπάμα τον Απρίλιο.
Είχα την τύχη να παρακολουθήσω την κρίσιμη συνάντηση για τη ρωσοκινεζική οικονομική συνεργασία την πρώτη ημέρα της συνδιάσκεψης. Ήταν φανερό ότι ο οδικός χάρτης είναι ήδη έτοιμος. Σύμφωνα με τον Κινέζο αντιπρόεδρο Λι Γιουαντσάο: «Σχεδιάζουμε να συνδυάσουμε το πρόγραμμα για την ανάπτυξη της ρωσικής Άπω Ανατολής και τη στρατηγική για την ανάπτυξη της Βορειοανατολικής Κίνας σε ένα ενιαίο πλάνο».
Αυτή ήταν μόνο μια στιγμή του επικείμενου ευρασιατικού συνασπισμού, ο οποίος πρόκειται να συνταράξει συθέμελα την παγκόσμια καθεστηκυία τάξη. Η όποια σύγκριση της νέας κατάστασης με το, πάλαι ποτέ, σινοσοβιετικό σύμφωνο, είναι παιδαριώδης. Το πραξικόπημα στην Ουκρανία –μέρος της αμερικανικής πολιτικής περιορισμού της Ρωσίας– απλώς, έσπρωξε τη Ρωσία προς την Ασία γρηγορότερα απ’ ό,τι θα συνέβαινε έτσι κι αλλιώς.

Όλα ξεκινούν από το Σετσουάν

Αυτό που διαφάνηκε στην Αγία Πετρούπολη, από συζήτηση σε συζήτηση, ήταν η συναρμολόγηση, κομμάτι κομμάτι, των νέων κινέζικων δρόμων του μεταξιού, στόχος των οποίων είναι η ένωση, μέσω του εμπορίου, της Κίνας, της Ρωσίας και της Γερμανίας.
Για την Ουάσιγκτον το παραπάνω αποτελεί κάτι περισσότερο από ανάθεμα. Η αμερικανική απάντηση ήταν μια, δύο, πρόχειρες συμφωνίες, οι οποίες, στη θεωρία, δύνανται να εξασφαλίσουν το αμερικανικό μονοπώλιο στα 2/3 του παγκοσμίου εμπορίου: η Υπερειρηνική Συνεργασία (ΤΡΡ) –η οποία ουσιαστικά απορρίφθηκε από παίκτες κλειδιά της Ασίας, όπως η Ιαπωνία και η Μαλαισία, κατά το πρόσφατο ταξίδι του Μ. Ομπάμα στην περιοχή– και η ακόμα προβληματικότερη Υπερατλαντική Συνεργασία με την ΕΕ, την οποία οι Ευρωπαίοι βρίσκουν αποκρουστική. Και οι δύο συμφωνίες βρίσκονται στη φάση των μυστικών διαπραγματεύσεων και βασικά εξυπηρετούν αποκλειστικά τα συμφέροντα των αμερικανικών πολυεθνικών.
Αντιθέτως, σε ό,τι αφορά την Ασία, η Κίνα έχει προτείνει μια περιοχή ελεύθερου εμπορίου για την ζώνη της Ασίας-Ειρηνικού. Το γεγονός ότι, ήδη, αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του 10μελούς Συνεταιρισμού των Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) σίγουρα βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση.
Όσο για την Ευρώπη, το Πεκίνο προτείνει την επέκταση του σιδηροδρόμου που, μόνο σε δώδεκα μέρες, συνδέει το Τσενγκντού, την πρωτεύουσα του Σετσουάν, με το Λοντζ της Πολωνίας, διασχίζοντας το Καζαχστάν, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Το τελικό σχέδιο είναι η σιδηροδρομική γραμμή Τσονγκίνγκ-Ξινγιάνγκ-Ευρώπης, η οποία θα έχει τελικό σταθμό το Ντούισμπουργκ της Γερμανίας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα αποτελέσει την πιο εμπορική διαδρομή στον κόσμο.
Και έπονται κι άλλα. Μία ημέρα πριν από την υπογραφή της ρωσοκινεζικής συμφωνίας αερίου, ο Κινέζος πρόεδρος Ξι Ζινπίνγκ κάλεσε τις ασιατικές χώρες να συνδιαμορφώσουν έναν νέο οργανισμό συλλογικής ασφαλείας, που θα συμπεριλαμβάνει τη Ρωσία, το Ιράν, και θα αποκλείει τις ΗΠΑ. Μιμούμενος τον Πούτιν, ο Ξι αποκάλεσε το ΝΑΤΟ «ψυχροπολεμικό απομεινάρι». Παρόντες τη στιγμή της ανακοίνωσης στη Σαγκάη δεν ήταν άλλοι από τον πρωθυπουργό του Ιράκ, Νούρι Αλ Μαλίκι, τον πρόεδρο του Αφγανιστάν, Χαμίντ Καρζάι και τον Ιρανό πρόεδρο, Χασάν Ρουχανί.
Τα στοιχεία μιλάνε από μόνα τους. Η Κίνα αγοράζει, αυτήν τη στιγμή, τη μισή παραγωγή πετρελαίου του Ιράκ και επενδύει μεγάλα κεφάλαια στην ενεργειακή υποδομή της χώρας. Επίσης, έχει επενδύσει στην εξορυκτική βιομηχανία του Αφγανιστάν –ειδικά στο λίθιο και το κοβάλτιο και, φυσικά, μαζί με τη Ρωσία, εξακολουθούν εμπορικά να συνεργάζονται στενά με το Ιράν.
Προφανώς, αυτό είναι το κέρδος των ΗΠΑ μετά από μια 10ετία συνεχών πολέμων, αδιάκοπων πιέσεων, κυρώσεων αδιάκριτων και εξόδων τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε αδιέξοδες στρατηγικές.
Η, πλέον, ενδιαφέρουσα συζήτηση που παρακολούθησα στην Αγ. Πετρούπολη, ήταν αυτή που σχετιζόταν με τις πολιτικές και οικονομικές δυνατότητες της επέκτασης του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), τιμώμενο πρόσωπο του οποίου ήταν ο Λι Γιουαντσάο. Ο SCO πρόκειται να εξελιχθεί σε κάτι πολύ παραπάνω από ένα απλό αντίστοιχο του ΝΑΤΟ, με στόχο την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και της τρομοκρατίας. Απώτερος σκοπός του SCO είναι το άνοιγμα εμπορικών δραστηριοτήτων στην Ινδία, το Πακιστάν, το Ιράν, τη Μογγολία και το Αφγανιστάν, χώρες οι οποίες είναι παρατηρητές του οργανισμού και γρήγορα θα γίνουν πλήρη μέλη. Για μια ακόμη φορά, παρατηρούμε την ευρασιατική ενοποίηση σε δράση. Τα νέα παρακλάδια του δρόμου του μεταξιού είναι ζήτημα χρόνου και αυτό σημαίνει στενότερη συνεργασία με το Αφγανιστάν (ορυκτά) και το Ιράν (ενέργεια).

