του Andrew Hacker, από το Άρδην τ. 23, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2000
Κριτική παρουσίαση έξι πρόσφατων βιβλίων με θέμα την εξέλιξη των σχέσεων των δύο φύλων στις ΗΠΑ
Suzan Falludi, Stiffed: The Betrayal of the American Man, Morrow Lionel Tiger, The Decline of Males, Golden Books
Michael Ghiglieri, The dark side of Man: Tracing the Origins of Male Violence, Perseus
Danielle Crittenden, What Our Mothers Didn’t Tell Us: Why Happiness Eludes the Modern Woman, Simon & Schuster
Wendy Shalit, A Return to Modesty: Discovering the Lost Virtue, Free Press Helen Fisher, The First Sex: The Natural Talents of Women and How They are Changing the World, Random House
Ε, λοιπόν, ναι! Οι άντρες και οι γυναίκες δια φέρουν. Αλλά μετά την αποδοχή αυτού του γεγονότος τι απομένει; Μπορούμε να βρούμε περιεκτικές διατυπώσεις που εφαρμόζονται σε ολα τα μέλη ενός κοινωνικού φύλου; Όλοι γνωρίζουμε πολύγαμες γυναίκες και μονογαμικούς άντρες. γεγονότα που ανασκευάζουν σαρωτικές διατυπώσεις, οσοδήποτε έξυπνα διατυπωμένες. Όμως. ειδικά σε επαγγέλματα που θεωρούν ως πρωτεύουσα την θεωρία, παραμένει η τάση για την αναζήτηση οικουμενικών πηγών. Για να αποκτήσουν βαρύτητα τα επιχειρήματα τους, οι συγγραφείς τείνουν να παραθέτουν αυθεντίες. Κάποτε ήταν οι γραφές. Σήμερα, πιθανότερο να είναι η επιστήμη, που φέρει ένα ευρύτερο φωτοστέφανο, εφόσον οι νομοί και οι αρχές της είναι ότι πιο εγγύτερο έχουμε σε κατεστημένες αλήθειες. Στην πραγματικότητα, η χρήση της επιστήμης ως έρεισμα χρονολογείται από πολύ παλιά. Ας θυμηθούμε πως οι οικονομολόγοι παρέθεταν την νευτώνεια φυσική ως μέρος της λογικής τους για τις αρρύθμιστες αγορές. Σήμερα, ακόμα και οι φονταμενταλιστές, που θέλουν να αλλάξουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα, αποκαλούν την εναλλακτική τους πρόταση «επιστήμη της δημιουργίας».
1. Επικίνδυνοι καιροί για άνδρες
Σύμφωνα με τον Tiger (Τάιγκερ) οι καιροί για τους άνδρες είναι επικίνδυνοι. Βλέπει μια «αύξηση στη σιγουριά και την ισχύ των γυναικών και τη διάβρωση της σιγουριάς και της ισχύος των αντρών». Πιστεύει ότι ακόμα πιο θλιβερό είναι ότι αυτές οι κινήσεις προς την σεξουαλική ισότητα έρχονται σε αντίθεση με ένα αρχέγονο γεγονός: «Οι διαφορές μεταξύ αντρών και γυναικών προέρχονται, με έναν απτό τρόπο, από την εξέλιξη». Ενδείξεις για την διαφορετική τους φύση ανευρίσκονται καλύτερα στην βιολογία, «μια βασική επιστήμη» που πολλές φορές περιφρονείται από τους υποστηρικτές «μιας ευρείας και συνήθως αντιανδρικής ιδεολογίας».
Η τεχνολογία έχει μεταβάλει την ισορροπία δυνάμεων. Τα σύγχρονα αντισυλληπτικά όχι μόνο αποτρέπουν την εγκυμοσύνη αλλά επιτρέπουν στις γυναίκες να αποφασίσουν μόνες τους εάν ή πότε επιθυμούν την αναπαραγωγή. Αυτή είναι μια σημαντική μεταστροφή. «Από πολύ παλιά, η σιγουριά της πατρότητας αποτελεί το κέντρο των προσπαθειών των αντρών να ελέγξουν τις γυναίκες και την σεξουαλικότητά τους». Από τη στιγμή που αυτό χάθηκε, έχουμε σήμερα μελέτες που δείχνουν ότι το 10% των παντρεμένων αντρών -χωρίς να το ξέρουν- έχουν παιδιά φυτεμένα επιβητορικά από άλλους άνδρες, ποσοστό αρκετό να κάνει το υπόλοιπο 90% να ανησυχεί. Οι γυναίκες μπορούν επίσης να προχωρήσουν σε εκτρώσεις χωρίς να το πουν στον πατέρα και χωρίς φυσικά να αποσπάσουν τη συγκατάθεσή του. Επιπλέον, τα αντισυλληπτικά χάπια καθιστούν τις γυναίκες «χημικά εγκύους». Σύμφωνα με τον δικό του τρόπο ανάγνωσης της βιολογίας, οι άντρες δεν διεγείρονται από γυναίκες που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση. Ακόμα και όταν η εγκυμοσύνη τους δεν είναι ορατή, προφανώς υπάρχουν εκκρίσεις που αποθαρρύνουν τους άντρες. Χωρίς να παρέχει ενδείξεις που στηρίζουν το επιχείρημα του, ο Τάιγκερ συνεχίζει συμπεραίνοντας ότι η ευρεία χρήση του χαπιού από τις γυναίκες έχει επιφέρει την μείωση της αρρενωπότητας των αντρών, τουλάχιστον όπως καταδεικνύεται από την χαμηλή σπερματική παραγωγή: «Ένας λόγος για την πιθανή μείωση του σπέρματος των αντρών στις βιομηχανικές χώρες είναι ότι η ‘κατάσταση εγκυμοσύνης’ μεγάλου αριθμού, υπό άλλες περιστάσεις ελκυστικών και σεξουαλικά ενεργών, γυναικών καταπιέζει την παραγωγή σπέρματος».
Κάθε χρόνο, αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών με δικά τους εισοδήματα, καριέρες ακόμα και σπίτια ή αυτοκίνητα. Από τη στιγμή που έχουν ρόδα εξαρτώνται λιγότερο από τα κέφια και τα παιχνίδια των αγοριών τους. Οι γυναίκες παντρεύονται αργότερα, συχνά στα τριάντα τους, που σημαίνει ότι όταν παντρεύονται έχουν μεγαλύτερη εμπειρία του κόσμου και ο χαρακτήρας τους είναι πιο ολοκληρωμένος. Τείνουν να αναζητούν την γαμήλια ισότητα και προχωρούν στο διαζύγιο πιο γρήγορα εάν δεν την αποκτήσουν. «Οι γυναίκες αποκτούν μεγαλύτερο έλεγχο της μοίρας τους» παρατηρεί ο Τάιγκερ, ενώ «οι άντρες βρίσκονται σε σύγχυση και είναι μπερδεμένοι». Το γεγονός ότι τα δύο φύλα κατά το παρελθόν τα πήγαιναν καλύτερα οφείλονταν στο ότι άντρες και γυναίκες αποδέχονταν -εκείνο που αυτός θεωρεί- τους διακριτούς και συμπληρωματικούς τους ρόλους. Αυτό δεν ισχύει πια. «Το αρσενικό και το θηλυκό φύλο» συμπεραίνει, «αργά αλλά αμείλικτα απομακρύνονται». Κανένα άλλο είδος δεν έχει γνωρίσει μια τέτοια απόκλιση, τουλάχιστον κανένα που να έχει επιβιώσει.
