από το Άρδην τ. 21, Ιούλιος-Αύγουστος 1999
Ο Πόλεμος της Δύσης ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, που διαρκεί ήδη ολόκληρη την δεκαετία του ’90. είναι ο πρώτος σύγχρονος πόλεμος που διεξάγεται στο όνομα του «ανθρωπισμού», ενάντια στις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή ενάντια στο έθνος-κράτος. Για πρώτη φορά δύο δίκαια και «δύο αρχές» που στο παρελθόν συγκροτούσαν ένα ενιαίο όλον -τόσο ώστε να φθάσουν να συγχέονται-αντιπαρατίθενται ανοιχτά.
Πράγματι τα ανθρώπινα και τα εθνικά δικαιώματα αποτέλεσαν την ταυτόχρονη διεκδίκηση όλων των μεγάλων εθνικο-απελευθερωτικών επαναστάσεων. Από την Αμερικάνικη και τη Γαλλική Επανάσταση έως την Κινέζικη, περνώντας από την Ελληνική, το ιταλικό ριζορτσιμέντο και τις Πολωνικές επαναστάσεις, εθνικά και ανθρώπινα δικαιώματα υπήρξαν σχεδόν ταυτόσημες έννοιες. Και αυτή η πραγματικότητα καταγράφηκε στην τελευταία παγκόσμια χάρτα των δικαιωμάτων, συλλογικών και ατομικών, εκείνη του ΟΗΕ.
Οι λαοί εξεγείρονται διεκδικώντας τα ατομικά και συλλογικά τους δικαιώματα, την ατομική και συλλογική τους αυτοδιάθεση. Και αυτό συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας, για παράδειγμα οι Κούρδοι της Τουρκίας, του Ιράν, του Ιράκ, όσο δεν έχουν πατρίδα δεν έχουν στην πραγματικότητα ούτε ατομικά δικαιώματα.
Όμως οι αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στους παγκόσμιους συσχετισμούς δυνάμεων, την τελευταία δεκαετία, και κατεξοχήν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσής, δημιούργησαν νέες ριζικά διαφορετικές συνθήκες. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός προσπαθεί για μια ακόμα φορά να πραγματοποιήσει το όραμα της παγκόσμιας ολοκλήρωσης και ενσωμάτωσης ολόκληρου του πλανήτη σε ένα ενιαίο σύνολο, ένα σύνολο με ένα σκληρό πυρήνα , τις ΗΠΑ, ένα διευρυμένο κέντρο, τους G7 και περιφερειακές ζώνες στη συνέχεια. Αυτή η απόπειρα δεν έχει μόνον γεωπολιτικές και στρατηγικές διαστάσεις. Εχει κατ’ εξοχήν οικονομικές, μέσα από την προσπάθεια οικονομικής και επικοινωνιακής παγκοσμιοποίησης.
Σε αυτό το πλαίσιο τα έθνη-κράτη της περιφέρειας, όταν μάλιστα είναι σχετικά ισχυρά (Κίνα) ή ανεξάρτητα (Γιουγκοσλαβία), αποτελούν βασικό εμπόδιο στην ολοκλήρωση της παγκόσμιας ενσωμάτωσης των πολυεθνικών. Κατά συνέπεια η ιδεολογία και το αντίστοιχο διεθνές δίκαιο, που ανήγαγαν σε απαραβίαστα τα όρια των εθνών-κρατών και η παραβίασή τους εξαρτόταν μόνο από απόφαση των διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ), καθίσταται όχι απλώς αναποτελεσματική για την απρόσκοπτη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, αλλά το κυριότερο εμπόδιο γι’ αυτήν. Είναι προφανές όμως ότι η επέμβαση του κέντρου και η παραβίαση των εθνικών συνόρων στην περιφέρεια έχει ανάγκη από μια νομιμοποιητική ιδεολογία, μια ιδεολογία που να συναντά και να συγκροτεί την συναίνεση αν όχι της πλειοψηφίας των λαών του κέντρου, τουλάχιστων των ελίτ και των opinion makers. Και αυτή η ιδεολογία είναι η ιδεολογία των ατομικών διακιωμάτων και του “ανθρωπισμού”, που χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά ως πολιορκητικός κριός, ενάντια στην εθνική κυριαρχία και τα συλλογικά δικαιώματα λαών και εθνών.
