Το σύνδρομο της Κίνας
Του Τζόελ Κότκιν*
Η Κίνα, με την έλλειψη νομοθετικών περιορισμών που την χαρακτηρίζει, μπορεί να εξελιχθεί σε πρωτοπορία αυτού του νέου τεχνοκρατικού δεσποτισμού. Έρχεται δεύτερη μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τεχνολογικό τομέα, και θεωρεί τον εαυτό της πιθανό διάδοχο της Σίλικον Βάλεϋ. Σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως το δικτυακό εμπόριο, ή τις πληρωμές μέσω έξυπνων τηλεφώνων, η Κίνα ήδη έχει πετύχει σαφέστατη πρωτοκαθεδρία[1]. Κατά το μεγαλύτερό μέρος της, η εκρηκτική τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας οφείλεται στην πραγματοποίηση επενδύσεων σε τεχνολογίες αιχμής, που είναι μεικτές, κρατικές και ιδιωτικές. Το 2016, το ύψος αυτών των επενδύσεων ήταν μεγαλύτερο από το άθροισμα εκείνων της Ιαπωνίας, της Γερμανίας και της Νοτίου Κορέας, και επέτρεψαν την κατάρτιση δέκα φορές περισσότερων πτυχιούχων μηχανικών, τεχνολόγων, επιστημόνων και γιατρών σε σύγκριση με τις ΗΠΑ[2].
Και η Κίνα γνώρισε την ανάδυση της δικής της πλουτοκρατικής ελίτ: Ο αριθμός των Κινέζων δισεκατομμυριούχων το 2017, ήταν κατά τι μικρότερος από εκείνον των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ αυξάνεται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα[3]. Από την δεκαετία του 2000 πολλοί δισεκατομμυριούχοι στον κλάδο της τεχνολογίας, αλλά και άλλους κλάδους, εισήλθαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα σε κλίμακα που ο Μάο Τσε Τουνγκ δεν θα ενέκρινε ποτέ[4]. Έτσι η Κίνα χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη δύο στενά αλληλοδιαπλεκόμενων ελίτ –πολιτικής και οικονομικής. Η ανάδυση μιας τεχνοκρατικής ελίτ, θα μπορούσε να ιδωθεί ως συμβατή με την μαρξιστική αντίληψη περί «επιστημονικού σοσιαλισμού», κινητοποιώντας επιστήμονες, τεχνικούς και μηχανικούς για το κοινό καλό[5]. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή θα υπονομεύσει καίρια το βασικό εξισωτικό ήθος του σοσιαλισμού. Ο Μαρξ οραματίστηκε μια εργατική τάξη που θα όρθωνε το ανάστημά της εναντίον της μπουρζουαζίας, αλλά δεν προέβλεψε ότι οι τεχνικά εξειδικευμένοι εργαζόμενοι θα συστήσουν μια ξεχωριστή τάξη, με τις δικές της δυνατότητες και κοσμοαντίληψη. Η σύμμειξη μιας πλούσιας ελίτ της τεχνολογίας με την πολιτική ελίτ δημιούργησε μια αριστοκρατία του πνεύματος που κινείται στα βήματα του ιστορικού ρόλου που διαδραμάτισαν οι Μανδαρίνοι στην διακυβέρνηση και τον πολιτισμό της Κίνας[6].
Η πιο ανησυχητική πτυχή της τεχνολογικής ανάπτυξης στην Κίνα είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη προκειμένου να ελέγξει την κοινωνία και την κοινή γνώμη. Πολύπλοκοι αλγόριθμοι επιστρατεύονται προκειμένου να χειριστούν τα πάντα, από την έκβαση νομικών υποθέσεων μέχρι την έκδοση αδειών γάμου[7]. Το Κομμουνιστικό Κόμμα, επίσης, χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη προκειμένου να παρακολουθεί τις επιχειρήσεις για το εάν οι δραστηριότητές τους συμβαδίζουν με τις δικές του προτεραιότητες[8]. Το καθεστώς χρησιμοποιεί επίσης διάφορες τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου, καθώς και ένα σύστημα “κοινωνικής αξιολόγησης” που ελέγχει τα πάντα, από την ατομική πιστοληπτική ικανότητα και τις εργασιακές επιδόσεις των πολιτών, μέχρι τα πολιτικά τους φρονήματα. Η παρακολούθηση των πολιτών πολύ συχνά πραγματοποιείται υπό την αδίστακτη συνέργεια μεγάλων αμερικανικών εταιρειών, μερικές από τις οποίες επίσης πειραματίζονται με την εισαγωγή παρόμοιων πρακτικών στον ιδιωτικό τομέα[9].