Οι άνδρες που μεγάλωσαν προσδοκώντας θέσεις εργασίας ως εργάτες, τώρα βλέπουν ότι στερούνται των προσόντων που οι εργοδότες θέλουν, έτσι, σε έναν όλο και περισσότερο «εκθηλυμένο εργασιακό χώρο, η απόδοσή τους γίνεται όλο και πιο φτωχή». Κάθε χρόνο, οι γυναίκες πλησιάζουν όλο και πιο πολύ την ισότητα στους μισθούς, σε μεγάλο βαθμό επειδή έχουν τα ίδια προσόντα με τους άνδρες. Σήμερα, οι γυναίκες λαμβάνουν πάνω από το 50% των πτυχίων και προσεγγίζουν το 50% στις νομικές επιστήμες και τα διδακτορικά. Παρόμοια πρόοδος παρατηρείται και στους εργάτες. Αποτέλεσμα αυτού είναι όχι μόνον ότι παντρεύονται αργότερα, αλλά να έχουν και λιγότερα παιδιά.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τον Τάιγκερ είναι ότι οι Αμερικανίδες δεν έχουν πια αρκετά παιδιά για να διατηρήσουν τα επίπεδα του έθνους. Μια βασική δαρβινική αρχή είναι ότι τα μέλη ενός είδους θα προσπαθήσουν να αναπαραχθούν, διατηρώντας έτσι το είδος (αν και αυτό δεν το κατορθώνουν όλα τα είδη, ιδιαίτερα όταν το περιβάλλον αλλάζει δραματικά). Για έναν ανθρωπινό πληθυσμό ή για μια ομάδα μέσα σε αυτόν, για να αναπαραχθεί θα πρέπει στις 100 γυναίκες να αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 211 γεννήσεις. (Τα επιπλέον έντεκα χρειάζονται αφού δεν θα φτάσουν όλα τα κοριτσάκια στην αναπαραγωγική ηλικία). 0 ρυθμός γεννήσεων της Αμερικής (203) αν και είναι κατώτερος του ρυθμού αναπλήρωσης, είναι ένας από τους υψηλότερους για ανεπτυγμένη χώρα. Μεταξύ αυτών με τους χαμηλότερους ρυθμούς είναι η Γαλλία (170), η Ιαπωνία (148), η Ελλάδα (138), το Χονγκ Κονγκ (132) και η Γερμανία (130). Τον χαμηλότερο, παρά την καθολική τους παράδοση, έχουν η Ισπανία (127) και η Ιταλία (124).
Ο Δαρβίνος παρατήρησε πως τα είδη προσπαθούν να ανανεώσουν τον αριθμό τους, αλλά δεν τους είπε ποτέ ότι οφείλουν να αναπαράγονται. Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για το ότι κάποιες φορές, σε συγκεκριμένες περιοχές, τα ανθρώπινα όντα θα πρέπει να σταθεροποιούν τον πληθυσμό τους ή και να τον μειώνουν -και ότι η ευημερία αυξάνεται όταν οι άνθρωποι περιορίζουν το μέγεθος των οικογενειών τους. Ενώ η Κίνα, της οποίας ο ρυθμός γεννήσεων είναι τώρα 186, είναι η μόνη χώρα που επιβάλει ανοιχτά μια πολιτική οικογενειακού προγραμματισμού, άλλοι κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση χωρίς κυβερνητική επίβλεψη. Παρ’ όλα αυτά ο Τάιγκερ θέλει να πιστέψουμε ότι οι Αμερικανίδες αψηφούν τις εξελικτικές αρχές με το να μην κάνουν αρκετά παιδιά για να αναπαράγουν τον πληθυσμό. Έτσι, δεν είναι δυσαρεστημένος από την αύξηση των εκτός γάμου γεννήσεων, εφόσον, τουλάχιστον, συνεισφέρουν στην αναπαραγωγή της επόμενης γενιάς. Εδώ διαχωρίζει τη θέση του από πολλούς συντηρητικούς και φιλελεύθερους, ιδιαίτερα όταν προτείνει «την παροχή ιδιαίτερης υποστήριξης στις ανύπαντρες μητέρες που έχουν μικρά παιδιά». Πράγματι, ανησυχεί περισσότερο για τις οικογένειες όπου και οι δύο γονείς επιδιώκουν καριέρες και που, όπως λέει, θεωρούν ως «φυσικό ή ακόμα και τιμητικό να μην έχουν παιδιά».
The Decline of Males (Η παρακμή των αρσενικών) θα μπορούσε κάλλιστα να έχει ως υπότιτλο «Ο Δαρβίνος στην Αμερική». Στην πραγματικότητα το ανθρώπινο είδος συνεχίζει να αυξάνει με γρήγορους ρυθμούς και σε μερικές περιοχές με υπερβολικά μεγάλους αριθμούς. Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης ποικίλουν από το 340 της Ινδίας έως τα 520 του Ιράκ και τα 710 του Μαλί. Ακόμα και οι Αμερικάνο-μεξικάνοι φτάνουν τα 331.0 αμερικάνικος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται, κυρίως λόγω της μετανάστευσης, έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος για την μείωση της εργατικής δύναμης. Και οι μισθοί τους συνεισφέρουν ήδη, από τα δολάρια που τους αφαιρούνται, στην επιβίωση του αυξανόμενου αριθμού των συνταξιούχων.
2. Ο βιασμός και η βούληση αναπαραγωγής
0 βιασμός αποτελεί το πιο ζοφερό κακούργημα, που αψηφά τις απλουστευτικές αναλύσεις. Εκτός από το ότι είναι νταήδες, δεν είναι εύκολο να γενικεύσεις για τους άντρες που διαπράττουν αυτό το έγκλημα. Το περισσότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι βιασμοί είναι αποτέλεσμα ποικίλων και ανάμικτων κινήτρων που ποικίλουν από την επιθυμία για σκληρό σεξ μέχρι τον ψυχοπαθητικό σαδισμό. Ούτε οι βιαστές είναι πάντα άνδρες που δεν μπορούν να έχουν σεξ με άλλους τρόπους. Όταν ο Αλεξ Κέλυ, ο Γουίλιαμ Κένεντυ Σμιθ και ο Μάικ Τάισον δικάζονταν, οι δικηγόροι τους ισχυρίστηκαν ότι δεν είχαν καμιά ανάγκη να βιάσουν αφού δεν είχαν έλλειψη πρόθυμων γυναικών.
