του Νίκου Ντάσιου
Παγκόσμια Δράση των Λαών (PGA) αποτελεί μια βασική συνιστώσα του νέου διεθνούς ριζοσπαστικού αντικαπιταλιστικού κινήματος, το oποίο αμφισβητεί άμεσα τη νομιμότητα των διεθνικών κυβερνητικών οργανισμών.
Οι διαδηλώσεις και τα εναλλακτικά συνέδρια αποτελούν διαρκή παράδοση του κινήματος. Χαρακτηριστική μορφή αντίδρασης είναι οι “Παγκόσμιες Μέρες Δράσης” (Global Action Day), κατά τις οποίες πραγματοποιούνται τοπικές παρεμβάσεις σε όλο τον κόσμο. Σκοπός τους είναι η αναγνώριση της αντίστασης της κοινωνικής βάσης στην υπάρχουσα οικονομική πραγματικότητα. Αντίσταση η οποία εκφράζεται τόσο μέσω της άρνησης, όσο και μέσω εναλλακτικών τοπικών πρωτοβουλιών. Σε λιγότερο από 3 χρόνια, το κίνημα αυτό “απονομιμοποίησε” σ’ ένα μεγάλο βαθμό τον Π.Ο.Ε., το Δ.Ν.Τ. και την Παγκόσμια Τράπεζα και επέτρεψε σε οργανώσεις πολιτών ν’ ακουστούν. Οι διεθνείς καπιταλιστικές οργανώσεις έχασαν ήδη σημαντικές ιδεολογικές μάχες και αναγκάστηκαν να επιβραδύνουν την επιθετικότητά τους.
Στο επίκεντρο των Παγκόσμιων Ημερών Δράσης τέθηκαν πολλές πόλεις του μητροπολιτικού Βορρά στις οποίες αναπτύχθηκε ένα έντονα ριζοσπαστικό αντικαπιταλιστικό κίνημα, όπως π.χ. στη Γενεύη τον Μάιο του 1998, κατά τη διάρκεια της 2ης συνόδου κορυφής του Π.Ο.Ε., στο Λονδίνο με την παράλυση του οικονομικού κέντρου στις 18 Ιουνίου του 1999, στο Σηάτλ, κατά τη διάρκεια της 3ης Συνόδου Κορυφής του Π.Ο.Ε., στις 30 Νοεμβρίου του 1999, και στην Πράγα, κατά τη Σύνοδο του Δ.Ν.Τ. και της Παγκόσμιας Τράπεζας, στις 26 Σεπτεμβρίου του 2000.
Πρέπει βέβαια να ειπωθεί πως αυτά τα γεγονότα δεν οργανώθηκαν κατ’ αποκλειστικότητα από την Παγκόσμια Δράση των Λαών (P.G.A.). Θα πρέπει επίσης να κατανοήσουμε τη δυναμική της συγκρότησης αυτού του κινήματος ως ένα Δίκτυο με όλο και περισσότερα συνδεδεμένα κέντρα τα οποία διατηρούν ταυτόχρονα την αυτονομία τους και την ταυτότητα τους. Οι όποιες πρωτοβουλίες για ακτιβιστικές δράσεις και ανάπτυξη κεντρικών γεγονότων προήλθε κάθε φορά από αυτόνομες οργανώσεις που, κατά περίπτωση, συνδέθηκαν με το Δίκτυο, π.χ. την “Οργάνωση για την Απαίτηση των Δρόμων στη Αγγλία”, την “Άμεση Δράση στο Σηάτλ”, την “Αλληλεγγύη INPEG” στη Πράγα.
Η ιδέα συγκρότησης του Δικτύου της Παγκόσμιας Δράσης των Λαών δεν περιορίστηκε μόνο στον συντονισμό δράσεων. Συνέβαλε επιπλέον στην διαμόρφωση ενός ευρύτερου κινήματος. Τον περασμένο χρόνο κανένας Διεθνής Οργανισμός όπως π.χ. η “Σύνοδος για το Παγκόσμιο Κλίμα” του G8, το “Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ”, το ΝΑΤΟ κ.λπ. δεν μπόρεσε να ορίσει κάπου μια συνάντησή του χωρίς να αντιμετωπίσει μία ευρεία συσπείρωση τοπικών κινημάτων που συγκροτούνται εναντίον του. Σαν αποτέλεσμα πολλές οργανώσεις αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα για να επιλέξουν την πόλη της συνάντησής τους καθώς κανένας δεν θέλει να φέρει το βάρος της λαϊκής κατακραυγής, που αυτοί οι σύνοδοι προκαλούν.
