Των Anatoly Kurmanaev, Frances Robles και Julie Turkewitz από τους New York Times 29 Ιουλίου 2024
Ο αυταρχικός ηγέτης της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, ανακηρύχθηκε νικητής των θυελλωδών προεδρικών εκλογών της χώρας νωρίς το πρωί της Δευτέρας, παρά την τεράστια δυναμική του κινήματος της αντιπολίτευσης που ήταν πεπεισμένο ότι φέτος ήταν η χρονιά που θα εκδίωκε το κόμμα του κ. Μαδούρο.
Η ψηφοφορία ήταν γεμάτη παρατυπίες και οι πολίτες διαμαρτύρονταν οργισμένα για τις ενέργειες της κυβέρνησης στα εκλογικά κέντρα ακόμη και κατά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Με καταμετρημένο το 80% των εκλογικών τμημάτων, η εκλογική αρχή της χώρας υποστήριξε ότι ο κ. Μαδούρο έλαβε το 51,2% των ψήφων, ενώ ο κύριος υποψήφιος της αντιπολίτευσης, ο Εντμούντο Γκονζάλες, έλαβε το 44,2%.
Η κυβέρνηση του κ. Μαδούρο έχει επινοήσει εκλογικά αποτελέσματα και στο παρελθόν και αυτό το αποτέλεσμα αμφισβητήθηκε αμέσως από την αντιπολίτευση και από αρκετούς αξιωματούχους στην περιοχή.
«Κερδίσαμε και όλος ο κόσμος το γνωρίζει», δήλωσε η πιο δημοφιλής ηγέτης της αντιπολίτευσης της χώρας, η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, στους δημοσιογράφους στο Καράκας, την πρωτεύουσα, νωρίς τη Δευτέρα. Η ίδια χαρακτήρισε «αδύνατο» το ανακηρυγμένο αποτέλεσμα, δεδομένων των πληροφοριών που είχε συλλέξει η ομάδα της σχετικά με την προσέλευση των ψηφοφόρων.
Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Τζ. Μπλίνκεν, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Τόκιο, δήλωσε ότι η αμερικανική κυβέρνηση έχει «σοβαρές ανησυχίες ότι το αποτέλεσμα που ανακοινώθηκε δεν αντικατοπτρίζει τη βούληση ή τις ψήφους του λαού της Βενεζουέλας».
Αξιωματούχοι σε ορισμένα εκλογικά κέντρα αρνήθηκαν να δώσουν τις εκτυπώσεις που επαληθεύουν την ηλεκτρονική καταμέτρηση των ψήφων, ενώ υπήρξαν αναφορές για εκφοβισμό ψηφοφόρων και άλλες παρατυπίες.
Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα, ο κ. Μαδούρο χαρακτήρισε τη νίκη του «θρίαμβο της ειρήνης, της σταθερότητας» και «της ιδέας της ισότητας». Αρνήθηκε τις κατηγορίες για εκλογική νοθεία.
Ακόμη και πριν από την ανακοίνωση, υπήρχε ανησυχία ότι η ανακήρυξη της νίκης του κ. Μαδούρο θα μπορούσε να βυθίσει το πλούσιο σε πετρέλαιο, ταλαιπωρούμενο από την κρίση έθνος σε μια περίοδο βαθιάς αβεβαιότητας, με τον φόβο ότι θα ακολουθούσαν διαδηλώσεις στους δρόμους.
Στο παρελθόν, οι δυνάμεις ασφαλείας που πρόσκεινται στον κ. Μαδούρο έχουν συντρίψει διαδηλώσεις με βία.
Κατά τη διάρκεια των 25 ετών που το κόμμα του κ. Μαδούρο βρίσκεται στην εξουσία, έχει προκαλέσει μια οικονομική συρρίκνωση που δεν έχει ξανασυμβεί εκτός πολέμου (70% ,είωση του ΑΕΠ) και έχει γίνει η πηγή μιας από τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές κρίσεις στον κόσμο.
Εκατομμύρια Βενεζουελάνοι είχαν συσπειρωθεί πίσω από τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, τον κ. Γκονζάλες, έναν μέχρι πρότινος ελάχιστα γνωστό πρώην διπλωμάτη που έγινε ο υποψήφιος αφού η κυβέρνηση Μαδούρο απαγόρευσε στην κ. Ματσάδο να θέσει υποψηφιότητα.