Όπως και ο Τάιγκερ, ο Michael Ghiglieri (Μάικλ Γκιγκλιέρι) ξεκινά τονίζοντας ότι «εμείς οι άνθρωποι κουβαλάμε μια κληρονομιά ενστίκτων από το πρωτόγονο μας παρελθόν». Μας διαβεβαιώνει ότι αυτό που υπερκαθορίζει ενστικτικά τους άνδρες είναι η επιβητορικη σπορά της επόμενης γενιάς. Σε αυτό προσθέτει ότι θα υπάρχουν πάντα κάποια μέλη του κοινωνικού φύλου που θα προχωρούν με πιο επιθετικό τρόπο στη διάχυση των γονιδίων τους. Οι άνδρες, που διαπράττουν το κακούργημα του βιασμού, οδηγούνται στην «κλοπή συνουσιών από απρόθυμες γυναίκες και έτσι αυξάνουν τις πιθανότητες να σπείρουν επιβητορικά τα παιδιά τους». Έτσι, οι σεξουαλικές επιθέσεις δεν έχουν σχέση με την ηδονή ή την εξουσία: οι βιαστές θέλουν να κάνουν παιδιά, ακόμα και αν δεν έχουν επίγνωση, για να μην πούμε ότι το αρνούνται, αυτού του γεγονότος.
Μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά ένα τέτοιο επιχείρημα; φαίνεται να έχουμε μια ακόμα περίπτωση παρατραβηγμένου δαρβινισμού. Ο Γκιγκλιέρι δεν ξεκαθαρίζει εάν πιστεύει ότι οι βιαστές θέλουν απλώς να διαιωνίσουν τα γονίδια τους ή εάν πιστεύει ότι το είδος, με κάποιο τρόπο, παράγει μια τέτοια φάλαγγα ώστε να επιβοηθήσει τη διατήρηση των αριθμών του. Δεν προσφέρει πειστικά επιχειρήματα για καμιά από αυτές τις εκδοχές.
Όπως συμβαίνει συνήθως, τρεις υπηρεσίες του υπουργείου Δικαιοσύνης δημοσιεύουν διαφορετικά στατιστικά στοιχεία για τους βιασμούς. Τα πιο πρόσφατα συνολικά στοιχεία του FBI, βασισμένα σε «ληφθείσες αναφορές» από τα τοπικά αστυνομικά τμήματα αναφέρουν 96.122 «βίαιους βιασμούς» και 40.119 συλλήψεις. Αλλά πολλές περιπτώσεις, πιθανόν οι περισσότερες, δεν καταγράφονται ποτέ. Σε μια προσπάθεια να παρουσιάσει μια πιο ευρεία εικόνα, το Γραφείο Στατιστικών Δικαιοσύνης διεξήγαγε μια έρευνα «θυματοποίησης», για να αποκαλύψει τα μη αναφερόμενα εγκλήματα. Βασισμένο σε απαντήσεις από ένα πανεθνικό δείγμα, εκτιμά ότι το 1997 βιάστηκαν 115.000 γυναίκες, ενώ άλλες 79.000 υπήρξαν αντικείμενα ανεπιτυχών προσπαθειών. Το άθροισμα αυτών των αριθμών είναι υπερδιπλάσιο αυτού του FBI. Μια τρίτη έρευνα, που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Δικαιοσύνης, αναφέρει ότι μία στις επτά γυναίκες, από τις οποίες πήραν συνέντευξη, δήλωσαν ο~ είχαν βιαστεί τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Tc σύνολο τους για το 1997 ήταν 876.000, Αλλά σε αυτό τον αριθμό συνυπάρχουν βιασμοί και «σεξουαλικές επιθέσεις» -η τελευταία μια κατηγορία αχταρμάς. Συμπεριλαμβάνει, επίσης, επαναλαμβανόμενες πράξεις απο συζύγους και άλλα στενά πρόσωπα, που οι γυναίκες σπάνια θα κατηγορήσουν δημόσια για βιαιοπραγία.
Ο Γκιγκλιέρι θεωρεί αυτούς αριθμούς πολύ χαμηλούς. Οι δικές του εκτιμήσεις είναι ότι 1,6 εκατομμύρια Αμερικανίδες αντιμετωπίζουν κάποιο είδος σεξουαλικής επίθεσης κάθε χρόνο, αλλά δεν αναφε-ρει πώς έφτασε σε αυτό το νούμερο, φυσικά παραθέτει μελέτες, όπως μία με δείγμα άνδρες σε κολέγια, από τους οποίους το 69% «παραδέχτηκε ότι είχε χρησιμοποιήσει δύναμη, ήδη από την ηλικία των 16, για να επιτύχει την σεξουαλική οικειότητα». Ο αριθμός του Γκιγκλιέρι συμπεριλαμβάνε, αυτά τα στοιχεία, αλλά στην πραγματικότητα οι άνδρες που έφτασαν να βιάσουν μια γυναίκα είναι πολύ λιγότεροι αφού, πολλοί βιαστές καυχώνται για ένα μεγάλο αριθμό θυμάτων. Επιπλέον, ο Γκιγκλιέρι δεν προσπαθεί να υπολογίσει πόσοι από τους βιασμούς καταλήγουν τελικά σε γεννήσεις πράγμα κρίσιμο για τη θέση του. Στο βαθμό που οι αθέλητες εγκυμοσύνες μπορούν στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου να τερματιστούν, είναι μάλλον δύσκολο να δούμε πως το εξαναγκαστικό σεξ συνεισφέρει, αν όχι οριακά, στο μέγεθος του πληθυσμού.
3. Οι χαμένες της “επανάστασης”
Η Danielle Crittenden (Ντανιέλ Κριτέντεν) και η Wendy Shalit (Γουέντη Σάλιτ) είναι τόσο σίγουρες για το τι θέλουν οι γυναίκες όσο ο Τάιγκερ και ο Γκιγκλιέρι για τις ορμές των ανδρών. Αντί όμως να επικαλεστούν την επιστήμη, αντλούν τις ενδείξεις τους από προσωπικά ανέκδοτα, συζητήσεις με φίλες ή απλά από εντυπώσεις τους. Τα βιβλία τους είναι κατά βάση δοκίμια, τα επιχείρη-
Ματα των οποίων βασίζονται όχι σε γεγονότα αλλά στην ελπίδα ότι οι αναγνώστες θα αισθανθούν ότι οι παρατηρήσεις τους «κολλάνε». Με αυτό τον τράτο η Κριτέντεν προσπαθεί να πείσει το κοινό της, .υποτιθέμενα νέες γυναίκες, ότι «στην πραγματικότητα. ίσως να είναι οι χαμένοι της σεξουαλικής επανάστασης». Μολονότι «σεξουαλικά ελεύθερες στov υπέρτατο δυνατό βαθμό» αυξάνεται ο αριθμος αυτών που αισθάνονται «ανήμπορες να συναισθανθούν κάτι πιο βαθύ από ανικανοποίητες, χωρις αγάπη, απόπειρες». Η Σάλιτ προσθέτει σε αυτό ότι «πολλές νέες γυναίκες προσπαθούν να μας ιουν ότι είναι πολύ δυστυχισμένες: δυστυχισμένες με τα σώματά τους, με τις σεξουαλικές τους εμπειρίες, με τον τρόπο που οι άνδρες τους συμπεριφέρονται».