Η νέα ανάπτυξη της Κριμαίας

Κάτι το οποίο έκανε μεγάλη εντύπωση στην Αγ. Πετρούπολη ήταν η διάθεση της Κίνας να χρηματοδοτήσει μια σειρά από έργα στην Κριμαία, τα νερά της οποίας κρύβουν ανεξερεύνητο, ακόμη, ενεργειακό πλούτο και αποτελούν, πλέον, ρωσική ιδιοκτησία. Τα εν λόγω σχέδια αφορούν μια κρισίμης σημασίας γέφυρα πάνω από τον πορθμό του Κερτς, η οποία θα συνδέσει την Κριμαία με τη ρωσική ενδοχώρα, την επέκταση των κριμαϊκών λιμανιών, την κατασκευή σταθμών παραγωγής ηλιακής ενέργειας και τη δημιουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (SEZ). Προφανώς, η Ρωσία δύναται να εκλάβει τα παραπάνω κινέζικα σχέδια ως, ντε φάκτο, αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας.
Όσο για την Ουκρανία, όπως σχολίασε ο Βλ. Πούτιν: «Ήρθε η ώρα να αποπληρώσει τα χρέη της προς τη Ρωσία», και ο απερχόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο, φαίνεται πως έχει συνειδητοποιήσει το προφανές: ο ανταγωνισμός με τη Ρωσία δεν συμφέρει την Ευρώπη.
Ο Ντιμίτρι Τρένιν, διευθυντής του Κέντρου Κάρνεγκι της Μόσχας, είναι ένας από αυτούς που προσπάθησαν, μάταια, να προειδοποιήσουν τη Δύση για το ενδεχόμενο στενότερης ρωσοκινεζικής συνεργασίας: «Η Ρωσία και η Κίνα θα συνεργαστούν ακόμη στενότερα στο μέλλον… Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ενισχύσει, αναμφίβολα, την Κίνα, αλλά θα δώσει, ταυτόχρονα, τη δυνατότητα στη Ρωσία να αντέξει τη γεωστρατηγική πίεση των ΗΠΑ, να βρει διέξοδο σε έναν ενδεχόμενο επαναπροσανατολισμό της ενεργειακής πολιτικής της Ευρώπης, να αναπτύξει τη Σιβηρία και τη ρωσική Άπω Ανατολή και να συνδεθεί με την ευρύτερη περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού.

Ξανά στον δρόμο του μεταξιού

Η συμβιωτική, πλέον, στρατηγική συμμαχία Κίνας-Ρωσίας –με την πιθανότητα επέκτασής της προς το Ιράν– αποτελεί θεμελιακό γεγονός του 21ου αιώνα. Η συμμαχία θα προσεταιριστεί, σταδιακά, τις χώρες BRICS, τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), τον Οργανισμό Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) και το Κίνημα των Αδεσμεύτων Χωρών.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι οι γνωστές δεξαμενές σκέψης της Δύσης θα εξακολουθήσουν να διατείνονται πως, το μόνο πιθανό μέλλον είναι αυτό του οποίου θα ηγείται η, μία, «καλή», αυτοκρατορία. Είναι, επίσης, πολύ αμφίβολο, αν το παραπάνω θα γίνει πιστευτό από τον πραγματικό κόσμο. Ο μονοπολισμός μπορεί να έχει πεθάνει, αλλά, δυστυχώς, το μέλλον του κόσμου μας παρεμποδίζεται από το πτώμα του, το οποίο φέρει, πλέον, την ονομασία «ενδυνάμωση των εταίρων», σύμφωνα με το νέο δόγμα Ομπάμα.

Μετάφραση: Κώστας Μαυρίδης
δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα atimes.com,.