Επιπλέον, πέραν της εναλλακτικής πληροφόρησης, αυτό το διευρυμένο κίνημα συνεχίζει να προσφέρει ευαίσθητο πεδίο για συντονισμό και πολιτική συζήτηση. Κατά καιρούς τίθενται σοβαρά ερωτηματικά, όπως μεταξύ άλλων: Ποιο είναι το όριο της επιτυχούς διοργάνωσης των Παγκόσμιων Ημερών Δράσης, Τι είδους άμυνα και επίθεση προκαλείται από το πλευρό των κρατών και πως είναι δυνατόν αυτή να εξουδετερωθεί; Ποιο είναι το επόμενο βήμα του κινήματος;
Μια σύντομη παρουσίαση της Ιστορίας του Δικτύου
Τον Αύγουστο του 1997, αντιπρόσωποι από οργανώσεις βάσης του Βορρά και του Νότου συναντήθηκαν για να προετοιμάσουν την αντίσταση στην 2η Σύνοδο Κορυφής του Π.Ο.Ε. (η οποία θα πραγματοποιούνταν το Μάιο του 1998 στη Γενεύη για την 50ή επέτειο της GAΤT) και για την ανάπτυξη οργάνων που θα έδιναν συνέχεια στην επικοινωνία και στον συντονισμό αυτών που μάχονται κατά του Π.Ο.Ε. και όλων των συμφωνιών περί ελευθέρου εμπορίου. Η συνάντηση αυτή έγινε στο El Indiana της Ισπανίας αμέσως μετά τη 2η Διηπειρωτική Συνάντηση για τον ανθρωπισμό και κατά του Νέο-φιλελευθερισμού που οργανώθηκαν από το “Ευρωπαϊκό Δίκτυο Υποστήριξης των Ζαπατίστας”. Η Δράση των Λαών σαν εν δυνάμει δίκτυο αποφασίστηκε με ιδρυτική πράξη σε μία σύνοδο τον Φεβρουάριο του 1998 στη Γενεύη.
Πάνω από 300 αντιπρόσωποι κινημάτων από 71 χώρες συναντήθηκαν στη Γενεύη από τις 23 έως 25 Φεβρουαρίου για τη συγκρότηση του Δικτύου αυτού. Στη συνάντηση πλήθος κοινωνικών κινημάτων ήρθαν σε επαφή: Καθηγητές σε απεργία πείνας κατά των ιδιωτικοποιήσεων της εκπαίδευσης από την Αργεντινή συναντήθηκαν με γυναίκες που μάχονταν κατά της δουλείας στις “maquilas” (τα εργοστάσια συναρμολόγησης) του Μεξικού, του Μπαγκλαντές, του Ελ Σαλβαδόρ και της Νικαράγουα, αγρότες από τις Φιλιππίνες, την Βραζιλία, την Εσθονία, τη Νορβηγία, την Ονδούρα, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ελβετία, τη Σενεγάλη, τη Μοζαμβίκη, το Τόγκο, το Περού, τη Βολιβία, την Κολομβία και από πολλές άλλες χώρες. Ογκόνι, Μαορί, και άλλοι ιθαγενείς που παλεύουν για τα πολιτισμικά τους δικαιώματα και τη φυσική τους επιβίωση, άντρες και γυναίκες που αντιδρούν στις πατριαρχικές κοινωνικές δομές, ακτιβιστές ενάντια στις πολυεθνικές εταιρείες στις Η.Π.Α., οικολόγοι, άνεργοι, ψαράδες, ειρηνιστές, αντιρατσιστές κ.λπ.