Και οι δύο θεωρούν ότι οι άνδρες ανταποκρίθηκαν στην αυξανόμενη σεξουαλική ελευθερία των γυναικών με τον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλευτών τους μεθόδων. Η Κριτέντεν γενικεύει με ευκολία γύρω από την «αναξιοπιστία», την «ανευθυνότητα» και την «ανωριμότητα» των ανδρών. Οι άνδρες όλων των τάξεων συμπεριφέρονται άσχημα. Νεαροί σε φτωχογειτονιές που αφήνουν έγκυες τα κορίτσια της διπλανής πόρτας, βρίσκουν τους όμοιους τους στα υψηλά στελέχη των προαστίων που παρατάνε τους γάμους τους, συνήθως για ένα νεότερο ταίρι. Εάν πάρουμε στα σοβαρά τον τίτλο του βιβλίου της, What Our Mothers Didn’t Tell Us (Τι δεν μας είπαν οι μητέρες μας), χρειάζεται, πιστεύει, να ειπωθεί στις αναγνώστριες της ότι «η διάθεση των ανδρών να κοιμηθούν με μια γυναίκα και να μην την ξανακαλέσουν» δεν δείχνει να κοπάζει. Οι άνδρες που πράγματι καλούν δεν φαίνεται να έλκουν την προσοχή της.
Από τη μεριά της, η Σάλιτ τονίζει ότι η ισότητα εχει το τίμημα της. «Είναι μάλλον δύσκολο ξαφνικό να αλλάξεις και να διδάξεις σε έναν άντρα να είναι ευγενικός με τις γυναίκες, όταν από την αλλη τους εκπαιδεύσαμε να θεωρούν ότι οι γυναίκες είναι το ίδιο με αυτούς». Ετσι, μας λέει, «δεν είναι τυχαίο» ότι υπάρχουν τόσες πολλές περιπτώσεις κακομεταχείρισης, καταδιώξεων και βιασμών. Οι γυναίκες θεωρούνται ως να θέλουν, να περιμένουν, ακόμα και να αναζητούν τέτοιου είδους μεταχείριση. Ούτε αποτελεί έκπληξη ότι πολλοί άντρες τα χάνουν, όταν έχουν να αντιμετωπίσουν ποινικές διώξεις και καταδίκες. Η Σάλιτ θεωρεί ως κύριο υπεύθυνο την ελεύθερη σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία. Περιγράφει ένα μάθημα που είχε στην τετάρτη τάξη στο οποίο συζήτησαν τεχνικές αυνανισμού και στοματικού έρωτα. Θεωρείτο ότι μετά από λίγα χρόνια θα ήταν σεξουαλικά ενεργητικές, έτσι θα ήταν καλύτερο να προετοιμαστούν. Είναι εύκολο να θεωρείς υπεύθυνο το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, και όχι μόνον λόγω του ότι μπορούν να παρατεθούν τα μαθήματα. Είναι πολύ πιο δύσκολο να ανιχνεύσεις τα αποτελέσματα μιας υπέρμετρα ερωτικοποιημένης κουλτούρας, ιδιαίτερα τις ερωτικές διαφημίσεις, την ποπ μουσική που απευθύνεται σε νεανικό κοινό, καθώς επίσης τα πνιγηρά σήριαλ και τις ταινίες. Για τα αποτελέσματα των επιδράσεων όλων αυτών η Σάλιτ δεν έχει τίποτα να πει. Εάν είχε προχωρήσει τον προβληματισμό της περισσότερο θα έπρεπε να ασχοληθεί με την οικονομία της ελεύθερης αγοράς, που γνωρίζει ότι το σεξ πουλάει. Κλείνοντας το βιβλίο της A Return to Modesty (Επιστροφή στην μετριοπάθεια), η Σάλιτ καλεί τις αναγνώστριες της να πουν όχι στο τυχαίο σεξ και να επιστρέψουν στο μετριοπαθές ντύσιμο.
To What Our Mothers Didn’t Tell Us είναι πιο σαφές. Σύμφωνα με την Κριτέντεν, το πρόβλημα με τις γυναίκες είναι ότι παραμένουν για πολύ καιρό μόνες. Κατά μέσο όρο, η ηλικία στην οποία παντρεύονται είναι η ψηλότερη όλων των εποχών: στην κατηγορία των 25-29 το 38,6% είναι ακόμα ανύπαντρες ενώ στην ηλικιακή κατηγορία των 30-34 το ποσοστό γίνεται 21,6%. Πράγμα που σημαίνει ότι έχουν 10,15 ή ακόμα περισσότερα χρόνια μετά το Λύκειο για να διαμορφώσουν το είδος της σεξουαλικής ζωής που επιθυμούν. Έτσι, βιώνουν την μια ερωτική αποτυχία μετά την άλλη. Αισθάνονται πικραμένες, εάν όχι λίγο ακάθαρτες. Ή τουλάχιστον έτσι θεωρεί η Κριτέντεν: γυναίκες που έχουν πιο ευχάριστες εμπειρίες από τους άνδρες και την εργασία τους δεν τυγχάνουν της προσοχής της σε αυτό το βιβλίο. Έτσι η θεραπεία της είναι «για την γυναίκα των εικοσιδύο-εικοσιτριών να παντρευτεί και σύντομα να αποκτήσει παιδί». Ένα επιπρόσθετο κέρδος: με έναν μικρότερο αριθμό «σεξουαλικά διαθέσιμων νέων γυναικών» οι αρπακτικοί άνδρες θα πρέπει να ξαναγυρίσουν στον γάμο.
Η Κριτέντεν πιστεύει ότι οι γάμοι σε μικρότερη ηλικία θα έχουν επίσης μεγαλύτερη επιτυχία. Παρατηρεί ότι όταν ένα ζευγάρι ξεκινά σε νεαρή ηλικία, ωριμάζουν μαζί και αναπτύσσουν περισσότερους κοινούς δεσμούς. Πιθανόν, σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά ας μην αναφερθούμε στους νεανικούς γάμους που έχουν διαφορετική κατάληξη. Συχνά, αν και η Κριτέντεν ξεχνά να το αναφέρει, οι πιθανότητες διαζυγίου είναι υψηλές για ζευγάρια που παντρεύονται νέα, αν και είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς που χωρίζουν δεν έχουν παιδιά. Είναι ένα απλό στατιστικό γεγονός ότι σήμερα ο αριθμός των ωρίμων που είναι παντρεμένοι είναι ο μικρότερος από κάθε άλλη εποχή στο παρελθόν.
