Της Μαργαρίτας Πουρνάρα από την Καθημερινή
Πριν από τρία χρόνια, στα μέσα Αυγούστου, η στήλη έλαβε μια ωραία πρόσκληση να επισκεφθεί το χωριό Λιας στην οροσειρά Μουργκάνα, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία, όπου θα γινόταν μεγάλη γιορτή. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκολας Γκέιτζ –που έκανε γνωστό τον τόπο του μέσα από το βιβλίο του «Ελένη» με την πραγματική ιστορία της μητέρας του στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου– μας περίμενε στο κατώφλι ενός ιδιαίτερου μουσείου που αποτελούσε όραμά του. Χρειάστηκαν 25 χρόνια κόπου και προσπάθειας για να πάρει σάρκα και οστά, καθώς και η γενναιόδωρη χορηγία των επιχειρηματιών Αλέκου και Χαράλαμπου Υφαντή που έλκουν την καταγωγή τους από τον Λια. Στον πάνω όροφο του παλαιού σχολείου του χωριού που κτίστηκε το 1929, το μουσείο ήταν μια πύκνωση του ηπειρώτικου πνεύματος, της αντοχής, της προκοπής, της αγάπης για αυτές τις δύσκολες βουνοκορφές. Την κορδέλα έκοψε ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρεϊ Πάιατ.
Ο νεόκοπος θεσμός φιλοξενούσε και κάτι ιδιαίτερα πολύτιμο. Τρεις εικόνες του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου που έτυχε να βρεθούν στον Λια. Ο Μυτιληνιός τις είχε φιλοτεχνήσει το 1920 στο Πήλιο ύστερα από παραγγελία του Λιάτη Βασίλη Τσαλιβίδη. Εκείνος τις μετέφερε στο χωριό, μπήκαν στην εκκλησία και η παρουσία τους σχεδόν ξεχάστηκε για πολλά χρόνια. Τη δεκαετία του 1990 τράβηξαν την προσοχή των ειδικών που τις ταυτοποίησαν ως έργα του Θεόφιλου. Εκτοτε υπήρχε η ανησυχία για την ασφάλειά τους, ένα ζήτημα που ήρθε να λύσει η δημιουργία του μουσείου. Ομως δεν πρόλαβαν να μείνουν για πολύ κρεμασμένες στους τοίχους του μιας και χρειάστηκε να φύγουν για συντήρηση. Η επιστροφή τους καθυστέρησε τρία χρόνια, καθώς ορισμένοι πίστευαν ότι δεν θα έπρεπε να παρουσιάζονται στον Λια αλλά στην Ηγουμενίτσα.
Ο πάντα πεισματάρης Γκέιτζ δεν το έβαλε κάτω. Εδωσε μεγάλο αγώνα και πριν από μερικές ημέρες οι εικόνες επέστρεψαν στο μουσείο, με σύμφωνη γνώμη της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη αλλά και του Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων που ομοφώνως ψήφισε θετικά. Οποιος θέλει μπορεί επιτέλους να τις δει από κοντά από Τετάρτη έως Κυριακή (10.00-14.00). Η επίσκεψη στο μουσείο δεν επιφυλάσσει μόνον αυτήν την έκπληξη. Υπάρχουν και μερικά ωραία έργα του ζωγράφου Σωτήρη Σόρογκα, όπως και φωτογραφίες των λογοτεχνών Μιχάλη Γκανά και του Σωτήρη Δημητρίου, που όλοι τους κατάγονται από τα μέρη αυτά. Παράλληλα, υπάρχουν και ενσταντανέ με τους διάσημους επισκέπτες του Λια. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο πρώην υποψήφιος των Δημοκρατικών για πρόεδρος των ΗΠΑ, Μιχάλης Δουκάκης και ο ηθοποιός Τζον Μάλκοβιτς. To ερχόμενο καλοκαίρι προγραμματίζεται και συνέδριο για τον Θεόφιλο και άλλους ναΐφ ζωγράφους της πατρίδας μας.