Αυτή η συνάντηση των οργανώσεων βάσης και των κινημάτων βάσης από όλο τον κόσμο αποτελεί μια ξεχωριστή εμπειρία που προσέφερε ελπίδα και προοπτική. Παρά τις υλικές διαφορές, οι αγώνες είναι εν δυνάμει ανάλογοι σ’ όλο τον κόσμο και θέτουν τη βάση για μία ανανεωμένη και ισχυρή αλληλεγγύη.
Η πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Δράσης ενάντια στο ελεύθερο εμπόριο πραγματοποιήθηκε στην Σύνοδο του G8 στο Μπέρμιγχαμ και στη Σύνοδο του Π.Ο.Ε. στη Γενεύη. Το πρώτο αυτό γεγονός σημείωσε εξαιρετική επιτυχία. Πάνω από 65 διαδηλώσεις, εναλλακτικές παρεμβάσεις, θεατρικές παραστάσεις δρόμου, κ.λπ., πραγματοποιήθηκαν μεταξύ της 16ης και της 20ής Μαΐου του 1998, σε 29 χώρες του κόσμου. Στη Γενεύη συγκεντρώθηκαν πάνω από 10 χιλιάδες άνθρωποι σε μία από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις των τελευταίων χρόνων στην Ελβετία, οι διαδηλώσεις και η κοινωνική αντιπαράθεση, έκλεψαν την παράσταση από το επικείμενο συνέδριο, αν και έγιναν πολλές συλλήψεις.
Στη συνάντηση των συντονιστικών επιτροπών του Δικτύου, τον Σεπτέμβριο του 1998, στην Φινλανδία αποφασίστηκε η δεύτερη Διάσκεψη της Παγκόσμιας Δράσης των Λαών να γίνει στην Ινδία πολλούς μήνες πριν την 3η Σύνοδο Κορυφής στο Σηάτλ. Στη δεύτερη αυτή συνάντηση αναδείχθηκαν και δύο ακόμη σημαντικά γεγονότα αντίστασης: το Διατλαντικό καραβάνι Αλληλεγγύης από τις 20 Μαΐου έως τις 20 Ιουνίου και η παγκόσμια Ημέρα Δράσης κατά του οικονομικού Κέντρου στις 18 Ιουνίου.
Το Διατλαντικό καραβάνι Αλληλεγγύης και Αντίστασης έφερε κοντά στη Δ. Ευρώπη 450 αντιπροσώπους από κινήματα βάσης από το Νότο και την Ανατολή. Η πλειοψηφία προήλθε από την Ινδία (αγρότες, ψαράδες, ιθαγενείς διαδηλωτές κατά των μεγάλων φραγμάτων). Ήταν επίσης αντιπρόσωποι των ακτημόνων χωρικών από τη Βραζιλία, οργανώσεις υποστήριξης των Ζαπατίστας από το Μεξικό, ακτήμονες γυναίκες από το Μπαγκλαντές, οι μαύρες κοινότητες από την Κολομβία, οικολογικές οργανώσεις από την Ουκρανία, οι πολίτες του Mabuchi από τη Χιλή, οργανώσεις για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα από το Νεπάλ. Από την Ευρώπη συμμετείχαν οργανώσεις ανέργων, οργανώσεις αντίστασης κατά της γενετικής μηχανικής, άστεγοι, φεμινίστριες, κ.λπ. Το καραβάνι πέρασε από 12 χώρες. Οι δράσεις που συνόδευαν το καραβάνι ήταν διαδηλώσεις κατά των Πολυεθνικών Εταιριών, όπως π.χ. Novartis, Monsanto, Cargil Nestle, κ.λπ. κατά της βάσης του ΝΑΤΟ στο Avianο της Ιταλίας, εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά οργανισμών, όπως του Π.Ο.Ε., της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κ.λπ. Άμεση Δράση αναλήφθηκε με την καταστροφή δύο αγρών, στους οποίους είχαν καλλιεργηθεί μεταλλαγμένοι σπόροι, καθώς και η δέσμευση όλης της ποσότητας γενετικών μεταλλαγμένων ριζών από μια κρατική Τράπεζα σε συνεργασία με την Συνομοσπονδία των Γάλλων αγροτών. Το καραβάνι κατέληξε στην Κολωνία για τις διαμαρτυρίες κατά του Παγκόσμιου Φόρουμ (του G8).