Στην ηλικιακή κατηγορία των 30-34 το 1970, ένα 81,6% των ανδρών ήταν σύζυγοι που έμεναν με τις γυναίκες τους. Σήμερα μόνο το 58,7% εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία. Επιπλέον, αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, από τους γάμους που έλαβαν χώρα αυτή τη χρονιά, οι μισοί θα καταλήξουν σε διαζύγιο. Γιατί, λοιπόν, κάποιοι γάμοι επιτυγχάνουν ακόμα: Σε πολλές περιπτώσεις, τα μέλη του ζευγαριού μπορεί να έχουν παντρευτεί για λάθος λόγους και να μην γνωρίζουν πολλά ο ένας για τον άλλο. Παρ’ όλα αυτά, καθώς ζουν μαζί ανακαλύπτουν ότι τα πάνε καλά, αφού αποδεικνύεται ότι οι χαρακτήρες τους είναι συμβατοί. Διαβάζοντας τέτοιες γενικευτικές αναλύσεις, μας έρχονται στο νου σκέψεις ότι για τον κάθε έναν υπάρχει κάπου ένα πιθανό ταίρι, όμως, η ανεύρεση του είναι σε μεγάλο βαθμό ζήτημα τύχης.
Ένα ζήτημα που τόσο η Σάλιτ όσο και η Κριτέντεν δεν συζητούν είναι πόσες από τις παραχωρήσεις που είναι αναγκαίες για τη συμβίωση δύο ανθρώπων μπορούν να αποδεχτούν οι σημερινοί Αμερικανοί. Στο παρελθόν, οι συμβιώσεις άντεχαν λόγω της αίσθησης του καθήκοντος, το οποίον ισχύει ακόμα για τους ορθόδοξους Εβραίους, τους Μορμόνους και τους ευαγγελιστές Χριστιανούς. Για τους εκκοσμικευμένους θα μπορούσε να ισχύει η συμβουλή που ο Αλέξις ντε Τοκβίλ είχε δώσει στους προγόνους μας: «Η αρχή του προσωπικού συμφέροντος, όταν κατανοείται σωστά, μου φαίνεται η καλύτερη από όλες τις φιλοσοφικές θεωρίες για τις ανάγκες των ανδρών [και των γυναικών θα μπορούσαμε να προσθέσουμε] των καιρών μας». Αντί να επικαλούνται ηθικά ή κοινωνικά καθήκοντα, κάποια ζευγάρια μπορεί να ωφεληθούν δίνοντας περισσότερη προσοχή στο κέρδος που απορρέει από μια βιώσιμη συνεργασία. Έχοντας ως δεδομένο το πώς οι καιροί έχουν διαμορφώσει τους χαρακτήρες μας, η επούλωση των ρωγμών του γάμου ίσως να είναι το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε.
4. Το πρώτο φύλο
Η Helen Fischer (Έλεν Φίσερ), άνθρωπο λόγος από το πανεπιστήμιο του Rutgers Όπως και ο Τάιγκερ, επικαλείται και αυτή, την εξέλιξη. Εντούτοις, το επιχείρημα της είναι ότι οι ιδιαίτερες ικανότητες των γυναικών έχουν αναπτυχθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες και τους δίνουν ένα ανταγωνιστικό προβάδισμα. Ιδιαιτέρως, η έλευση της «παγκόσμιας οικονομίας των επικοινωνιών και των υπηρεσιών» δεν προσφέρει μόνον περισσότερη αξία στο μυαλό αντί στη μυϊκή δύναμη, αλλά και στη συμφωνία και τη συνεργασία έναντι του ανταγωνισμού και της φιλονικίας. Πιστεύει ότι κάποια από τα «φυσικά ταλέντα των γυναικών» είναι: «Ο αλληλοδραστικός τρόπος διοίκησης, η τάση για το μοίρασμα της πληροφορίας, η ανάγκη για την δυναμική εξασφάλιση της ομαδικής ομοφωνίας, η ε
πιθυμία για ενδυνάμωση των εργατών, άνεση με την αμφιβολία, και η τάση να αναζητούν πρακτικές λύσεις σε δύσκολα επιχειρησιακά προβλήματα».
Αυτά που αποκαλεί «φυσικά ταλέντα» μπορεί να αποτελούν χαρακτηριστικά συγκεκριμένων γυναικών. Παραδείγματος χάριν, στη διδασκαλία μουσικής ή στην επιχειρηματική διαίσθηση. Παρ’ όλα αυτά είναι κάτι τελείως διαφορετικό να διαβεβαιώνεις ότι η ιδιαίτερη εξέλιξη των γυναικών έχει προσδώσει σε κάθε μέλος του κοινωνικού τους φύλου ή ακόμα και στην πλειονότητα των μελών του, την τάση για «ομαδική ομοφωνία». Δεν χρειάζεται να τονίσουμε το γεγονός ότι υπάρχουν γυναίκες που πάνε κόντρα στο ρεύμα. Η Φίσερ φαίνεται να το παραδέχεται όταν λέει ότι οι γυναίκες έχουν επίσης μια πιο σκληρή πλευρά. Έπειτα ακολουθούν κάποιες πιο ιμπρεσιονιστικές γενικεύσεις: οι γυναίκες «θυμούνται λεπτομέρειες», «δείχνουν μνησικακία» και έχουν «μεγαλύτερη κλίση στο να χρησιμοποιούν το κουτσομπολιό για εκδίκηση». Ούτε σταματούν στα λόγια. Μια μελέτη που διεξήγαγε ένας Βρετανός ψυχολόγος και καλύπτει τέσσερις αγγλόφωνες, χώρες συμπέρανε ότι «οι γυναίκες διαπράττουν τον ίδιο αριθμό φυσικών πράξεων επιθετικότητας εναντίον των σεξουαλικών τους συντρόφων όπως και οι άνδρες». Πράγματι, ένα τρίτο από τους άνδρες εναντίον των οποίων επιτίθενται χρειάζεται ιατρική φροντίδα. Άραγε, η παράθεση αυτών των ευρημάτων από την Φίσερ σημαίνει ότι η κλίση προς την χειροδικία παραμονεύει μέσα στα ανθρώπινα όντα που διαθέτουν τα χρωμοσώματα XX; Εάν είναι έτσι, οι γυναίκες έχουν προφανώς μια γενετική προδιάθεση όχι πολύ διαφορετική από εκείνη που αφορά το βιασμό και που ο Μάικλ Γκιγκλιέρι προσδίδει στους άνδρες. Είναι να απορεί κανείς τι θα έλεγε για όλα αυτά ο ίδιος ο Δαρβίνος που και οι δύο θεωρούν ως οδηγό τους.
