Αναδημοσιεύουμε μεταφρασμένο το αποκαλυπτικό άρθρο της ομάδας σύνταξης του Politico, που αναδεικνύει την μείζονα διαπλοκή στενών συνεργατών του Ταγίπ Ερντογάν στο λαθρεμπόριο ιρανικών καυσίμων. Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Politico στις 08/12/2022. Στην υπόθεση εμπλέκεται και το ρωσικό καράβι που οι ελληνικές αρχές κατέσχεσαν προσωρινώς, την περασμένη άνοιξη…
ardin-rixi.gr
Ετερόδοξη συμμαχία
Με μια πρώτη ματιά, η περιφερειακή αντιπαλότητα και οι θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν, θα έπρεπε να αποτρέπουν κάθε σύμπραξη –ιδίως αν ληφθεί υπόψη και η συμμαχία της Τουρκίας με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Οι δύο χώρες βρίσκονται επίσης σε αντίθετες πλευρές σε μια σειρά ένοπλων συγκρούσεων της ευρύτερης περιοχής, από τη Λιβύη έως τον Νότιο Καύκασο. Ωστόσο, σαν γείτονες με βαθύτατους ιστορικούς και εθνοτικούς δεσμούς, οι δύο χώρες μοιράζονται επίσης πολλά κοινά συμφέροντα, από την καταπολέμηση της κουρδικής αυτοδιάθεσης έως τον περιορισμό της Σαουδικής Αραβίας.
Η Τουρκία και το Ιράν τελούν επίσης σε οικονομική αλληλεξάρτηση. Η Τουρκία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους του Ιράν, ενώ βασίζεται σε αυτό για τις ενεργειακές εισαγωγές της. Η Τουρκία αποτελεί επίσης κορυφαίο τουριστικό προορισμό για τους Ιρανούς, πολλοί από τους οποίους έχουν αγοράσει ακίνητα εκεί.
Επισημαίνοντας τη σημασία αυτών των δεσμών, ο Ερντογάν ταξίδεψε στην Τεχεράνη τον Ιούλιο για να συναντηθεί με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι. Οι δύο χώρες σχεδίαζαν να τετραπλασιάσουν το διμερές τους εμπόριο στα 30 δις. $ σύμφωνα με τον Ερντογάν [ ]. (Ο Τούρκος ηγέτης υπογράμμισε επίσης την ανάγκη καταπολέμησης των «τρομοκρατικών οργανώσεων», εννοώντας τους Κούρδους και το Γκιουλενικό κίνημα).
Η ρευστή σχέση μεταξύ του Ιράν και της Τουρκίας ευθυγραμμίζεται με μια ευρύτερη δυναμική στην περιοχή, η οποία μοιάζει περισσότερο το γεωπολιτικό τοπίο της μεσαιωνικής Ευρώπης όπου κυριαρχούσαν οι μεταβαλλόμενες συμμαχίες –σύμφωνα με τον Μεχνάμ Μπεν Ταλεμπλού, αναλυτή του Ιδρύματος Foundation for Defense of Democracies με έδρα την Ουάσινγκτον. Καθώς η Μέση Ανατολή απορροφά όλο και λιγότερο την προσοχή της Ουάσιγκτον, μεγάλες χώρες όπως η Σαουδική Αραβία τείνουν να διεκδικούν όλο και περισσότερα –κι έτσι, ο καιροσκοπισμός καθίσταται ολοένα και περισσότερο κανόνας.
«Θα ήταν λάθος να δούμε τη σχέση μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν σαν μια σχέση που θα κρατήσει», υποστηρίζει ο Ταλεμπλού. «Πρόκειται για μια ρευστή κατάσταση· άλλοτε [οι δυο χώρες] μοιράζονται κοινά συμφέροντα, και άλλοτε βρίσκονται απέναντι».
Πράγματι, η Τουρκία βοήθησε τον γείτονά της να παρακάμψει τις πιέσεις των κυρώσεων που αντιμετώπισε στο παρελθόν, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «δίοδος που βοηθά την Ισλαμική Δημοκρατία να αναπνεύσει», λέει ο Ταλεμπλού.