Στις 18 του Ιούνη πραγματοποιήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Δράσης κατά των οικονομικών Κέντρων. Την 3η ημέρα του συνεδρίου της Συνόδου Κορυφής του G8 πραγματοποιήθηκαν 50 αποκεντρωμένες δράσεις σε όλο τον κόσμο. Και πάλι οι συμμετοχές παρουσίαζαν μεγάλη ποικιλία όπως το κίνημα των chi koko από την Νιγηρία (πάνω από 10.000 άνθρωποι μπλόκαραν το κτήριο της Shell), τα συνδικάτα του Πακιστάν (τα οποία αντιμετωπίζουν φοβερή καταστολή και βασανιστήρια), πολλά κοινωνικά κινήματα από το Μεξικό καθώς και αντίστοιχα κινήματα από το Λονδίνο (10.000 άνθρωποι περίπου παρέλυσαν το οικονομικό κέντρο για μία μέρα). Τα κινήματα εξέφρασαν την ανοιχτή αντίθεσή τους στο G8. Αυτή η συντονισμένη δράση από 41 χώρες έδειξε ότι η διαφορετική αντίσταση σε διάφορες μεριές του πλανήτη συνεχώς κερδίζει έδαφος.
Τον Αύγουστο του 1999 η 2η διάσκεψη της Παγκόσμιας δράσης των Λαών πραγματοποιήθηκε στην Μπανγκαλόρ της Ινδίας. H διάσκεψη αυτή άλλαξε τον χαρακτήρα του Δικτύου, διευρύνοντας τη θεματολογία του και τις δράσεις του. Έως τότε η ταυτότητα του Δικτύου προσδιοριζόταν από την αντίθεσή του στα νεο-φιλελεύθερα ινστιτούτα και στις συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου. Στη Μπανγκαλόρ αποφασίστηκε με ομοφωνία να επανακαθοριστεί ως ένα αντι-καπιταλιστικό δίκτυο, ένας χώρος επικοινωνίας και συντονισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο κατά των συμφωνιών και των οργανισμών που ρυθμίζουν την καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά επιπλέον γύρω από τα κοινωνικά και οικολογικά προβλήματα που αυτή δημιουργεί. Η διάσκεψη έδειξε ενθουσιασμό για την οργάνωση της Παγκόσμιας Δράσης στις 30 Νοεμβρίου του 1999 και την Πρωτομαγιά του 2000.
Ήδη πριν τη Διάσκεψη της Μπανγκαλόρ, ο Π.Ο.Ε. ανακοινώνει τη διοργάνωση της 3ης Συνόδου στο Σηάτλ. Ποικίλες οργανώσεις, από το Βανκούβερ μέχρι το Λος Άντζελες, δημιούργησαν το Δίκτυο Άμεσης Δράσης. Αποδεχόμενη τις αρχές του P.G.A., ανήγγειλαν την πρόθεσή τους να μπλοκάρουν το άνοιγμα του Συνεδρίου. Στις 30 Νοεμβρίου του 1999, 10.000 νέοι ακτιβιστές κατάφεραν να μπλοκάρουν τις 13 προσβάσεις στο Συνέδριο. Εκατοντάδες συνδικαλιστές αποφάσισαν να εκφράσουν ανυπακοή στην συνδικαλιστική γραφειοκρατία και συμμετείχαν στις άμεσες παρεμβάσεις.
Η ιστορική επιτυχία του κινήματος που συνοδεύτηκε από τη πλήρη αποτυχία της Συνόδου του Π.Ο.Ε. έδωσε νέες ελπίδες και νέους στόχους στους ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο οι οποίοι ανακάλυψαν ότι υπάρχει αντίσταση στην καρδιά του “βασιλείου”. Την ίδια περίοδο διαδηλώσεις πραγματοποιούνταν σε 60 διαφορετικές πόλεις σ’ όλο τον κόσμο.