Ως συνήθως, δεν υπάρχει έλλειψη στοιχείων για να υποστηριχτούν τα επιτεύγματα των γυναικών. Οι πιο εντυπωσιακές πρόοδοι τους έχουν γίνει στην εκπαίδευση και στα ελεύθερα επαγγέλματα. Όπως είπαμε και παραπάνω, οι γυναίκες λαμβάνουν πάνω από το 50% των πτυχίων, ένα πιστοποιητικό που πολλοί εργοδότες το θεωρούν ως απαραίτητο. Ξεπερνούν τους άνδρες στους πρωτοετείς στα ιατρικά τμήματα του Γέιλ, του Τζον Χόπκινς και του Στάνφορντ, ενώ στη φαρμακευτική και την κτηνιατρική αποτελούν την πλειοψηφία των αποφοίτων. Στη νομική κατέχουν το 43,5% των πτυχίων και έχουν ανέλθει στο 40,9% των αποφοίτων στην ιατρική.
Στατιστικά, οι γυναίκες είναι καλύτεροι σπουδαστές. Πέρυσι, τα αποτελέσματα του SAT έδειξαν ότι το 41,6% των κοριτσιών που συμμετείχαν είχαν βαθμούς Α ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα αγόρια ήταν 33,3%. Το 74,1% των κοριτσιών του λυκείου αφιερώνουν τουλάχιστον μια ώρα κάθε βράδυ για το διάβασμα τους ενώ τα αγόρια προτιμούν την τηλεόραση και το ποσοστό τους πέφτει στο 57,4%. Παρ’ ότι η αναλογία των ανδρών που παρακολουθούν το κολέγιο έχει παραμείνει σταθερή από το 1970, οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για τα 3/4 της αύξησης των εγγραφών. Ενώ θα ήταν λάθος να ισχυριστούμε ότι σήμερα υπάρχουν λιγότεροι άνδρες στα κολέγια, η αυξανόμενη αναλογία των γυναικών σημαίνει ότι για κάθε 100 άνδρες που αποφοιτούν σήμερα, ο αντίστοιχος αριθμός για τις γυναίκες είναι 123.
Η κύρια θέση του The First Sex, παρουσιάζεται στον τίτλο ενός κεφαλαίου: «Το αύριο ανήκει στις γυναίκες». Διαβεβαιώνοντας μας γι’ αυτό, η Φίσερ δεν προβλέπει ότι οι γυναίκες του μέλλοντος θα είναι πιο ευτυχισμένες ή θα διάγουν πιο ικανοποιητικές ζωές. Μάλλον τοποθετεί το επιχείρημα της στο αμερικανικό σκηνικό: μια ανταγωνιστική κοινωνία, όπου «προχωράω» σημαίνει κυριολεκτικά αφήνω πίσω τους άλλους σε εξουσία και λεφτά. Γι’ αυτό, για κάθε επιπλέον γυναίκα που γίνεται αποδεκτή στο UCLA ή στο Brown, ένας νεαρός άνδρας θα πρέπει να αρκεστεί σε ένα πτυχίο από το Santa Cruz ή το Syracuse. Οι προβλέψεις της για την «εκθήλυνση της λαγνείας» και την «μεταρρύθμιση του συζυγικού βίου» απηχούν παρόμοιες απόψεις, αφού θεωρεί το σεξ και το γάμο ως εμπειρίες στις οποίες οι άνδρες δεν θα θέτουν πια τους κανόνες. (Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, οι άνδρες ευχαρίστως θα παραχωρήσουν την συζυγική εξουσία για ένα πιο δραστήριο στο κρεβάτι ταίρι).
Η Φίσερ πιστεύει ότι οι γυναίκες έχουν τα διευθυντικά ταλέντα που χρειάζεται ο αιώνας που έρχεται. Αέρι ότι το δικό της μισό του πληθυσμού είναι υπέρτερο από τους άνδρες στην ικανότητά τους να «σκέφτονται με βάση το συγκεκριμένο πλαίσιο», «επιδεικνύουν μεγαλύτερη ευελιξία σκέψης» και «μακροπρόθεσμου σχεδιασμού». Εάν αυτά ισχύουν, τότε οι οργανισμοί και τα επαγγέλματα, έχουν αμελήσει να χρησιμοποιήσουν αυτές τις ποιότητες. Μέχρι σήμερα, πολύ λίγες γυναίκες έχουν κατακτήσει υψηλές θέσεις στην ιατρική, την νομική ή τα οικονομικά και τον επιχειρηματικό κόσμο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όλες όσες επιθυμούν μια καριέρα θέλουν να έχουν διευθυντικά πόστα. Αλλά ο αριθμός αυτών που έχουν τέτοιους στόχους αυξάνει, έτσι οι υποψηφιότητες χρειάζονται εξέταση. Οι επιχειρήσεις είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης. Αφού σε όλες υπάρχει μόνο ένα πρόσωπο στην κορυφή, η επιλογή μιας γυναίκας θα έδειχνε ότι αυτή είναι η καλύτερη σε ένα σύνολο που απαρτίζεται αποκλειστικά ή κυρίως από άνδρες.
Από τις χίλιες μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Αμερικής μόνον τρεις έχουν γυναίκες ως διευθυντές. Η μια διευθύνει την Warnaco, που φτιάχνει γυναικεία ενδύματα και κατέχει την 699 θέση στον κατάλογο του Fortune. Μια άλλη διευθύνει την Mattel, την εταιρεία παιχνιδιών, που βρίσκεται στην 331 θέση. Πρόσφατα, η Carleton Fiorina επιλέχτηκε ως πρόεδρος και γενικός διευθυντής της Hewlett-Packard, της 14ης σε μέγεθος εταιρείας του έθνους. Η Avon, η εταιρεία καλλυντικών, που είχε τρεις γυναίκες ως πιθανούς υποψηφίους, επέλεξε να φέρει έναν άνδρα από την Duracell. Όντας ο 997 άνδρας γενικός διευθυντής, φαίνεται να μην συμβάλει στις ανησυχίες του Τάιγκερ για την «παρακμή των ανδρών». Φυσικά υπάρχουν χιλιάδες γυναίκες που διευθύνουν μικρές ή μεσαιες επιχειρήσεις, αλλά το παράδειγμα της Avon είναι ενδεικτικό: ο κόσμος των μεγάλων επιχειρήσεων έχει έντονα ανδροκρατικές αρχές, που δεν απέχουν από το στρατιωτικό μοντέλο. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνεται η αρχή ότι ηγεσία σημαίνει διαταν-Το κυριότερο εμπόδιο για τις γυναίκες, στο onoic η Φίσερ δεν αναφέρεται καθόλου, είναι ότι συχνά θεωρείται πως δεν διαθέτουν το παραπάνω χαρσμα που χρειάζεται για την κατατρόπωση τω. ανταγωνιστών. Μόνον ένας μικρός αριθμός γυνακών έχουν περάσει αυτές τις εξετάσεις. Η Estee Lauder, η Oprah Winfrey, η Martha Stewart η Donna Karan είναι από τις λίγες που έρχονται στ : νου (και όλες έχουν ιδρύσει τις επιχειρήσεις) Όσον αφορά την επιχειρηματική Αμερική, το μελλον θα αποκαλύψει πόσες γυναίκες θέλουν να αφιερωθούν στο να πλουτίσουν τους μετοχους και να αυξήσουν τα μερίδια αγοράς -και κατά πόσο. τα διοικητικά συμβούλια των μεγάλων εταιρειών είναι πρόθυμα να τις προωθήσουν αντί των ανδρών.