Ο Edmundo González, ο υποψήφιος πρόεδρος της αντιπολίτευσης, και η María Corina Machado, ηγέτης της αντιπολίτευσης, σε μια συγκέντρωση αυτό το μήνα. Πηγή: Marian Carrasquero για τους New York Times
Η κ. Ματσάδο, συντηρητική πρώην βουλευτής, είχε ηλεκτρίσει μεγάλα τμήματα της χώρας με την υπόσχεση να αποκαταστήσει τη δημοκρατία και να φέρει στην πατρίδα τους εκατομμύρια Βενεζουελάνους που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα τους.
Αλλά τελικά, οι δοκιμασμένες τακτικές του κ. Μαδούρο για εξαναγκασμό των ψηφοφόρων, καταστολή και σύγχυση, σε συνδυασμό με την περιορισμένη ικανότητα της αντιπολίτευσης να παρακολουθεί την ψηφοφορία, φαίνεται ότι έγειραν την πλάστιγγα υπέρ του.
Υπάρχουν δύο καταμετρήσεις ψήφων στη Βενεζουέλα, μια ψηφιακή καταμέτρηση που λαμβάνεται από το εκλογικό όργανο της χώρας – του οποίου ηγείται ένας σύμμαχος του κ. Μαδούρο – και μια χάρτινη καταμέτρηση που εκτυπώνεται από κάθε εκλογικό μηχάνημα στα εκλογικά κέντρα.
Η χάρτινη καταμέτρηση είναι συνήθως ο τρόπος με τον οποίο οι καθημερινοί πολίτες μπορούν να επαληθεύσουν ότι η ψηφιακή καταμέτρηση είναι σωστή.
Αλλά φέτος, σε ορισμένα βασικά εκλογικά τμήματα, οι εκλογικοί υπάλληλοι αρνήθηκαν να παραδώσουν τις χάρτινες καταμετρήσεις στους παρατηρητές των εκλογών. Αυτό συνέβη σε ένα από τα μεγαλύτερα εκλογικά τμήματα της πρωτεύουσας Καράκας, το σχολείο Rafael Napoleon Baute στο Petare, όπου ψηφίζουν περίπου 15.000 άνθρωποι.
Στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βενεζουέλας, το Μαρακαΐμπο, οι τοπικοί ηγέτες δήλωσαν ότι δεν μπόρεσαν να παραλάβουν τις χάρτινες καταμετρήσεις για όλα τα εκλογικά κέντρα της περιοχής τους. Σε ένα σχολείο, το Colegio Gonzaga, ο κόσμος διαμαρτυρήθηκε απέξω, ζητώντας από το εκλογικό σώμα να παραδώσει τις αποδείξεις της ψηφοφορίας.
Με τις περιορισμένες καταμετρήσεις των εγγράφων, η χώρα δεν είχε τρόπο να επαληθεύσει το αποτέλεσμα που ανακοίνωσε το κυβερνών κόμμα.
Εδώ και μήνες, οι πολίτες της Βενεζουέλας προετοιμάζονταν για να ψηφίσουν, και ένα πνεύμα πολιτικού καθήκοντος και μια ισχυρή επιθυμία για αλλαγή διαπέρασε το έθνος κατά τη διάρκεια των εκλογών της Κυριακής. Πολλές δημοσκοπήσεις έδειχναν τον κ. Γκονζάλες με σημαντικό προβάδισμα έναντι του κ. Μαδούρο.
Σε ορισμένα μέρη, οι ψηφοφόροι άρχισαν να σχηματίζουν ουρές ήδη από τις 10 το βράδυ του Σαββάτου, οκτώ ώρες πριν ανοίξουν τα εκλογικά τμήματα, και κοιμήθηκαν στους δρόμους ενόψει της ψηφοφορίας. Μια φωτογραφία, που τραβήχτηκε στη δυτική πολιτεία Ταχίρα, έδειχνε πολίτες στοιβαγμένους σε ένα στενό δρομάκι πριν από την αυγή, ανυπόμονους να ψηφίσουν, και κατέστη γρήγορα εμβληματική της στιγμής.
Μιλώντας σε ένα εκλογικό κέντρο στο Καράκας λίγο μετά τα ξημερώματα, ο Χένρι Μαγιόρα, 74 ετών, δήλωσε ότι έφτασε στις 2:30 π.μ. με τη δική του καρέκλα, γεγονός που τον έκανε τον πρώτο στην ουρά.