Προορισμοί: Κίνα και Ρωσία
Δεν είναι σαφές γιατί ο Αγιάν συμφώνησε να συνεργαστεί με τον Γκασέμι και την Κούντς, αλλά σύμφωνα με ένα «αυστηρά εμπιστευτικό» υπόμνημα κατανόησης που υπογράφηκε από τους Αγιάν και Γκασέμι στις 19 Νοεμβρίου 2020, και το οποίο περιήλθε στην κατοχή του Πολίτικο, το έκανε. (Ο Γκασεμί πέθανε την Πέμπτη μετά από «μακρά μάχη με την ασθένεια», σύμφωνα με αναφορές ιρανικών μέσων ενημέρωσης).
«Τα μέρη συμφώνησαν να συνεργαστούν με σκοπό τη δημιουργία ναυτιλιακής επιχείρησης για τη μεταφορά αργού πετρελαίου της RG από τα λιμάνια του Βόρειου Ντουμπάι στην Κίνα», αναφέρει το έγγραφο, το οποίο χρησιμοποιεί τα αρχικά του κάθε άνδρα μετά την πρώτη αναφορά. Το ‘Βόρειο Ντουμπάι’ είναι κωδικός για το Ιράν, δήλωσε δυτικός αξιωματούχος που εξέτασε τα έγγραφα και έκρινε ότι είναι αυθεντικά.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι θυγατρικές της ASB, Baslam Nakliyat και Baslam Petrol, οι οποίες μεταφέρουν πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο, είχαν αναλάβει τη μίσθωση δεξαμενόπλοιων για να στείλουν το πετρέλαιο στην Κίνα.
«Η Baslam Petrol και/ή η Baslam Nakliyat θα προσπαθήσει να οργανώσει δύο κατάλληλα δεξαμενόπλοια VLCC για τη μεταφορά διαφόρων τύπων αργού πετρελαίου από οποιοδήποτε λιμάνι του Βόρειου Ντουμπάι στο/στα διορισμένο/α λιμάνι/α εκφόρτωσης στην Κίνα», αναφέρει η συμφωνία υπό τον τίτλο «Επιλογή 1» (“VLCC” σημαίνει πολύ μεγάλα πλοία μεταφοράς αργού πετρελαίου, δηλαδή δεξαμενόπλοια που μπορούν να μεταφέρουν περισσότερα από 2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου).
Ο Γκασέμι είχε επίσης τη διακριτική ευχέρεια να ασκήσει την “Επιλογή 2”, η οποία απαιτούσε από την ASB να μισθώσει δύο δεξαμενόπλοια για να μεταφέρει το πετρέλαιο στη Μαλαισία, όπου θα μεταφερόταν σε διαφορετικά δεξαμενόπλοια, προφανώς για να συγκαλυφθεί καλύτερα η προέλευση του πετρελαίου, πριν από την τελική παράδοση στην Κίνα.
Ο Κινέζος αγοραστής του πετρελαίου ήταν μια εταιρεία που ελέγχεται από τον στρατό της χώρας και ονομάζεται Haokun Energy, σύμφωνα με τα έγγραφα. Στα τέλη του 2020, η ASB και η Haokun υπέγραψαν συμφωνία για την παράδοση ιρανικού πετρελαίου αξίας περίπου 2 δισ.$ ετησίως. Από αυτά, περίπου 500 εκατ.$ προορίζονταν για την Κούντς, είπαν οι διπλωμάτες.