Αναφορικά με τη Διάσκεψη του Δ.Ν.Τ. και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Πράγα, υπήρξε κάλεσμα για μαζική διαδήλωση στις 26 Σεπτεμβρίου του 2000, από οργανώσεις Τσέχων που συμμετείχαν σε προηγούμενες Παγκόσμιες Ημέρες Δράσης. Το ευρωπαϊκό Δίκτυο που οργάνωσε το διατλαντικό καραβάνι και οι οργανωτές της Παγκόσμιας Δράσης των Λαών αναπαρήγαγαν το κάλεσμα με αποτέλεσμα διαδηλώσεις σε 110 χώρες του κόσμου. Στην Πράγα προσήλθαν χιλιάδες διαδηλωτές από την Ισπανία, την Ιταλία, την Νορβηγία την Πολωνία και την Ελλάδα…
Στις 26 Σεπτέμβρη, ημέρα ξεκινήματος της διάσκεψης, 15 με 20 χιλιάδες διαδηλωτές περικύκλωσαν τον χώρο του Συνεδρίου για πολλές ώρες. Την 2η μέρα πολλοί από τους επίσημους αντιπροσώπους αποφάσισαν να μείνουν για την ασφάλειά τους στα ξενοδοχεία, ενώ όσοι απέμειναν αποφάσισαν να διαγράψουν την 3η μέρα της συνάντησης.
Μια νέα γενιά ακτιβιστών από την Τσεχία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, εξέφρασαν τις σκέψεις τους γι’ αυτό που θεωρούσαν “ελεύθερο κόσμο”, 10 χρόνια μετά την απελευθέρωσή τους από την κομμουνιστική τους καταπίεση.
Παράλληλα με αυτές τις εκδηλώσεις, η ιδέα του Παγκόσμιου Κινήματος των Λαών υλοποίησε την ανάπτυξη δεσμών μεταξύ κινημάτων, οργανώσεων και ακτιβιστών σε περιφερειακό επίπεδο. Άλλη περιφερειακή διάσκεψη των κοινωνικών κινημάτων της Λ. Αμερικής πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2000. Ένα επιπλέον σχέδιο αντίστασης στο Κολομβιανό Σχέδιο έφερε κοντά εκπροσώπους οργανώσεων των Άνδεων με αυτούς της Κεντρικής Αμερικής τον Νοέμβριο του 2000. Επιπλέον πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις στις 24 και 25 Μαΐου στο Μιλάνο.
Το μέλλον του κινήματος
Τον Σεπτέμβριο του 2001, στην Cochabamba της Βολιβίας, και πιο συγκεκριμένα από τις 20 έως τις 22 Σεπτεμβρίου, θα πραγματοποιηθεί η Γενική Συνέλευση της Παγκόσμιας Δράσης των Λαών .
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης στρογγυλά τραπέζια, επισκέψεις στο Chapare που χαρακτηρίζεται ως περιοχή με σημαντικούς αγώνες για τον κοινωνικό έλεγχο των φυσικών πόρων καθώς και ενάντια στις στρατιωτικές βάσεις των Αμερικάνων.
Επίσης θα γίνει συγκέντρωση στην Cochabamba με εκπρόσωπους των κοινωνικών κινημάτων της ευρύτερης περιοχής.
Οι υπό συζητήσεις ενότητες θα είναι:
1. Στρατηγική δράσεων για την επικοινωνία και τον συντονισμό του Παγκόσμιου Κινήματος των Λαών
2. Αναθεώρηση της Διακήρυξης
3. Επέκταση του Δικτύου σε οργανώσεις και κινήματα που δεν είναι ευρέως γνωστά
4. Σχέδιο για βιώσιμες δράσεις και πρωτοβουλίες
5. Παγκόσμια κινητοποίηση με επίκεντρο την διάσκεψη του Δ.Ν.Τ. και της Π.Τ. στην Ουάσιγκτον μεταξύ 2 και 4 Οκτώβρη 2001και την 4η διάσκεψη του Π.Ο.Ε. που θ’ αλλάξει τα διεθνή δεδομένα στις εμπορικές συναλλαγές.
Νίκος Ντάσιος