Στο μέλλον, ο τρόπος που οι Κινέζοι χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες παρακολούθησης μπορεί να καταστεί μοντέλο προς μίμηση και για άλλες χώρες που αποζητούν την χρήση της τεχνολογίας προκειμένου να ελέγξουν τις ζωές των πολιτών τους. Στην πραγματικότητα, αυτές οι νέες τεχνικές παρακολούθησης ήδη μεταπωλούνται σε άλλες χώρες, ιδίως στην Αφρική, για να χρησιμοποιηθούν από τα εκεί καθεστώτα με σκοπό τον έλεγχο των πληθυσμών, και την κατασκοπεία των πολιτικών τους αντιπάλων.
«Πιονέροι πλούσιοι» ή μονοπωλιστές υψηλής τεχνολογίας;
Τις περισσότερες φορές, οι τεχνολογικές ελίτ αυτοπαρουσιάζονται ως δυναμικά, επιχειρηματικά αουτσάιντερ που θέλουν να κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο. Την πρώιμη εποχή της τεχνολογικής επανάστασης, κάποιοι από αυτούς θα οραματιστούν πως μια ουτοπική, εξισωτική κοινωνία βρίσκεται στον ορίζοντα. Ο Καλιφορνέζος συγγραφέας Στιούαρτ Μπράντ [Stewart Brand], γράφοντας το 1972 στο Ρόλινγκ Στόουν [Rolling Stone], προέβλεψε πως όταν οι υπολογιστές γίνουν ευρέως διαθέσιμοι, θα γίνουμε όλοι «κηφήνες των υπολογιστών, ενδυναμωμένοι και ατομικά, και στη συνεργασία μας με τους άλλους». Μια νέα εποχή, ενισχυμένης «αυθόρμητης δημιουργίας και ανθρώπινης αλληλεπίδρασης»[10] βρισκόταν ενόψει. Οι «παλιοί ψηφιακοί ιδεαλιστές» οραματίζονταν ένα δίκτυο «διαμοιρασμού» που θα λειτουργούσε «χειραφετημένο από τους περιορισμούς της εμπορευματοποίησης»[11].
Αντί για όλα αυτά, η τεχνοκρατική οικονομία φέρνει στο φως μια νέου τύπου ιεραρχία, που ευνοεί τους υψηλά ειδικευμένους τεχνικούς και μηχανικούς. Η κυριαρχία τους θα αυξάνει καθώς η τεχνολογία θα παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στην οικονομία, την ίδια στιγμή που η αξία της εργασίας θα μειώνεται όλο και πιο πολύ. Οι Αμερικάνοι, που για καιρό έχουν γαλουχηθεί με το πνεύμα της επιχειρηματικότητας και της τεχνολογικής προόδου, δεν αντιλήφθηκαν εγκαίρως την απειλή που αντιπροσωπεύει η ολιγαρχία της τεχνολογίας[12]. Αριστεροί ιστορικοί, εξοικειωμένοι με την απειλή της αριστοκρατίας, έτειναν να επικεντρώνουν την αγανάκτησή τους στις χρηματοπιστωτικές εταιρείες, που μπορεί να είναι τεράστιες και ισχυρές αλλά δεν είναι τόσο πλούσιες ή δεν επιδρούν τόσο στην οικονομία όσο ο τομέας της τεχνολογίας, ο οποίος αποσκοπεί στον έλεγχο όλων των υπολοίπων κλάδων, συμπεριλαμβανομένου και του χρηματοπιστωτικού[13].
