Του Κώστα Ράπτη από το capital.gr
Η συνάντηση που είχαν την Tετάρτη στη Ζυρίχη οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry και της Ρωσίας Sergei Lavrov υπήρξε βέβαια η πολλοστή μεταξύ των δύο ανδρών σχετικά με την συριακή κρίση. Επιβεβαίωσε ωστόσο ότι διακριτικά και σε πείσμα των “αγέρωχων” δημόσιων δηλώσεων (π.χ. της ετήσιας ομιλίας Obama για την “κατάσταση του έθνους” με τις απαξιωτικές αναφορές της στη Ρωσία) το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Μόσχας αλλάζει σταθερά ενώπιον κοινών προκλήσεων.
Άλλωστε, η διαδοχή των γεγονότων τις προηγούμενες ημέρες υπήρξε πυκνή. Ο ίδιος ο Barack Obama είχε την πρωτοβουλία τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Vladimir Putin, μετά την οποία ανακοινώθηκε το ραντεβού των δύο υπουργών. Και το κυριότερο: την περασμένη Παρασκευή η κατεξοχήν αρμόδια για τον “ουκρανικό φάκελο” υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Victoria Nuland πραγματοποίησε, προερχόμενη από τη Λιθουανία, επίσκεψη-έκπληξη στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, όπου συναντήθηκε με τον σύμβουλο του Ρώσου προέδρου, Vladislav Surkov, την “γκρίζα εξοχότητα” του Κρεμλίνου.
Είναι σαφές ότι η ρωσο-αμερικανική συνεννόηση επιταχύνεται σε πολλά επίπεδα και μέσω πολλών διαύλων, αν κρίνουμε από τις δηλώσεις του Surkov ότι στο Καλίνινγκραντ αναζητήθηκαν “συμβιβαστικές λύσεις” στην ουκρανική κρίση, αλλά και από το ότι οι συνομιλίες του με την Nuland θα επαναληφθούν, όπως έγινε γνωστό την Τετάρτη από τους Kerry και Lavrov.
Στη Ζυρίχη, πάντως, το ενδιαφέρον εστιάστηκε στις προγραμματισμένες για τις 25 Ιανουαρίου, βάσει του ψηφίσματος 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συνομιλίες συριακής κυβέρνησης και αντιπολίτευσης υπό την αιγίδα του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ Staffan de Mistura στη Γενεύη. Οι δύο υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν ότι οι συνομιλίες αυτές πρέπει να πραγματοποιηθούν χωρίς αναβολή, μολονότι ο Staffan de Mistura δεν έχει ακόμη αποστείλει τις σχετικές προκλήσεις, λόγω των σοβαρών διαφωνιών που έχουν ανακύψει ως προς τη σύνθεση της αντιπροσωπείας της συριακής αντιπολίτευσης.
Η πρώτη πηγή προβλημάτων αφορά την επιθυμία της Σαουδικής Αραβίας να εκπροσωπηθούν οι αντίπαλοι του καθεστώτος Assad αποκλειστικά από το συμβούλιο της συριακής αντιπολίτευσης που συγκροτήθηκε τον περασμένο μήνα στο Ριάντ, με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό της Συρίας Riad Hijab. Ο Sergei Lavrov δήλωσε (χωρίς ο Kerry να τοποθετηθεί) ότι η Ρωσία τάσσεται υπέρ μιας ευρύτερης εκπροσώπησης της αντιπολίτευσης, με παράλληλο αποκλεισμό των οργανώσεων που θεωρεί τρομοκρατικές. Ειδικά δε για την Ahrar ash-Sham, που χαρακτήρισε “παιδί της al Qaeda”, και την Jaish al Islam, στην οποία ανήκει ο Mohammad Alloush, κύριος διαπραγματευτής από πλευράς του συνασπισμού του Ριάντ, τόνισε ότι δεν υπάρχει με τις ΗΠΑ συμφωνία για τη συμμετοχή τους.
Την ίδια ημέρα πάντως, ο Riad Hijab δήλωνε από το Ριάντ ότι η 17μελής αντιπροσωπεία που έχει ορίσει ο συνασπισμός του, υπό τον πρώην στρατηγό Asaad al-Zoabi, δεν πρόκειται να μεταβεί στη Γενεύη, αν έχουν προσκληθεί και άλλες πλευρές και επανέλαβε ότι ο Assad και άλλα πρόσωπα-κλειδιά του καθεστώτος δεν έχουν θέση σε μια μεταβατική κυβέρνηση που θα υλοποιήσει την πολιτική επίλυση της συριακής κρίσης. Φυσικά, αυτή η διεκδίκηση έχει όλο και λιγότερες πιθανότητες να ευοδωθεί μετά την στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας στο πλευρό του συριακού καθεστώτος.
Το δεύτερο μέγα εμπόδιο στον δρόμο για τη Γενεύη αντιπροσωπεύει η Τουρκία των Tayyip Erdogan και Ahmet Davutoglu. Ο Τούρκος πρωθυπουργός τόνισε κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Λονδίνο ότι η χώρα του δεν θα δεχθεί τη συμμετοχή στις συνομιλίες, ως “νομιμοποιημένης αντιπολιτευτικής δύναμης”, του κόμματος PYD των Κούρδων της Συρίας, τους οποίους χαρακτήρισε συμμάχους του καθεστώτος Assad και ΄’απειλή για την Τουρκία”. Ο δε Tayyip Erdogan έδωσε τον τόνο συνολικής σκλήρυνσης στο κουρδικό ζήτημα εντός και εκτός συνόρων, ανακοινώνοντας το τέλος οποιουδήποτε πολιτικού διαλόγου με το εκτός νόμου PKK αλλά και το κοινοβουλευτικό κόμμα HDP.
Όμως, η Τουρκία δεν μένει στα λόγια: από την Τρίτη ο τουρκικός στρατός διέβη τα σύνορα με την Συρία για την πραγματοποίηση “εργασιών αποναρκοθέτησης” στην περιοχή της Τζαράμπουλους. Η απειλή εισβολής για την δημιουργία “ασφαλούς ζώνης” στα δυτικά του Ευφράτη, ώστε να αποτραπεί τυχόν προέλαση των ένοπλων δυνάμεων του PYD, καθίσταται πλέον πιο πιστευτή.
Πρόκειται για προοπτική η οποία προκαλεί νευρικότητα και στην Ουάσιγκτον – γεγονός που εξηγεί τις αλλεπάλληλες επαφές Αμερικανών στρατιωτικών και πολιτικών ιθυνόντων με την τουρκική πλευρά. Η επίσκεψη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Joe Biden στην Τουρκία (21-23 Ιανουαρίου) και η τηλεφωνική επικοινωνία την Τετάρτη του Barack Obama με τον Τayyip Erdogan, με αφορμή την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη, εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο.
Την εικόνα συμπληρώνουν οι πληροφορίες ότι η Ρωσία σχεδιάζει τη διεύρυνση της στρατιωτικής της παρουσίας στη Συρία με την δημιουργία δεύτερης αεροπορικής βάσης στο Qamishli, δηλ. στις κουρδοκρατούμενες περιοχές όπου ήδη υπάρχει και αμερικανική παρουσία, αλλά και η δήλωση της υπουργού Δικαιοσύνης του Ισραήλ ότι η χώρα της έχει κάθε λόγο να τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ανεξάρτητου Κουρδιστάν.