Το κέντρο αποκτά το δικαίωμα να παρεμβαίνει παντού όπου παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι ενσωματώνει στην παγκοσμιοποιητική λογική και οργανώσεις που συχνά δημιουργήθηκαν για να καταγγείλουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή των οικολογικών παραβιάσεων από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις , μόλις πριν κάποιες δεκαετίες. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν στην δεκαετία του ’60 για να καταγγείλουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, την ωμή παραβίαση των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων στις χώρες-πελάτες των ΗΠΑ ή της Γαλλίας π.χ. ή την καταστροφή της φύσης, μέσα στην γενική συντηρητική μεταστροφή των δυτικών κοινωνιών και ιδαίτερα των διανοουμένων, καθώς και την αυξανόμενη οικονομική τους εξάρτηση από φορείς του κεφαλαίου (βλέπε Ιδρυμα Σόρος) ή των κυβερνήσεων, μεταβάλλονται συχνά σε πολιορκητικό κριό για την άλωση των περιφερειακών κοινωνιών και για την παγκοσμιοποιητική ολοκλήρωση’.
Κατά τον ίδιο τρόπο που η καθολική εκκλησία κατά την πρώτη αποικιακή εξάπλωση προς τα Ανατολικά ή τα Δυτικά προσέφερε, με τα μοναχικά τάγματα ή τις ιεραποστολές της, το όπλο της νομιμοποίησης των conquistadores, έτσι και σήμερα οι ανθρωπιστικές οργανώσεις προσφέρουν ιδεολογική νομιμοποίηση στα ιμπεριαλιστικά εγχειρήματα.
Εισήλθαμε σε μια νέα ιστορική περίοδο κατά την οποία τα ‘ανθρώπινα δικαιώματα”, στην ατομικιστική δυτική εκδοχή τους, αντιπαρατίθενται στα δικαιώματα των λαών και των εθνών για αυτοκαθορισμό και ανεξαρτησία. Τα δικαιώματα του δυτικού ‘ανθρώπου’ αντιπαρατίθενται πλέον σε εκείνα του πολίτη. Ο Στέφανος Χερουβής ανοίγει αυτό το πρώτο μέρος με την παρουσίαση ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος στοιχείου, την μεί ωση του ενδιαφέροντος της δυτικής κοινής γνώμης για το τι πράγματι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, γεγονός που πέρα από την ιδεολογική σημασία του,δίνει τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις, το κεφαλαίο, και τις «ανθρωπιστικές οργανώσεις να υποκαθιστούν πλήρως της κοινή γνώμη. Η Diana Johnstone σε ένα ακόμα υπέροχο κείμενο της παραρουσίαζει τα «διαπλεκόμε-να» μεταξύ ΜΜΕ, ανθρωπιστικών οργανώσεων και κυβερνήσεων σε ότι αφορά στη Γιουγκοσλαβία. Το Αμερικάνικο Counter Punch αναφέρεται στις σχέσεις των ανθρωπιστικών οργανώσεων των ΗΠΑ και του State Department. Ο Αντώνης Ρήγας, μέλος των Ελλήνων «γιατρών Χωρίς Σύνορα» περιγράφει το ιστορικό της οργάνωσης και την ρήξη του ελληνικού τμήματος με τα ευρωπαϊκά, με αφορμή τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο. Στη συνέχεια σε ένα «φάκελο για την διαμάχη στα πλαίσια της γαλλικής διανόησης» παρουσιάζομε τόσο το περιβόητο κείμενο του Regis Debray, “Επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας” καθώς και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν με την δαιμονοποίηση του από την πλειοψηφία του τύπου και των διανοουμένων και την υπεράσπισή του από έναν μικρότερο αριθμό διανοουμένων και πολιτικών. Παραθέτουμε επίσης τα κείμεαν του Καν Μπεντίτ, του Φιλενκρώ και του Μπρωμάν, ενδεικτικά της κατάπτωσης ορισμένων διανοουμένων. Ο Βασίλης Στοϊλόπουλος γράφει για τη στάση των γερμανών διαννουμένων και ο Chris Buden για τον Βάκλαβ Χάβελ και την μετεξέλιξή του σε βάρδο του NATO.
1 Προφανώς δεν αναφερόμαστε στο σύνολο των αθρωπιστικών και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, αλλά στην κυρίαρχη τάση της χειραγώγησής τους.