Κατά την διάρκεια του κινήματος Καταλάβετε την Γουόλ Στρητ το 2011, αντικαπιταλιστές διαδηλωτές τηρούσαν ενός λεπτού σιγή και προσεύχονταν στην μνήμη του Στηβ Τζόμπς, ενός ιδιαίτερα επιθετικού καπιταλιστή[14]. Άλλοι βλέπουν στο πρόσωπο του Μπίλ Γκέητς –που στην πραγματικότητα είναι ένας στυγνός υπέρμαχος των μονοπωλίων– ένα πρότυπο αξιοκράτη επιχειρηματία, όπως σημειώνει ο Τομά Πικετύ [Thomas Piketty ][15]. Ένας άλλος συγγραφέας από τον προοδευτικό χώρο, ο Ντέιβηντ Κάλαχαν [David Callahan], παρουσιάζει τους ολιγάρχες της τεχνολογίας, μαζί με τους εταίρους τους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, σαν να αντιπροσωπεύουν μια «πεφωτισμένη πλουτοκρατία» σε αντίθεση με εκείνους που δημιουργούν τις περιουσίες τους από τις εξορύξεις, την βιομηχανία ή την υλική κατανάλωση[16].
Παρ όλα αυτά, οι Αμερικάνοι τιτάνες της τεχνολογίας έχουν αγγίξει επίπεδα ολιγοπωλίου, όμοια με εκείνα μεγιστάνων όπως ο Τζον Ροκφέλερ [John Rockefeller], ο Άντριου Καρνέγκι [Andrew Carnegie], ή ο Κορνήλιος Βάντερμπιλτ [Cornelius Vanderbilt ][17]. Μπορεί να μην φορούν ημίψηλα καπέλα, αλλά τζόκεϊ του μπέζημπολ, ωστόσο η οικονομική και η πολιτισμική τους δύναμη είναι τεράστια, και προορίζεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον.
*Απόσπασμα από το βιβλίο του H έλευση του νέου φεουδαλισμού, μια προειδοποίηση προς την παγκόσμια μεσαία τάξη (Encounter Books, 2019).
Μετάφραση: Γ.Ρ.
[1] Cade Metz, “As China Marches Forward on A.I., the White House Is Silent,” New York Times, 12 Φεβρουαρίου 2018,
https://www.nytimes.com/2018/02/12/technology/china-trump-artificial-intelligence.html· Li Yuan, “For These Young Entrepreneurs, Silicon Valley, Is, Like, Lame,” Wall Street Journal, 18 Ιανουαρίου 2018,
https://www.wsj.com/articles/for-these-entrepreneurs-silicon-valley-is-like-lame-1516270601.
[2] Ezekiel Emanuel, “How the U.S. Surrendered to China on Scientific Research,” Wall Street Journal, 19 Απριλίου 2019,
https://www.wsj.com/articles/how-the-u-s-surrendered-to-china-on-scientific-research-11555666200.
[3] “Forbes 2017 Billionaires List: Mainland Chinese make up greatest number of new entrants,” CNA, 21 Μαρτίου 2017,
https://www.channelnewsasia.com/news/business/forbes-2017-billionaires-list-mainland-chinese-make-up-greatest–8582612· Megan Trimble, “The 10 Countries With the Most Billionaires,” U.S. News, 23 Μαΐου 2018,
https://www.usnews.com/news/best-countries/articles/2018–05-23/the-10-countries-with-the-most-billionaires.
[4] Richard McGregor, The Party: The Secret World of China’s Communist Rulers (New York: Harper, 2010), 206–8; David S. G. Goodman, Class in Contemporary China (Καίμπρητζ: Polity Press, 2014), 26
[5] Friedrich Engels, “Socialism: Utopian and Scientific,” στο The Essential Left, μτφρ. Edward Aveling (Νέα Υόρκη: Barnes & Noble, 1968), 138–42.