5. Μαλακός!
Το βιβλίο της Susan Falud.i Backlash θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο σημαντικό α για τις γυναίκες των τελευταίων δεκαετιών και δημοσιεύτηκε πριν από οκτώ χρόνια. Σε αυτό περιγράφει ανεπαίσθητους αλλά και χοντροκομμένους τρόπους για να αποτραπούν οι γυναίκες από πιδίωξη της ισοτιμίας με τους άνδρες. Όταν όταν τους λένε ότι, αν επιδιώξουν καριερες τα παιδιά τους θα υποφέρουν. Ή, το ότι αν δεν τους δίνονται προαγωγές, αυτό οφείλεται στις αδυναμίες τους. Από τότε περιπλανήθηκε παντού όχι απλά παίρνοντας συνεντεύξεις αλλά προσπαθώντας να γνωριστεί με εκατοντάδες άνδρες για το καινούργιο της βιβλίο για αυτούς. To Stiffed είναι ακόμα καλύτερο από το Backlash. Είναι ένα ατλαντικό και σοβαρό έργο το οποίο ελπίζω ότι θα συγχωρεθεί για τον ελαφρύ του τίτλο (άκαμπτος. σκληρός). Η Φεϊλούντι μας μεταφέρει μέσα στις ζωές των ανδρών, κυρίως της εργατικής τάξης και της κατώτερης μεσαίας τάξης, με τους οποίους μίλησε. Αισθάνεται σίγουρη για το ότι γνωρίζει ένα αρκετά ευρύ δείγμα ανδρών. Αλλά και όταν προχωρά
σε γενικεύσεις, το κάνει χωρίς δογματισμό. Πραγματικά, γράφοντας το βιβλίο της, αναθεωρούσε παράλληλα αρκετές από τις θέσεις :ης. μια εμπειρία που κανένας άλλος από τους προαναφερθέντες συγγραφείς δεν αναφέρει.
«Οι σύγχρονες συζητήσεις για αυτά που περιπλεκουν τις ζωές των ανδρών έχουν παραμείνει αποκλειστικά σχεδόν στο ψυχολογικό και το βιολογικο επίπεδο». Προσπαθεί να αποφύγει τόσο τις ψευδοεπιστημονικές γενικεύσεις και τους συλλογισμούς που βασίζονται σε τυχαίες παρατηρήσεις ” συζητήσεις με φίλους. Η Φεϊλούντι θέλει να δείξε πως το παρελθόν επιβαρύνει το παρόν, και ότι πολλαπλές συγκλίνουσες δυνάμεις μετά τον Β’ Παγκοσμιο Πόλεμο συνέβαλαν στην διαμόρφωση των σημερινών ανδρών. Αφού οι περισσότερες από αυτές τις αλλαγές δεν είχαν προβλεφθεί, οι περισσότεροι άνδρες βρίσκονται σε μια κατάσταση που προσομοιάζει στο σοκ, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή.
Η Φεϊλούντι μιλά στους εργάτες των ναυπηγείων της Καλιφόρνια, που έχουν εκπαιδευτεί εξοντωτικά στις ειδικότητες τους, και των οποίων οι κανότητες δεν χρειάζονται πια αφού τα πλοία φτιάχνονται τώρα στην Κορέα και τα ηλεκτρονικά προγραμματα μπορούν να μετρήσουν τις αντοχές καλύτερα από τα ανθρώπινα μάτια και χέρια. Επίσης, εκτός εργασίας βρίσκονται πολλοί μηχανικοί αεροσκαφών. που βάσιζαν τις ελπίδες τους για μια 3όβια απασχόληση στη χρηματοδότησή τους από τους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς. Επισκέφτηκε ακόμα και έναν στη φυλακή (τρεις κατηγορίες για απρόσεκτη οδήγηση) που δεν έκανε αίτηση για να απελευθερωθεί νωρίτερα, αφού μέσα εκεί βρίσκει εργασία. Στη γυναίκα του έγραψε ότι ‘προσέχει τα παιδιά στο αναρρωτήριο’.
Από εκεί πηγαίνει στο Κληβελαντ, του οποίου η ομαδα ράγκμπυ μετακινήθηκε, αφήνοντας έρημους τους εργάτες οπαδούς της, που κάποτε ζητωκραύγαζαν πιστά στις κερκίδες. Πράγματι, ακόμα και αν η ομάδα είχε παραμείνει, το παιχνίδι δεν χρειαζόταν ούτε ήθελε την υποστήριξη αυτών των ανδρών. Τα πολλά λεφτά σήμερα έρχονται από τα ταμεία των μεγάλων επιχειρήσεων και από τους τηλεθεατές της υψηλής μεσαίας τάξης που είναι το πιθανότερο να κατέχουν τα αναγκαία χρήματα για να αγοράσουν τα πανάκριβα αγαθά που διαφημίζονται στην οθόνη». Μιλάει επίσης με τους πρώτους αστροναύτες, που για κάποιο καιρό ήσαν οι πιο διαφημισμένοι εθνικοί ήρωες. Η αντίδρασή τους ηταν γεμάτη απογοήτευση. Η Φεϊλούντι σημειώνει οτι υπήρξαν ηγετικοί πιλότοι και κάθε απόφαση ψηλά στον αέρα ήταν δική τους. Αλλά από τη στιγμή που βρέθηκαν μέσα στις κάψουλες, δεν είχαν τίποτε το σημαντικό να κάνουν εφόσον «ο έλεγχος εξασκούταν από μακριά» αντικαθιστώντας «την παραδοσιακή αρσενική χρησιμότητα».
Οι οξυδερκείς της παρατηρήσεις συνεχίζονται και όταν αναφέρεται στο τι έκαναν διαφορετικοί άνθρωποι στη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Οι εργάτες δεν στάλθηκαν απλώς να πολεμήσουν.
