Του Άρθουρ Μπέρμαν (Arthur Berman), από το OilPrice, 28 Απριλίου 2020
Είναι το τέλος του παιχνιδιού για το μεγαλύτερο μέρος της πετρελαϊκής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Οι τιμές έχουν καταρρεύσει και οι αποθηκευτικές δυνατότητες είναι σχεδόν πλήρεις. Η μόνη επιλογή για πολλούς παραγωγούς είναι να σταματήσουν να λειτουργούν τις αντλίες τους. Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν θα έχουν εισόδημα. Οι περισσότεροι συσσωρεύουν σημαντικά χρέη και η πτώχευσή τους είναι αναμενόμενη.
Η Πέγγυ Νούναν (Peggy Noonan) έγραψε πρόσφατα στη στήλη της ότι «αυτό είναι ένα επίπεδο εθνικής οικονομικής καταστροφής δίχως ιστορικό προηγούμενο». Αυτή είναι η επιφανειακή άποψη. Ο κορωνοιός άλλαξε τα πάντα. Όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο λιγότερο το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν. Οι περισσότεροι άνθρωποι, οι πολιτικοί ιθύνοντες και οι οικονομολόγοι είναι τυφλοί όσον αφορά την ενέργεια και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τη βαρύτητα και τις συνέπειες του τί συμβαίνει.
Η ενέργεια είναι η οικονομία και το πετρέλαιο είναι ο πιο σημαντικός και παραγωγικός τομέας της ενέργειας. Η κατανάλωση πετρελαίου στις Η.Π.Α. βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1971, μία εποχή όπου η εσωτερική παραγωγή ήταν μόνο στο 78% του 2019. Ότι συμβαίνει στο πετρέλαιο, συμβαίνει και στην οικονομία… πέφτει. Η παλιά βιομηχανία πετρελαίου και η παλιά οικονομία έχουν ξεπεραστεί. Το ενεργειακό μείγμα που διέπει την οικονομία θα είναι διαφορετικό. Η παραγωγή πετρελαίου και οι τιμές είναι απίθανο να ανακτήσουν τα επίπεδα του 2018. Οι ανανεώσιμες πηγές θα υποχωρήσουν, όπως και οι προσπάθειες περιορισμού της κλιματικής αλλαγής.
Η κατάσταση είναι πραγματικά καταστροφική
Η παγκόσμια ζήτηση υγρών παραγώγων πετρελαίου για το 2020 μπορεί να μειωθεί έως και κατά 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως κατά μέσο όρο σε σχέση με το 2019 (Σχήμα 1). Αυτή η εκτίμηση είναι στην πραγματικότητα ένα πείραμα σκέψης, διότι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε το μέγεθος της προσφοράς και της ζήτησης στο παρόν, και πολύ λιγότερο στο επόμενο τρίμηνο ή αργότερα. Αυτή είναι μια εποχή αδιανόητης ρευστότητας και αβεβαιότητας, διότι κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό θα είναι η οικονομική δραστηριότητα σε ύφεση, πόσο καιρό θα χρειαστεί να ανακάμψει ή αν θα ανακάμψει ποτέ.
Η εκτίμηση στο Σχήμα 1 διαφέρει από τις περισσότερες προβλέψεις σε δύο βασικά σημεία. Πρώτον, πιστεύω ότι η προσφορά στο πετρέλαιο θα μειωθεί πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι στις περισσότερες άλλες πηγές ενέργειας. Αυτό συμβαίνει επειδή η αποθήκευση σύντομα θα είναι πλήρης και το κλείσιμο των μονάδων παραγωγής θα είναι η μόνη επιλογή για πολλούς παραγωγούς.
Σχήμα 1. Η ημερήσια παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου το 2020 μπορεί να είναι κατά μέσο όρο 20 εκατομμύρια βαρέλια χαμηλότερη από ό, τι το 2019.
Πηγή: OPEC, IEA, Vitol, Trafigura, Goldman Sachs and Labyrinth Consulting Services, Inc.
Δεύτερον, αμφιβάλλω ότι θα υπάρξει ανάκαμψη της ζήτησης το τρίτο τρίμηνο, παρά το άνοιγμα των επιχειρήσεων στο δεύτερο τρίμηνο. Αυτό, καθώς βρισκόμαστε σε παγκόσμια ύφεση. Η ανεργία θα παραμείνει υψηλή και οι καταναλωτές έχουν υποστεί ζημίες από την απουσία εισοδήματος κατά τους μήνες της καραντίνας. Η αλήθεια είναι ότι αμφιβάλλω αν η ζήτηση θα ανακάμψει ποτέ.