[6] Goodman, Class in Contemporary China, 83; Kenneth Scott LaTourette, The Chinese: Their History and Culture (Νέα Υόρκη: Macmillan, 1967), 579–80· Jane Perlez, Paul Mozer, and Jonathan Ansfield, “China’s Technology Ambitions Could Upset the Global Trade Order,” New York Times, 7 Νοεμβρίου 2017, https://www.nytimes.com/2017/11/07/business/made-in-china-technology-trade.html· Li Yuan, “Growing Pains: What the Next Five Years Will Bring to Chinese Technology,” Wall Street Journal, 9 Νοεμβρίου 2017, https://www.wsj.com/articles/a-look-at-the-future-of-tech-in-xis-china-1509013963· Liza Lin and Josh Chin, “China’s Tech Giants Have a Second Job: Helping Beijing Spy on Its People,” Wall Street Journal, 30 Νοεμβρίου 2017, https://www.wsj.com/articles/chinas-tech-giants-have-a-second-job-helping-the-government-see-everything-1512056284.
[7] Kai-Fu Lee, AI Superpowers: China, Silicon Valley, and the New World Order (Βοστόνη: Houghton Mifflin, 2018), 115· Julian E. Barnes and Josh Chin, “The New Arms Race in AI,” Wall Street Journal, 2 Μαρτίου 2018, https://www.wsj.com/articles/the-new-arms-race-in-ai-1520009261.
[8] Andrew Browne, “China’s Big Brother Is Watching You Do Business,” Wall Street Journal, 23 Μαΐου 2017,
https://www.wsj.com/articles/big-brother-comes-for-foreign-firms-in-china-1495531800.
[9] Mara Hvistendahl, “Inside China’s Vast New Experiment in Social Ranking,” Wired, 14 Δεκεμβρίου 2017, https://www.wired.com/story/age-of-social-credit/· Ryan Gallagher, “How U.S. Tech Giants Are Helping to Build China’s Surveillance State,” Intercept, 11 Ιουλίου 2019, https://theintercept.com/2019/07/11/china-surveillance-google-ibm-semptian/· Mike Elgan, “Uh Oh: Silicon Valley is building a Chinese-style social credit system,” Fast Company, 26 Αυγούστου 2019, https://www.fastcompany.com/90394048/uh-oh-silicon-valley-is-building-a-chinese-style-social-credit-system· Dan Strumpf and Wenxin Fan, “Who Wants to Supply China’s Surveillance State? The West,” Wall Street Journal, 1 Νοεμβρίου 2017,
https://www.wsj.com/articles/who-wants-to-supply-chinas-surveillance-state-the-west-1509540111.
[10] Stewart Brand, “Spacewar,” Rolling Stone, 7 Δεκεμβρίου 1972, http://www.wheels.org/spacewar/stone/rolling_stone.html.
[11] Jaron Lanier, Who Owns the Future? (Νέα Υόρκη: Simon & Schuster, 2013), xii.
[12] Will Oremus, “Most Americans Still Don’t Fear Big Tech’s Power,” Slate, 16 Μαρτίου 2018 https://slate.com/technology/2018/03/most-americans-still-dont-fear-big-techs-power-survey-finds.html· Aaron Smith, “Public Attitudes Toward Technology Companies,” Pew Research Center, 28 Ιουνίου 2018,
http://www.pewinternet.org/2018/06/28/public-attitudes-toward-technology-companies/.
[13] Wolfgang Streeck, How Will Capitalism End? (Νέα Υόρκη: Verso, 2016), 117.
[14] Philip Elmer-DeWitt, “The Tea Party, Occupy Wall Street and Steve Jobs,” Fortune, 6 Νοεμβρίου 2011,
http://fortune.com/2011/11/06/the-tea-party-occupy-wall-street-and-steve-jobs/.
[15] Piketty, Capital in the Twenty-First Century, 444.
[16] David Callahan, Fortunes of Change: The Rise of the Liberal Rich and the Remaking of America (Νέα Υόρκη: Wiley, 2010), 67, 269.
[17] “America’s Gilded Age: Robber Barons and Captains of Industry,” Maryville University, https://online.maryville.edu/business-degrees/americas-gilded-age/.
Ενισχύστε την προσπάθειά μας κάνοντας μια δωρεά στο Άρδην πατώντας ΕΔΩ.
Γνωρίστε τα βιβλία των Εναλλακτικών Εκδόσεων
Ακολουθήστε το Άρδην στο Facebook
Ακολουθήστε το Άρδην στο twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του Άρδην στο Youtube