«Θα μπορούσε να γίνει σεισμός, κατολίσθηση, βροχή», είπε ο κ. Mayora, ο οποίος περπατάει με μπαστούνι και υποστήριζε την αντιπολίτευση. «Αλλά εμείς θα ψηφίσουμε».
Οι εκλογές παρακολουθούνταν στενά από την Ουάσινγκτον, η οποία έχει περάσει χρόνια προσπαθώντας να εκδιώξει τον κ. Μαδούρο από την εξουσία, επιβάλλοντας το 2019 σκληρές κυρώσεις που έχουν στραγγαλίσει την ήδη παραλυμένη οικονομία της χώρας.
Μια αλλαγή κυβέρνησης έχει γίνει ακόμη πιο σημαντική για τις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια, καθώς ένας τεράστιος αριθμός Βενεζουελάνων έχει αρχίσει να μεταναστεύει προς τον βορρά και καθώς το πετρέλαιο της χώρας γίνεται όλο και πιο πολύτιμο σε ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο.
Η άνετη σχέση του κ. Μαδούρο με τους αντιπάλους των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας, έχει ανησυχήσει περισσότερο την Ουάσινγκτον.
Τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, η κυβέρνηση του κ. Μαδούρο κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες για να ανατρέψει τα αποτελέσματα προς όφελός της, συμπεριλαμβανομένης της σύλληψης μελών της εκστρατείας των Ματσάντο-Γκονζάλες και της παρεμπόδισης των περισσότερων ανθρώπων που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίσουν.
Και καθώς άνοιξαν οι κάλπες το πρωί της Κυριακής, υπήρχαν ενδείξεις προβλημάτων σε διάφορα μέρη της χώρας.
Στο σχολείο Andrés Bello, ένα εκλογικό κέντρο στο Καράκας, ένας δημοσιογράφος των New York Times παρακολούθησε περίπου 15 άνδρες με μαύρα σακάκια χωρίς διακριτικά να εμποδίζουν προς στιγµήν την πρόσβαση στο κέντρο. Σε μια συμπλοκή, μια γυναίκα δέχτηκε γροθιές.
Στην πόλη Maturín, στα ανατολικά, μια γυναίκα χτυπήθηκε από σφαίρα, καθώς άνδρες με μοτοσικλέτες περνούσαν από μια ουρά με κόσμο που περίμενε να ψηφίσει, σύμφωνα με μια πρώην νομοθέτη, την María Gabriela Hernández, η οποία βρισκόταν στο σημείο.
Πολλά εκλογικά κέντρα σε όλη τη χώρα άνοιξαν αργά. Κατά καιρούς, τα μηχανήματα ψηφοφορίας σταματούσαν να λειτουργούν. Σε ορισμένους επίσημους παρατηρητές απαγορεύτηκε η είσοδος στα εκλογικά τους κέντρα. Άλλα τμήματα παρέμειναν ανοιχτά μέχρι αργά, καθώς μέλη του κόμματος του κ. Μαδούρο συγκέντρωναν τους ψηφοφόρους που δεν είχαν ακόμη ψηφίσει.
Σε ένα εκλογικό κέντρο στην πόλη Carúpano, στο βόρειο διαμέρισμα Sucre, πολίτες και τοπικοί δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας προσπάθησαν να απομακρύνουν έναν παρατηρητή ψηφοφορίας που είχε συνταχθεί με την αντιπολίτευση και να τον αντικαταστήσουν με έναν παρατηρητή χωρίς διαπιστευτήρια από το εκλογικό σώμα της χώρας.
Στην πόλη Cumaná, στο Sucre, πέντε άτομα δήλωσαν ότι ένα νέο, ανεπίσημο εκλογικό τμήμα είχε εγκατασταθεί σε ένα κοινοτικό κέντρο. Υποστηρικτές της κυβέρνησης εμπόδισαν έναν δημοσιογράφο των Times που προσπάθησε να εισέλθει στον χώρο.
Σε ένα άλλο εκλογικό κέντρο στην Cumaná, περίπου 50 ένοπλοι αστυνομικοί και άνδρες της εθνικής φρουράς είχαν σχηματίσει μια μεγάλη ουρά έξω από αυτό μέχρι το πρωί, φορώντας κράνη και αλεξίσφαιρα γιλέκα, προβάλλοντας σαφώς τη δύναμη του κράτους σε όποιον σκεφτόταν να ψηφίσει ενάντια στους κυβερνώντες.