Οι επανεκκίνηση των οικονομιών θα γίνει με αργούς ρυθμούς. Μια χρήσιμη αναλογία είναι η εξής: μπροστά σε ένα φανάρι βρίσκονται είκοσι πέντε σταματημένα αυτοκίνητα. Το φανάρι περνάει από το πράσινο σε κόκκινο πριν το αυτοκίνητό σας αρχίσει να κινείται. Μπορεί να χρειαστούν περισσότερες εναλλαγές από το πράσινο στο κόκκινο πριν φτάσετε στην άλλη πλευρά της διασταύρωσης.
Η κατανάλωση στις ΗΠΑ μειώθηκε περί το 30%, από 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τον Ιανουάριο, σε 14 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τον Απρίλιο. Οι απολαβές των διυλιστηρίων είναι ήδη κατά 25% χαμηλότερες σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του έτους και θα μειωθούν περαιτέρω, καθώς μειώνεται η κατανάλωση. Κάποια διυλιστήρια θα κλείσουν.
Τα περισσότερα διυλιστήρια των ΗΠΑ απαιτούν μεσαίο και βαρύ αργό πετρέλαιο, τα οποία πρέπει να εισαχθούν από το εξωτερικό. Μόνο μικρές ποσότητες πετρελαίου των ΗΠΑ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ντίζελ χωρίς να τα αναμειγνύονται με το εισαγόμενο πετρέλαιο. Αυτό συμβαίνει επειδή το αμερικανικό πετρέλαιο είναι πολύ ελαφρύ για να εμπεριέχει τις οργανικές ενώσεις που χρειάζονται για την παραγωγή του ντίζελ. Αυτό είναι κάτι που δεν θα αλλάξει με τον επανασχεδιασμό των διυλιστηρίων.
Το παγκόσμιο σύστημα εξόρυξης, μεταφοράς και διανομής φυσικών πόρων βασίζεται στο ντίζελ. Καθώς τα διυλιστήρια κλείνουν και παράγεται λιγότερο ντίζελ, τα επίπεδα εξόρυξης φυσικών πόρων θα είναι χαμηλότερα, οι βιομηχανικές παρασκευές θα είναι λιγότερες, όπως και η αγορά αγαθών. Το ντίζελ δεν μπορεί να παραχθεί χωρίς πρώτα να παραχθεί βενζίνη. Οι ΗΠΑ είχαν πλεονάσματα βενζίνης από τα τέλη του 2014 και το τρέχον πλεόνασμα είναι το υψηλότερο της πενταετίας (Σχήμα 2).
Σχήμα 2. Το συγκριτικό απόθεμα βενζίνης των ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά 30 εκατομμύρια βαρέλια από τις 20 Μαρτίου, στο επίπεδο ρεκόρ των 28,4 εκατομμυρίων βαρελιών (πάνω από τον μέσο όρο των πέντε τελευταίων ετών).
Πηγές: EIA και Labyrinth Consulting Services, Inc.
Η ζήτηση ντίζελ είναι λιγότερο ελαστική από τη ζήτηση βενζίνης, λόγω του κρίσιμου ρόλου της στις βαριές μεταφορές. Τι θα συμβεί με την περίσσεια παραγόμενη βενζίνη εάν η δυνατότητες αποθήκευσης είναι πλήρεις; Θα τη κάψουμε;
Όσοι βλέπουν στην κατάρρευση του πετρελαίου, μια ευκαιρία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να το ξανασκεφτούν. Η κατασκευή ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων εξαρτάται από το ντίζελ σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, από την εξόρυξη έως τη διανομή τελικών προϊόντων. Ένας κόσμος σε οικονομική ύφεση θα στραφεί στα φθηνότερα και πιο παραγωγικά καύσιμα. Το πετρέλαιο θα είναι φθηνό και άφθονο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Θα υπάρξουν λίγα χρήματα και διάθεση για τις μαζικές αλλαγές εξοπλισμού που απαιτούν οι ανανεώσιμες πηγές. Η κλιματική αλλαγή δεν θα είναι ψηλά στη συνείδηση των ανθρώπων που θα αγωνίζονται να επιβιώσουν.