Για να συγκαλύψει την πραγματική φύση των συμφωνιών, η ASB βοήθησε στη δρομολόγησή τους μέσω ενός περίπλοκου δικτύου διεθνών εταιρειών βιτρίνας και τραπεζών από την Ινδία έως τη Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μερικές φορές χρησιμοποιούσε τη δική της τράπεζα στην Κωνσταντινούπολη, την Vakıf Katılım Bankası, η οποία μετέφερε τουλάχιστον 80 εκατομμύρια δολάρια σε λογαριασμούς που ελέγχονταν από τον Σαριγιάρι, τον διοικητή της Κουντς, σύμφωνα με τους δυτικούς διπλωμάτες και τα τραπεζικά αρχεία που είδε το POLITICO. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Vakıf γνώριζε ότι τα χρήματα πήγαιναν στη Κούντς. Εκπρόσωπός της δεν απάντησε στα πολλαπλά αιτήματά μας για σχολιασμό.
Πολλά από τα εμβάσματα εκτελούνταν σε δολάρια ή ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι διακανονίστηκαν από ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως η Commerzbank με έδρα τη Φρανκφούρτη, ή η J.P. Morgan στις Η.Π.Α. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι εμπλεκόμενες δυτικές τράπεζες γνώριζαν την ιρανική σύνδεση με τις συμφωνίες, κάτι που θα αποτελούσε παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων.
Εκτός από τις συναλλαγές της με την Κίνα, η Τεχεράνη δημιούργησε έναν δεύτερο πυλώνα για το παράνομο εμπόριο πετρελαίου με Ρώσους εταίρους που λειτουργούν ως μεσίτες για το ιρανικό αργό. Και εδώ, η ASB του Αγιάν λειτούργησε ως το νόμιμο πρόσωπο της επιχείρησης, χρησιμοποιώντας τις θυγατρικές και τις τράπεζές της για να βοηθήσει στην εκφόρτωση του ιρανικού πετρελαίου και να φιλτράρει τα κέρδη προς τη Κούντς και το IRGC, μέσω ενός δικτύου εικονικών εταιρειών.
Αν και σε γενικές γραμμές ήταν παρόμοιο με το κινεζικό δίκτυο, το κανάλι της Ρωσίας, το οποίο καθοδηγούνταν από ένα ξεχωριστό γραφείο με έδρα την Τεχεράνη που ονομαζόταν Resistance Economy, βασιζόταν για την πληρωμή και σε ανταλλαγές. Βασικά είδη διατροφής, όπως το σιτάρι, η ζάχαρη και το ηλιέλαιο, εξαιρούνται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Αυτό διευκόλυνε τους Ρώσους αγοραστές να καμουφλάρουν τις πληρωμές τους για το πετρέλαιο, πίσω από μεταφορές κεφαλαίων που υποτίθεται ότι προοριζόταν για ανθρωπιστική βοήθεια, ή που αφορούσαν σε αγαθά τα οποία δεν προσκρούουν στο καθεστώς κυρώσεων. Το ήμισυ, σχεδόν, τέτοιου τύπου συναλλαγών θεωρείται ότι αφορούσε στην πραγματικότητα το πετρέλαιο.
Η ρύθμιση αυτή σημαίνει ότι ιρανικές οργανώσεις όπως η Κουντς λαμβάνουν το συνάλλαγμα που χρειάζονται, ενώ παράλληλα δίνει στο καθεστώς καλύτερη πρόσβαση σε τρόφιμα και άλλα αγαθά που βρίσκονται σε έλλειψη.
Τελικά τα μετρητά κατέληγαν σε λογαριασμούς στην Τουρκία ή τα ΗΑΕ, απ’ όπου θα μπορούσαν να αναληφθούν από τους πράκτορες της Κουντς και να διανεμηθούν σε οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ ή η Ανσαράλλαχ της Υεμένης.
Διπλασιασμός
Όταν ο Ayan συναντήθηκε με τον Γκασέμι και τον Σαριγιάρι στη Βηρυτό τον Μάρτιο του 2021, η συνεργασία ήταν τόσο επιτυχής που η Τεχεράνη ήθελε να διπλασιάσει την προσπάθεια.
Μόλις μια ημέρα μετά τη συνάντηση στη Βηρυτό, η Εθνική Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου (NIOC) και η ConceptoScreen, μια εταιρεία με έδρα το Λίβανο που ελέγχεται από τη Χεζμπολάχ, υπέγραψαν νέα συμφωνία με τη Haokun για την αποστολή πετρελαίου στην Κίνα, σύμφωνα με τα έγγραφα που εξέτασε το POLITICO.