Στο Μαρακαΐμπο, στα δυτικά, οι ψηφοφόροι ανέφεραν ότι τα εκλογικά τους κέντρα είχαν μετακινηθεί εν αγνοία τους. Η Σόνια Γκόμεζ, 65 ετών, δήλωσε ότι είχε ελέγξει την ιστοσελίδα του εκλογικού σώματος το Σάββατο για να επαληθεύσει το εκλογικό της κέντρο. Αλλά όταν έφτασε την Κυριακή, οι εκλογικοί υπάλληλοι της είπαν ότι ήταν εγγεγραμμένη κάπου αλλού.
«Μας μετακίνησαν εμάς τους ηλικιωμένους επειδή ξέρουν ότι δεν έχουμε τόση ενέργεια», είπε, «αλλά θα ψάξω να βρω κάποιον να με πάει να ψηφίσω».
Σε άλλα μέρη, η ψηφοφορία κύλησε πιο ομαλά. Σε ένα από τα μεγαλύτερα εκλογικά κέντρα του Καράκας, στη συνοικία Petare της εργατικής τάξης, ο Rony Velázquez, προσωπικός γυμναστής, δήλωσε ότι επέλεξε να ψηφίσει υπέρ της κυβέρνησης.
Είπε ότι συμπαθεί την αντιπολίτευση, αλλά επέλεξε να αναζητήσει βελτιώσεις στο πλαίσιο του σημερινού πολιτικού συστήματος. «Θα τους πάρει χρόνια για να αλλάξουν τα πράγματα», είπε για την αντιπολίτευση.
Εάν η απόφαση της εκλογικής αναμέτρησης ισχύσει και ο κ. Μαδούρο παραμείνει στην εξουσία, θα μεταφέρει τον Τσαβισμό, το σοσιαλιστικής έμπνευσης κίνημα της χώρας, στην τρίτη δεκαετία του στη Βενεζουέλα. Ιδρυμένο από τον πρώην πρόεδρο Ούγκο Τσάβες, μέντορα του κ. Μαδούρο, το κίνημα αρχικά υποσχέθηκε να βγάλει εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια.
Για ένα διάστημα αυτό συνέβη. Αλλά τα τελευταία χρόνια, το σοσιαλιστικό μοντέλο έχει δώσει τη θέση του σε έναν βάναυσο καπιταλισμό, λένε οι οικονομολόγοι, με μια μικρή μειοψηφία που συνδέεται με το κράτος να ελέγχει μεγάλο μέρος του πλούτου της χώρας.
Ο κ. Τσάβες ανέβηκε στην εξουσία το 1999 μετά από δημοκρατικές εκλογές, ορκισμένος να αναδιαμορφώσει ένα σύστημα που καθοδηγείτο από μια διεφθαρμένη ελίτ. Σήμερα, το κίνημά του διοικεί ένα κράτος που θεωρείται ευρέως διεφθαρμένο και οι ηγέτες του κόμματός του είναι η ελίτ – και η κ. Ματσάδο και ο κ. Γκονζάλες είχαν υποσχεθεί να τους εκδιώξουν.
Σε πρόσφατες συνεντεύξεις σε όλη τη χώρα, ορισμένοι υποστηρικτές της αντιπολίτευσης ορκίστηκαν να βγουν στους δρόμους αν ο κ. Μαδούρο ανακηρύξει τη νίκη.
Ο Λουίς Μπράβο, ένας ψηφοφόρος που πουλούσε νερό σε μια εκδήλωση της αντιπολίτευσης πρόσφατα, δήλωσε ότι αν ο κ. Μαδούρο ανακοίνωνε νίκη και γίνονταν διαδηλώσεις, θα συμμετείχε.
«Προσεύχομαι να μην φτάσουμε σε αυτό το σημείο γιατί, προφανώς, πολλοί άνθρωποι θα πεθάνουν», είπε. «Αλλά αν χρειαστεί, πρέπει να το κάνω».
*Ο Anatoly Kurmanaev και η Frances Robles μετέδωσαν από το Καράκας της Βενεζουέλας και η Julie Turkewitz από την Μπογκοτά της Κολομβίας.Οι Isayen Herrera και Alejandro Cegarra συνέβαλαν με ρεπορτάζ από το Καράκας της Βενεζουέλας, η Nayrobis Rodríguez από το Sucre της Βενεζουέλας, η Sheyla Urdaneta από το Maracaibo της Βενεζουέλας, η Genevieve Glatsky από την Μπογκοτά της Κολομβίας και ο Edward Wong από το Τόκιο.