Το Σχήμα 3 είναι ένα άλλο πείραμα σκέψης στο οποίο χρησιμοποιώ τη καταμέτρηση των γεωτρήσεων και της παραγωγής των αποθεμάτων ελαφρού πετρελαίου για να εκτιμήσω τα επίπεδα της παραγωγής των ΗΠΑ. Η κανονική πορεία είναι μια εκτίμηση του τρόπου με τον οποίο η παραγωγή θα μπορούσε να μειωθεί, καθώς οι γεωτρήσεις αδρανοποιούνται από την έλλειψη επενδύσεων. Διαφαίνεται ότι η παραγωγή ελαφρού πετρελαίου ενδέχεται να μειωθεί κατά περίπου 50%, από 7 σε 3,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως έως τον Ιούλιο του 2021.
Σχήμα 3. Πείραμα σκέψης με βάση τον απαρίθμηση των γεωτρήσεων έως τον Απρίλιο του 2020, σε βάθος 12 μηνών.
Πηγή: Baker Hughes, EIA DPR, Drilling Info και Labyrinth Consulting Services, Inc.
Η πορεία κλεισίματος των αντλιών υποδηλώνει ότι η παραγωγή ελαφρού πετρελαίου ενδέχεται να πέσει κάτω από τα 3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως έως τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Δεδομένου ότι το ελαφρύ πετρέλαιο αντιπροσωπεύει το 55% της παραγωγής των ΗΠΑ, η συνολική παραγωγή ακατέργαστου πετρελαίου θα μπορούσε να μειωθεί από 12 εκατ. βαρ./ημέρα σε 5,5 εκατ. βαρ./ημέρα στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2020. Αυτή η εκτίμηση είναι πολύ πιο απαισιόδοξη από τις προβλέψεις της αμερικανικής Διεύθυνσης Ενεργειακών Πληροφοριών (Energy Information Administration), καθώς η EIA δεν έχει μοντελοποιήσει επαρκώς την ταχύτητα κλεισίματος της παραγωγής όταν τα επίπεδα αποθήκευσης είναι πλήρη.
Η ενέργεια είναι η οικονομία
Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι ανάλογο με την κατανάλωση πετρελαίου (Σχήμα 4). Αυτό συμβαίνει επειδή το πετρέλαιο είναι η οικονομία. Κάθε πτυχή της παραγωγής και της χρήσης αγαθών και υπηρεσιών απαιτεί καύση ορυκτής ενέργειας. Υπάρχουν περίπου 4,5 χρόνια ανθρώπινης εργασίας σε ένα βαρέλι πετρελαίου (βλ. N. J. Hagens, The Oil Drum). Καμία άλλη πηγή ενέργειας δεν πλησιάζει αυτό το επίπεδο ενεργειακής πυκνότητας.
Σχήμα 4. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι ανάλογο με την κατανάλωση πετρελαίου.
Πηγή: EIA, Παγκόσμια Τράπεζα και Labyrinth Consulting Services, Inc.
Όσοι πιστεύουν ότι ο κόσμος θα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο βασιζόμενος σε πηγές χαμηλότερης ενεργειακής πυκνότητας, όπως ο άνεμος και ο ήλιος, πρέπει να ξαναδιαβάσουν τα παλιά εγχειρίδια της φυσικής τους. Δεν μπορούν να χωρέσουν 4,5 χρόνια εργασίας από το φως του Ήλιου ή τον άνεμο στο χώρο των 5,6 κυβικών ποδιών ενός βαρελιού πετρελαίου.
Δεκαεφτά αναλυτές επενδύσεων εκτιμούσαν πρόσφατα ότι το ΑΕΠ των ΗΠΑ θα συρρικνωθεί κατά 30-35% σε μέσο όρο το 2020 (Σχήμα 5), με το εύρος των εκτιμήσεων να κυμαίνεται από 9 έως 50%. Ο συσχετισμός που φαίνεται στο Σχήμα 4 υποδηλώνει ότι θα μειωθεί κατά περίπου 20-25%, με βάση την εκτιμώμενη μείωση στην κατανάλωση πετρελαίου στις ΗΠΑ. Αυτό το φάσμα είναι καταστροφικό.