Η αρχική επιτυχία της συμφωνίας, ωστόσο, φαίνεται να έχει καλλιεργήσει εφησυχασμό. Σε μια τροποποίηση στις αρχές Μαρτίου του 2021 σε προηγούμενη σύμβαση που είχε υπογραφεί μεταξύ των τριών, οι αναφορές σε πετρέλαιο από το «Βόρειο Ντουμπάι» αντικαταστάθηκαν με «ιρανικό ελαφρύ αργό πετρέλαιο».
Αρκετούς μήνες αργότερα, στις 25 Αυγούστου, ο Αγιάν «Συμφωνία παροχής υπηρεσιών πώλησης και αγοράς» με τον Αζίμ Μονζαβί, διάδοχο του Γκασέμι στη θέση του επικεφαλής της επιχείρησης. Η σύμβαση, που υπογράφεται τόσο από τον Μονζαβί όσο και από τον Αγιάν, καθιστά σαφή την υποχρέωση της τουρκικής εταιρείας να πωλεί ιρανικό πετρέλαιο «στο όνομά της» έναντι «αμοιβής υπηρεσιών».
Η ρήτρα ανωτέρας βίας (που συνήθως περιλαμβάνεται στις συμβάσεις για να ληφθούν υπόψη γεγονότα που δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν από ένα μέρος, όπως ένας τυφώνας, που θα το εμπόδιζαν να εκπληρώσει την υποχρέωσή του) καταλήγει: «Εξυπακούεται πλήρως ότι δεν περιλαμβάνεται η επιβολή κυρώσεων».
Η συμφωνία κράτησε λιγότερο από ένα χρόνο.
Στις 25 Μαΐου, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε διάφορα άτομα που εμπλέκονται σε αυτό που αποκάλεσε «διεθνές δίκτυο λαθρεμπορίας πετρελαίου και ξεπλύματος χρήματος», συμπεριλαμβανομένου του Μονζαβί (ο Γκασέμι ήταν ήδη στον κατάλογο κυρώσεων). Ορισμένες από τις εταιρείες που συμμετείχαν στο σύστημα περιλήφθηκαν επίσης, συμπεριλαμβανομένων των κινεζικών Haokun και ConceptoScreen του Λιβάνου, καθώς και αρκετών παραγόντων και εταιρειών που εργάζονταν μέσω της Ρωσίας.
«Δεν θα διστάσουμε να στοχοποιήσουμε όσους παρέχουν μια κρίσιμη σανίδα σωτηρίας οικονομικής υποστήριξης και πρόσβασης στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα για την Κουντς ή τη Χεζμπολάχ», δήλωσε ο Μπράιαν Ε. Νέλσον, υφυπουργός Οικονομικών για την τρομοκρατία και τις οικονομικές πληροφορίες. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να επιβάλλουν αυστηρά τις κυρώσεις για το παράνομο εμπόριο πετρελαίου του Ιράν. Οποιοσδήποτε αγοράζει πετρέλαιο από το Ιράν αντιμετωπίζει την προοπτική κυρώσεων των ΗΠΑ».
Παρά τους επιπλέον γύρους κυρώσεων που τέθηκαν σε ισχύ από τον Μάιο έναντι άλλων που εμπλέκονται στις υπόγειες επιχειρήσεις πετρελαίου του Ιράν, το μόνο όνομα που δεν περιλαμβανόταν επιδεικτικά στον κατάλογο –μέχρι τη δημοσίευση αυτού του άρθρου– ήταν ο Σιτκί Αγιάν.