Κρατιόνταν εκεί για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τους αξιωματικούς τους, στους οποίους δίνονταν εξάμηνες εργασίες για να γεμίζουν τους φακέλους της καριέρας τους. Σε ένα θέμα στο οποίο αναφέρεται σε όλο το βιβλίο, εκφράζει τη διαμαρτυρία της, όπως οι νέοι άνδρες «που βρέθηκαν προδομένοι» τόσο από τους πολιτικούς, όσο και από τον ίδιο τον στρατό… Οι Αμερικάνοι πάντα κατείχαν όπλα και σήμερα ακόμα περισσότερα, και όχι αυτά που σκοπό έχουν να σκοτώνουν σκίουρους ή να σημαδεύουν στόχους. Στη διάρκεια των ερευνών της η Φεϊλούντι βρήκε «χιλιάδες άνδρες που θα έπαιρναν τα όπλα». Οι αντίπαλοι που αναφέρθηκαν περισσότερο ήταν οι τρεις μάγισσες του Waco: Η Σάρα Μπράντυ, η Τζάνετ Ρένο και η Χίλαρυ Κλίντον, γυναίκες που θέλουν να τους πάρουν τα όπλα από τα χέρια τους. Παρ’ όλα αυτά, πολύ λίγοι εξέφρασαν μνησικακία για τα φεμινιστικά αιτήματα της ισότητας και της ανεξαρτησίας. Ως επί το πλείστον, σημειώνει η Φεϊλούντι, δεν μπορούν να δουν «έναν εντελώς συγκεκριμένο εχθρό που να τους καταπιέζει». Εξαίρεση αποτέλεσε ένας συλλέκτης όπλων που της είπε: «Επειδή η γυναίκα μου πήγε στο κολέγιο είναι τόσο διεστραμμένη που δεν μπορεί να εμπιστευτεί έναν άνδρα, ειδικά έναν σύζυγο».
Πέρα από τους διωγμένους μηχανικούς η Φεϊλούντι δεν εξετάζει ιδιαίτερα τους άνδρες των προαστίων ή τους άνδρες που θεωρούν τους εαυτούς τους πετυχημένους σε μια εποχή όπου ο «ανταγωνιστικός ατομικισμός» επιβάλλεται σε όλες τις τάξεις. Περνάει αρκετό χρόνο με μαύρους και ισπανόφωνους άνδρες, που συμφωνούν με την γενική ιδέα ότι «το να είσαι άνδρας σημαίνει το να κατέχεις θέσεις ελέγχου και κατά καιρούς να αισθάνεσαι ότι διατηρείς τον έλεγχο» και οι οποίοι αισθάνονται μια συνεχή απώλεια του ελέγχου καθώς η εξουσία των γυναικών ενισχύεται. Ακόμα και στην πορνογραφική βιομηχανία, οι γυναίκες σταρ διαλέγουν ποιος θα τις υπηρετήσει, οι απαιτήσεις είναι να εκπληρώνεις όπως και όταν η κάμερα καθορίζει. «Βασικά, ο άνδρας είναι ένα ζωντανό σύστημα υποστήριξης ενός πέους» είπαν στην Φεϊλούντι και ήταν αρκετοί οι άντρες που δεν εκπλήρωναν τις προϋποθέσεις για τον τίτλο του βιβλίου της.
Οι περισσότεροι από τους άνδρες εργατικής προέλευσης με τους οποίους μίλησε η Φεϊλούντι ανατράφηκαν με τις αρχές του «στωικισμού, της ακεραιότητας, της αξιοπιστίας, της ικανότητας να σηκώνουν βάρη, της θέλησης να θέτουν πρώτα τους άλλους», θεωρεί ότι αυτός ο συνδυασμός ιδιοτήτων γίνεται όλο και πιο σπάνιος. Τι γίνεται με τους άνδρες με πάνω από το μέσο εισόδημα και με την ευστροφία να προσαρμόζονται στις συνεχείς εναλλαγές των απαιτήσεων για εργατικό δυναμικό; Οι περισσότεροι από αυτούς φαίνεται να δέχονται τις γυναίκες ως συνάδελφους και ως ευκαιρία για ένα σπιτικό με δύο μισθούς. Η Φεϊλούντι πιστεύει ότι πολλοί από αυτούς έχουν την αίσθηση της ματαιότητας, αφού ότι κάνουν γίνεται όλο και πιο εφήμερο -όπως η ηλεκτρονική κίνηση των χρημάτων, η παραγωγή προϊόντων για πέταμα, η προσαρμογή της διασκέδασης στην νεολαία. Επιπλέον, όπως κατέστησε καθαρό και στο Backlash, πολλές από τις λιγότερο εφήμερες εργασίες -διδασκαλία στα σχολεία, δουλειά στα νοσοκομεία- γίνονται από γυναίκες που λαμβάνουν χαμηλούς μισθούς και με χαμηλό σεβασμό προς μια εργασία που είναι απαιτητική και ουσιαστική. Σύμφωνα με το Γραφείο Εργατικών Στατιστικών, οι γυναίκες αποτελούν το 93,1% των νοσοκόμων, 84,1% των δασκάλων της στοιχειώδους εκπαίδευσης και το 78,5% των τεχνικών εργαστηρίων, αριθμοί που εδώ και μια εικοσαετία δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά. Η Φεϊλούντι αναφέρεται στον William Η. Whyte και την έννοια του «άνδρα των οργανισμών» της δεκαετίας ’50 που παρ’ όλη την προφανή πραότητά του αισθάνονταν ότι έχτιζε ένα έθνος για το υπόλοιπο του αιώνα.
Το παλιό μοντέλο του αρσενικού έδειχνε στους άνδρες πώς να αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου κοινωνικού συστήματος. Τους παρείχε το πλαίσιο και την υπόσχεση ότι η κοινωνική τους συνεισφορά ήταν η τιμή για την είσοδο τους στο βασίλειο του ώριμου ανδρισμού.
Ετσι, το νόημα του να είσαι άνδρας -και γυναίκα- δεν βασίζεται σε μια καθορισμένη εξέλιξη, αλλά στη δομή και την κουλτούρα που αναδύεται σε συγκεκριμένες ιστορικές εποχές. Εάν θέλουμε να μιλάμε για προσαρμογή και επιβίωση, θα πρέπει να συζητήσουμε το πως αντιδρούν τα άτομα στις συνθήκες που αντιμετωπίζουν. Όπως τονίζει και ο ιστορικός των επιστημών Frank Sulloway τα γονίδια είναι αναγκασμένα να λειτουργούν μέσω του μυαλού. Και, στην πραγματικότητα, γνωρίζουμε πολύ λίγα για το πως το κάνουν. Μπορούμε νομίζω να συμπεράνουμε ότι τόσο οι ζωές όσο και οι προσδοκίες των γυναικών έχουν υποστεί μια μεγάλη ιστορική αλλαγή. Μια από τις επιπτώσεις είναι η δημιουργία μιας αγοράς ηθικολογικών βιβλίων, τα περισσότερα εκ των οποίων στερούνται την εμπράγματη εμπειρία και τις αποδείξεις των βιβλίων της Φεϊλούντι. Όσον αφορά το εάν ένας Νέος Άνδρας ανατέλλει, η Φεϊλούντι πιστεύει ότι δεν έχουμε αρκετά τεκμήρια για κάτι τέτοιο. Και εδώ, όπως και αλλού, φαίνεται πειστική.
New York Review of Books, 21 Οκτωβρίου 1999
Μετάφραση: Κώστας Γεώρμας