Σχήμα 5. Το ΑΕΠ των ΗΠΑ θα συρρικνωθεί 30-35% το 2020 με βάση εκτιμήσεις δεκαεπτά επενδυτών αναλυτών.
Πηγές: Charles Schwab και Labyrinth Consulting Services, Inc.
Ο οικονομολόγος Λόουρενς Σάμμερς (Lawrence Summers) προειδοποίησε ότι το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα ενδέχεται να καταρρεύσει ως συνέπεια διαδοχικών πτωχεύσεων. Περίπου το 25% των ενοικιαστών στις ΗΠΑ δεν πλήρωσαν τα ενοίκιά τους και το 23% των Αμερικανών δεν αποπλήρωσαν τις δώσεις των δανείων τους τον Απρίλιο. Όταν οι άνθρωποι δεν πληρώνουν τους πιστωτές τους, οι πιστωτές με τη σειρά τους δεν μπορούν να πληρώσουν τους δικούς τους πιστωτές. Χάριν σύγκρισης, ένα ποσοστό 28% πτωχεύσεων οδήγησε στην οικονομική κατάρρευση του 2008.
Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς εξήγησε πρόσφατα ότι η τρέχουσα πανδημία θα επηρεάσει σοβαρότερα τον αναπτυσσόμενο κόσμο απ’ ότι τις ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα μαζικής μετανάστευσης που θα επισκίαζαν τις εξάρσεις των ροών που γνωρίσαμε τα τελευταία έξι χρόνια από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Βαδίζοντας προς τη Βηθλεέμ
Πολλοί θα βρουν πιθανώς την ανάλυσή μου υπερβολικά απαισιόδοξη. Όχι όμως οι αγορές αργού πετρελαίου. Οι αρνητικές τιμές στα προθεσμιακά συμβόλαια του WTI πριν μερικές εβδομάδες δεν θα μπορούσαν να έχουν στείλει πιο ξεκάθαρο μήνυμα στους παραγωγούς ώστε να σταματήσουν και να παραιτηθούν.
Μεγάλα τμήματα της αμερικανικής βιομηχανίας πετρελαίου θα πρέπει να εθνικοποιηθούν πριν ολοκληρωθεί το έτος. Η τιμή του πετρελαίου είναι πολύ χαμηλή για να δικαιολογήσει το κόστος της εξόρυξης ακόμη και αν υπήρχε δυνατότητα αποθήκευσης. Η αξία ενός βαρελιού πετρελαίου, ωστόσο, είναι 4,5 έτη ανθρώπινης εργασίας και αυτός ο πολλαπλασιαστής παραγωγικότητας θα είναι απαραίτητος εάν η οικονομία των ΗΠΑ θέλει να αποφύγει την κατάρρευση ή για να ανακάμψει (εάν η κατάρρευση είναι αναπόφευκτη).
Εδώ και μια δεκαετία, από την έναρξη εκμετάλλευσης μη συμβατικών αποθεμάτων, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εμπλακεί στην ανόητη πρακτική του «draining America first», της αποστράγγισης του αμερικανικού πετρελαίου κατά προτεραιότητα. Υπήρχε λογική σε αυτό μέχρι το σημείο όπου η εγχώρια παραγωγή αντικαθιστούσε το εισαγόμενο ελαφρύ πετρέλαιο. Αλλά η εξαγωγή των πλεονασμάτων ήταν ηλιθιότητα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα τώρα που το πετρέλαιο άλλων παραγωγών θα είναι φθηνότερο για πολλά χρόνια.
Είναι λίγες οι στιγμές που μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει πραγματικά. Αυτή είναι μια από αυτές τις στιγμές. Δεν ξέρουμε ποια απαίσια μορφή μπορεί να λάβει το μέλλον, πως θα είναι το θηρίο που βαδίζει προς τη Βηθλεέμ. Πρέπει να δώσουμε όλη μας την προσοχή στη διάσωση της οικονομίας. Το παιχνίδι για το πετρέλαιο τελείωσε. Ελπίζω να μάθουμε να βλέπουμε αυτά που συμβαίνουν ως μία ευκαιρία απλοποίησης της ζωής μας και να μάθουμε να είμαστε ικανοποιημένοι με τα απαραίτητα, τίποτα περισσότερο. Είναι μάλλον απίθανο να έχουμε κάποια άλλη επιλογή.
Μετάφραση: Δημήτρης Παπαμιχαήλ