Τουρκική μόχλευση
Η πραγματικότητα είναι ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται την τουρκική υποστήριξη σε πολλαπλά μέτωπα, ειδικά στη Μαύρη Θάλασσα εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία. Η Τουρκία μπλοκάρει επίσης τις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας, απαιτώντας παραχωρήσεις και από τις δύο χώρες, συμπεριλαμβανομένης της άρσης του φινλανδικού εμπάργκο όπλων κατά της Άγκυρας. Επιπλέον, όταν προκαλείται, ο Ερντογάν έχει δείξει την προθυμία του να αντεπιτεθεί, στέλνοντας πρόσφυγες μέσω των συνόρων στην Ελλάδα, για παράδειγμα.
Ακόμα κι έτσι, η Ουάσινγκτον φαίνεται να έχει διαπιστώσει ότι ο Αγιάν δεν είχε καμία πρόθεση να σταματήσει τις συναλλαγές του, παρά τις πρόσφατες διώξεις των επιχειρηματικών του εταίρων.
Στα τέλη Αυγούστου, έκλεισε μια συμφωνία για λογαριασμό της NIOC, της ιρανικής εταιρείας πετρελαίου, για την πώληση έως και τεσσάρων εκατομμυρίων βαρελιών αργού μηνιαίως στην κινεζική Qingdao Deming Petrochemical Co. Ltd.
Το συμβόλαιο, που κανονίστηκε από μεσάζοντες εγγεγραμμένους στα Νησιά Μάρσαλ, φέρει με κόκκινα γράμματα τη σφραγίδα «Αυστηρά Ιδιωτικό και Εμπιστευτικό». Ενώ είναι ασαφής ως προς την προέλευση του πετρελαίου (που αναφέρεται ως ‘από το Ομάν’, το ‘Άμπου Ντάμπι’ ή την Φουτζαΐρα) ο πωλητής προδίδει την πραγματική προέλευσή του: «μια εταιρεία που ανήκει στην Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου».
Η Resistance Economy, επιχείρηση λαθρεμπορίου της Κουντς που επικεντρώθηκε σε Ρώσους μεσίτες, παρέμεινε επίσης ενεργή.
Περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα για τις ΗΠΑ, οι Ιρανοί αποδείχθηκαν ευέλικτοι στο χειρισμό των επιπλοκών στο δίκτυο του Αγιάν.
Αφού οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν ένα από τα ρωσικής ιδιοκτησίας δεξαμενόπλοια στα οποία βασίζεται η Resistance Economy για το εμπόριο πετρελαίου τον Απρίλιο μετά από αίτημα των ΗΠΑ, για παράδειγμα, η Κουντς απάντησε στέλνοντας κομάντος να καταλάβουν δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια στον Κόλπο τον Μάιο και στη συνέχεια να τα οδηγήσουν στο Ιράν.
Τον Νοέμβριο, η Ελλάδα συμφώνησε να απελευθερώσει το ρωσικό δεξαμενόπλοιο, γνωστό ως «Lana», υπό ιρανική σημαία, μαζί με το ιρανικό αργό πετρέλαιο που περιείχε, προκειμένου να το ανταλλάξει με τα δικά της πλοία. Την περασμένη Παρασκευή, το Λάνα κατέπλευσε στο συριακό λιμάνι Μπανιάς και ξεφόρτωσε το φορτίο του, που περιείχε περισσότερα από 700.000 βαρέλια ιρανικού αργού.
Το επεισόδιο μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί ο Αγιάν συνέχισε τις επιχειρήσεις του με την Κουντς εν μέσω της εντεινόμενης πίεσης των ΗΠΑ.
«Είναι προσοδοφόρο και σχεδόν χωρίς ρίσκο», δήλωσε ένας από τους διπλωμάτες πριν το υπουργείο Οικονομικών επιβάλει κυρώσεις στον Αγιάν και την ASB.
Σχεδόν.
Υστερόγραφο: Το άρθρο αυτό ανανεώθηκε, αφού γνωστοποιήθηκε ότι οι ΗΠΑ επέβαλαν εν τέλει κυρώσεις στον Αγιάν, και την εταιρεία αμέσως μετά τη δημοσίευσή του.
Μετάφραση: Γ.Ρ.
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
